«Мұздықтар және көпжылдық тоң» сабақ

Сабақтың тақырыбы

Мұздықтар және көпжылдық тоң

Мақсаты

1. Өзендер алабы , жүйесі , қоректенуі мен шаруашылықтағы

маңызын гидросфера туралы білімін кеңейту.

2.Өзендердің табиғаттағы және шаруашылықтағы маңызына баға бере білуін , шығармашылығын және картамен жұмыс істеу дағдыларын дамыту.

3. оқушының өз бетімен жұмыстануға , ойын еркін жеткізе білуге , жаңа ұғымдарды меңгерте отырып , ой-тұжырым жасауға жетелеу,оларды түсіне білуге, өмірде пайдалана білуге үйрету

Күтілетін нәтижелер

1. Мұздықтар және көпжылдық тоң туралы түсінігін кеңейту

2. Картадан ірі мұздықтар орналасқан тауларды көрсете алуы

3. Қосымша ақпараттармен, оқулықпен жұмыс істей білуі

Керекті жабдықтар

Дидактикалық үлестірме материалдар,АКТ, электрондық оқулық,түрлі-түсті карандаш.

Сабақтың барысы

Оң жақтағы бағанадағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімнің есіне

І кезең. Төмендегі «Көпір» тапсырмаларын оқушылар үйде орындап, бүгінгі сабаққа дайындалып келеді. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а)ұйымдастыру сәтін; ә)алдыңғы тақырыптың ІІІ кезеңінің үш деңгейлік тапсырмаларын үйде аяқтап келу дәрежесін тексергеннен кейін б) «көпір» тапсырмаларын тексереді

«Көпір» тапсырма - лары өткен тақырып тар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

1.Мұздықтар дегеніміз не?Көпжылдық тоң дегеніміз не?

2.Өздерің тұратын жерлерде мұздықтар бар ма?

3. Қазақстанның қандай мұздықтарын білесіңдер?

ІІ кезең (топтық жұмыс) жаңа сабақты топтық жұмыс барысында оқушылардың өз бетімен меңгеруіне жағдай жасау: а)оқушылардың төмендегі «Білу», «Түсіну», «Талдау», «Жинақтау» тәсілдеріне сәйкес өздері толтырады (10 минут); ә)жауаптарын мұғаліммен бірге талдайды (10 минут). Нәтижесі марапатталады

Теория бойынша:

«Білу» (тақырып мазмұны бойынша Кім? Не? Қандай? Нені? Қашан? Не істеді? сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Сұраққа жауапты оқулықтан тауып жазыңдар:

1.Қазақстан жерінде қазіргі мұздықтар таралған аудандар:

2.Республика тауларында қанша мұздық бар? Ауданы?көлемі?

3. 4.Хионосфера деген не?

4.Қар сызығының орташа биіктігі Тянь-Шань тауларында .... , Алтай тауларында .... м аралығында.

5.Алтай тауларында қар сызығының орташа биіктігі солтүстік беткейде .... м, оңтүстік беткейде .... м, Сауырда .... м.

6.Қар сызығы Жоңғар алатауының солтүстігінде .... м, оңтүстік беткейде ...м, ал Тянь-Шань тау жүйесінің солтүстік жоталарында, атап айтқанда Іле Алатауының солтүстік бетке -йінде ... м биікте, оңтүстікте .... м биікте.

7.Ең көп шоғырланған ауданы Жоңғар(Жетісу) Алатауындағы .... мұздықтың ауданы .... км² . Оның ... км² - і солтүстік беткейде

8.Тянь - Шань тау жүйесінің республика жерінде .... мұздығы ...км² жерді алып жатыр.

9.Қазақстан Алтайында мұздану ауданы ... км² - ге жететін .... мұздық бар.

10.Сауыр жотасында .... мұздық орналасқан.

11.Мұздықтар қандай типтерге бөлінеді?

12.Қазақстандағы ең үлкен мұздық ...., ұзындығы ...км, ауданы ... км² , қалыңдығы .... м - дей .

13.Аңғарлық мұздықтардың қалыңдығы ... м, ал тау беткейлері - лерінің мұздықтары ... м.

14.Тау өзендерінің басталар жерінде суының .... % , ал жазыққа шығар бөлігіндегі ... % мұздық суынан құралады.

15.Қазақстанның биік тауларында қыста мұз бетінің температу - расы ... төмендейді. Жазда температура ... шамасында.

16. Көпжылдық тоңның төменгі шекарасы Алтайда ... м, Сауыр -да ...м, Жоңғар (Жетісу) Алатауында .... м, Тянь - Шань жота - ларында ....м биіктікте.

17.Мұздықтар жылына ...м - ге , ауданы ...м² мұз қоры ....% - ға кемуде.

18.Алтайдың мұздықтары ...м, Жоңғар (Жетісу( Алатауында ...м, Іле Алатауындағы Шокальский мұздығы жылына ...м - ге дейін шегініп отырады.

Теория бойынша:

«Түсіну» (Неге? Неліктен? Себебі? Не үшін? сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарын тереңдету үшін қойылады )

Сұраққа жауап бер:

1.Қазақстан өзендерінің сукөздерінің бірі не?

2.Мұздықтар ненің қоймасы?

3.Ұлттық ғылым Академиясы қандай каталог құрастырды?

4.Соның нәтижесінде қандай карта жасалды?

5.Мұздықтар ненің қоры?

6. Мұздықтар пайда болуы үшін не керек?

7.Мұздықтар тағы қандай маңызды роль атқарады?

8.Қазақстан тауларында қар сызығы қалай орналасқан?

9.Қар сызығы оңтүстіктен солтүстікте қарай қалай өзгереді?

10.Бір тау жотасының солтүстік және оңтүстік беткейлерінде өзгешелігі қандай?

11.Мұздықтардың атаулары қалай аталады?

12.Тау мұздықтары ненің көзі?

13.Биік таулардың қатал климатының әсері қандай?

Теория бойынша:

«Талдау»

1.Салыстыр

2.Айырмашылығы неде?

3.Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болуы керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды Вен диаграммасы арқылы қамтуға болады

Тақырыптың басты идеясы неде?

Мұздықтар тұщы су қоры, өзендер көзі. Қар сызығы солтүстік пен оңтүстікте айырмашылық жасайды. Мұздықтың 3 типі бар. Таулардың қатаң климатына көпжылдық тоң пайда болады.

Теория бойынша:

«Жинақтау» (Қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұн- ды жүйеле, кестені, тірек сызбаны, сөзжұм- бақты толтыр немесе құрастыр т.с.с.басқа түрдегі тапсырмалар оқушының жоғарыдағы «тақырыптың басты идеясына» жазған жауабына қойылады )

Тақырыптың басты идеясын сызба түрінде беріп толтырыңдар:

Қар сызығы:

Пайда болу себептері

Мұздық типтері

Таулар

солтүстігі

Оңтүстігі

Алтай

Жетісу

Тянь - Шань

Іле Адатауы