Қазақстанның пайдалы қазбаларына шолу

Тақырыбы: §18. Қазақстанның пайдалы қазбалары

Мақсаттары:

Білімділік: Қ. пайдалы қазбаларымен таныстыру

Дамытушылық: жүйелеп жіктеу дағдысын дамыту: орналасу заңдылықтары, минералды ресурстардың әртүрлілігі және оларды тиімді пайдалану мәселесі,

ресурстардың адамның өміріне және шаруашылық әрекетіне әсері.

Тәрбиелік: коммуникативті дағдылары мен икемдерін тәрбиелеу

Көрнекілік: Қ. физ. картасы, Жер қыртысының құрлымы картасы, карточка-тапсырмалар

I. Ұйымдастыру

I. Үй тапсырмасын тексеру:

1.1. номенклатураны тексеру (Қ. биік, аласа таулары) к/к бойынша

12. п.18 Жөңғар Алатау оқу. Мәтіннен үш сұрақ құрастыр.

1.3. 68 бет. Тянь-Шань сызбасын талда.

1.4 тест

1. сарыарқа мен Тянь-Шаньның солтүстіктерінің бір кезеңдерде қалыптасқанына қарамастан Тянь-Шаньның биік болу себебі а/ қатты мүжілген ә/қайта жаңғырған б/сыртқы күштердің әсері аз болған

2.Қай тау арқылы Қырғызстан мен Қазақстан шекарасы өтеді?

а/ Тянь-Шань ә/ Жөңғар Алатау б/Қырғыз Алатауы

3. Бесбақан шыңы қай таудың ең биік нүктесі а/ Жөңғар Алатау ә/Іле Алатауы б/Сауыр

4. Маңғыстау тауының жоталары а/ Ұлытау, Сарыжал ә/Қаратау, Ақтау б/шыңғыстау, қаратау

5. Хантәңірі (6995м) шыңы қай тау жотасында орналасты

а/ Солтүстік Тянь-Шань ә/ Іле Алатауы б/ Орталық Тянь-Шань

IV. Тірек білімдерін өзекті ету

4.1. пайда болуы бойынша қандай тау жыныстарды білеміз?

Магмалық Ж

шөгінді жыныс-құр

метаморфтық

гранит, базальт, жанартаулық туф, диорит, андезит, базальт, обсидиан, пемза, диабаз

құм, саз, бор, әктас, гипс, тұз, мұнай мен тас көмір, боксит, фосфорит, темір, марганец, ұлутас

Мәрмәр, кварцит, кристалды тақтатас,гнейс

Пайдалы қазбалар дегеніміз - адамзаттың шаруашылықта пайдаланатын минералдар мен тау жыныстарды айтамыз. Пайдалы қазбалардың топтасып жинақталған жерін кен орны деп атаймыз.

4.2. пайдалы қазбалардың қандай топтарын білесін?

Жаңғыш-кенді-кенді емес

Өндіру барысында метал алатын тау жыныстар мен минералды кенді пайдалы қд.а

Өндіру барысында метал алмайтын тау жыныстар мен минералды кенді емес пайдалы қ д.а.

Бұл пайдалы қазбалардың әрқайсысын қайдан іздейміз?

Шогінді (суық)

Магмалық (ыстық)

Метаморфтық (ыстық)

Жаңғыш, тек қана кендер ішінен: темір, мыс, алюминий, марганец, алтын кездеседі

Кенді, кенді емес

Кенді, кенді емес

Платформалар, тақталар, тау шеті иілістер

Аласа таулар, қалқандар, плато-жазық

Аласа таулар, қалқандар, плато-жазық

V.жаңа материалды меңгеру

5.1. 19п. Оқу -Қ-ның пайдалы қазбаларына жалпы сипаттама беру

(1-ші топ) Қазақстанда қай жерде жаңғыш пайдалы қазбаларды өндіреді? Олар қандай тектоникалық құрлымдарға және жер бедерінің қандай түріне жатады?

2-ші топ мына сұраққа жауап береді: Қазақстанның қай жерінде кенді пқ (темір, марганец, хром, никель)өндіреді? Олар қандай тектоникалық құрлымдарға және жер бедерінің қандай түріне жатады?

3-ші топ Қазақстанның қай жерінде кенді пқ (алюминий, мыс, полиметалл)өндіреді? Олар қандай тектоникалық құрлымдарға және жер бедерінің қандай түріне жатады?

4-ші топ Қазақстанның қай жерінде кенді пқазба (алтын, сирек кездесетін металлдар) өндіреді? Олар қандай тектоникалық құрлымдарға және жер бедерінің қандай түріне жатады?

5-ші топ Қазақстанның қай жерінде кенді емес пқ (асбест, фосфорит, тұз) өндіреді? Олар қандай тектоникалық құрлымдарға және жер бедерінің қандай түріне жатады?

6-ші топ Қазақстанның қай жерінде кенді емес пқ (құрылыс)өндіреді? Олар қандай тектоникалық құрлымдарға және жер бедерінің қандай түріне жатады?

VI. Бекіту: 6.1. кестені толтыр. Ірі кен орындарын ата

VII. Үй тапсырмасын беру: 19п. Мазмұндау, ірі кен орындарды және шартты белгілерді жаттау, кесте

Пайдалы қазба түрі, қоры

Дүние жүзі бойынша алатын орны

ТМД бойынша алатын орны

Вольфрам

1

Хромит пен фосфор

2

Марганец

3

Молибден

4

Темір

8

3

Алтын

6

3

3 топқа бөлу

Пайдалы қазба түрі, қоры

Ірі кен орындары

маңызы

Көмір, 162млрд т

IV. Тірек білімдерін өзекті ету

4.1. пайда болуы бойынша қандай тау жыныстарды білеміз?

шөгінді жыныс-құрылы

Магмалық Ж

метаморфтық

құм, саз, бор, әктас, гипс, тұз, мұнай мен тас көмір, боксит, фосфорит, темір, марганец, ұлутас

гранит, базальт, жанартаулық туф, диорит, андезит, базальт, обсидиан, пемза, диабаз

Мәрмәр, кварцит, кристалды тақтатас,гнейс

Пайдалы қазбалар дегеніміз не? кен орны дегеніміз не?

пайдалы қазбалардың қандай топтарын білесін?

Өндіру барысында метал алатын тау жыныстар мен минералды кенді пайдалы қазба д.а

Өндіру барысында метал алмайтын тау жыныстар мен минералды кенді емес пайдалы қазба д.а.

Бұл пайдалы қазбалардың әрқайсысын қайдан іздейміз?

Шогінді (суық)

Магмалық (ыстық)

Метаморфтық (ыстық)

Жаңғыш, тек қана кендер ішінен: темір, мыс, алюминий, марганец, алтын кездеседі

Кенді, кенді емес

Кенді, кенді емес

?

?

?

V.жаңа материалды меңгеру

5.1. 19п. Оқу -Қ-ның пайдалы қазбаларына жалпы сипаттама беру

(1-ші топ) Қазақстанда қай жерде жаңғыш пайдалы қазбаларды өндіреді? Олар қандай тектоникалық құрлымдарға және жер бедерінің қандай түріне жатады?

2-ші топ мына сұраққа жауап береді: Қазақстанның қай жерінде кенді пқ (темір, марганец, хром, никель)өндіреді? Олар қандай тектоникалық құрлымдарға және жер бедерінің қандай түріне жатады?

3-ші топ Қазақстанның қай жерінде кенді пқ (алюминий, мыс, полиметалл)өндіреді? Олар қандай тектоникалық құрлымдарға және жер бедерінің қандай түріне жатады?

4-ші топ Қазақстанның қай жерінде кенді пқазба (алтын, сирек кездесетін металлдар) өндіреді? Олар қандай тектоникалық құрлымдарға және жер бедерінің қандай түріне жатады?

5-ші топ Қазақстанның қай жерінде кенді емес пқ (асбест, фосфорит, тұз) өндіреді? Олар қандай тектоникалық құрлымдарға және жер бедерінің қандай түріне жатады?

6-ші топ Қазақстанның қай жерінде кенді емес пқ (құрылыс)өндіреді? Олар қандай тектоникалық құрлымдарға және жер бедерінің қандай түріне жатады?

VI. Бекіту: 6.1. кестені толтыр. Ірі кен орындарын ата

VII. Үй тапсырмасын беру: 19п. Мазмұндау, ірі кен орындарды және шартты белгілерді жаттау, кесте

Пайдалы қазба түрі, қоры

Дүние жүзі бойынша алатын орны

ТМД бойынша алатын орны

вольфрам

1

Хромит пен фосфор

2

марганец

3

молибден

4

темір

8

3

алтын

6

3