Программа по химии (2-курс) по специальности Организация питания

Раздел Химия
Класс -
Тип Рабочие программы
Автор
Дата
Формат doc
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Управление образования Акмолинской области

КГУ «Агротехнический колледж №5, а.Бозайгыр,Шортандинский район»





Расмотрено и одобрено:

Протокол заседания МО №1

------------------------Найденова О.В

«27» августа 2015 г





ТИПОВАЯ УЧЕБНАЯ ПРОГРАММА

ПО ХИМИИ


Код и профиль образования: 050000 0 «Сервис, экономика, управление»

Специальность: -050800 0 «Организация питания»

Классификация: -050801 2 «Повар»

-050802 2 «Кондитер»


Разработала: преподаватель химии

Курманбаева Г.Ж.




2015-2016 уч.год.

а.Бозайгыр

Содержание.


  1. Пояснительная записка 1 стр.

  2. Тематическое планирование. 2- 5 стр.

  3. Содержание учебного предмета 6- 8 стр.

  4. Требования к ЗУН 9-10 стр.

  5. Использованная литература. 11 стр.










-1
I. ПОЯСНИТЕЛЬНАЯ ЗАПИСКА


Настоящая рабочая учебная программа по химии разработана согласно Типовой Учебной Программы, утвержденной приказом Министерства образования и науки Республики Казахстан № 530 от 19.11.2009 года в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом образования Республики Казахстан.

Программа определяет содержание предмета для естественно-математического направления, необходимого для освоения химических закономерностей и явлений.

Программа позволяет решить следующие задачи:


  • изучение важнейших фактов, первоначальных понятий, законов;


  • формирование умений обращаться с химическими веществами, простейшими приборами, оборудованием, соблюдать технику безопасности при проведении химических опытов, фиксировать результаты опытов, делать соответствующие обобщения;


  • формирование в учебном материале химии умении сравнивать, причинно-следственные связи, делать обобщения, связно и доказательно излагать учебный материал;


  • ознакомление с важнейшими направлениями познания и использования органических веществ в промышленности, сельском хозяйстве, в быту, а так же ролью химии в решении социальных и экологических проблем.

-2-

Тематическое планирование по предмету «Химия»

2 курс -78 часов (из них 20 часов лабораторные занятия).

п\п

Содержание темы

Кол-во часов

Лаборат.

работа

Прим.

1

Раздел № I Важнейшие понятия и законы химии (повторение)

2

2.

1.1 Классификация неорганических соединений. Периодический закон и периодическая система химических элементов Д.И. Менделеева в свете теории строения атомов

3.

Лабораторная работа № 1: «Изготовление моделей молекул»

2

4.

Раздел № II Химическая связь и строение вещества

2

5.

2.1Ковалентная связь.Свойства ковалентеной связи.

6.

2.2 Ионная,металлическая,водородная связь

7.

Раздел № III Растворы

2

8.

3.1Общие сведения о растворах. Химические реакции, их классификация. Электролитическая диссоциация. Ионная теория кислот и оснований

9.

3.2 Диссоциация воды. Протонная теория. Обобщенная теория кислот и оснований. Реакция гидролиза.

10.

3.3 Проверка знаний

11.

Раздел № IV Металлы

4

12.

4.1 Общая характеристика металлов. Металлы главных и побочных подгрупп. Щелочные металлы и их важнейшие соединения

13.

4.2 Общая характеристика металлов главной подгруппы II группы.

14.

4.3 Алюминий. Железо

15.

Лабораторная работа № 2: «Решение экспериментальных задач по теме: «Металлы»»

2

16.

Раздел № V Неметаллы

4

17.

5.1 Общая характеристика неметаллов. Элементы IV А группы. Углерод, кремний и их соединения

18.

5.2 Общая характеристика элементов V А группы. Важнейшие соединения азота. Фосфор и его соединения

19.

5.3 Общая характеристика элементов VI А группы. Кислород. Вода. Сера. Сероводород. Серная кислота и сульфаты

20.

5.4 Галогены. Общая характеристика элементов VII А группы. Неорганические вещества и охрана окружающей среды

21.

5.5 Генетическая связь между неорганическими соединениями

22.

5.6 Повторение и обобщение знаний по неорганической химии

23.

Лабораторная работа № 3: «Решение экспериментальных задач по теме: «Неметаллы»

2

24.

Раздел № VI Введение в органическую химию

2

25.

6.1 Органическая химия. Теория химического строения А.М. Бутлерова

26.

Лабораторная работа № 4: «Изготовление моделей молекул органических веществ»

2

27.

Раздел № VII Насыщенные углеводороды

4

28.

7.1 Алканы. Гомологический ряд, изомеры, номенклатура, свойства и получение алканов

29.

7.2 Циклоалканы

30

Раздел № VIII Ненасыщенные углеводороды

6

31.

8.1 Алкены. Гомологический ряд, изомеры, номенклатура, свойства и получение алкенов

32.

Лабораторная работа №5: «Получение этилена и изучение его свойств - практическая работа»

2

33.

8.2 Алкадиены

34.

8.3 Каучук и резина

35.

8.4 Алкины. Гомологический ряд, изомеры, номенклатура, свойства и получение алкинов

36.

Раздел № IX Ароматические углеводороды

2

37.

9.1 Бензол. Толуол

38.

9.2 Генетическая связь между углеводородами и их галогенпроизводными

39.

Раздел № X Природные источники углеводородов и их переработка

4

40.

10.1 Природный и попутный нефтяной газы

41.

10.2 Нефть. Состав, свойства нефти

42.

10.3 Виды топлива. Коксование каменного угля

43.


44.

10.4 Основные месторождения угля, нефти, газа в Казахстане

45.

Лабораторная работа№ 6: «Ознакомление с образцами продуктов нефтепереработки и коксования каменного угля»

2

46.

Раздел № XI Спирты и фенолы

2

47.

11.1 Одноатомные насыщенные спирты

48.

11.2 Многоатомные спирты. Фенолы

49.

Лабораторная работа №7: «Взаимодействие этанола с оксидом меди (2)»

2

50.

Раздел № XII Альдегиды и карбоновые кислоты

4

51.

12.1 Альдегиды и кетоны

52.

12.2 Карбоновые кислоты

53.

12.3 Свойства карбоновых кислот

54.

12.4 Проверка знаний. Контрольная работа

55.

Раздел № XIII Сложные эфиры и жиры

4

56.

13.1 Сложные эфиры, жиры

57.

13.2 Мыло и СМС

58.

Лабораторная работа № 8: «Изучение свойств жиров»

2

59.

Раздел № XIV Углеводы

4

60.

14.1 Моносахариды

61.

14.2 Дисахариды и полисахариды

62.

Лабораторная работа№9: «Взаимодействие крахмала с йодом и гидролиз крахмала».

2

63.

Раздел № XV Амины и аминокислоты

4

64.

15.1 Амины

65.

15.2 Аминокислоты

66.

15.3 Понятие об азотсодержащх гетероциклических соединениях

67.

15.4 Повторение и обобщение знаний

68.

Раздел № XVI Белки. Нуклеиновые кислоты

2

69.

16.1 Белки

70.

16.2 Нуклеиновые кислоты

71.

Лабораторная работа №10: «Изучение свойств белка. Денатурация белка.
Цветные реакции белков.
Анализ пищевых продуктов .

2

72.

Раздел № XVII Синтетические высокомолекулярные вещества и полимерные материалы на их основе

4

73.

17.1 Понятие о химии высокомолекулярных соединений

74.

17.2 Синтетические каучуки и синтетические волокна

75.

17.3 Пластмассы

76.

17.4 Развитие производства высокомолекулярных соединений в Казахстане

77.

17.5 Повторение и обобщение знаний

78.

Раздел № XVIII Роль химии в развитии народного хозяйства, в повседневной жизни, ее место среди других наук

2

79.

18.1 Значение химии в производственной, хозяйственной деятельности и в повседневной жизни

80.

18.2 Вклад казахстанских ученых в развитие органической химии

81.

18.3 Урок коррекций


Итого:

58

20



-6-

II. Содержание учебного предмета


Раздел № I. Важнейшие понятия и законы химии (повторение).

Классификация неорганических соединений. Оксиды. Кислоты. Основания. Соли. Периодический закон и периодическая система химических элементов Д.И. Менделеева в свете теории строения атомов.

Раздел № II. Скорость химических реакций и химическое равновесие.

Скорость химических реакций. Влияние различных факторов на скорость химических реакций. Химическое равновесие. Смещение химического равновесия. Принцип Ле Шателье.

Раздел № III. Растворы.

Общие сведения о растворах. Химические реакции, их классификация. Электролитическая диссоциация. Ионная теория кислот и оснований. Диссоциация воды. Протонная теория. Обобщенная теория кислот и оснований. Реакция гидролиза

Проверка знаний

Раздел № IV. Металлы.
Общая характеристика металлов. Металлы главных и побочных подгрупп. Строение и физические свойства металлов. Химические свойства металлов. Коррозия металлов и борьба с ней. Щелочные металлы и их важнейшие соединения. Общая характеристика металлов главной подгруппы II группы. Алюминий. Железо

Раздел № V. Неметаллы.
Общая характеристика неметаллов. Элементы IV А группы. Углерод, кремний и их соединения. Общая характеристика элементов V А группы. Важнейшие соединения азота. Фосфор и его соединения. Общая характеристика элементов VI А группы. Кислород. Вода. Сера. Сероводород. Серная кислота и сульфаты. Галогены. Общая характеристика элементов VII А группы. Неорганические вещества и охрана окружающей среды

Генетическая связь между неорганическими соединениями.

Повторение и обобщение знаний по неорганической химии.

-7-


Раздел № VI. Введение в органическую химию.

Органическая химия. Теория химического строения А.М. Бутлерова

Раздел № VII. Насыщенные углеводороды.

Алканы. Гомологический ряд, изомеры, номенклатура, свойства и получение алканов. Отдельные представители алканов и их применение. Циклоалканы

Раздел № VIII. Ненасыщенные углеводороды.

Алкены. Гомологический ряд, изомеры, номенклатура, свойства и получение алкенов. Алкадиены. Каучук и резина.Алкины. Гомологический ряд, изомеры, номенклатура, свойства и получение алкинов

Раздел № IX. Ароматические углеводороды.

Бензол. Толуол. Генетическая связь между углеводородами и их галогенпроизводными

Раздел № X. Природные источники углеводородов и их переработка.
Природный и попутный нефтяной газы. Нефть. Состав, свойства нефти, продукты ее переработки. Виды топлива. Коксование каменного угля. Основные месторождения угля, нефти, газа в Казахстане

Раздел № XI. Спирты и фенолы.
Одноатомные насыщенные спирты. Свойства спиртов. Многоатомные спирты. Фенолы.

Раздел № XII. Альдегиды и карбоновые кислоты.

Альдегиды и кетоны. Свойства альдегидов. Карбоновые кислоты. Свойства карбоновых кислот. Проверка знаний.

Раздел № XIIІ. Сложные эфиры и жиры.

Простые эфиры. Сложные эфиры. Жиры. Мыло и СМС.

Раздел № XIV. Углеводы .
Моносахариды. Глюкоза. Пентозы. Дисахариды. Сахароза. Полисахариды. Крахмал. Целлюлоза.

-8-

Раздел № XV. Амины и аминокислоты.

Нитросоединения. Амины. Аминокислоты. Понятие об азотсодержащх гетероциклических соединениях

Повторение и обобщение знаний

Раздел № XVI. Белки. Нуклеиновые кислоты .

Белки. Нуклеиновые кислоты

Раздел № XVII. Синтетические высокомолекулярные вещества и полимерные материалы на их основе.

Понятие о химии высокомолекулярных соединений. Способы синтеза высокомолекулярных соединений. Синтетические каучуки и синтетические волокна. Пластмассы. Понятие о клеях, мастиках и герметиках. Развитие производства высокомолекулярных соединений в Казахстане

Повторение и обобщение знаний

Раздел № ХVIII. Роль химии в развитии народного хозяйства, в повседневной жизни, ее место среди других наук.

Значение химии в производственной, хозяйственной деятельности и в повседневной жизни. Вклад казахстанских ученых в развитие органической химии

Урок коррекций знаний.




-9-

III. Требования к знаниям умениям и навыкам.


В результате изучения дисциплины студент должен знать:


  • принципы научного познания;


  • основные законы химии и их практическое значение;


  • классификацию химических веществ;


  • значение периодического закона и периодической системы для развития науки


  • скорость химических реакций;


  • сущность и механизм катализа, применение катализатора и ингибитора на практике;


  • факторах влияющих на смещение химического равновесия;


  • строение, свойства, способы получения и применения химических веществ;


  • значение теории органических веществ А.М. Бутлерова и основные направления ее дальнейшего развития.


В результате изучения дисциплины студент должен уметь:


  • проводить наблюдения и химические эксперименты;


  • называть основные месторождения полезных ископаемых в Казахстане;


  • определять валентность и степени окисления элементов по молекулярной формуле;

  • -10-
    определять химические связи в соединениях;


  • объяснять строение атома химических элементов;


  • вычислять формулу вещества, используя массовые доли элементов;


  • вычислять по известной массе сложного вещества массы элементов, входящих в его состав;


  • вычислять массу, объем продуктов реакции горения углеводородов;


  • вычислять молекулярную формулу газообразных веществ по относительной плотности;


  • составлять уравнения химических реакций;


  • пользоваться новыми информационными и коммуникационными технологиями;


  • соблюдать правила техники безопасности



-11-

Использованная литература:

1.Учебная программа по химии для 10-11 классов естественно-математического направления общеобразовательной школы.г.Астана,2010 Национальная академия им .Ы.Алтынсарина. Авторы программы: Нурахметов Н.Н.,Дуйсебек А.Т.,Темирболатова А.Н.,Жумадилова Р.М.

2.Методическое руководство (пососбие). Алматы «Мектеп» 2007., Автор: К.М.Жексембина.

3.Учебник «Химия»,10 класс, (естественно-математическое направление),Алматы «Мектеп» 2006., Авторы: Н.Н.Нурахметов., К.Б.Бекишев., Н..А. Заграничная

4.Учебник «Химия»,11 класс, (естественно-математическое направление),Алматы «Мектеп» 2011., Авторы: А.Е.Темирболатов., Н.Н.Нурахметов., Р.Н.Жумадилова., С.К.Алимжанова.

.5. Г.Е. Рудзитис, Ф.Г. Фельдман учебник для общеобразовательных учебных заведений «Химия.10 класс». М.: Просвещение, 2010 г;

6. И.Г. Хомченко « Сборник задач и упражнений по химии для средней школы» М.; « Новая Волна», 2008г.





Ақмола білім беру басқармасы

КММ «№5 Агротехникалық колледж,

Бозайғыр ауылы, Шортанды ауданы».



Қаралды:

ӘБ хаттамасы №1

------------------------Найденова О.В

«27» тамыз 2015 ж





ХИМИЯ ПӘНІНЕҢ ОҚУ

ТИПТІК БАҒДАРЛАМА

Білім коды және бейіні: 0500000 «Қызмет көрсету,экономика және басқару»

Мамандығы: -0508000 «Тамақтануды ұйымдастыру»

Біліктілігі: -050801 2 «Аспаз»

-050802 2 «Кондитер»


Құрастырған: химия пәні мұғалімі

Құрманбаева Г.Ж.


2015-2016 оқу жылы

Бозайгыр ауылы.

Мазмұны.



  1. Түсінік хат. 1-2 бет.

  2. Тақырыптық жоспары. 3-6 бет.

  3. Білім мазмұны. 7- 22 бет.

  4. Білік дағдысына қойылатын талаптпар. 23-25 бет.

  5. Қолданған әдебиеттер мен оқулықтар. 26 бет.









Химия пәнінің тақырыптық жоспары.

2 курс: 78 сағат, 20 сағат лабораториялық сабақ.

Р\Н

Тақырыптардың мазмұны

Сағат

саны

Лабораториялық жұмыс

Ескерту

1

1-тақырып. Химияның басты түсiнiктерi (қайталау)

2

2.

1.1 Бейорганикалық қосылыстардың жiктелуi. Д.И.Менделеевтiң периодтың заңы мен периодтық жүйенi ашу тарихы. Периодтық заңның алғашқы тұжырымдамасы. Периодтық жүйенiң құрылысы.

3.

Зертханалық жұмыс № 1:«Молекулалардың модельдерi.
»

2

4.

2-тақырып. Химиялық реакциялардың жүру заңдылықтары

2

5.

2.1 Химиялық реакциялардың жылдамдығы.

6.

2.2 Химиялық тепе-теңдiк және оның ығысу жағдайлары

7.

3-тақырып Ерiтiндiлер.

2

8.

3.1. Қышқылдар мен негiздердiң иондық теориясы. Иондық реакциялар. Ион алмасу реакцияларының ақырына дейін жүретін жағдайлары.

9.

3.2 Протондық теория. Усановичтiң жалпылама қышқылдық - негiздiк теориясы. Тұздардың гидролизi.

10.

3.3Білімді тексеру.

11.

4 тақырып. Металлдар.

4

12.

4.1 Металдар. Периодтық жүйедегi орнына байланысты негiзгi және қосымша топша металдарының сипаттамасы I топтың негiзгi топшасы металдары, олардың жалпы сипаттамасы

13.

4.2 II топтың негiзгi топшасы металдары.

14.

4.3 Алюминий.Темір

15.

Зертханалық жұмыс № 2: «:Металлдар»тақырбы бойынша эксперименттік есеп шығару

2

16.

5 тақырып. Бейметаллдар.

4

17.

5.1 IV топтың негiзгi топшасы элементтерiнiң жалпы сипаттамасы. Көмiртек және кремний.

18.

5.2 V топтың негiзгi топшасы элементтерiнiң жалпы сипаттамасы. Азот және фосфор. Табиғатта таралуы. Азот пен фосфордың алынуы.

19.

5.3 VI топтың негiзгi топшасы элементтерiнiң жалпы сипаттамасы.
VI топтың негiзгi топшасы элементтерiнiң жалпы сипаттамасы. Оттек және күкiрт. Табиғатта таралуы. Оттек пен күкiрттiң алынуы. Оттек пен күкiрт молекулаларының құрылысы. . Маңызды қосылыстары. Су. Ауыр су. Судың физикалық және химиялық қасиеттерi. Күкiрсутек және сульфидтер. Сульфидтердiң гидролизi. Күкiрт (IV) және (VI) оксидтерi. Күкiрт қышқылы, электрондық және құрылым формулалары. Сульфаттар және олардың қасиеттерi

20.

5.4 VII топтың негiзгi топшасы элементтерiнiң сипаттамасы.
Хлор және йод. Табиғатта таралуы. Хлор мен йодтың алынуы. Молекулаларының құрылысы, жай заттардың физикалық қасиеттерi. Химиялық қасиеттерi: тотықтырғыштық және тотықсыздандырғыштық қасиеттерi. Адамдар денсаулығын йоджетіспеушілікке байланысты аурулардан қорғау үшін Қазақстанда атқарылып жатқан істер.

21.

5.5 Бейорганикалық қөосылыстардың арасындағы генетикалық байланыс.

22.

5.6 Бейорганикалық химиядан алған бiлiмдi жүйелеу

23.

Зертханалық жұмыс № 3: «Бейметаллдар» тақырыбы бойынша эксперименттік есеп шығару.

2

24.

6 тақырып. Органикалық химияға кіріспе.

2

25.

6.1 Органикалық химия пөнi. А.М.Бутлеровтың органикалық қосылыстардың химиялық құрылыс теориясының негiзгi қағидалары.

26.

Зертханалық жұмыс № 4: « Көмiрсутектер молекулалары пiшiндерiнiң үлгiлерiн жасау.
»

2

27.

7 тақырып. Қаныққан көмірсутектер.

4

28.

7.1 Алкандар. Жалпы формуласы. Метанның гомологтық қатары. Гомологтық айырма. Алкил радикалдар. Алкандардың номенклатурасы мен изомерленуi. Алкандардың физикалық қасиеттерi. Алкандардың химиялық қасиеттерi, алынуы.

29.

7.2 Циклоалкандар.

30

8 тақырып. Қанықпаған көмірсутектер.

6

31.

8.1 Алкендер. Жалпы формуласы. Алкендердің номенклатурасы мен изомерленуi. Алкендердің физикалық қасиеттерi. Алкендердің химиялық қасиеттерi, алынуы.

32.

Зертханалық жұмыс №5: «Этиленлі алу және оның қасиеттерің зерттеу»

2

33.

8.2 Алкадиендер.

34.

8.3 Каучукжәне резеңке

35.

8.4 Алкиндер Жалпы формуласы. Алкиндердің номенклатурасы мен изомерленуi. Алкиндердің физикалық қасиеттерi. Алкиндердің химиялық қасиеттерi, алынуы.

36.

9 тақырып.Ароматты көмірсутектер.

2

37.

9.1 Бензол. Толуол

38.

9.2 Қаныққан, қанықпаған, ароматты көмiрсутектер және олардың галогентуындылары араларындағы генетикалық байланыстар.

39.

10тақырып. Көмiрсутектердiң табиғи қорлары және оларды өңдеу

4

40.

10.1 Табиғи және мұнайға серiктес газдар. Олардың құрамы мен қолданылуы.

41.

10.2 Мұнай. Мұнайдың құрамы, физикалық қасиеттерi

42.

10.3 Отынның бөсекелес түрлерi Көмiрдi химиялық өңдеу. Коксхимия өнеркәсiбiнiң өнiмдерi.

43.

10.4 Қазақстандағы газдың, мұнайдың және көмiрдiң басты кен орындары және олардың республиканың экономикалық және энергетикалық түйiндi мәселелерiн шешудегi маңызы.

45.

Зертханалық жұмыс № 6: «Мұнай өңдеу өнiмдерi және көмiрдi кокстеу өнiмдерi үлгiлерiмен танысу.»

2

46.

11 тақырып. Спирттер мен фенолдар.

2

47.

11.1Біратомды қаныққан спирттер.

48.

11.2 Көпатомды спирттер. Фенолдар

49.

Зертханалық жұмыс №7: «Этанолдың мыс оксидімен әрекеттесуі»

2

50.

12 тақырып. Альдегидттер мен карбон қышқылдары.

4

51.

12.1 Альдегидтер мен кетондар.

52.

12.2 Карбон ьқышқылдары.

53.

12.3 Карбон қышқылдарының қасиеттері.

54.

12.4 Білімді тексеру.

55.

13 тақырып. Күрделі эфирлер және майлар.

4

56.

13.1Күрделә эфирлер.

57.

13.2 Сабын және жуғыш заттар

58.

Зертханалық жұмыс № 8: «Майлардың қасиеттерің зерттеу»

2

59.

14 тақырып. Көмірсулар.

4

60.

14.1 Моносахаридтер.

61.

14.2 Дисахаридтер жіне полисахаридтер.

62.

Зертханалық жұмыс №9: «. Крахмалдың физикалық және химиялық қасиеттерi: гидролизi, йодпен әрекеттесуі.».

2

63.

15 тақырып. Аминдер мен аминқышқылдар.

4

64.

15.1 Аминдер.

65.

15.2 Аминоқышқылдар

66.

15.3 Құрамында азоты бар гетероциклдi қосылыстар жөнiнде түсiнiк.

67.

15.4 Алған бiлiмдi жүйелеу

68.

16 тақырып. Белоктар. Нуклеин қышқылдары.

2

69.

16.1 Белоктар.

70.

16.2 Нуклеин қышқылдары.

71.

Зертханалық жұмыс №10: «. Белоктардың қасиеттерiн зерделеу. Тағам өнiмдерiн зерттеу. Белоктарды денатуратталуы. Белоктардың түстi реакциялары.

2

72.

17 тақырып. . Синтетикалық жоғары молекулалы қосылыстар және олардың негiзiндегi полимерлер

4

73.

17.1 Жоғары молекулалы қосылыстар химиясының негiзгi түсiнiктерi:

74.

17.2 Синтетикалық каучуктер мен талшықтар.

75.

17.3 Пластмассы

76.

17.4 Развитие производства высокомолекулярных соединений в Казахстане

77.

17.5 Повторение и обобщение знаний

78.

Раздел № XVIII Роль химии в развитии народного хозяйства, в повседневной жизни, ее место среди других наук

2

79.

18.1 Значение химии в производственной, хозяйственной деятельности и в повседневной жизни

80.

18.2 Вклад казахстанских ученых в развитие органической химии

81.

18.3 Урок коррекций


Итого:

58

20





-1-

Түсінік ХАТ.

"Химия" оқу пәні "Жаратылыстанудың" білім беру саласына жатады. Орта білім жүйесіндегі оның ролі табиғат туралы, қоршаған орта туралы ғылыми білімдерін қалыптастыру, оларды ҚР қазіргі заманғы химиялық және металлургиялық өндірстердің ғылыми-практикалық және технологиялық даму заңдылықтарымен таныстыру қажеттігінен туындаған, атап айтқанда оқу пәнінің көмегімен алдыңғы қатарлы және жоғары құзыретті Қазақстан Республикасының азаматын қалыптаструға мүмкіндік туғызу болып табылады.

Білімдік нәтижелерді қалыптастыру негізін дүниетанымдық идеялар құрайды:
органикалық және бейорганикалық әлемнің бірлігі туралы;

химиялық құбылыстарды танып білу туралы; табиғаттағы заттардың өзара байланысы, олардың құрамы, құрылысы, физикалық және химиялық қасиетері туралы;

адам өмірінің барлық сферасында химиялық заттарды қолданудың олардың құрылысы мен қасиетіне сай болуы туралы.

Жоғары сатыда химия курсын оқу оқушыларды әлемнің бірыңғай ғылыми көрінісін (химиялық құрауышын қалыптастыру) қалыптастыруға үлесін қосып қана қоймайды, сонымен бірге түлектерді біліммен, дағдымен және адам өмірінде, материалдық өндірісте қажетті қызмет тәсілдерімен қаруландырады.

Қоршаған орта, органикалық және бейорганикалық заттар оқу пәнінің нысаны. Оқу пәнінің зерттеу аймағы: заттардың құрамы, құрылысы және қасиеттері, олардың химиялық өзгерістерінің заңдылықтары, химия технологиясы мен оның экологиялық аспектілері.

"Химия" пәнін оқытудың жалпы мақсаттары:
Оқушылардың қоршаған әлемді құраушы химиялық білімдер туралы, осы салада қолданылатын тәсілдер мен әдістер туралы, ғылыми дүниетанымдық көзқарастар мен тұлғалық-мәнді қызметті жүзеге асыру құралының негізі ретінде білім жүйесін қалыптастыру.
Оқу пәнінің көмегімен жалпы орта білім берудің жоғары сатысының түлектерінің құзіретін дамыту.
Өз бетінше жұмыс жасау арқылы және қажеттіктерін қанағаттандыру мен өздерін көрсете білулеріне сәйкес оқушылардың танымдық және интеллектуальдық қабілеттерін дамыту.

-2-
"Химия" пәнін оқытудың міндеттері:

Білім, түсінік және түсініктерді, заңдылықтарды, заңдарды, теорияларды, ұғымдарды және химия ғылымының әдістерінің қолданылу мүмкіндіктері мен түсініктері, білігі негізінде оқушылардың қоршаған әлем туралы;

жаратылыстану-ғылыми көзқарастарын қалыптастыру;

оқушылардың күнделікті өмірде және оқу процесі кезінде маңызды химиялық заттармен химиялық аспаптармен ұқыпты, қауіпсіз жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру;
оқушыларды ғылым мен өндірістің негізгі бағыттарының дамуымен, экономикалық проблемаларды шешуде химияның техника мен технологиядағы ролімен таныстыру;

әлемнің қазіргі заманғы ғылыми көрінісін ойлау мен қазіргі заманғы білімді, мәдениетті және құзыретті тұлғаға қажетті біліммен және қызмет тәсілімен қаруландыруда химияның маңызды үлес қосатынын түсіндіруді қамтамасыз ету;

оқушыларда химиядан өз бетінше білім алуды, сонымен қатар алынған білімді әртүрлі химиялық құбылыстарды, заттардың құрылысы мен қасиеттерін,

қазіргі заманғы технологияларды практикада қолдануды түсіндіру үшін алынған білімдерді қолдана білуді қалыптастыру; жаратылыстану ғылыми және өзіндік білімді жалғастыру мүмкіндігін қамтамасыз ету;химияны оқу кезінде проблемаларды шешу тәсілдері мен, ақпараттық және коммуникативтік қызмет тәсілдерін білуді қамтамасыз ету;пән көмегімен болашақ мамандығын дұрыс таңдай білуге дайындауға және жоғары кәсіби оқу орнында оқуын жалғастыру мүмкіндігіне көмектесу.

Химия пәнін оқыту мазмұны мына дидактикалық принциптерге сәйкес құрылған:

мақсаттар мен жоспарланған нәтижелерге сәйкес болуы;

оқу процесі арқылы білім, білік, дағды қалыптастыру міндеттеріне сәйкес болуы; оқу пәні мазмұнының сабақтастығы;тұлғаның дамуын қамтамасыз ететін пропедевтикалық білім берудің практикалық бағыттылығын жүзеге асыру;

білім беру мазмұнында Қазақстан экономикасының аймақтық ерекшеліктерінің көрініс табуы.


-7-

ІІ. ХИМИЯ ПӘНІНІҢ БІЛІМ МАЗМҰНЫ
1-тақырып. Химияның басты түсiнiктерi (4 сағат)

Химиялық элементтер. Атом, молекула және олардың сипаттамалары. Салыстырмалы атомдық және молекулалық массалар. Химияның стехиометриялық заңдары: құрам тұрақтылық заңы, зат массасының сақталу заңы, еселік қатынастар заңы, көлемдік қатынастар заңы, Авогадро заңы. Моль. Молярлық масса. Молярлық көлем.
Химиялық реакциялар және олардың белгiлерi. Химиялық реакциялардың түрлерi: қосылу, айырылу, орын басу, алмасу, экзо- және эндотермиялық, тотығу-тотықсыздану.
Бейорганикалық қосылыстардың жiктелуi. Бейорганикалық қосылыстардың химиялық қасиеттерi және олардың генетикалық байланысы.
Ерiтiндiлер. Қышқылдар мен негiздердiң иондық теориясы. Иондық реакциялар. Ион алмасу реакцияларының ақырына дейін жүретін жағдайлары. Осы заманғы қышқылдық-негiздiк әрекетесу

теориялары. Протондық теория. Усановичтiң жалпылама қышқылдық - негiздiк теориясы. Тұздардың гидролизi.
Зертханалық тәжiрибелер:

1. Ерiмейтiн негiз бен сiлтiнiң, сол сияқты, сiлтi, қышқыл және екідайлы гидроксидтердiң ұқсастықтары мен айырмашылықтарын сипаттайтын химиялық реакциялар.
2. Қышқылдардың химиялық қасиеттерiн төжiрибемен дәлелдеу.
Сан есептерi:
1. Химиялық формулалар және теңдеулер бойынша есептеулер.
2. Құрамындағы элементтердiң массалық үлесi бойынша қосылыстың химиялық формуласын табу.
3. Моль, мольдiк масса, мольдiк көлем ұғымдарын пайдаланып есептеулер жүргiзу.
4. Заттардың формулалары бойынша элементтердiң тотығу дәрежелерін анықтау және тотығу-тотықсыздану реакцияларының теңдеулерiн құруға жаттығулар орындау.

2-тақырып. Д.И.Менделеев жасаған химиялық элементтердiң периодтық жүйесi мен периодтық заңы. Атом құрылысы (4 сағат)
Д.И.Менделеевтiң периодтың заңы мен периодтық жүйенi ашу тарихы. Периодтық заңның алғашқы тұжырымдамасы. Периодтық жүйенiң құрылысы. Кiшi және үлкен периодтар. Топтар мен топшалар. Периодтық заң мен периодтық жүйенi атом құрылысы тұрғысынан қарастыру. Периодтық заңның қазiргi тұжырымдамасы. Элементтiң атомдық нөмірi - оның атом ядросының заряды. Химиялық элементтер қасиеттерiнiң атом ядросы зарядына периодты тәуелдiлiгi.
Атом құрылысы. Қарапайым бөлшектер (протон, нейтрон, электрон) және олардың сипаттамалары. Атом ядросының құрамы (протондар мен

-8-

нейтрондар). Изотоптар. Электрондар. Электрон бұлттарының пiшiндерi s-, p-, d- және f- электрондар. Электрондық орбитальдар. I-IV периодтар элементтерi атомдарының құрылысы және электрондардың энергетикалық деңгейлер, деңгейшелер және орбитальдарда бөлiнуi. s-, p-, d- және f- элементтер атомдарының электрондық конфигурациялары. Атомдардың валенттiгi мен валенттiк мүмкiндiктерi. Тотығу дәрежесi. Негiзгi топшалар элементтерiнiң периодты түрде өзгеретiн қасиеттерi: атомдар және иондар радиустары, иондану энергиясы мен электрон тартқыштығы, электртерiстiгi, тотығу дәрежесi. Жоғары оксидтерi мен гидроксидтерi қасиеттерiнiң периодты түрде өзгеруi. Сутектi қосылыстарының тұрақтылығы мен

олардың қышқылдық-негiздiк қасиеттерiнiң периодты түрде өзгеруi.
Периодтық заңның ғылым мен техниканы дамытудағы

және әлемдi диалектикалық тұрғыдан түсiнудегi маңызы.
Көрсетiлiмдер:
Натрий, магний, алюминий, көмiртек, фосфор, күкiрт, галогендер, қалайы, қорғасын үлгiлерi.
III периодтың кейбiр элементтерiнiң (натрий, магний, алюминий, кремний, фосфор және күкiрт) оксидтерiнiң үлгiлерi, оларды суда ерiтiп ерiтiндiлерiн индикатормен тексеру.
Есептер мен жаттығулар:
1. Химиялық элементтердiң атомдары мен иондарындағы электрон, протон, нейтрондар санын есептеу.
2. Периодтық жүйедегi орны бойынша атомның тотығу дәрежелерiн, валенттiгiн және валенттiк мүмкiндiктерiн анықтау.
3. Электрондардың энергетикалық деңгейлерде орналасулары және атомдар мен иондардың электрондық конфигурациясын құру.
4. Белгілі электрондық конфигурациясы бойынша немесе химиялық реакцияларға қатысқан және түзілген

қосылыстарының массалары (зат мөлшерлері) берілген жағдайда белгісіз элементті анықтау және оны периодтық жүйедегі орны бойынша сипаттау.

3-тақырып. Химиялық байланыс және зат құрылысы (2 сағат)
Заттың құрылым бөлшектерi: атом, молекула, ион. Химиялық байланыстың түрлерi мен түзiлуi. Коваленттiк байланыс: полюстi, полюссiз, донорлық - акцепторлық. Гибридтену типтерi (sp-, sp2-, sp3-) Гибридтелген орбитальдар. Гибридтелген орбитальдардың пiшiндерi. Молекулалардың кеңiстiк құрылыстары. Химиялық байланыстың сипаттамалары: ұзындығы, энергиясы, бағытталуы, полюстiгi.
Иондық байланыс. Иондық және коваленттiк қосылыстардың қасиеттерi. Металдық байланыс. Сутектi байланыс.
Кристалл торларының түрлерi: атомдық, молекулалық, иондық және металдық. Жай және күрделi заттар қасиеттерiнiң химиялық байланыс

-9-

пен кристалл торлары түрiне тәуелдiлiктерi.

Құрамы тұрақты және ауыспалы заттар. Кешенді (комплекстi) қосылыстар жөнiнде қысқаша түсiнiктер.
Көрсетiлiмдер:

Молекулалардың модельдерi.
Алмаздың, көмiртек (IV) оксидiнiң, натрий хлоридiнiң, мыстың немесе басқа заттардың кристалл торлары пiшiндерi.
Химиялық байланыстары әртүрлі заттардың (су, кремний (IV) оксидi, натрий хлоридi) үлгiлерi.
4-тақырып. Химиялық реакциялардың жүру заңдылықтары (2 сағат
Химиялық реакциялардың жылдамдығы. Химиялық реакциялардың жылдамдығына өсер ететiн факторлар: заттың табиғаты, температура (Вант-Гофф ережесi), концентрация (әрекеттесушi массалар заңы), реагенттердiң жанасу бетi. Катализаторлар мен ингибиторлар. Гомогендi және гетерогендi катализ. Қазақстанда катализдік химия ғылымының дамуы.
Химиялық тепе-теңдiк және оның ығысу жағдайлары. Ле-Шателье ұстанымы.
Химиялық процестердi басқарудағы реакцияның жүру заңдылықтарын бiлудiң маңызы.
Сан есептерi:
Термохимиялық теңдеулер бойынша немесе реакцияның жылу эффектiсiн анықтауға есептеулер.
Химиялық реакция жылдамдығының зат концентрациясына және температураға байланысты өзгеруiне есептеулер.
5-тақырып. Металдардың жалпы қасиеттерi
(2 сағат)
Химиялық элементтердiң периодтық жүйесiндегi металдар мен бейметалдардың орналасуы. s-, p-, d-, f- элементтер. Металдар мен бейметалдардың атом құрылыстарының ерекшелiктерi. Электртерiстiк пен иондану потенциалдары. Периодтар мен топтарда элементтердiң металдық және бейметалдық қасиеттерiнiң және қосылыстарының қасиеттерiнiң өзгеру заңдалықтары.
Металдар. Периодтық жүйедегi орнына байланысты негiзгi және қосымша топша металдарының сипаттамасы. Металдық байланыс пен кристалл торы. Металдардың табиғатта таралуы. Металдардың физикалық қасиеттерi. Құймалар. Қатты ерiтiндiлер және интерметалдық қосылыстар туралы түсiнiк. Металдардың электрохимиялық кернеу қатары. Металдардың химиялық қасиеттерi. Металдарды алудың негiзгi жолдары. Металл оксидтерiн сутекпен, көмiртек (II) оксидiмен тотықсыздандыру және металлотермия. Аса таза металлдар алудың бiр жолы - электролиз.

Металдардың жемірілуі (коррозия), түрлерi және одан сақтану өдiстерi.
-10-
Қазақстандағы металдар мен бейметалдардың пайдалы қазбалары және оларды өндіру, өңдеу үрдістеріндегі қоршаған ортаны қорғау проблемалары.
Өнеркөсiптiң, техниканың әртүрлі салаларында және тұрмыста металдар мен бейметалдарды пайдалану және осы салаларға қатысты техникалық мамандықтарды меңгерудің мемлекеттік маңызы. Тiрi организмдердiң тiршiлiк әрекетiндегi металдар мен бейметалдардың орны.
Көрсетiлiмдер:

Металдар мен бейметалдардың үлгiлерi Металдар мен бейметалдардың кеңiстiк торларының пiшiндерi.

Мыс (II) сульфаты мен калий иодидiнiң электролизi.
6-тақырып. Маңызды s -элементтер және олардың қосылыстары (2 сағат)
Периодтық жүйедегi s-элементтердiң орналасуы. Олардың атом құрылыстарының ерекшелiктерi. s-элементтердiң тотықсыздандырғыштық қасиеттерiн салыстыру.
I топтың негiзгi топшасы металдары, олардың жалпы сипаттамасы. Натрий мен калий. Табиғатта кездесуi мен алынуы. Жай заттарының физикалық қасиеттерi. Химиялық қасиеттерi: галогендермен, оттекпен, күкiртпен, азотпен, фосформен, сутекпен, сумен әрекеттесулері. Маңызды қосылыстары: - оксидтерi, гидроксидтерi, тұздары (нитраттар, хлоридтер, сульфаттар, карбонаттар). Натрий мен калийдiң қосылыстарының қолданылуы.
II топтың негiзгi топшасы металдары. Кальций мен магний. Табиғатта таралуы мен алынуы. Жай заттарының физикалық қасиеттерi. Химиялық қасиеттерi: галогендермен, оттекпен, күкiртпен, азотпен, фосформен, сутекпен, сумен қышқылдармен әрекеттесуi. Маңызды қосылыстары - оксидтерi, гидроксидтерi, тұздары (карбонаттар мен сульфаттар және т.б.), олардың қасиеттерi мен қолданылуы.
Судың кермектiгi және оны жою әдiстерi. Сілтілік және сілтілік-жер металдарының Қазақстанда кездесетін табиғи қосылыстары.
Зертханалық жұмыс №1

1.Натрий, калий, кальцийдiң маңызды тұздарының үлгiлерiмен танысу.
Есептер мен жаттығулар:

1.Металдар қатысуында жүретiн химиялық реакциялардың теңдеулерi бойынша зат мөлшерiн, массасын, көлемiн есептеу.

2.Металдар мен олардың қосылыстары арасындағы генетикалық байланыстарды көрсететiн жаттығулар орындау.

7-тақырып. d-элементтердiң жалпы сипаттамасы (2 сағат)
Мыс, мырыш, хром, темiр. Олардың периодтық жүйеде орналасуы. d-элементтердiң атом құрылыстарының ерекшелiктерi. Табиғатта кездесуi. Бұл металдардың Қазақстандағы пайдалы қазбалары және оларды өндіру. Алынулары. Физикалық және химиялық қасиеттерi. Хлормен,

-11-

оттекпен және қышқылдармен және тұздармен әрекеттесуі. Маңызды

қосылыстары - оксидтер, гидроксидтер және олардың ерекшелiктерi. Тұздары. Тұздарының гидролизi. Хромның мысалында тотығу дәрежелерiне байланысты қосылыстарының қасиеттерінің: тотықтырғыш-тотықсыздандырғыш, қышқылдық-негіздік болып өзгеруi. Металдардың өнеркөсiпте қолданылуы және тiрi организмдердiң тiршiлiк әрекетiндегi маңызы.
Сан есептерi:
Металдар қатысында жүретiн химиялық реакция теңдеулерi бойынша қоспасы бар заттар әрекеттесетін, сондай-ақ, өнім шығымдылығы берілген жағдайдағы немесе керісінше есептеулер.
8-тақырып. Маңызды р-элементтер және олардың қосылыстары (4 сағат)
Периодтық жүйедегi р-элементтердiң орналасуы: олардың атом құрылыстарының ерекшелiктерi. р-элементтердiң электртерiстiктерi. р-элементтердiң Қазақстандағы маңызды пайдалы қазбалары және оларды өндірумен байланысты туындайтын экологиялық проблемалар.
III топтың негiзгi топшасы элементтерiнiң жалпы сипаттамасы. Алюминий. Табиғатта таралуы. Алынуы. Физикалық қасиеттерi. Химиялық қасиеттерi: галогендермен, оттекпен, күкiртпен, азотпен, сумен, қышқылдармен, негiздермен әрекеттесуі. Алюминий және оның қосылыстарының екідайлы қасиеттерi. А13+ ионын сапалық анықтау. Алюминийдiң және оның құймаларының Қазақстанда өндірілуі мен қолданылуы.
Периодтық жүйеде орналасуына байланысты бейметалдардың жай заттары мен қосылыстары қасиеттерiнiң өзгеруiнiң жалпы сипаттамасы.
IV топтың негiзгi топшасы элементтерiнiң жалпы сипаттамасы. Көмiртек және кремний. Табиғатта таралуы және алынуы. Көмiртектiң аллотропиясы (гибридтену типi, кристалдық торлары). Жай заттардың физикалық қасиеттерi. Адсорбция және оның қолданылуы. Көмiртек пен кремнийдiң химиялық қасиеттерi. Тотықтырғыштық және тотықсыздандырғыштық қасиеттерi. Маңызды қосылыстары: көмiртек (II), көмiртек (IV) оксидi және кремний (IV) оксидi, көмiр және кремний қышқылдары және олардың тұздары. Карбонаттар мен силикаттардың гидролизi. Карбонат ионын сапалық анықтау. Көмiртек, кремний және олардың қосылыстарының қолданылуы. Құрылыс материалдары: шыны, цемент, бетон өндірудің Қазақстанда дамуы.
V топтың негiзгi топшасы элементтерiнiң жалпы сипаттамасы. Азот және фосфор. Табиғатта таралуы. Азот пен фосфордың алынуы. Азот пен фосфор молекулаларының құрылысы. Жай заттарының физикалық қасиеттерi. Қосылыстарының химиялық, тотықтырғыштық-тотықсыздандырғыштық қасиеттерi. Азот пен фосфордың маңызды қосылыстары. Аммиак, молекуласының құрылысы, аммоний тұздары,

-12-

оның қасиеттерi және қолданылуы. Азот (II) және (IV) оксидтерi. Азот

қышқылы, электрондық және құрылым формулалары. Физикалық қасиеттерi, сұйытылған және концентрлi азот қышқылының қасиеттерi. Нитраттар және олардың қасиеттерi. Азот қышқылының металдармен және бейметалдармен әрекеттесуі. Фосфор (V) оксидi, фосфор (мета және ортофосфор) қышқылдары. Фосфаттар. Фосфаттардың гидролизi. Нитрат және фосфат иондарын сапалық анықтау. Азот пен фосфордың және олардың қосылыстарының қолданылуы. Сары фосфор өндіруден Қазақстанның жетістіктері және қоршаған ортаны қорғауға байланысты атқарылып жатқан істер.
VI топтың негiзгi топшасы элементтерiнiң жалпы сипаттамасы.
VI топтың негiзгi топшасы элементтерiнiң жалпы сипаттамасы. Оттек және күкiрт. Табиғатта таралуы. Оттек пен күкiрттiң алынуы. Оттек пен күкiрт молекулаларының құрылысы. Жай заттарының физикалық қасиеттерi. Күкiрт пен оттектiң аллотропиялық түр өзгерiстерi. Озонның алынуы және қасиеттерi. Оттек пен күкiрттiң химиялық қасиеттерi. Тотықтырғыштық және тотықсыздандырғыштық қасиеттерi. Маңызды қосылыстары. Су. Ауыр су. Судың физикалық және химиялық қасиеттерi. Күкiрсутек және сульфидтер. Сульфидтердiң гидролизi. Күкiрт (IV) және (VI) оксидтерi. Күкiрт қышқылы, электрондық және құрылым формулалары. Физикалық қасиеттерi. Сұйытылған және концентрлi күкiрт қышқылдарының қасиеттерi. Сульфаттар және олардың қасиеттерi. Сульфат ионын сапалық анықтау. Оттек пен күкiрттiң және олардың қосылыстарының қолданылуы.
VII топтың негiзгi топшасы элементтерiнiң сипаттамасы.
Хлор және йод. Табиғатта таралуы. Хлор мен йодтың алынуы. Молекулаларының құрылысы, жай заттардың физикалық қасиеттерi. Химиялық қасиеттерi: тотықтырғыштық және тотықсыздандырғыштық қасиеттерi. Маңызды қосылыстары. Хлорсутек және тұз қышқылы, тұз қышқылының қасиеттерi. Хлоридтер. Хлорид-ионын сапалық анықтау. Хлор, йод және олардың қосылыстары. Йодтың тіршіліктегі биологиялық маңызы. Адамдар денсаулығын йоджетіспеушілікке байланысты аурулардан қорғау үшін Қазақстанда атқарылып жатқан істер.
Көрсетiлiмдер:

  1. Алюминиймен және оның құймаларымен таныстыру.

  2. Табиғи силикаттар үлгiлерiмен танысу.

3. Шынының түрлерiмен танысу.

4. Күкiрттiң және оның табиғи қосылыстарының үлгiлермен танысу

-13-

5.Йод ертiндiсiнiң крахмалға әсерi.
Сан есептерi:

1. р-элементтерi қатынасатын реакциялардағы газдардың тығыздығы, салыстырмалы тығыздығы және мольдiк көлемдерi бойынша есептеулер.

2. Қышқылдар ерiтiндiлерiн дайындауға байланысты есептеулер.

9-тақырып. Маңызды химиялық өнiмдердi алу технологиясы
Қоршаған ортаны қорғау. (2 сағат)
Химиялық өндiрiстiң жалпы ғылыми принциптерi. Пайдалы қазбалар - Қазақстанның химия өнеркәсібінiң шикiзаты. Шикiзат пен энергетика қорын тиiмдi пайдалану. Қоршаған ортаны қорғау.
Үздiксiз, аз сатылы және қалдықсыз өндiрiстердi ұйымдастыру.
Металлургия. Металдар кендерi (оксидтер, сульфидтер және карбонаттар және т.б.) туралы түсiнiк. Қазақстандағы металл кендерiнiң, оларды байыту, тотықсыздандыру және флотациялау. Металдарды өнеркөсiптi алудың негiзгi жолдары: пирометаллургия (темiр), электрометаллургия (алюминий), гидрометаллургия (мыс).
Металдардың құймалары. Құрамдары мен қасиеттерi (ыстыққа, коррозияға, әртүрлi орталарға төзiмдiлiктерi). Қазақстанда қара және түстi металдар мен олардың құймаларын өндiру. Құймалардың практикалық маңызы.
Шойын және болат өндiрiстерi мен оларға қажет мамандықтар түрлері.
Алюминий алудың электрохимиялық төсiлi. Қазақстанның металлургия өнеркәсібі. Металлургия өнеркәсiбiндегi экологиялық мөселелерi.
Силикат өнеркәсібі. Шыны жасауға қажет шикiзаттар. Цементтi өнеркөсiпте алу. Бетон мен темiрбетон. Қазақстанның силикат өнеркәсібі. Силикат өнеркәсібінде еңбек пен қоршаған ортаны қорғау.
Аммиак өндiрiсi. Зат шығымын арттыруға әсер ететiн қолайлы жағдайларды таңдау. Азот қышқылы өндiрiсi. Аммиак пен азот қышқылын алу өнеркәсібінде еңбек пен қоршаған ортаны қорғау.
Тыңайтқыштар өндiрiсi. Маңызды азот, фосфор және калий тыңайтқыштары. Қазақстандағы тыңайтқыштар өнеркәсібі. Ауыл шаруашылығында тыңайтқыштарды дұрыс сақтау және тиiмдi қолдану мөселелерi. Жанасу төсiлiмен күкiрт қышқылын өндiру. Күкiрт қышқылын өндiру үшiн пайдаланатын әртүрлі шикiзаттар. Қазақстанның күкiрт қышқылы өнеркәсiбi. Күкiрт қышқылы өндiрiсiнде еңбек пен қоршаған ортаны қорғау.

-14-

Көрсетiлiмдер:
1. Күкiрт қышқылы, аммиак, шойын, болат, алюминий өндiрiстерiнiң қондырғыларының модельдерi.

2. Тыңайтқыштар үлгiлерi.

3. Шынылардың түрлерi.

4. Цементтi қатайту.

10-тақырып. Бейорганикалық химиядан алған бiлiмдi жүйелеу (2 сағат)

Дүниенi ғылыми диалектикалық тұрғыдан ұғынудағы, ғылым мен техниканы дамытудағы периодтық заң және зат құрылысы туралы бiлiмiнiң маңызы. Қазақстан Республикасының химия және металлургия өнеркәсiптерінің дамуы. Химия және металлургия өндiрiстерi қалдықтарының қоршаған ортаны ластауымен күресу. Химиялық сауаттылық пен экологиялық мәдениет - ғылыми-техникалық прогрестiң қажеттi шарты.
11-тақырып. Органикалық қосылыстардың химиялық құрылыс теориясы. Химиялық байланыстың электрондық табиғаты (4 сағат)

Органикалық химия пөнi. Органикалық қосылыстардың ерекшелiктерi. Органикалық заттардың көздерi. Органикалық заттардың маңызы.


А.М.Бутлеровтың органикалық қосылыстардың химиялық құрылыс теориясының негiзгi қағидалары. Заттың химиялық құрылысы-молекуладағы атомдардың байланысу ретi. Зат қасиетiнiң молекуланың химиялық құрылысына тәуелдiлiгi. Изомерлену. Химиялық құрылыс теориясының маңызы. Оның негiзгi даму бағыттары.
Кiшi период элементтерi атомдарының электрондық

құрылысы. Көмiртек атомының электрондық құрылысы. Органикалық қосылыстардағы көмiртек атомының гибридтенуi мен гибридтi орбитальдар. Электрон

бұлттарының пiшiндерi. Органикалық қосылыстардағы химиялық байланыс. Коваленттiк байланыс. Коваленттi байланыстың негiзгi сипаттамалары: полюстiгi, ұзындығы, байланыс энергиясы, қанығуы мен кеңiстiк бағытталуы. Коваленттi байланыстың түзiлуi мен үзiлуi. Органикалық реакциялардың жiктелуi мен механизмдерi (ионды және радикалды).
Органикалық және бейорганикалық қосылыстардың бірлігі.

-15-

Органикалық қосылыстардың жiктелуi. Алифатты және циклдi қосылыстар. Көмiрсутектер мен олардың туындылары.
12-тақырып. Қаныққан көмiрсутектер (2сағат)

Көмiрсутектердiң жiктелуi.

Алкандар. Жалпы формуласы. Метанның гомологтық қатары. Гомологтық айырма. Алкил радикалдар. Алкандардың номенклатурасы мен изомерленуi.
Метан, оның құрылым формуласы. Метан молекуласының тетраэдрлi құрылысы, sp3-гибридтелу. Қаныққан көмiрсутектердiң кеңiстiк құрылысы. Алкандардың конформациясы. Алкандардың табиғатта кездесуi мен алынуы. Қазақстандағы кен орындары.
Алкандардың физикалық қасиеттерi. Алкандардың

химиялық қасиеттерi. Орынбасу, тотығу (толық және толық емес), термиялық айырылу, изомерлену реакциялары. Орынбасу реакциясының радикалды механизмi. Метаннан синтез-газ бен сутек алу. Метан мен

оның гомологтарының қолданылуы.
Циклоалкандар. Жалпы формуласы, құрылысы, номенклатурасы, изомерленуi. Циклоалкандардың табиғатта кездесуi мен алынуы. Физикалық және химиялық қасиеттерi: орын басу және қосылу реакциялары. Циклоалкандардаң қолданылуы.
Көрсетiлiмдер:
Метан мен басқа көмiрсутектердiң молекулаларының пiшiндерi.
Зертханалық жұмыс №2:
Қаныққан көмiрсутектер молекулалары пiшiндерiнiң үлгiлерiн жасау.
Есептер мен жаттығулар:
Органикалық заттардың молекулалық формулалары және олар қатысатын реакция теңдеулері бойынша (құрамындағы элементтiң массалық үлесiн, зат мөлшерiн, салыстырмалы тығыздығын, атом санын, көлемiн) есептеулер.
Салыстырмалы тығыздығы бойынша газдың молекулалық формуласын табу.

Қаныққан көмiрсутектердiң изомерленуi мен номенклатурасына жаттығулар орындау.
13-тақырып. Қанықпаған көмiрсутектер (4 сағат)
Қанықпаған көмiрсутектер және олардың жiктелуi.
Алкендер. Жалпы формуласы. Этиленнiң гомологтық қатары. Алкендердiң көмiртек қаңқасына, қос байланыс орнына байланысты, классаралық және кеңiстiк изомерленуi. Алкендердiң номенклатурасы.
Алкадиендер. Жалпы формуласы, изомерленуi мен номенклатурасы. Бутадиен мен изопрен алкадиендердiң маңызды өкiлдерi. Қосарланған диен көмiрсутектерiнiң құрылысы. Алкадиендердiң физикалық және химиялық қасиеттерi. Қосып алу реакциясы мен полимерленуi. Диендердiң алынуы мен қолданылуы.

-16-

Табиғи каучук. Оның құрылысы мен қасиеттерi. Резеңке.
Алкиндер. Жалпы формуласы. Алкиндердiң гомологтық қатары. Изомерленуi мен номенклатурасы. Ацетилен. Молекуласының құрылысы. үш еселенген байланыс, sp-гибридтену. Алкиндердiң физикалық және химиялық қасиеттерi. Қосып алу (сутектi, галогендердi,

галогенсутектi, суды), полимерлену, поликонденсациялану, тотығу және орынбасу

реакциялары. Алкиндердiң алынуы. Метаннан және кальций карбидiнен ацетилен алу. Қазақстандағы кальций карбидi өнеркәсібі. Алкиндердiң қолданылуы.

Еселi байланысты сапалық анықтау.
Қаныққан және қанықпаған көмiрсутектер арасындағы генетикалық байланыстар.
Есептер мен жаттығулар:
Қосылыс құрамындағы элементтiң массалық үлестерi бойынша заттың қарапайым формуласын табу.
Жану өнiмдерi бойынша көмiрсутектiң формуласын табу.
Қанықпаған көмiрсутектердiң изомерленуi мен номенклатурасына және генетикалық байланыстарына жаттығулар орындау.
14-тақырып. Ароматты комірсутектер. Көмiрсутектердiң галогентуындылары (2 сағат)
Арендер. Бензол және оның гомологтары. Изомерленуi мен номенклатурасы. Бензолдың екi алмасқан туындыларының орто-, мета-, пара- жағдайлары.
Бензол молекуласының құрылысы, sp2 -гибридтену және бензолдың құрылым формуласы. Бензолдың физикалық және химиялық қасиеттерi: орын басу (бромдау, нитрлеу),

қосылу (сутектi, хлорды), тотығу реакциялары.
Толуол мысалында молекуладағы атомдардың өзара әсерiн жөнiнде түсiнiк. Бензол ядросындағы бағдарлану. Бензол мен оның гомологтарын алу. Арендердiң қолданылуы.
Көмiрсутектердiң галоген туындылары. Құрылыстары. Индуктивтiк эффект. Галоген туындылардың изомерленуi мен номенклатурасы. Физикалық және химиялық қасиеттерi. Белсенді металдармен, сумен, сiлтiлермен әрекеттесуі. Көмiрсутектердiң галогентуындыларының алынулары мен қолданылулары. Органикалық зат

құрамындағы хлорды сапалық анықтау.
Улы химикаттар туралы түсiнiк. Оларды табиғатты қорғау талаптарын сақтап, ауыл шаруашылығында қолдану.
Қаныққан, қанықпаған, ароматты көмiрсутектер және олардың галогентуындылары араларындағы генетикалық байланыстар.
Есептер мен жаттығулар:
Құрамында қоспасы бар әрекеттесушi заттың массасы (немесе көлемi)

-17-

бойынша реакция өнiмiнiң көлемiн (немесе массасын) есептеу.
Көмiрсутектер және көмiрсутектердiң галогентуындылары араларындағы генетикалық байланысқа жаттығулар.
1
5-тақырып. Көмiрсутектердiң табиғи қорлары және оларды өңдеу (2 сағат)
Көмiрсутектердiң табиғатта кездесуi. Табиғи және мұнайға серiктес

газдар. Олардың құрамы мен қолданылуы.
Мұнай. Мұнайдың құрамы, физикалық қасиеттерi. Мұнайды бөлшектеп айдау. Крекинг, пиролиз бен риформинг. Мұнайдан алынатын өнiмдер, олардың қолданылуы. Бензин. Оқтан саны. Мұнай мен мұнай өнiмдерiнiң тiрi организмге өсерi.
Көмiр. Көмiрдi химиялық өңдеу. Коксхимия өнеркәсiбiнiң өнiмдерi. Көмiр - отын және химиялық өнеркөсiптiң шикiзаты. Көмiрден басқа отын түрлерiн алу проблемасы. Отынның бөсекелес түрлерi. Көмiрсутектi шикiзатты шаруашылық салаларында пайдалану құрамының өзгеруi.

Қазақстандағы газдың, мұнайдың және көмiрдiң басты кен орындары және олардың республиканың экономикалық және энергетикалық түйiндi мәселелерiн шешудегi маңызы. Газ, мұнай, көмiрдi өндiру, өңдеу кезiнде және олардың өнiмдерiн пайдаланғанда еңбекті және қоршаған ортаны қорғау.

Көрсетiлiмдер:


Мұнай айдау қондырғысының үлгiсi.
Мұнай өнiмдерiн көрсету.
Зертханалық жұмыс № 3
Мұнай өңдеу өнiмдерi және көмiрдi кокстеу өнiмдерi үлгiлерiмен танысу.
16-тақырып. Оттектi органикалық қосылыстар. Спирттер мен фенолдар (4 сағат)
Оттектi органикалық қосылыстардың жiктелуi.
Спирттер. Құрамы мен түрлерi. Функционал топ, оның электрон құрылысы. Қаныққан бiр атомды спирттер. Алканолдардың жалпы формуласы мен гомолог қатары. Алканолдардың көмiртек қаңқасына, функционал топ орнына байланысты және классаралық изомерленуi. Алканолдардың номенклатурасы. Бiрiншiлік, екiншiлік және үшiншiлік спирттер. Спирттердiң физикалық қасиеттерi. Сутектiк байланыс және оның спирттердiң қасиеттерiне өсерi. Бiр атомды спирттердiң химиялық қасиеттерi: гидроксотоптағы сутек атомының,

гидроксотоптың қасиеттерi, спирттердiң тотығуы (толық және жартылай), дегидраттану реакциясы. Алкендердi

гидраттап, көмiрсуларды ашытып спирттер алу. Метанол мен этанолды өнеркөсiпте синтездеу. Спирттердiң қолданылуы. Спирттердiң адам

-18

ағзасына тигiзетiн зардабы және салауатты өмір салты.
Көпатомды спиртер. Олардың құрамы, номенклатурасы. Этиленгликоль мен глицерин. Физикалық және химиялық қасиеттерi (металдармен, қышқылдармен әрекеттесуі). Алынулары мен қолданылулары. Нитроглицерин.

Фенол. Фенолдың құрылысы. Физикалық қасиеттерi. Химиялық қасиеттерi: белсенді металдармен, сiлтi ерiтiндiсiмен, бромды сумен, азот қышқылымен әрекеттесуі. Фенол молекуласындағы атомдардың өзара өсерi. Фенолдың алынуы мен қолданылуы. Фенолдың залалсыздандырғыш қасиеттерi. Қоршаған ортаны фенолы бар өнеркөсiп қалдықтарынан қорғау.
Бiратомды спирттердi, көп атомды спирттердi және фенолды сапалық анықтау.
Көмiрсутектер, олардың галогентуындылары, спирттер және фенолдар арасындағы генетикалық байланыстар.
Жаттығулар мен есептер.
Жану өнiмдерi бойынша спирттердiң молекулалық

формуласын табу.
Химиялық реакциялардың теңдеулерi бойынша

есептеулер.
17-тақырып. Альдегидтер мен карбон қышқылдары (4 сағат)
Альдегидер. Құрамы мен құрылысы. Карбонил тобы. Альдегидтердiң гомологтық қатары. Изомерленуi мен номенклатурасы. Алкиндердi гидратациялап және көмiрсутектердi тотықтырып альдегидтер алу. Альдегидтердiң физикалық қасиеттерi. Альдегидтердiң химиялық қасиеттерi. Тотығу реакциялары (күмiс (I) оксидiмен, мыс (II) гидроксидiмен), сутектiң қос байланысқа қосылуы. Формальдегидтiң поилимерленуi және фенолмен поликонденсациялануы. Альдегидтердiң қолданылуы.
Кетондар туралы түсiнiк. Ацетон және оның қолданылуы.
Карбон қышқылдары. Құрамы мен құрылысы. Карбоксил тобы. Көмiрсутек радикалы мен карбоксил тобының өзара әсерi. Карбон қышқылдарының жiктелуi.
Қаныққан бiр негiздi карбон қышқылдарының гомолог қатары, изомерленуi және номенклатурасы. Қышқылдардың табиғатта кездесуi. Қышқылдарды алу. Қышқылдардың физикалық қасиеттерi. Химиялық қасиеттерi: карбоксилдегi сутектiң, гидроксилдiң қасиеттерi, радикалдың қасиеттерi. Тұз және күрделi эфирлер түзуi. Сабын - жоғары карбон қышқылының тұзы. Құмырысқа, сiрке, пальмитин, стеарин

қышқылдары. Бiрнегiздi қаныққан қышқылдардың қолданылуы.
Көпнегiздi қышқылдар туралы түсiнiк. Қымыздық қышқылы және оның тұздары.
Бiрнегiздi қанықпаған қышқылдар. Олардың құрамдары мен қасиеттерi. Қышқылдың қасиетінiң құрамына төуелдiлiгi. Акрил және олеин

-19-

қышқылдары. Қанықпаған қышқылдардың қолданылулары.
Альдегидтер мен карбон қышқылдарын сапалық анықтау. Қанықпаған қышқылдарды сапалық анықтау.
Көмiрсутектер, спирттер, альдегидер мен карбон қышқылдары араларындағы генетикалық байланыстар.
Зертханалық жұмыс № 4:
Карбон қышқылының қасиеттерiн зерттеу.
Жаттығулар:
Альдегидер мен карбон қышқылдарының изомерленуi және номенклатурасы;
18-тақырып. Жай және күрделi эфирлер. Майлар (2 сағат)
Жай эфирлер. Құрылысы. Изомерленуi мен номенклатурасы. Жай эфирлердiң алынуы, қасиеттерi және қолданылуы.

Күрделi эфирлер. Құрылысы, изомерленуi мен номенклатурасы. Табиғатта таралуы мен алынуы. Эфирлену реакциясы. Эфирлену реакциясының қайтымдылығы. Күрделi эфирлердiң гидролизi. Күрделi эфирлердiң қолданылуы. Метакрил қышқылының метил эфирi. Полиметилметакрилат.
Майлар. Олардың құрамы, құрылысы және қасиеттерi. Табиғаттағы майлар. Майдың биологиялық маңызы. Техникада майларды гидролиздеу. Майларды гидрлеу. Тағамдық майды баламалы майлармен алмастыру. Маргарин. Республикадағы май (маргарин) өндiрiсi.
Сабын және жуғыш заттар. Сабын алу. Сабынның қасиеттерi. Гидролизi. Синтетикалық жуғыш заттар туралы түсiнiк, олардың маңызы. Табиғатты синтетикалық жуғыш заттар қалдықтарымен ластанудан қорғау.
Көрсетiлiмдер:
Әртүрлi сабындар мен синтетикалық жуғыш заттар.
Зертханалық жұмыс № 5:
Майдың қасиеттерi: ерiгiштiгi, сабындануы, майдың

қанықпағандығын дәлелдеу. Майды гидролиздеп сабын алу.
Зертханалық жұмыс № 6:
Сiрке қышқылының этил эфирiн синтездеу.

Сан есебi мен жаттығулар:
1. Күрделі эфирлердің изомерленуі мен номенклатурасына жаттығулар.
2. Теориялық мүмкiндiкпен салыстырғандағы зат шығымының массалық немесе көлемдiк үлесiн анықтауға есептеулер.
19-тақырып. Көмiрсулар (2 сағат)
Көмiрсулардың жiктелуi.
Моносахаридтер. - пiшiндерi. Глюкозаның физикалық қасиеттерi мен табиғатта кездесуi. Органикалық және бейорганиклық заттар арасындағы өзара байланыс. Фотосинтез реакциясы және оның маңызы. Глюкозаның химиялық қасиеттерi: мыс (II) гидроксидiмен әрекеттесуі, тотығу және тотықсыздану, эфирлену реакциялары. Спирттiк және сүт

-20-

қышқылдық ашуы. Глюкозаның қолданылуы.- және Глюкоза-гексозалардың өкiлi. Глюкозаның альдегидоспирттiк және циклдi

құрылыстары.

Фруктоза - глюкозаның изомерi және кетоспирттердiң өкiлi.
Рибоза мен дезоксирибоза жөнiнде түсiнiк.
Сахароза - дисахаридтердiң өкiлi. Сахарозаның құрамы мен құрылысы. Табиғатта кездесуi мен физикалық қасиеттерi. Химиялық қасиеттерi: сахараттар түзуi мен гидролизi. Қазақстандағы қант өнеркәсібі. Сахарозаның қолданылуы.

Полисахаридтер. Крахмал. Құрамы мен құрылысы. Крахмалдың табиғатта таралуы. Крахмалдың физикалық және химиялық қасиеттерi: гидролизi, йодпен әрекеттесуі. Крахмалдың қолданылуы. Организмде крахмалды тағамның қорытылуы.
Целлюлоза. Оның құрылысы. Целлюлозаның табиғатта таралуы. Целлюлозаның физикалық және химиялық қасиеттерi: гидролизi, күрделi эфирлер (ацетаттар мен нитраттар) түзуi. Целлюлоза мен оның туындыларының қолданылуы. Ацетат талшығы мысалында жасанды талшықтар жөнiнде түсiнiк. Ағаш пен қағаз. Қазақстандағы целлюлоза өнеркәсібі.

Зертханалық жұмыс № 7:

Талшықтар үлгiлерiмен танысу.
20-тақырып. Азотты органикалық қосылыстар (2 сағат)
Нитроқосылыстар туралы түсiнiк.

Аминдер. Аминдердiң жiктелуi. Қаныққан аминдердiң құрылысы, амин тобы. Аминдердi атау. Аминдер - органикалық негiздер. Сумен, қышқылдармен әрекеттесуі. Анилин - ароматты аминдердiң өкiлi. Анилиннiң құрылысы. Анилин молекуласындағы амин тобы мен бензол сақинасының өзара өсерi. Анилиннiң физикалық және химиялық қасиеттерi. Амин тобы мен бензол сақинасының реакциялары (минералдық қышқылдармен,

бромды сумен әрекеттесуі, гидрогендеу). Нитроқосылыстардан аминдер алу. Аминдердiң қолданылуы. Органикалық бояулар жөнiнде түсiнiк.
Аминқышқылдары. -аминқышқылдарының табиғаттағы маңызы, алынуы және қолданылуы.Аминқышқылдарының құрамы мен құрылысы. Изомерленуi мен атаулары. Алмаспайтын амин қышқылдары. Амин тобы мен карбоксил топтарына байланысты аминқышқылдарының ерекшелiктерi. Биполярлы ион түзулерi, пептидтер синтезi.
Құрамында азоты бар гетероциклдi қосылыстар жөнiнде түсiнiк. Пиридин мен пиррол. Пуриндi және пиримидиндi негiздер.

21-тақырып. Белоктар. Нуклеин қышқылдары (2 сағат)
Белоктар - табиғи биополимерлер. Ферменттер. Белоктарды түзетiн негiзгi аминқышқылдары. Белоктардың бiрiншiлік, екiншiлік, үшiншiлік,

-21-

төртiншiлік құрылымдары. Белоктардың физикалық және химиялық қасиеттерi: гидролизденуi, денатурациялануы, түстi реакциялары. Белоктардың биологиялық маңызы. Белоктың тағамдық құндылығы. Микробиология өнеркәсібінiң маңызы және оның Қазақстанда дамуы.
Нуклеин қышқылдары. Олардың құрамы. Нуклеотидтердiң құрылысы. ДНҚ қос спиралiнің құрлысындағы толықтыру принципi. Организмнiң тiршiлiк қызметiндегi нуклеин қышқылдарының ролi. (Тақырыптың осы азат жолында келтiрiлгендер таныстыру тұрғысынан өтiледi).
Көрсетiлiмдер:
1. Белоктардың еруi және тұнуы.
2. Белоктарды денатуратталуы.
Зертханалық жұмыс № 8:
Белоктардың түстi реакциялары.
Зертханалық жұмыс № 9:
1. Белоктардың қасиеттерiн зерделеу.
2. Тағам өнiмдерiн зерттеу.
22-тақырып. Синтетикалық жоғары молекулалы қосылыстар және олардың негiзiндегi полимерлер (2 сағат)
Жоғары молекулалы қосылыстар химиясының негiзгi түсiнiктерi: мономер, полимер, құрылым буыны, полимерлену дәрежесi, орташа молекулалық масса. үлкен молекулалы заттар синтезiнiң негiзгi өдiстерi: полимерлеу (этилендi, винилхлоридтi) поликонденсациялау (капрон алу) қосаполимерлеу (бутадиенстирол каучугiн алу). Полимерлердiң сызықтық, тармақты және кеңiстiк құрылымдары. Полимер қасиетiнiң құрылысына тәуелдiлiгi. Полимерлердiң физикалық және химиялық қасиеттерi.
Пластмассалар. Олардың жiктелуi. Термопластикалық және термореактивтi полимерлер. Полиэтилен, полипропилен, поливинилхлорид, полиметилметакрилат, фенолформальдегидтi шайырлар. Олардың құрылысы, қасиеттерi және қолданылулары.
Каучук. Табиғи және синтетикалық каучуктер. Каучук синтезi проблемасы және оның шешiмi. Бутадиен, дивинил, изопрен, хлорпрен, бутадиенстирол каучуктерi. Олардың айырықша қасиеттерi және қолданылуы. Каучукты вулканизациялап резеңке алу.
Талшықтар. Олардың жiктелуi. Химиялық талшықтар. Химиялық талшықтар алу. Полиэфирлi, полиамидтi талшықтар, олардың құрылысы, қасиеттерi. Химиялық талшықтар қасиетiнiң табиғи талшықтардан ерекшелiктерi. Талшықтарды танып бiлу. Талшықтардың қолданылуы.

Желiмдер, мастиктер және герметиктер жөнiнде түсiнiк.
Қазақстандағы пластмасса, синтетикалық каучук, резеңкетехникалық заттар мен талшықтар өндiрiсi. Жоғары молекулалы қосылыстардың қалдықтарын пайдаға асыру мөселелерi. Полимерлi материалдар өндiрiсiн одан әрi дамытудың негiзгi бағыттары. Қазақстандағы

-22-

органикалық химия өндірістерінде қажет мамандықтар.
Көрсетiлiмдер:

Пластмассалар, синтетикалық каучуктер және талшықтар үлгiлерiмен танысу.
Пластмассаның электр өткiзгiштiгiн сынау.
Термопластикалық және термореактивтi полимерлердiң қасиеттерiн салыстыру.
Зертханалық жұмыс № 10:
Термопластикалық полимерлердiң қасиеттерiн зерттеу: термопластикалығы, жанғыштығы, қышқыл, сiлтi және тотықтырғыштар ерiтiндiлерiне қатынасы.
Синтетикалық талшықтардың қышқыл мен сiлтi ерiтiндiлерiне қатынасы.

Органикалық химиядан алған бiлiмдi қорыту
Химияның қоғамдағы рөлi

Ғылыми дүниетаным мен диалектикалық көзқарасты қалыптастырудағы химияның рөлi. Бейорганикалық және органикалық дүниенiң бiрлiгi. Химияның негiзгi бағыттары: қазiргi техникаға қажет жаңа материалдар, медикаменттер, азық-түлiк өнiмдерiн алмастырғыштар синтездеу және энергетикалық проблемаларды шешу, табиғатты қорғау. Химияның күнделiктi өмiрдегi маңызы.

Химия ғылымын дамытудағы отандық ғалымдардың рөлі.






-23-

III БІЛІК, ДАҒДЫСЫНА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

Біледі:
- ерітінділермен, газдармен және қатты химиялық заттармен зертханада және күнделікті өмірде жұмыс істегендегі қауіпсіздік техникасының ережелерін;
- бейорганикалық және органикалық химиядағы заттар мен химиялық реакцияларды жіктеу ұстанымдарын;
бейметалдар, металдар, олардың қосылыстары мен олардың қатысуымен
болатын химиялық процестердің теориялық және

қолданбалық негіздерін;
- химиялық процестерді жүзеге асырудың қолайлы жағдайларын, химиялық реакциялардың әртүрлі типтерінің (қышқылдық-негіздік әрекеттесу, тотығу-тотықсыздану, ион алмасу, гидролиз және т.б.)мәнін;
- Қазақстанның маңызды табиғи химиялық ресурстарын, олардың негізінде өнімдер өндірудің негізгі басым бағыттары мен мүмкіндіктерін, алынатын

өнімдердің қолданылу саласын, осыларға байланысты туындайтын аймақтық экологиялық проблемаларды және оларды шешудің жолдары туралы түсініктерді.
Түсінеді:
әлемнің жаратылыс-тану ғылымдарына және оның қазіргі заманғы жаңа жетістіктері мен жаңалықтарына негізделген ғылыми сиаптын, органикалық және

бейорганикалық табиғи жүйелердің ерекшеліктерін, олардың материалдық бірлігінің негізін, әлемнің жаратылыстану-ғылыми көрінісінің химиялық құраушы компоненттерін, олардың құрамы, құрылысы мен қасиеттерін анықтайтын негізгі түсініктер мен заңдылықтарды.
- табиғаттағы заттардың , энергия түрлерінің өзара табиғи айналымын, олардың бір-біріне айналу заңдылықтарын, адам осы заңдылықтарды ескермей

жасайтын өндірістік қызметінің әсерінен табиғи тепе-теңдіктің бұзылу мүмкіндіктері мен оның адамзаттың бүгінгі өмірі мен болашағы үшін қауіптілігін.
- Жасай біледі:
- химия саласында ғылыми-техникалық ақпараттарды іздестіруді, және оларды практикада қолдануды, өз бетінше білім алу алуды және дами білуді;

-24 -

- танымдық және практикалық қызметінде қоршаған әлемді бақылау, мониторинг жүргізу, тәжірибе жүргізу, гипотеза ұсыну, ғылыми жобалар

жасау, оларды қорғау, конструкциялау, презентациялар жасау және басқа ғылыми әдістерді қолдануды;
- химиядан теориялық есептер мен эксперименттік есептерді шешуді;

- алынған эксперимент мәліметтерді өңдеуді, нәтижелерді модельдеуді, кесте, сурет, график және есеп түрінде беруді;
-металдардың, бейметалдардың және олардың қосылыстарының әртүрлі жағдайларда химиялық айналуларының жүру мүмкіндіктерін анықтауды және олардың салдарын байқап, бағалауды;
- зерттелген қасиетінің негізінде күнделікті өмірде көп

таралған бейметалдар, металдар және олардың қосылыстарының қасиеттерін күнделікті өмірде сауатты пайдалануды;
- химиялық процестерді бақылау, түсіндіру және жүзеге асыруды; оқу қызметінің барысында бейметалдармен, металдармен және олардың қосылыстарымен практикалық жұмыс жасауды; осы дағдыларды тұрмыстық және кәсіби салада қолдану негіздерін игеруді;
- қоршаған ортаның металдармен және бейметалдармен және олардың қосылыстарымен химиялық ластануына жол бермеуді;
тұрмыста кең таралған металдармен және бейметалдармен және олардың қосылыстарының адам денсаулығы мен қоршаған ортаға зиянды

физиологиялық әсерін сын көзбен бағалауды; химиялық заттармен дұрыс жұмыс жасай алмаудың салдарынан зиян шеккен адамдарға алғашқы дәрігерлік көмек көрсетуді;
- жай және күрделі заттар және олардың қосылыстары қатысында есептер және эксперимент есептерін шешуді,ол үшін әртүрлі теориялардың негізгі қағидаларын қолдануды;
Түсіндіре біледі:
- адамзаттың өндірістік қызметі салдарынан туындаған қазіргі кездегі жаһандық экологиялық проблемаларды, шикізат, энергия, тамақ, су, дәрі-дәрмектер проблемаларының себептері мен салдарларын;
- табиғатты және қоршаған ортаны антропогенді зиянды әрекеттерден қорғаудың маңыздылығын, тиімді ұстанымдарын; адамның табиғатты пайдаланудағы

және өз өмірінің салауатты өмір салтын ұйымдастырудағы жауапкершілігін;
- металдармен және бейметалдармен байланысты аймақтың, облыстың, республиканың және адамзаттың химиялық процесті тиімді басқару, (қалдықсыз және қауіпсіз технология жасау, табиғи шикізаттарды комплексті пайдалану және т.б экологиялық проблемаларын шешудегі химияның қосар үлесін;
Атқара біледі:

-25-

- зерттелген қасиетінің негізінде күнделікті өмірде ең көп таралған бейметалдар, металдар және олардың қосылыстарын болжау, оларды күнделікті өмірде химиялық сауатты пайдалануды;
- жанғыш және улы заттармен, химиялық қондырғылармен дұрыс жұмыс істеуді;
- химиялық процестерді бақылау, түсіндіру және жүзеге

асыруды; оқу қызметінің барысында бейметалдармен, металдармен және олардың қосылыстарымен жұмыс жасай білуді; алынған білімдерді, әдістерді және әрекет ету тәжірибесін экологиялық-сауатты, адам денсаулығына қауіпсіз нақты жағдайда қолдануды;
тұрмыста кең таралған металдармен және бейметалдармен және олардың қосылыстарының адам денсаулығы мен қоршаған ортаға зиянды физиологиялық әсерін сын көзбен бағалау; химиялық заттармен дұрыс жұмыс жасай алмаудың салдарынан зиян шеккен адамдарға алғашқы дәрігерлік көмек көрсетуді;

- Адам қызметінің әртүрлі саласында қолдану үшін басқа жаратылыстану-ғылыми, технологиялық және экономикалық білімдермен химияның теориялық және практикалық білімдерін синтездеуді.
Байланыстыра біледі:-
адам қызметінің әртүрлі саласында қолдану үшін басқа жаратылыстану-ғылыми, технологиялық және экономикалық білімдермен химияның теориялық және

практикалық білімдерін үйлестіруді, олардың арасындағы өзара байланысты тиімді қолдануды;
адамдардың күнделікті практикалық қызметі, табиғи шикізаттарды өңдеу, химиялық өнімдерді алу процессі мен солардың

барысында туындайтын аймақтық экологиялық проблемаларды;
табиғи шикізат өндіру және химиялық өндіріс технологиясын жетілдіру
мен оның көлемін кеңейту мүмкіндіктерін және Қазақстанны экономикасының даму болашағын.
-химиялық элементтердің атом құрылысы мен жай

және күрделі заттардың қасиеттерін;
- органикалық және бейорганикалық дүние, жай және күрделі, табиғи және жасанды заттар арасындағы генетикалық байланысты;
- химиялық теориялық заңдылықтар мен химиялық технология процесстерін.


-26-

Қолданған әдебиеттер мен оқу құралдар.

  1. Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математикалық бағыттағы 10-11 сыныптарына арналған «Химия» оқу бағдарламасы. - Астана, 2010. Ы.Алтынсарин атындағы.Ұлттық білім беру академиясы, 2010. Бағдарлама авторлары: Нұрахметов Н.Н., Дүйсебек Ә.Т., Бекішев Қ.Б., Темірболатова Ә.Е., Жұмаділова Р.Н.

2. Әдістемелік нұсқау.Алматы «Мектеп», 2007.Авторы К. Жексембина.

3.Оқулық «Химия»,10 сынып, жаратылыстану-математика бағыты Алматы «Мектеп», 2006. Авторлар:Н.Н. Нурахметов; К.Б. Бекмшев;Н.А. Заграничная.

4.Оқулық «Химия»,11 сынып, жаратылыстану-математика бағыты Алматы «Мектеп», 2011. Авторлар: Нұрахметов Н.Н.,Темірболатова Ә.Е., Жұмаділова Р.Н.;Алимжанова С.К.









© 2010-2022