Білгір химик-2014ж

С.Саттаров атындағы №57 мектеп-лицейі

Жаратылыстану кафедрасы

Білгір химик-2014 (интеллектуалды ойын)

Орындаған химя пәні мұғалімі :

Жайназарова М.Ж

Қарағанды -2014ж

Армысыздар, бармысыздар, құрметті білім сүйер қауым! Сіздерге бүгінгі таңда интеллектуалды ойынымыздың барысын тамашалауға келгендеріңіз үшін рахмет айтамыз. Біздің интеллектуалды ойынымыз «Білгір химик-2014» деп аталады Ойын 3 турдан тұрады. Ойын ережесін әр бөлімде таныстырып отырамыз.

Білім деген биік шың,

Бақытқа сені жетелер

Білім деген ақылшың,

Қиындықтан өткізер.

Жастықтың оты қайдасың?!

Жүректі түртіп қозғамай.

Ғылымның біліп пайдасын,

Дүниенің көркін болжамай-дей келе

қатысушыларымызды құрметпен ,қошеметпен ортаға шақырамыз.(музыка ойналады да оқушылар сахнаға шығады, аты аталған оқушы өз орнына барып тұрады)

Сіздерді «Білікті бірді жығады, білімді мыңды жығады» деп, ойынға қатысуға бел буып, өзін алға шығамын деп келген қатысушыларымызбен таныстырып өтейін.

9 «А» сыныбы оқушысы Сайлаухан Рамазан

9 «Ә» сыныбы- оқушысы Жұмағұл Ділдаш,

9 «Ә»сыныбы оқушысы Арықбай Бибарыс

9 «Б» сыныбы оқушысы Сәбит Әділ,

9 «Б» сынып оқушысы Уаитова Меруерт

9 «В» сынып оқушысы Жүнісова Ақерке

Енді, ойында әділдік танытып, ащы да болса шындықты айтатын әділ-қазыларымызбен таныс болыңыздар.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Біздің бүгінгі ойынымыздың мақсаты тек жеңу ғана емес,сонымен қатар ойында белсенділік танытып, қатысудың өзі де бір бақыт екенін сезіну. Оқушылар, сіздерге тек қана сәттілік, сәттілік, сәттілік!!!

1-тур

Әр оқушыға 1 минутта 10 сұрақтан қойылады. Жауап берілмесе, келесі сұрақ оқылып, ойын жалғасын табады. Құрметті әділ-қазы, баллды санап отырсаңыздар деймін. Ең төмен балл жинаған 2 оқушы ойыннан шығады.

1-оқушыға

1.Заттың ең кішкентай бөлінбейтін бөлшегі

2.Зат мөлшерінің өлшем бірлігі

3.Қалыпты жағдайдайдағы газдың көлемі

4.Ас тұзының формуласы

5. Салыстырмалы молекулалық массаның өлшем бірлігі

6. Металдар арасында қандай байланыс болады?

7.Ең ауыр металл -

8.Көміртектің аллотропиялық түр өзгерісі болатын ең қатты зат-

9.Фотосинтез процесінде бөлінетін газ-

10. «Аспан» тасы аталған металл-

2-оқушыға

1.Заттың құрамы мен қасиетін сақтайтын ең кіші бөлшегі-

2.Реакция жылдамдығын арттыратын зат-

3.Периодтық заңның авторы

4. Оттегінің ауадағы көлемдік үлесі неше пайыз

5.Дистелген судың формуласы

6.Күкірттің түсі

7.Судың 0 градустағы агрегаттық күйі

8.Кальцийдің валентілігі

9. Ауаның құрамында қанша пайыз азот бар? (78%)

10. Шойын мен болат ненің құймасы?

3-оқушыға

1.Сілтілік металдарды қайда сақтайды?

2.Пириттің формуласы-

3.Метеорит құрамындағы металл

4.Оттектің атом салмағы-

5. Химиялық құрылыс теориясының авторы

6. Көмірқышқыл газынан лайланатын су

7.Жануды қолдайтын зат-

8..Балқу температурасы ең жоғары металл

9.Этилен газынан түссізденетін су-

10. Азоттың ауадағы массалық үлесі-

4-оқушыға

1.Өткір иісті , түссіз газ-

2.Заттың құрамы мен қасиетін сақтайтын бөлшек-

3. Картоп құрамындағы органикалық зат

4. Алмаз электр тогын өткізе ме?

5. Ас тұзының формуласы

6.Ең қатты металл-

7.Шегенің майысуы қандай құбылыс

8.Авагадро саны-

9.Катион қалай зарядталған?

10. Протондары бірдей,бірақ нейтрондары әртүрлі атомдар-

5-оқушыға

1.Сутектің атом салмағы-

2.галогендер-

3.Сұйық металл-

4.№ 101 элемент-

5.анион қалай зарядталған?

6.Магнитке тартылатын металл-

7.Ерігенде не балқығанда электр тогын өткізетін заттар-

8.этилен газы нені түсіздендіреді?

9.Оттегін өнеркәсіпте қайдан алады?

10. Электронды беру процесі-

6-оқушыға

1.Әкті судың формуласы-

2.Шойын неден жасалған?

3. Шырпының жақтауындағы заттар-

4. Суда еритін негіздер-

5.Сутегі молекуласындағы химиялық байланыс түрі-

6. Көміртегі мен сутегінен тұратын қосылыс-

7. 9-сынып химия оқулығының авторы-

8. Қоршаған ортаның әсерінен металдың бүлінуі-

9.Көмірлі қала-

10. Оттектің валентілігі-

2-тур

«Намыс дода» сайысы

Мәңгі бақи есте қалар

Ғажайып бір сайыс болсын

Білімдірек шәкірт озар

Сұраққа тағы орта толсын-дей келе кезекті дода сайысына береміз. «Ғалымдар», «Заттар», «элементтер» ұяшықтарын таңдай отырып, ондағы сұраққа 1минут аралығында жауап беру керек. Жауап жоқ немесе дұрыс емес болса , қарсыласы жауап беруге болады. (Слайд арқылы сұрақтар мен видеосұрақтар және олардың дұрыс жауаптары көрсетіліп отырады)

1. «Қай жаққа көз тастасақ та химия адам өміріне өз құлашын кеңінен жаяды». Бұл сөзді «Химияның пайдасы туралы» деген баяндамасында орыс ғалымы астроном, метеоролог, ақын, физик және химик айтқан болатын. Бұл қай ғалым? (40)

2. Ең алғаш рет1825 жылы бұл металды электр тогының көмегімен оның оксидінен алынды. 1885 жылы оған Париждегі көрмеде «Саздан жасалған күміс» деген атау берілді. Бұл металдан тұрмыста пайдаланатын заттар да жасайды және ол жеңілділігіне аспанға да ұшады. Бұл қай металл? (30) элемент

3. В простых и сложных веществах
   Все элементы изучались,
   Их сочетания в телах
   Веками лишь распознавалось.
   В разнообразиях они
   Черты подобий проявляли
   И люди не одной страны
   Меж ними сходство все искали.
   Никто, однако, не открыл
   Того, что обнаружил гений!
   Провидец мир весь поразил,
   Проникнув в сущность изменений.
   Своей системой показал

В различье элементов - сходства
И этим миру доказал
Науки Русской превосходство Степан Петрович Щипачев - советский поэт (20)

4.Бұл газды ең алғаш ашушы (1766ж) Генри Кавендиш, ал Антуан Лавазье оның жанғыш екенін анықтады және «су тудырушы» атады (1784ж) Осы газды атаңыз. (заттар)40Антуан Лавуазье

5.Менің ойлап тапқан жаңалағым белсендірілген көмірдің улы гадарды өзіне сіңіріп алу қасиетіне негізделген. Бұл жаңалығымның қарапайымдыығы және сенімділігі соншалықты, оны 1916 жылдан бастап соғысқа қатысушы елдер қолдана бастады. Бұл қандай өнертабыс? Заттар 50

Что это за изобретение? Николай Дмитриевич Зелинский - орыс химигі

6.Ағылшын ботанигі микроскоп арқылы су тамшысындығы өсімдік шаңының тірі ағза тәрізді хаос ты қозғалатынын байқады. Бұл қозғалыс қалай аталады және оны анақтаған қай ғалым? (броун )30ғалым

7.Найзағайдан кейін ауада спецификалық иіс пайда болады, бұл иіс таза ауа деп аталады. Бұл иісті ауаға қандай газ береді? Озон. Элемент 20

8.19 ғасырда бір француз химигі өз ағзасынан табиғатта кең тараған

элементті тапты. Ол өзінің ғашық қызына өз махаббатын дәлелдеу мақсатында сақина жасау үшін өз қанынан осы элементті көп мөлшерде алам деп осы элементтің жетіспеушілігінен қайғылы қазаға ұшырады. Әңгіме қай элемент туралы болып отыр? Элементтер(40) видео)

9. Анри Бекккерель костюмінің төс қалтасына металдың тұзын біраз уақыт салып жүріп, кеудесінің күйіп бара жатқанан сезді. Содан соң ол оны ерлі -зайыптыларға айтып берді де «мен бұл элементті жақсы көремін,бірақ ол мені ренжітті» деді. Бұдан кейін ерлі-зайыптылар дәрігерлермен бірігіп жануарларды сәулелендірумен айналысты. Нәтижесі таңқалдырарлық болды! Бұл элементпен сәулелендіру ауру клеткаларды өлтіріп, медицина саласы қауқарсыз болып келген тері рагы ауруын жазуға болатыны анықталды. Бұл қай элемент және ерлі -зайыптылар кімдер? (50 ғалымдар )

10.1868 жылы мен өз өнертабысыма патент алдым. Өнертабысымды жарнамалау мақсатында көпшілікке оның қалай жұмыс жасайтынын көрнекі көрсеттім және дәріс оқыдым. Көрсетілімді көріп, дәрісті тыңдаушыларда бұл таңғалыс пен қорқыныш тудырды.

Бұл қандай өнертабыс? Альфред Нобель - швед химик және инженер. Заттар30

11. Оны барлығы да жақсы көреді. Бірақ химиктер оны ұнатпайды, себебі ол ешқандай қышқылда ерімейді, оны еріту үшін арнайы «патша сұйығын» дайындау қажет. Әңгіме не туралы және «патша сұйығы» қандай қышқылдардан дайындалады? (20-элемент)

12. Ол ылғалды және ауаны өткізбейді.. Оны күнделікті тұрмыста, техникада ,тіпті саяжайларда пайдаланады. Бұл қандай зат? (зат 20)

Ойын шарты бойынша ең аз балл жинаған екі оқушы ойыннан шығады.

3-тур(Қалған екі оқушы тест сұрақтарына жауап береді, олардың жауаптары дайын болам дегенше көрермендерге химия пәніне қатысты жұмбақтар қойылады)

3-тур сұрақтары

1-ші оқушыға

1.Йод тапшылығынан болатын ауру түрі:

А) анемия Ә)зоб б) бауыр ауруы в) жүрек ауруы

2.Адам ағзасында қай элементтің жетіспеушілігінен тіс жегі ауруына ұшырайды:

а)Кальций ә)йод б)фтор в) магний

3.Селитраның формуласы:

аК₂CO₃ ә)KNO₃ б) K₂CO₃ в)K₃PO₄

4.Денесінде қышқылы бар жәндік:

а)шыбын ә)маса б)құмырсқа в)қоңыз

5.Фотосинтез процесінде бөлінетін зат:

а)сахароза ә)мальтоза б)целлюлоза в)глюкоза

2-ші оқушыға:

1. Өмір мен ойдың элементі:

а)Көміртегі ә)азот б)фосфор в)кальций

2.Қайсы галоген бактерияларды өлтіріп, ағзаны қорғайды:

а) фтор ә)хлор б)бром в) йод

3. Ультркүлгін сәуледен қорғайтын газ:

А) Оттегі ә)азот б)сутегі в)озон

4. Тамақтан уланғанда қабылдайтын дәрі:

А) оттеғі ә)азот б)иод в)көмір

5.Қарағанды фитохимия институтында алынған қатерлі ісікке қарсы қолданылатын дәрі:

а)миоглабин ә)силумин б)аспирин в)арглабин

Көрермендерге арнылған сұрақтар:

1.Өзім газбын менімен демаласың

Жоқ болсам ауа жетпей қиналасың(Оттегі)

2.Шыдасың да алты күн ассыз мүлде

Шыдау қиын бұл затсыз екі күнге(су)

3.Ең жеңіл элемент деп саналады

Периодтық жүйе осдан басталады.(сутегі)

4.Ол болмаса астың дәмі кірмейді

Кім бар екен әлемде оны білмейтін(ас тұзы)

5.Ауыр металға жатады

Балалар осы металл құйған сақамен атады(Қорғасын)

Сонымен, бүгінгі сайысқа белсене қатысып, жақсы білім үлгісін көрсеткен барлық оқушыларға үлкен рахмет айтамыз және жоғарғы білім көрсеткішіне ие болып, «білгір химик» атағын жеңіп алған 9 сынып оқушысы

____________________қол соғып құрмет көрсетеміз және алдағы асулардан өтуде сәттілік тілейміз.