Сабақ жоспары Сайыс сабақ

Сынып:6

Пәні:География

Сабақ тақырыбы:Литосфералық тақталар туралы ұғым

Білімділік:Оқушылардың литосфералық тақталар туралы түсінігін қалыптастыру

Дамытушылық:Оқушылардың Жер шарының үнемі даму процесінде болатыны туралы дүниетанымдық көзқарас қалыптастыру

Тәрбиелік:Оқушыларды қоршаған ортаны қорғауға, сүюге тәрбиелеу

Сабақтың әдіс- тәсілдері:СТО,топтау,картамен жұмыс,сұрақ-жауап

Көрнекіліктер:Карточкалар,Д.Ж.физикалық картасы, бағалау парағы

Сабақ барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен амандасу, түгендеу, топқа бөліп отырғызу, бағалау парағы таратылады.

Әр топ өздерін таныстырады.

Логикалық тест.

1.География ғылымы нені зерттейді?

2.География ғылым ретінде қайда, қашан туды?

3.Ұлы географиялық ашулар заманы деп қай ғасырды айтады?

4.Д.ж шар тәрізді екенін дәлелдеген саяхатшы?

5.1 жылда неше күн бар?

6.План дегеніміз не?

7.Жер бедері дегеніміз не?

8.Абсолюттік биіктік дегеніміз не?

9.Мазмұнына қарай карталар неше топқа бөлінеді?

• Бір зат дүниеде құшағы кең,

• Ұшқан құс,жүгірген аң бәріне тең

• Адамзат,жан-жануар арасында

• Мәңгілік өсіп-өніп өмір сүрген (Жер)

Жаңа сабақ.Балалар қазіргі кезде ғалымдардың айтуы бойынша жер қыртысы орасан зор тақталардан тұрады деген болжам бар.Жер бетінде материктер маңайында мұхиттармен қоса ірі тақталар да бар.Сонда 7 ірі тақталар бар Олар: Еуразия тақтасы,Солтүстік Америка тақтасы,Оңтүстік Америка тақтасы,Африка тақтасы,Үнді- Аустралия тақтасы,Антарктида тақтасы,тек Тынық мұхит тақтасымен Наска тақтасы жеке дара мұхитты алып жатыр.Литосфера тақталары мантияның беткі қабатымен баяу жылжып, орнын ауыстырады.Олар жылына 2-5 см ығысады.Былай қарағанда өте мардымсыз сияқты,дегенмен 10,20,100 жылда қаншалықты өзгергенін байқауға болады.Тақталар бір жерлерде бір- бірінен алшақтайды,екінші бір жерлерде өзара түйіседі.Жер қыртысыныңжарық ажыратқан бөліктері жарықтан жан-жаққа бытырап жылжи бастайды, соның нәтижесінде су асты жоталары түзіледі мұндай жоталар: Атлант мұхит ортасы жотасы,Үнді мұхитындағы Орталық Үнді жотасы т:б Мұхит ортасы жоталарының тап ортасында ұзыннан- ұзақ созылған шатқалдар бар.Шатқалдардың түбінде жанартаулар мен ыстық бұлақтар шоғырланады.Жарықтан шыққан қоймалжың заттақталардың шеткі бөліктерін өсіріп отырады.Тақталар қақтығысқан жерлерде магмалық ауыр жыныстардан тұратын мұхиттық қабық,шөгінді жыныстардан құралған материктік жеңіл қабықтың астына енеді. Тақтаның төмен қарай батқан жерлерінде үлкен науалар(шұңғымалар) пайда болады.Тақталардың жылжуынан пайда болатын қысым осылай жалғаса берсе, науаға жинақталған тау жынысының қабаттары жиырылып қатпарланады да, таулар түзіледі. Таулардың түзілуі бірыңғай материктік тақталардың бір- бірімен соқтығысқан жерлерінде жүреді.Мысалы,Еуразия тақтасымен Үнді -Аустралия тақтасымен соқтығысқан жерінде,Жер шарындағы аса биік Гималай таулары түзілген.Еуразияның ортасындағы Орал тауы да тақталардың соқтығысуынан пайда болған.Литосфералық плиталар теориясы бойынша, жер қыртысы және мантияның жоғарғы бөлігі жекелеген плиталардан тұрады. Қазіргі кезде 7 ірі платформа мен ондаған кіші плиталар анықталған. Олар құрылымдық ерекшеліктеріне байланысты материктік және мұхиттық плиталарға ажыратылады. Ірі литосфералық плиталардың көпшілігі материк пен оларға жалғасып жатқан мұхит табандарын қоса қамтиды. Аса ірі плиталар қатарына Еуразиялық, Солтүстік Америкалық, Оңтүстік Америкалық, Африкалық, Үнді-Аустралиялық, Антарктикалық, Тынық мұхиттық плиталар жатады. Ал Тынық мұхиттық плита мұхиттық плита болып табылады. Мұхиттық плиталарда гранит қабаты болмайтындықтан олар салыстырмалы түрде жұқа және қозғалмалы болып келеді.Әрбір материктің негізін жер қыртысының тегістелген, салыстырмалы түрде тұрақты бөліктерін-платформалар құрайды.Жер қыртысының қозғалмалы белдеулері геосинклиналдар деп аталады.

Сергіту сәті

Танымдық ойындар.Шығармашылық жұмыс

1.Мәтінмен жұмыс

2.Сөзжұмбақ

3.Литосфера, жер сөзіне 5 жол өлең құрастыру Синквин әдісі

4.Табиғат туралы жұмбақтар тығу

5.Кім тез? ойыны.Географиялық нысанды табу

1)43 с.е және79б.б 2)18о.е. және 26ш.б. 3)6с.е.және 64б.б 4)30с.е. және 20 б.б

Сабақты бекіту: тест Оқушыларды бағалау

Жауаптары: 1А 2.В 3.А 4.В 5.В 6.А 7.А 8.С 9.Д 10.А

Тест 6-сынып

1.География нешеге бөлінеді?

А)2 В)3 С)4 Д)5 Е)1

2.Ұлы географиялық ашулардың басталуы қай ғасырда болды?

А)5ғ В)15-17 ғ С)19 ғ Д) 20ғ Е)4ғ

3.Жердің шар тәріздес деген ұғымды іс жүзінде дәлелдеген кім?

А)Магеллан В)Х.Колумб С)Эратосфен Д)С.Пири е) И.Лазерев

4.Жер Күнді орта есеппенқандай қашықтықта айналып жүреді?

А)78млн км В)150 млн км С)75 млн км Д) 240 млн км Е) 130 млн км

5.Азимут неше градустың аралығында өлшенеді

А)200 В)360 С)366 Д) 200 Е) 500

6.Литосфера ...

А)Жер қыртысы мен мантияның жоғары қабатынан тұратын жердің қабығы В)Материктердің жер бедері

С)Топырақ жамылғысы

Д)Биік таулы аймақ ЕТау жыныстары

7.Литосфералық тақталардың шекарасы

А)сейсмикалық белдеулер В)Платформалар С)Жас тақталар Д)Қалқандар Е)Конустар

8.Жердің ішкі қабатының қалыңдығы:

А)2800км В)3000 км С)2900 км Д)2700км Е)2850 км

9.Мантия ортасында орналасқан жердің ішкі бөлігі:

А)Магма В)Кратер С)Эпицентр Д)Ядро Е)Жер қыртысы

10.Тақталар жылына қанша см ығысады ?

А) 2-5 см В)8-10 см С) 15-20см Д)20-30 см

Танымдық ойындар.Шығармашылық жұмыс

1.Мәтінмен жұмыс

2.Сөзжұмбақ құрастыру

3.Литосфера, жер сөзіне 5 жол өлең құрастыру Синквин әдісі

4.Табиғат туралы жұмбақтар тығу

5.Кім тез? ойыны.Географиялық нысанды табу 1)43 с.е және79б.

Танымдық ойындар.Шығармашылық жұмыс

1.Мәтінмен жұмыс

2.Сөзжұмбақ құрастыру

3.Литосфера, жер сөзіне 5 жол өлең құрастыру Синквин әдісі

4.Табиғат туралы жұмбақтар тығу

5.Кім тез? ойыны.Географиялық нысанды табу

1) 18о.е. және 26ш.б.

Танымдық ойындар.Шығармашылық жұмыс

1.Мәтінмен жұмыс

2.Сөзжұмбақ құрастыру

3.Литосфера, жер сөзіне 5 жол өлең құрастыру Синквин әдісі

4.Табиғат туралы жұмбақтар тығу

5.Кім тез? ойыны.Географиялық нысанды табу

1)6с.е.және 64б.б

Танымдық ойындар.Шығармашылық жұмыс

1.Мәтінмен жұмыс

2.Сөзжұмбақ құрастыру

3.Литосфера, жер сөзіне 5 жол өлең құрастыру Синквин әдісі

4.Табиғат туралы жұмбақтар тығу

5.Кім тез? ойыны.Географиялық нысанды табу

1)30с.е. және 20 б.б

№

Оқушының аты-жөні

Логикалық тест

Мәтінмен жұмыс

Сөзжұмбақ

Синквин 5 жол өлең

Жұмбақтар

Тест

Қорытынды

1

№

Оқушының аты-жөні

Логикалық тест

Мәтінмен жұмыс

Сөзжұмбақ

Синквин 5 жол өлең

Жұмбақтар

Тест

Қорытынды

1

№

Оқушының аты-жөні

Логикалық тест

Мәтінмен жұмыс

Сөзжұмбақ

Синквин 5 жол өлең

Жұмбақтар

Тест

Қорытынды

1

№

Оқушының аты-жөні

Логикалық тест

Мәтінмен жұмыс

Сөзжұмбақ

Синквин 5 жол өлең

Жұмбақтар

Тест

Қорытынды

1

№

Оқушының аты-жөні

Логикалық тест

Мәтінмен жұмыс

Сөзжұмбақ

Синквин 5 жол өлең

Жұмбақтар

Тест

Қорытынды

1

№

Оқушының аты-жөні

Логикалық тест

Мәтінмен жұмыс

Сөзжұмбақ

Синквин 5 жол өлең

Жұмбақтар

Тест

Қорытынды

1