- Преподавателю
- География
- «Гидросфера» тарауын қайталау сабағы
«Гидросфера» тарауын қайталау сабағы
| Раздел | География |
| Класс | - |
| Тип | Конспекты |
| Автор | Базарбаев Ж.К. |
| Дата | 21.02.2015 |
| Формат | doc |
| Изображения | Есть |
6 сынып. «Гидросфера» тарауын қайталау сабағы.
Мақсаты:
Білімділік: «Гидросфера» тарауында өтілген тақырыптарды пысықтау, алған білімдерін жетілдіру мақсатында өз ойларын ортаға сала білулерін қадағалау.
Тәрбиелік: Табиғат - Ананы қорғауға, қастерлеуге тәрбиелеу арқылы дүниетанымдық қабілеттерін арттыру.
Дамытушылық: Оқушылардың сабаққа белсенділігін арттыру мақсатында тақырыпқа байланысты қосымша материалдарды пайдалану, ойлау қабілетін дамыту, қоршаған ортаның сапасын жақсартуды қарастыру, ғылыми дүниетнымын, экологиялық мәдениеттіліктерін дамыту.
Сабақтың көрнекілігі: Глобус, дүниежүзінің физикалық кртасы, атлас, үлестірмелер, дидактикалық материалдар.
Сабақтың түрі: Жарыс сабақ
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру
ІІ. Сайыс сабақ
ІІІ. Бағалау
ІV. Үйге тапсырма
Сынып оқушыларын 2 топқа бөліп, әр топ өз ұраны мен мақсаттарымен. Топ жетекшісімен таныстырады.
І топ: «Меридиан»
ІІ топ: «Параллель»
«Меридиан» тобының ұраны: «Білгенің бір тоғыз, білмегенің тоқсан тоғыз».
Мақсаты: «Білген сайын келеді біле бергім,
Біле бер емес пе тілегі елдің».
«Параллель» тобының ұраны: «Күш - білімде!».
Мақсаты: «Туған жерді сүю парыз
Сүю үшін білу парыз».
І тур: «Тапқыр болсаң, тауып көр». ( Тест шешу, ол екі нұсқамен беріледі).
(10 сек. ішінде шешулері керек).
І топтың сұрақтары:
1. Жердің су қабығы:
а) атмосфера ә) литосфера
б) гидросфера в) стратосфера
2. Дүние жүзіндегі ең терең шұңғыма:
а) Мариан ә) Туамоту
б) Гавай в) Пуэрто- Рико.
3. Еуразия жағалауындағы шеткі теңіз:
а) Баренц ә) Жерорта б) Қара в) Охот
4. Көлемі жағынан ең үлкен мұхит:
а) Тынық ә) Үнді б) Атлант в) Солт. Мұзды
5. Төменде берілген объектілердің ішіндегі бұғазды тап:
а) Беринг ә) Бенгал б) Бискай в) Мексика
ІІ топтың сұрақтары:
1.Ең үлкен түбек:
а) Арабия ә) Скандинавия б) Қырым в) Пиреней
2. Өте күшті жер сілкінуден пайда болатын толқын:
а) толқын ә) дауыл б) тайфун в) цунами
3. Дүниежүзілік мұхит нешеге бөлінеді?
а) 2 ә) 3 б) 4 в) 5
4. Дүние жүзіндегі ең үлкен ішкі теңіз:
а) Азов ә) Қара б) Жерорта в) Охот
5.Судың қандай қасиеті 1 л. судағы заттың грамм мөлшерін көрсетеді?
а) тығыздығы ә) түсі б) тұздылығы в) температурасы.
ІІ тур: «Бәйге» ойыны (кім бірінші болып жауап береді?).
1. Теңіз дегеніміз не?
2. Шығанақ дегеніміз не?
3. Бұғаз дегеніміз не?
4. Өзен дегеніміз не?
5. Көл дегеніміз не?
6. Арал дегеніміз не?
ІІІ тур: Қай топ картаны жақсы біледі? ( объектілерді картадан көрсетулері керек!)
• «Меридиан» тобына:
1. Қара теңіз
2. Жерорта теңізі
3. Гибралтар бұғазы
4. Арабия түбегі
5. Батыс желдер ағысы
6. Ніл өзені
7. Каспий теңізі
• «Паралелль» тобына:
1. Балтық теңізі
2. Қызыл теңіз
3. Дрейк бұғазы
4. Камчатка түбегі
5. Гольфстрим ағысы
6. Амазонка өзені
7. Арал теңізі
ІV тур: «Адасқан объектілерді орналастыру, сәйкестендіру».
1. Атлант мұхиты 1. Дүние жүзіндегі ең терең көл
2. Ертіс өзені 2. Тұздылығы жоғары теңіз
3. Анхель 3. Лермонтов өлең жазған Кавказ өзені
4. Терек өзені 4. Көлемі жөнінен 2 орындағы мұхит
5. Қызыл теңіз 5. Тұзды көл
6. Байкал 6. Ең биік сарқырама
7. Солт. Мұзды мұхит 7. Объ өзенінің оң жақ саласы
8. Өлі теңіз 8. Ең суық мұхит
V тур: «Капитандар додасы».
«Меридиан» тобының жетекшісіне:
Капитан Немо өзінің саяхтын 34 с. е. және 139 ш.б. нүктесінен бастады. Ол жер қай аралдарға жақын орналасқан.
«Паралелль» тобының жетекшісіне:
80 с.е. 20 ш.б. орналасқан объектіні анықта.
VІ тур: «Тапқырлық сайысы».
Екі топқа бірдей әріптерінің орны ауыстырылған Қазақстан өзендерінің аттары беріледі. (30 сек.)
1. Серті
2. Уш
3. Елі
4. Айжық
5. Олбыт
6. Сіле
7. Шынар
8. Арұн
VII тур: «Шешендік өнер». «Жер бетіндегі суларды ластанудан қорғау!».
Екі топтың оқушылары жауаптарын ұтымды дәлелдеу үшін, бар білімдерін ортаға салады. Дәйекті, ғылыми дәлелдерді көп қолданып, тақырыпты аша білген топ оқушыларын анықтап, мұғалім өз көзқарасын білдіріп, әділ бағалап отырған әділ қазылар алқасында отырған оқушыларға өз көзқарасын білдіреді.
Қайталау сабағын білім додасы ретінде түрінде ұйымдастыру оқушылардың танымдық, білімділік деңгейлерін көтеріп, пәнге деген қызығушылықтарын арттырып, белсенділіктерін, өз бетінше жұмыс істей алу қабілеттерін, өз ойларын жинақтап, ашық айта білу қабілеттерін арттыра түседі.
Из истории образования села
Айыртауского района
Саумалколь.
В мае 1854 года между берёзовыми колками и на юго-западном берегу озера Саумалколь поселилось семейство челябинских крестьян-переселенцев, чуть позже к ним переселились щадринцы, затем пермяки. В 1878 году в село приехали тобольские крестьяне. Образовалась небольшая деревенька. Заводя хозяйство, крестьяне не знали ещё, позволят ли им здесь поселиться: жили под страхом и поэтому строили домики на скорую руку: без дворов и без крыш с потолками, накрытыми пластами земли. Плодородные земли на западном берегу озера использовались под пашню, которая давала урожай в течение 6 лет без паров. Лес на постройку домов находился в 25 километрах в Айыртау, но крестьяне предпочитали покупать готовые дома у казаков и перевозить их в свою деревню. «Изба в две комнаты ценится здесь от 50-60 руб., в 1 комнату - от 20-30 рублей». Основанное в гуще казахских кочевий, село быстро росло за счёт крестьян-переселенцев и казахской бедноты. Крестьянский заселок (от «заселить») получает официальный статус и переименован в село Кривоозерное и наделяется землею по 15 десятин на мужскую душу. В 1887 году дворов в Кривоозерном насчитывается уже 224, а население составляет 1716 жителей. В селе имеется церковь и школа.
В 1891 году село становится центром волости и называется Кривоозёрным. В эту волость входят сёла Орловка, Галицино, Кругловка. Площадь территории волости составляла 12837 десятин, в том числе 4195 десятин пашни.
И 1919 году Кривоозерное переименовывают в село Володарское в честь командира взвода Красной Армии И. Володарова, погибшего в окрестностях села в бою с белогвардейцами.
И 1928 году Володарское становится административным центром Володарского района. В 1993 году село переименовывают в Саумалколь - по названию озера, а район в Айыртауский.
Границы района несколько раз менялись:
• в 1964 году часть земель района отошла Рузаевскому району;
• в 1966 году часть территории района отошла Арыкбалыкскому району;
• в мае 1997 года произошло объединение Айыртауского и Арыкбалыкского районов.
«УТВЕРЖДАЮ»
________________ К. Кожахметов
директор Рудной средней школы
План
проведения декады по предмету «география»
с 20.02. по 02.03.2013г.
№
Наименование мероприятия
Сроки проведения
Класс
Ответственный
1
Открытие декады:
А) разгадывание кроссвордов по географии
Б) конкурс стенгазет на экологическую тему
20 февраля
5,6,7,8,9,10 классы
Козлова Н. Я.
Базарбаев Ж. К
2
Настольные игры по географии.
21 февраля
5,6,7,8,9,10 классы
Козлова Н. Я.
Базарбаев Ж. К
3
Конкурс «Лучший знаток географии».
22 февраля
5,6,7,8,9,10 классы
Козлова Н. Я.
Базарбаев Ж. К
4
Открытый урок по географии. «Гидросфера» тарауын қайталау.
23 февраля
6 «а» класс
Базарбаев Ж. К
5
Проведение олимпиады по географии
25 февраля
5,6,7,8,9,10 классы
Козлова Н. Я.
Базарбаев Ж. К
6
Интеллектуальная игра «Звездный час»
26 февраля
6 «б» класс
Козлова Н. Я.
7
Заседание круглого стола
Тема: «Экологические проблемы глобальные и Казахстанские. Возможные пути их решения».
27 февраля
8,9,10 классы
Козлова Н. Я.
Базарбаев Ж. К
8
Открытый урок по географии. «Южная Америка» обобщающее повторение.
28 февраля
7 «б» классе
Козлова Н. Я.
9
Вечер на тему об охране окружающей среды: «Экологический десант».
1 января
5,6,7,8,9,10 классы
Козлова Н. Я.
Базарбаев Ж. К
10
Закрытие декады по предмету «география».
Подведение итогов
2 января
Козлова Н. Я.
Базарбаев Ж. К
с. Новоукраинка
2013 г.
География сабағынан 8 сынып
олимпиада тапсырмалары
1) Жер мен Ай күнге дейін шамамен бірдей қашықтықта орналасқан. Бірақ Айда температура күндіз +1000С, +1700 С көтеріліп, түнде -2000 С дейін төмендейді. НЕ себептен бізде температура олай көтеріліп төмендемейді?
2) Аудан орталығы қашан құрылды? Оның атауы немен байланысты?
3) Тань-Шань Памир тауларына қарағанда әлдеқайда ертерек қалыптасты. Бірақ олардың биіктіктері шамамен бірдей. Оны қалай түсіндіресіндер?
4) Тайга тұрғындарының дәстүрлі тұрақтары (Ресей-шабылған ағаштан жасалған үй) мен шөл және шөлейт зоналар тұрғындарының дәстүрлі тұрақтарының (Қазақстан-кигіз үй) айырмашылықтары болуының себебі неде?
5) Климат - грекше «еңкіш» деген мағына береді. Ғалымдар бұнымен не дегісі келді? Еңкіштің климатқа қандай әсері бар?
6 сынып «География»
I вариант
1. Жер бетінің табиғаты,халқы,оның шаруашылық әрекеті туралы ғылым:
A) Геология
B) Гидрология
C) География
D) Картография
E) Топография
2. Грек тілінен аударғанда «география» сөзінің мағынасы:
A) Жерді өлшеу
B) Жерді зерттеу
C) Жерді оқу
D) Жерді сипаттап жазу
E) Жерді сызу
3. Дүние жүзін алғаш рет айналып шыққан саяхатшы:
A) Н.М.Пржевальский
B) Дж.Кук
C) Васко да Гама
D) Ф.Магеллан
E) Х.Колумб
4. «Ұлы географиялық ашулар» заманы:
A) ХVғ.
B) ХVғ.аяғы-ХVІІғ.ортасы
C) ХVІ ғ.басы
D) ХVІІғ.
E) ХVІғ.ортасы-ХVІІғ.басы
5. Христофор Колумб экспедиция бастаған жыл:
A) 1521
B) 1700
C) 1492
D) 1821
E) 1892
6. География ғылымы зерттейді.
А) өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығын.
В) Жердіз табиғатын, халқын, оныз шаруашылығын.
С) Табиғат денелері мен құбылыстарды.
D) Жер бетініз жеке аймақтарын.
Е) Жердіз Күн жүйесіндегі орнын.
7. «География» ұғымын енгізген
А) Аристотель
В) Эратосфен
С) Геродот
D) Страбон
Е) Платон
8. География ғылымыныз салалары.
А) Экономикалық,әлеуметтік.
В) Саяси, физикалық.
С) Физикалық, экономикалық.
D) Аймақтық, физикалық.
Е) Рекреациялық, экономикалық
9. Күнге ең жақын орналасқан ғаламшар:
A) Плутон
B) Нептун
C) Сатурн
D) Уран
E) Меркурий
10. Күннен ең алыс орналасқан ғаламшар:
A) Шолпан
B) Жер
C) Плутон
D) Марс
E) Уран
11. Қазақтың тұңғыш ғарышкері:
A) Талғат Мұсабаев
B) Юрий Гагарин
C) Нил Армстронг
D) Тоқтар Әубакіров
E) Эдвин Олдрин
12. Күзгі күн теңелуі:
A) 21 наурыз
B) 23 қыркүйек
C) 22 желтоқсан
D) 22 маусым
E) 29 желтоқсан
13. Көктемгі күн теңелуі:
A) 21 наурыз
B) 23 қыркүйек
C) 22 желтоқсан
D) 22 маусым
E) 29 желтоқсан
14. Жердің радиусы:
A) 40000 км
B) 6371 км
C) 2900 км
D) 3600 км
E) 5400 км
15. Жер Күннен ... орналасқан?
А) 1-ші
В) 2-ші
С) 3-ші
D) 4-ші
Е) 5-ші
16. Жердіз шар тәріздес болуыныз географиялық мәні.
А) Күн сәулелері әркелкі таралады.
В) Күн сәулелері бірдей түседі.
С) Жердіз дәл картасы жасалады.
D) Жер бедеріне әсер етеді.
Е) Ешқандай мәні жоқ
17. Жер бетінде жыл маусымдарыныз ауысу себебі.
А) Жер білігініз обитасына тік орналасуы.
В) Күнніз Жерді зор тарту күші.
С) Жыл мезгілдері ауыспайды.
D) Күн сәулесініз түсу бұрышы мен түсу уақытыныз ұзақтығы.
Е) Жердіз өз өсінен айналуынан
18. Жер өз білігін айналып өтеді
А) 21 сағатта
В) 22 сағатта
С) 23 сағатта
D) 24 сағатта
Е) 25 сағатта
19. Жердіз білігі орбита кезістігіне орналасқан
А) 23,5ғ
В) 33,5ғ
С) 65ғ
D) 66,5ғ
Е) 86,5ғ
20. Озтүстік жарты шарда жаз айлары
А) Маусым, шілде, тамыз
В) Қыркүйек, қазан, қараша
С) Желтоқсан, қазтар, ақпан
D) Наурыз, сәуір, мамыр
Е) Қазан, қараша, желтоқсан
21. Көкжиек тұстарының бағыттары:
A) Рулетка
B) Азимут
C) Флюгер
D) Румб
E) Нивелир
22. Жердегі белгілі бір зат пен солтүстік бағыт арасындағы бұрыш:
A) Масштаб
B) Полюс
C) Нивелир
D) Рулетка
E) Азимут
23. 270º азимутқа сәйкес келетін көкжиек түсі:
A) Солтүстік
B) Оңтүстік
C) Батыс
D) Солтүстік-шығыс
E) Шығыс
24. Шығыс бағытына сәйкес келетін азимут:
A) 0º
B) 90º
C) 180º
D) 270º
E) 360º
25. 1 см-100 м масштабы:
A) Ірі
B) Атаулы
C) Сандық
D) Сызықтық
E) Ұсақ
26. Жерде әр түрлі бағыттың азимутын анықтайтын аспап:
A) Планшет
B) Термометр
C) Тұсбағар
D) Нивелир
E) Флюгер
27. Көкжиек дегеніміз ...
А) Тұрған жерізді бағдарлау.
В) Жер бетініз көзге көрінетін бөлігі.
С) Азимут бойынша жүру.
D) Картадан қашықтықты өлшеу.
Е) Қажетті бағытты тауып жүру.
28. Жергілікті жерді бағдарлау ... айтамыз.
А) Көкжиек тұстарын табуды
В) Берілген бағыт пен солтүстік бағыттыз арасындағы бұрышты.
С) Карта бойынша географиялық ендікті анықтауды.
D) Карта бойынша географиялық бойлықты анықтауды.
Е) Картада жер бетіндегі объектілерді бейнелеуді
29. Солтүстік бағыт пен жердегі заттыз арасындағы бұрыш.
А) Румб
В) Градус торы..
С) Географиялық ендік.
D) Географиялық бойлық.
Е) Азимут.
30. Азимут өлшенетін градус аралығы
А) 90ғ-180ғ
В) 180ғ-270ғ
С) 270ғ-360ғ
D) 0ғ-360ғ
Е) 0ғ-180ғ
6 сынып «География»
II вариант
1. Көкжиек тұстарын анықтайтын құрал
А) Тұсбағдар
В) Нивелар
С) Барометр
D) Гигрометр
Е) Термометр
2. Жер бетінде қашықтықты өлшеу тәсілдері.
А) Жер бетінде заттардыз қай бағытта орналасқанын анықтау.
В) Тұсбағдардыз көмегімен
С) Таспамен, өлшеуіш ашамен, қадаммен, көз мөлшерімен
D) Жер бетін планға түсіру арқылы.
Е) Масштабтыз көмегімен.
3. Масштаб дегеніміз не?
А) Жер бетінде өлшенген қашықтықты қағазға түсіргенде кішірейтілгенін көрсететін шама.
В) Картада көрсетілген қашықтықтыз саны.
С) Екі объектініз арасындағы қашықтық.
D) Белгілі бір затқа бағытталған бұрыш.
Е) Картадағы қашықтықтыз өлшемін көрсету
4. Жергілікті жердіз планы
А) Жер бетініз жалпы сипаты
В) Жердегі заттардыз пішіні.
С) Жердегі заттардыз ара қашықтығы.
D) Жер бетініз қағазға кішірейтіліп түсірілген нұсқасы
Е) Жердегі заттардыз алып жатқан орны.
5. Жер бетіндегі нүктеніз мұхит немесе тезіз дезгейінен бастап есептелінетін биіктік
А) Салыстырмалы.
В) Абсолюттік.
С) Горизонтальдар.
D) Жер бедері.
Е) Бергштрхтар.
6. Горизонтальдар деп аталады.
А) Шартты белгілер.
В) План мен картада биіктіктері бірдей нүктелерді қосатын қисық сызықтар.
С) Жер бетініз сипаты.
D) Бергштрихтар.
Е) План мен картадағы бағыттар.
7. Ірі масштабты анықтаңдар:
A) 1:5000
B) 1:25000
C) 1:10000
D) 1:50000
E) 1:100000
8. Ұсақ масштабты анықтаңдар:
A) 1:1000000
B) 1:200000
C) 1:50000
D) 1:500000
E) 1:25000
9. Нүктенің бастапқы меридианнан градус есебімен алынған қашықтығы:
A) Ендік
B) Меридиан
C) Экватор
D) Бойлық
E) Параллель
10. Жер бетіндегі бір полюстен екінші полюске қарай шартты түрде жүргізілетін сызық:
A) Экватор
B) Меридиан
C) Параллель
D) Горизонталь
E) Бергштрих
11. Материктер,мұхиттар,теңіздер,аралдар,өзендер,көлдер бейнеленген карта:
A) Климаттық
B) Саяси
C) Физикалық
D) Экономикалық
E) Синоптикалық
12. Экватордың ұзындығы(км):
A) 20000
B) 40000
C) 60000
D) 30000
E) 50000
13. Жердіз нақты үлгісі.
А) Карта.
В) План.
С) Глобус.
D) Масштаб.
Е) Планшет.
14. Географиялық карта дегеніміз.
А) Жер бетініз белгілі масштаб бойынша жазықтықта шартты белгілермен кескінделуі.
В) Жазықтықтағы жердіз кескінделуі.
С) Жер беті кіші бөлігініз кескінделуі.
D) Жер бетініз барлық көлемін қамту.
Е) Жер бетініз дөзестігін ескеру.
15. Экваторға сәйкес келетін жауапты анықта.
А) Бұл ез ұзын параллель.
В) Оныз ұзыздығы кез келген меридиан ұзындығына тез.
С) Ол дата ауысу сызығы.
D) Ол глобуста жарты шезбер
Е) Ол Австралияны кесіп өтетін сызық
16. Глобус пен карта бетіндегі экваторға параллель жүргізілген сызықтар.
А) Азимут.
В) Экватор.
С) Радиус.
D) Параллельдер.
Е) Меридиандар.
17. Географилық ендік деп атаймыз.
А) Градус торын.
В) Меридианнан белгілі бір жерге дейінгі градус есебімен алынған қашықтықты.
С) Экватордан белгілі бір жерге дейінгі градус есебімен алынған қашықтықты.
D) Меридиандар мен параллельдердіз бейнелеу ерекшеліктерін.
Е) Азимутты.
18. Меридиандар мен параллель сызықтарыныз қиылысуынан пайда болады.
А) Бойлықтар.
В) Ендіктер.
С) Градус торы.
D) Параллельдер.
Е) Меридиандар.
19. Мазмұнына қарай карталар ... топқа бөлінеді
А) 1
В) 2
С) 3
D) 4
Е) 5
20. Карталар масштабына ... болып бөлінеді.
А) тақырыптық, жалпы географиялық
В) климаттық
С)өте ірі.
D) Топографиялық.
Е) Ұсақ, орташа, ірі.
21. Ез ірі масштабты көрсет
А) 1:5000
В) 1:2000
С) 1:250
D) 1:150
Е) 1:10
22. Географиялық картадан құрлықтыз биіктігін және мұхиттыз терездігін анықтауға болады
А) Географиялық кардағы сандық көрсеткіштер көмегімен.
В) Географиялық координаталар көмегімен.
С) Биіктік пен шкалалар көмегімен.
D) әр түрлі есептерді шешу арқылы
Е) Географиялық картада биіктік пен терездікті анықтау мүмкін емес.
23. 0ғ ендік пен 0ғ бойлық координаталарында орналасқан
А) Еуразия материгі.
В) Атлант мұхиты.
С) Географиялық полюс.
D) Австралия материгі.
Е) үнді мұхиты.
24. Жер бетіне шығып төгілген магма:
A) Гейзер
B) Кратер
C) Ядро
D) Лава
E) Жанартау
25. Мезгіл-мезгіл ыстық су мен бу шапшып тұратын қайнар:
A) Жанартау
B) Гейзер
C) Кратер
D) Эпицентр
E) Магма
26. Орташа биіктегі тау:
A) Кавказ
B) Алтай
C) Карпат
D) Тянь-Шань
E) Памир
27. Абсолют биіктігі 500м асатын жазық:
A) Қырат
B) Ойпат
C) Таулы үстірт
D) Төбе
E) Аласа таулар
28. Магмалық тау жыныс:
A) Тас көмір
B) Базальт
C) Шымтезек
D) Мәрмәр
E) Құмтас
29. Жердің ең ортасында орналасқан:
A) Мантия
B) Жер қыртысы
C) Ядро
D) Магма
E) Лава
30. Бұрын теңіз түбі болып, кейін көтерілудің нәтижесінде пайда болған жазықтар:
A) Тегіс жазықтар
B) Төбелі жазықтар
C) Қырат жазықтар
D) Алғашқы жазықтар
E) Таулы жазықтар
Жауаптар I вариант:
6 сынып
-
C
-
D
-
D
-
B
-
C
-
В
-
В
-
С
-
E
-
C
-
D
-
B
-
A
-
B
-
С
-
А
-
D
-
D
-
D
-
С
-
D
-
E
-
C
-
B
-
B
-
C
-
В
-
А.
-
Е.
-
D
Жауаптар II вариант:
6 сынып
-
А
-
С.
-
А
-
D
-
В
-
В
-
A
-
A
-
D
-
C
-
C
-
B
-
С.
-
А
-
А
-
D
-
С
-
С
-
В
-
Е
-
Е
-
С
-
В
-
D
-
B
-
C
-
C
-
B
-
C
-
D
Экологический дессант (игра)
Слова ведущей№
Стихотворение:
Бог весть,
Откульта km нам дались
Слова решительные
Вроде
Крутого слова: «Покорись»
И это о родной природе?
О, мы творим,
Преображаем
Но почему ж
Врага грубей
Мы поминутно угрожаем
Извечно матери своей?
Чтобы себя и мир спасти
Нам нужно, не теряя годы,
Забыть все культы
И ввести
Непогрешимый
Культ природы.
Под музыку выходит девушка в белом платье - Атмосфера.
Я - атмосфера воздушная оболочка земли. Это 11 тысяч литров воздуха. Я - легкие нашей планеты. Но дышать мне становится все труднее и труднее. Сейчас на Земле 400 крупных городов, где жить практически невозможно, 13 из них находится в Казахстане. Над городом повисли «колпаки» из дыма и газов. Высота их достигает 3 км. Так и живут города присев на корточки, придавленные слоем жирных тлетворных дымов. «Колпак» поглащает лучи солнца. Летом сумма солнечной радиации снижается на 50 %. Подсчитано, что количество грязных газов, выбрасываемых заводом равно извержению 600 активным действующим вулканом.
Люди, помогите мне, я задыхаюсь, я погибаю!
Под музыку выходит девушка в зеленом платье - Земля.
Вращаясь в космосе, в плену своей орбиты, не год, не два, а миллионы лет, я так устала. Плоть моя покрыта рубцами ран - живого места нет. Терзает сталь мое земное тело и яды травят воды чистых рек. Все то, что я имела и имею своим добром считает человек.
Мне не нужны ракеты и снаряды
А ведь на них идет моя руда
А что мне стоит только штат Невада
Его подземных взрывов череда.
Зачем друг друга люди так боятся
Что позабыли о своей земле?
Ведь я могу погибнуть и остаться
Обугленной песчинкой в дымной мгле.
Не потому ли, загораясь мщеньем,
Я против сил безумных восстаю.
И, сотрясая твердь землетрясеньем,
На все обиды свой ответ даю.
И не случайно грозные вулканы
Выплескивают с лавой боль Земли.
Очнитесь, люди,
Призовите страны,
Чтобы меня от гибели спасли.
Под музыку выходит девушка в голубом платье - Гидросфера.
Я - гидросфера, водная оболочка Земли. Каждый житель планеты потребляет 150 литров воды в сутки. От плохой воды ежегодно заболевает 50 миллионов человек. 10 миллионов - это дети. В морские воды ежегодно попадает 3 млн. тонн нефтепродуктов. Гибнут морские животные, водная дичь, выходят из строя пляжи. И это все по вине человека. Люди - остановитесь! Всему человечеству я посылаю сигналы тревоги.
Стихотворение «Озеро Байкал»
Андрей Вознесенский.
Я ночью проснулся. Мне кто-то сказал:
«Мертвое море - священный Байкал»
Я на себе почувствовал взор,
Будто я, моря, убийца и вор.
Слышу, не спит иркутянин во мгле. Курит
И предок проснулся в земле.
Когда ты болеешь, болеем и мы
- Байкал, ты - хрустальная печень страны!
И кто-то добавил из глубины:
Байкал - заповедная совесть страны.
Плыл я на лодке краем Байкала
Вечер подсвечивал в полнакала
Ну, неужели наука солгала
Над запрокинутым взором Байкала
И неужели мы будим в истории
эти - Байкал загубили которые?
Это не только отстойников числа
Совесть народа должна быть чистой.
Вот почему, уколов показуху,
Борются наши прорабы духа,
Чтоб заповедником стало озеро,
Чтоб его воды не целлюлозило
Чтобы никто никогда не сказал:
«Мертвое море - священный Байкал».
Стихотворение «Черные пятна»
Океан седой гремит набатно.
Он таит обиду в глубине,
Черные раскачивая пятна
На крутой разгневанной волне.
Стали люди сильными, как боги,
И судьба Земли у них в руках.
Но темнеют страшные ожоги
У земного шара на боках.
Мы давноосвоили планету.
Широко шагает новый век.
На земле уж белых пятен нету
Черные сотрет ли человек?
Флора
Издавна человек распахивая землю, сводя леса, пас скот и строил города. Но все это влияло на природу. Люди конечно не понимали, что они рубят сук, на котором сидят.
Люди и сейчас распахивают залежные земли и хозяйничают в лесах, прокапывают каналы, прокладывают дороги, добывают полезные ископаемые, строят новые города. Все это необходимо.
Но с вторжением человека в мир живой природы, уменьшаются площади, на которых могут существовать животные, атмосфера и водоемы загрязняются промышленными отходами, газами.
Человечество берет, а также отбирает у природы ежегодно десятки миллиардов тонн вещества на свои нужды, возвращая ей не менее 20млр тонн твердых и газообразных загрязнений атмосферы и столько же органических отходов. Растительный покров планеты уже не в состоянии перерабатывать углекислый газ, выделенный при сжигании топлива.
К тому же леса исчезают с огромной скоростью: зеленое одеяние Земли ежегодно сокращается на 1 %.
Сценка 2 человека.
Туманно-морозный день. Прохожие торопятся домой с работы. А молодой , красивый парень не торопится и это было естественно. Перед ним стояла девушка. Парень будто парил в воздухе. Он отбросил ее всем телом на обледенелую березку, раскачивался вместе с деревцем и говорил и смеялся. Раскачивался, пока не хрустнул промороженный ствол деревца. Хрустнул выстрелом, с криком парень оказался на земле вместе с тонким стволом. Парень хохотал безмятежно, а уходя отбросил ствол дерева с дороги. А ведь береза была немного младше его, и она могла бы жить с ним. Но она погила. Скажи сейчас тому парню, что не глядя, переступил через сломанную березу, вот так проходя, убив дерево, он убил часть себя - не поймет, еще и покрутит у виска пальцем.
Одна автомашина, проходя тысячу километров, берет у природы столько кислорода, сколько требуется одному человеку в год. А при сжигании тонны угля потребляется кислорода столько, сколько необходимо на год 10 человекам. Все возместить и восстановить призвано дерево. Каждое отдельное дерево представляет собой высокоорганизованный организм с телом, подобно нашему телу, с телом, что родится, живет, дышит, питается, болеет, растет, умирает. Живет чтобы дать жизнь всему живому. И умирает, помогая жить другим: оленю, волку, дрозду, журавлю - всем живущим для которых дерево живет.
5-сынып ЖАРАТЫЛЫСТАНУ
1.Қазақтың тұңғыш ғарышкері:
А) Талғат Мұсабаев; Ә) Тоқтар Әубәкіров; Б)Талғат Бегелдинов
2.Кім ғарышқа алғаш жол салды?
А) Ю.Гагарин; Ә) Т.Әубәкіров; Б) Т.Мұсабаев;
3.Дыбыстың қаттылығын немен өлшейді?
А) резонатор; Ә) камертон; Б) децибел.
4.Қайсысы физикалық дене?
А)кесе, қарандаш,машина; Ә) әйнек, ағаш,кесе, қарындаш; Б) шыны, фарфор, ағаш.
5. Қайсысы затқа жатады?
А) шыны,фарфор,ағаш; Ә)кесе,қарындаш,машина; Б)әйнек, ағаш,машина
6.Ғарыш кемесі ұшырылатын ғарыш алаңы:
А) Астана; Ә) Қарағанды; Б) Байқоңыр.
7. Заттар қанша түрлі агрегаттық күйде болады?
А) 5; Ә) 3; Б) 2.
8.Затты құрайтын бөлшектер:
А) су; Ә) молекула мен атом; Б) газ,су.
9. Денелердің әсерлесуін сипаттайтын физикалық шама:
А)күш; Ә) масса; Б) тығыздық
10. Бір дене екінші дененің бетімен қозғалғанда пайда болатын күш:
А) тартылыс күші; Ә) ауырлық күші; Б) үйкеліс күші.
11.Судың формуласы:
А) СО2 Ә) Н2SO Б)H2O
12. Жер бетіндегі денелердің бәріне түсірілетін ауа қысымы қалай аталады?
А) температура Ә) күш; Б) атмосфералық қысым.
13. Қысым немен өлшенеді?
А) кг,г; Ә) динамометрмен; Б) Паскальмен.
14.Сәуленің біздің көзіміз қабылдай алатын аз ғана бөлігі:
А) жылу; Ә) қозғалыс Б) жарық.
15. Табиғи жарық көзі:
А)күн,поляр шұғыласы; Ә) жұлдыз,от,шам; Б) найзағай,теледидар жарығы.
16. Жасанды жарық көзі:
А) күн, теледидар жарығы; Ә)жұлдыз,от,шам; Б) электр жарығы, шам.
17.Молекулалар мен атомдардың өзара араласу құбылысы:
А) диффузия құбылысы; Ә) байланыс құбылысы;
Б) агрегаттық құбылыс.
18.Оптикалық құралдардың негізгі бөлігі:
А) спектр; Ә) перископ; Б) линза
19.Дененің кеңістіктегі орын ауыстыруы:
А) жарық; Ә) дыбыс; Б) механикалық қозғалыс.
20.Дене қозғалысындағы болып өткен сызық:
А)траектория; Ә)жол; Б) жылдамдық.
21.Дененің қозғалыс басындағы және аяғындағы нүктелерін қосатын траектория ұзындығы:
А)траектория; Ә) жол; Б) жылдамдық.
22. Дененің уақыт бірлігінде жүретін жолы:
А) қозғалыс жылдамдығы; Ә) траектория; Б) қозғалыс.
23. Табиғаттағы ең үлкен жылдамдық:
А)дыбыс; Ә) ғарыш кемесі; Б) жарық.
24.Атмосфералық қысымды өлшейтін құрал:
А) барометр; Ә) динамометр; Б) термометр.
25. Су алыбы:
А) кит; Ә)піл; Б) бегомот.
26. Қайсы заттар магнитке жақсы тартылады?
А) түсті металдар; Ә) қара металдар; Б) барлық металдар
27. Күріштің отаны:
А) Африка; Ә) Қытай; Б) Индия.
28.Картоптың отаны:
А) Африка; Ә) Еуропа; Б) Оңтүстік Америка.
29.Табиғат байлығы дегеніміз не?
А) адамдар табиғаттан алып, өз қажеттігіне жарататын табиғи заттар:
Ә) табиғат кешені; Б) табиғат компоненті.
30. Құрлық алыбы:
А) кит; Ә) піл; Б) бегомот.
1ә
2а
3б
4б
5ә
6б
7ә
8ә
9а
10б
11б
12б
13а
14б
15а
16б
17а
18б
19б
20а
21ә
22а
23б
24а
25а
26ә
27ә
28ә
29а
30ә
5 сынып
7 сынып география
I нұсқа
1. Материктік арал
A) Исландия
B) Курилл
C) Мадагаскар
D) Азор
E) Гавай
2. Архипелаг деп атайды
A) Аралды
B) Аралдар тобын
C) Аралдар арасындағы су айдынын
D) Жеке аралды
E) Ірі аралды
3. "География ғылымының атасы" деп атайды
A) Страбонды
B) Эратосфенді
C) Птолемейді
D) Аристотельді
E) Пифагорды
4. Жаңа Гвинея аралындағы жергілікті халықтар туралы деректер жинаған ғалым
A) Д. Кук
B) А. Тасман
C) Н.Н.Миклухо-Маклай
D) Д. Ливингстон
E) А. Гумбольдт
5. "Үш теңіздің ар жағына саяхат" атты еңбек жазып қалдырған көпес
A) В. Рубрук
B) А. Никитин
C) П. Карпини
D) М. Поло
E) Васко да Гама
6. Геохронологиялық кесте арқылы жүргізіледі
A) Геологиялық жыл санау
B) Биологиялық жыл санау
C) Физикалық жыл санау
D) Астрономиялық жыл санау
E) Ғасырлық жыл санау
7. Литосфералық тақталар теориясын ұсынған ғалым
A) А. Гумбольдт
B) А. Вегенер
C) Р. Стенли
D) Р. Пири
E) М. Бехайм
8. Жер бедерін өзгертетін сыртқы күштерге жатады
A) Жер сілкіну
B) Күн сәулесі
C) Жанартау атқылады
D) Қатпарлану
E) Қозғалу
9. Ауа райы "жасалынатын" орын деп атайды
A) Стратосфераны
B) Тропосфераны
C) Биосфераны
D) Ноосфераны
E) Гидросфераны
10. Климаттық элементтердің таралауы картада бейнеленеді
A) Изосызықтармен
B) Нүктелермен
C) Сызықтармен
D) Бояулармен
E) Түстермен
11. Қалыптасқан орнына байланысты жерде ауа массасының ... түрі бар
A) 2
B) 4
C) 5
D) 3
E) 6
12. Ауа массаларының горизонталь бағытта қозғалуын атайды
A) Жел
B) Ауа
C) Қысым
D) Бағыт
E) Соғу
13. Тропитік белдеулерде жердегі аса ірі ... шөлі орналасқан
A) Намибия
B) Атакама
C) Сахара
D) Гоби
E) Қарақұм
14. Жер бетін он үш климаттық белдеулерге бөлген ғалым
A) С. Дежнев
B) В. Беринг
C) Б. Алисов
D) М. Лазарев
E) А. Чириков
15. Мұхит суының тұздылығы есептеледі
A) Пайызбен
B) Промиллемен
C) Граммен
D) Кубпен
E) Милиграммен
16. Мұхит суларын тазарта алады
A) Жануарлар
B) Бактериялар
C) Өсімдіктер
D) Балықтар
E) Мүктер
17. Мұхиттағы жылы және салқын ағыстар түйісетін белдеу
A) Экваторлық
B) Қоңыржай
C) Тропиктік
D) Арктикалық
E) Антарктикалық
18. Жер шарындағы "тіршілік бесігі" деп аталатын орын
A) Материк
B) Мұхит
C) Құрлық
D) Арал
E) Түбек
19. Мұхиттағы тіршілік дүниесі ... топқа бөлінеді
A) 2
B) 3
C) 1
D) 4
E) 5
20. Мұхиттағы кит тәрізділер қоректенеді
A) Нектонмен
B) Планктонмен
C) Бентоспен
D) Өсімдіктермен
E) Жәндіктермен
21. Дүниежүзілік мұхиттың балыққа ең бай ауданы
A) Экваторлық ендік
B) Субэкваторлық ендік
C) Қоңыржай ендік
D) Тропиктік ендік
E) Субтропиктік ендік
22. Антропогендік табиғат кешені
A) Теңіз
B) Бөген
C) Бұғаз
D) Шығанақ
E) Мұхит
23. Географиялық қабықтың аса маңызды заңдылығы
A) Тұтастығы
B) Құрамдастығы
C) Еңділігі
D) Байланысы
E)Тәуелділігі
24. Табиғат зоналарының аттары сәйкес келеді
A) Өсімдік сипатына
B) Жәндіктер сипатына
C) Климат белдеулеріне
D) Географиялық белдеулерге
E) Жануарлар сипатына
25. Мұхиттардағы зоналық... аталады
A) Географиялық орнымен
B) Мұхит атымен
C) Климат белдеулерімен
D) Еңдікпен
E) Тереңдікпен
26. Биіктік белдеулер ... болады
A) Тоғайларда
B) Жазықтарда
C) Тауларда
D) Мұздықтарда
E) Ойпаттарда
27. Табиғат зоналарының экватордан полюстерге қарай алмасуын ... атайды
A) Еңдік зоналық
B) Биіктік зоналық
C) Полюстік зоналық
D) Экваторлық зоналық
E) Жазықтық зоналық
28. Адамдардың Еуразия жерін қоныстануы басталған
A) Қара теңізден
B) Қызыл теңізден
C) Жерорта теңізінен
D) Араб теңізінен
E) Солтүстік теңізден
29. Орталық Азия табиғатын зерттеген орыс саяхатшысы
A) И. Мушкетов
B) И. Бутаков
C) Н. Прежевальский
D) Н. Северцев
E) А. Берг
30. Еуразияның теңіз деңгейінен ең төмен жатқан жері
A) Қара теңіз
B) Өлі теңіз
C) Ақ теңіз
D) Қызыл теңіз
E) Солтүстік теңіз
7 сынып география
II нұсқа
1. Еуразия арқылы дүние жүзіндегі аса ірі ... сейсмикалық белдеу өтеді
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
E) 5
2. Еуразиядағы ең ірі тау мұздығы орналасқан
A) Гималайда
B) Памирде
C) Алтайда
D) Тянь-Шяньда
E) Кавказда
3. Еуразиядағы ең аумақты климаттық белдеу
A) Экваторлық
B) Қоңыржай
C) Тропиктік
D) Арктикалық
E) Субэкваторлық
4. Еуразиядағы "Хуанхэ" өзені ... мағынаны білдіреді
A) Лайлы су
B) Сары өзен
C) Тасқын су
D) Лас су
E) Таяз су
5. Исландияда мұз басу дәуірінен бері сақталған ... кездеседі
A) Қоңыр аю
B) Қойөгіз
C) Бұлан
D) Қоян
E) Қабылан
6. Халқы еуропа тектес нәсілге жататын ең көп тілді мемелекет
A) Қытай
B) Жапония
C) Үндістан
D) Греция
E) Испания
7. Жер көлемі жағынан Еуразиядағы ең үлкен мемлекет
A) Ресей
B) Қазақстан
C) Қытай
D) Үндістан
E) Монғолия
8. Солтүстік Мұзды мұхиттың ең ірі теңізі
A) Карск
B) Норвег
C) Баренц
D) Лаптев
Е) Чукот
9. Солтүстік Мұзды мұхит арқылы халықаралық маңызы бар жол өтетін теңіз
A) Норвег
B) Ақ
C) Солтүстік
D) Карск
E) Чукот
10. Үнді мұхитынан алынатын асыл тастар
A) Алтын, күміс
B) Інжу, маржан
C) Алмас, алтын
D) Платина, күміс
E) Мыс, алмас
11. Тынық мұхитындағы құйын тәріздес дауыл
A) Үлкен жел
B) Жел
C) Тайфун
D) Толқын
E) Цунамилер
12. Атлант мұхитының ірі жанартаулық аралы
A) Гренландия
B) Ұлыбритания
C) Исландия
D) Куба
E) Ирландия
13. Дүние жүзіндегі ең ұзын тау жүйесі орналасқан материк
A) Оңтүстік Америка
B) Еуразия
C) Солтүстік Америка
D) Африка
E) Антарктида
14. Жердің солтүстік магниттік полюсінің орнын анықтаған саяхатшы
A) Д. Кук
B) В. Беринг
C) Р. Амундсен
D) А. Чириков
E) Г. Гудзон
15. Солтүстік Америка материгінің құрамына кіретін ірі арал
A) Бермуд
B) Багам
C) Гренландия
D) Ямайка
E) Гаити
16. Солтүстік Американың ең биік нүктесі
A) Элберт тауы
B) Робсон тауы
C) Мак-Кинли тауы
D) Аппалачи
E) Митчелл
17. Солтүстік Американы Еуразиядан бөліп тұратын бұғаз
A) Гибралтар
B) Беринг
C) Дрейка
D) Магеллан
E) Мозамбик
18. "Өлім аңғары" орналасқан материк
A) Оңтүстік Америка
B) Солтүстік Америка
C) Африка
D) Аустралия
E) Еуразия
19. Солтүстік Америкада орналасқан, Жердегі ең ұзын тау жүйесі
A) Аппалачи
B) Митчелл
C) Кордильер
D) Мак-Кинли
E) Элберт
20. Солтүстік Америкадан өтпейтін климаттық белдеу
A) Арктикалық
B) Қоңыржай
C) Экваторлық
D) Тропиктік
E) Субэкваторлық
21. Солтүстік Америкаға көп апат әкелетін жел
A) Дауыл
B) Торнадо
C) Тайфун
D) Құйын
E) Күшті жел
22. Ұзындығы бойынша дүние жүзінде үшінші орын алатын өзен
A) Миссури
B) Макензи
C) Миссисипи
D) Колорадо
E) Теннесси
23. Солтүстік Американың "Үлкен өзен" деген өзені
A) Юкон
B) Макензи
C) Миссури
D) Колорадо
E) Огайо
24. Дүние жүзіне әйгілі "Үлкен коньон" орналасқан тау жүйесі
A) Анды
B) Аппалачи
C) Кордильер
D) Митчелл
E) Мак-Кинли
25. Солтүстік Американың Ұлы көлдерінің жүйесіне кіретін көлі
A) Виннипег
B) Онтарио
C) Виктория
D) Чад
E) Маракайбо
26. Солтүстік Американың биік шөптер өсетін табиғат зонасын ... атайды
A) Шөл
B) Прерий
C) Шөлейт
D) Тоғай
E) Дала
27. Йеллоустон ұлттық паркінде қорғауға алынған
A) Өсімдіктер
B) Гейзерлер
C) Жануарлар
D) Құстар
E) Көлдер
28. АҚШ-ты жер көлемі бойынша дүниежүзінде
A) 1-ші орында
B) 2-ші орында
C) 3-ші орында
D) 4-ші орында
E) 5-ші орында
29. Солтүстік Американың қатал климатында өмір сүруге бейімделген халқы
A) Үндістер
B) Француздар
C) Эскимостар
D) Негрлер
E) Ацтектер
30. Канаданың мемлекеттік тілдері
A) Неміс, ағылшын
B) Ағылшын, француз
C) Испан, португал
D) Португал, ағылшын
E) Француз, неміс
I нұсқа
1. С
2.В
3.В
4.С
5.В
6.А
7.В
8.В
9.В
10.А
11.В
12.А
13.С
14.С
15.В
16.В
17.В
18.В
19.В
20.В
21.С
22.В
23.А
24.А
25.С
26.С
27.А
28.С
29.С
30.В
II нұсқа
1.В
2.В
3.В
4.В
5.В
6.С
7.А
8.В
9.С
10.В
11.С
12.С
13.А
14.С
15.С
16.С
17.В
18.В
19.С
20.С
21.В
22.С
23.В
24.С
25.В
26.В
27.В
28.Д
29.С
30.В
7 сынып
Брейн ринг
Организационный момент
В зале поставить 2 стола, у каждого стола поставить по шесть стульев. На каждом столе по светильнику.
Вступление
Дорогие друзья! Сегодня мы проводим с вами игру «Брейн ринг». От вас потребуется знание географии, истории, литературы своей республики, поэтому команда собирает все свои силы для победы.
Условия игры
Игра проводится между командами. Игра идет до 6 очков, в случае, если ни одна из команд не ответит на вопрос, разыгрывается 2 очка и т.д. После того, как вопрос будет задан, дается одна минута на обсуждение после звукового сигнала, если в течении одной минуты не прозвучит ответ на вопрос, возможность дается другой команде. В случае если ответ досрочный, после звукового сигнала включают лампу. Если будет фальстарт, т.е. лампа включится до звукового сигнала, то команда лишается голоса на данный вопрос и возможность переходит к другой команде.
Озеро на территории Казахстана в одной части которою вода пресная, а в другой соленая.
Какой район нашей республики называют Казахстанской Швейцарией?
Какая из протекающих рек в Казахстане самая длинная?
Где находится могила Ш. Уалиханова?
В каком году на берегу озеро Саумалколь был основан поселок Кривоозерное?
Нанесенные ветром песчаные холмы в Пустыне.
Животное меняющее окраску под цвет окружающего фона.
Мореплаватель открывший в 1492 г. Антильские острова и берега средней и южной Америки.
Страна которую можно одеть на голову.
На каком материке нет рек?
Самое глубокое озеро в мире.
Между какими двумя одинаковыми буквами можно поставить маленькую лошадь и получить название страны?
Точка на Земле, где нет направления на север.
Назовите ближайшую к Земле звезду. Эта звезда видна в дневное время.
В каком году село Володарское переименовано в село Саумалколь?
Какими нотами можно измерить расстояние?
Какая птица быстрее всех летает?
Как можно пронести воду в решете?
Когда город Акмола был объявлен столицей нашей страны?
Расстояние от Земли до Солнце.
Кросворд «Столицы стран мира».
1. Столица Казахстана
2. Столица Сингапура
3. Столица Узбекистана
4. Столица Дании
5. Столица Грузии
6. Столица Венесуэлы
7. Столица Греции
8. Столица Туркменстана
9. Столица Финляндии
10. Столица Португалии
11. Столица Индии
12. Столица Марокко
13. Столица Японии
14. Столица Республики Корея
15. Столица Гвинеи
16. Столица Мавритании
17. Столица Либерии
18. Столица Италии
19. Столица Турции
20. Столица Танзании
21. Столица России
22. Столица Норвегии
23. Столица Словении
24. Столица Испании
25. Столица Кубы
26. Столица Германии
27. Столица Латвии
28. Столица Румынии
29. Столица Великобритании
30. Столица Замбии
31. Столица Польши
32. Столица Литвы
33. Столица Буркина-Фасо
34. Столица Ганы
35. Столица Намибии
36. Столица Беларуссии
37. Столица Парагвая
38. Столица США
39. Столица Чада
40. Столица Молдавии
41. Столица Сирии