Фосфор және кешенді тыңайтқыштар өндірісі

№45 «Ақ Орда» мектеп-гимназиясы

Ашық сабақ

Химия өндірісте

(Қолданбалы курс)

Тақырыбы: Фосфор және кешенді тыңайтқыштар өндірісі

Сыныбы: 10 «Ә»

Мұғалімі : Тоғызбаева А

2013-2014 оқу жылы

Жылы, айы, күні: 2014 жыл 28 ақпан

Сыныбы, пәні: 10 «Ә» Химия өндірісте

Сабақтың тақырыбы: Фосфор және кешенді тыңайтқыштар өндірісі

Сабақтың мақсаты: Минералды тыңайтқыштарды анықтау, қолдану және түсінік.

А. Білімділік: Қоректік элементтерінің табиғатына қарай бөліну түрлері.

Ә.Дамытушылық: Минералды тыңайтқыштар алу үшін қолданылатын шикізаттар компонентері

Б. Тәрбиелік: Республикамызда шығарылатын тыңайтқыштар, өнеркәсіптер мен тау химия комбинаттары.

Сабақтың міндеті: Фосфор және кешенді тыңайтқыштар өндірісі, фосфор компонентері жайлы түсінік қалыптастыру.

Сабақтың типі: Сабақты меңгерту

Сабақтың түрі: Түсіндірмелі, зертханалық

Сабақтың әдісі: Интерактивті

Сабақтың көрнекілігі: Периодтық жүйе, ерігіштік таблицасы, зертханалық құрал-жабдықтар, географиялық карта.

Сабақтың пәнаралық байланысы: Физика, математика, психология, биология, аграномия

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Н.Назарбаевтың «Мәңгілік ел-2050 » жолдауынан үзінді келтіру арқылы оқушыларды бірлікке, ынтымаққа, ұжымшылдыққа шақыру.

Үй тапсырмасын сұрау.

1. Сыныпты: биологтар, агрономдар, химиктер деп топтар бөлу.

2. Әр топ басшысы, сарапшысын сайлау.

3. Бірін-бірі бағалау парағымен таныстыру.

І. Тапсырма.

Биологтарға

Азот қышқылының құрлымдық формуласын модельмен өрнектеу.

Химиктерге

Калий нитрантының құрлымдық формуласын модельмен өрнектеу.

Агрономдарға.

Фосфор қышқылының құрлымдық формуласын модельмен өрнектеу.

ІІ.Тапсырма. Практикалық жұмыс

Биологтарға:

Аммоний селитрасынан 40 грамм алып, сумен арластырып, реакция өнімінің массасын есептеу.

Химиктерге:

Кальий хлоридінен 30 гр алып, сумен арластырып, реакция өнімінің массасын есептеу.

Агрономдарға:

Фосфорид ұнынан 35 гр алып, суда арластырып, реакция өнімінің массасын есептеу.

ІІІ. Тапсырма.

ҰБТ нұсқасы есебін шығарайық.

Биологтарға: 31,54-нұсқа

0,75 кг ацетиленді толық жағу үшін оттектің зат мөлшері

А. 37,5 моль В. 25 моль С. 50 моль Д. 62,5 моль Е.75 моль

Химиктерге: 3164-нұсқа

Темір (ІІІ) гидроксидімен азот қышқылы арасындағы реакцияның қысқартылған иондық теңдеудегі коэффиценттер саны

А. 8 В. 4 С.14 Д. 11 Е.2

Агрономдарға:

3105-нұсқа

Реакция теңдеуіндегі барлық коэффиценттер қосындысы.

А. 24 В. 25 С.28 Д. 29 Е. 27

IV. тапсырма.

3 топ басшылары сапалы реакция көмегімен ерінтіндегі иондарды анықтайды.

Биологтарға:

Хлорид ионға сапалық реакция

Химиктерге

Карбонат ионға сапалық реакция

Агрономдарға

Аммоний ионына сапалық реакция

Жаңа сабақ

Қазақстандағы минералды тыңайтқыштар өндірісі

Қаратау фосфорид бассейіні (26-36%-фосфор ангидриді бар)

Ақтөбе облысында жалпы қоры 1,5 млрд тонна

Тараз суперфосфот зауытында тыңайтқыштың күрделі түрі алынған.

Қарағанды көмірін кокстеуден қалған қалдықтардан Теміртауда бағалы азот тыңайтқышы аммоний сульфаты іске қосылған

Қаратауда тау химиялық комбинаты жұмыс істейді.

Тәжірибе алаңы

Мақсаты:

1. 3 түрлі топырақтың (саз,құмшауыт, қара) PH зерттеу.

2. 3 түрлі судың (қар суы, дистелденген су, кран суы) PH зерттеу.

Нәтижесі: Тыңайтқыштарды пайдаланып, 3 қауашаққа гүл отырғызу.

Сабақты бекіту. Жұлдыз жорамал есебі

Қорытынды

Фосфор тыңайтқыштары - өнеркәсіптік әдіспен алынатын, құрамында өсімдіктер үшін қолайлы нысанда фосфор болатын минерал заттектер. Фосфор тыңайтқыштары ерігіштігіне және өсімдіктер үшін қолайлылығына байланысты үш топқа бөлінеді: 1) фосфоры суға еритін және өсімдіктер оңай сіңіре алатындай нысанда болатынтыңайтқыштар - қарапайым және қосарлы суперфосфат; 2) фосфоры суда ерімейтін, бірақ әлсіз қышқылдарда (2%-дық лимон қышқылында) немесе аммоний цитраты сілтілік ерітіндісінде еритін тыңайтқыштар -преципитат, томасқож, термофосфаттар, фторсыздандырылған фосфат. Фосфор тыңайтқыштары - өсімдіктер үшін қолайлылығы орташа нысан; 3) суда ерімейтін және әлсіз қышқылдарда нашар еритін, тек күшті қышқылдарда толық еритін тыңайтқыштар - фосфорит ұны, сүйек ұны, өсімдіктер үшін жетуі қиын фосфор көздері.

Үйге тапсырма.

1. Фосфор және кешенді тыңайтқыштар өндірісі

2. Қазақстандағы минералдық тыңайтқыштар өндірісі тақырыптарына реферат жазу