«Табиғат пен адамазат» атты 10-сыныпқа арналған факультатив бағдарламасы

«Табиғат пен адамазат» атты 10- сыныпқа арналған факультатив бағдарламасы

ҚҰРАСТЫРУШЫ: Магнаев Бахытжан Жанбырбаевич Озерный орта мектебінің география пәні мұғалімі

Түсініктеме хат

Қазіргі кезде география пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері заман талабына қарай өзгеріп отыр.

Бүгінгі күні оқу үрдісінде қойылып отырған талаптардың бірі - оқушылардың тек білім алып қана қоймай, сол алған білімдерін терең білім алуда шығармашылықпен пайдалана білулеріне үйрету. «Табиғат пен адамзат» атты таңдаулы курстың оқу-әдістемелік кешені 10 сыныптардың оқушылары мен география пәні мұғалімдеріне арналған. Бұл таңдаулы курс оқу барысында оқушыларда белгілі бір көзқарастар мен ұстанымдар жүйесі және географиялық ортада өзін ұстай білу біліктілігі қалыптасады. Сонымен қатар оқушылардың табиғат пен қоғамның ара қатынасын, табиғи қорларды тиімді пайдалану идеясын түсінуге, қазіргі заманғы экологиялық проблемаларды оңтайлы шешу жолдарын қарастырып, табиғат заңдылықтарын ұғынуға, қажетті дүниетанымдық көзқарастарын қалыптастырып, географиялық білімдерді күнделікті өмірде қолдана білуге икемділігі артады. Жинақ мұғалімге жүйелі түрде оқушыларға тақырыпты меңгеруге, алған білімдерін тексеруге мүмкіндік береді.

Мақсаты - географиялық білімді оқушыларға терең меңгертуге көмектесіп оқушылардың дайындыққа белсенділігін арттыру, шығармашылық, танымдылық, ізденіс қабілетін дамыту.

Міндеттіре:

1)Оқушылардың өзбетімен ұлттық бақылау тестке дайындықты ұйымдастыру.

2)География пәнінен алған білімдерін жүйелеу. Оқушылардың географиялық санасын қалыптастырып, алда тұрған міндеттерді шешуге жағдай жасау.

3) Оқушылардың ежелгі дүние географиясынан бастап жаңа замандағы географиялық зеттеулерді саралап оқуға дағдыландыру.

4)Мұғалімге оқушылардың сынаққа дайындықты жүйелі түрде жүргізуге мүмкіндік беру.

Оқушылардың білім деңгейіне қойылатын талаптар:

1)Физикалық география ұғымдарының мазмұнын маңгеру;

2)Жеке ұғымдарды түсіндіру үшін жалпы ұғымдарды пайдалана білу немесе жеке ұғымның қандай жалпы ұғымға жататынын ажырата білу;

3)Жалпы ұғымдардың белгілерін сызба арқылы көрсете білу;

4)Ұғымдарды жүйелеп немесе топтастырып, белгілі бір классификациясын құрастыра білу.

Бағдарламаның құрылымы.

Барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағаттан.

Кіріспе (2 сағат)

География ғылымы туралы мәліметтер. География ғылымының негізгі салалары. Жер, соның ішінде ҚР туралы географиялық білімнің дамуы. Ұлы географиялық ашулар. Х.Колумб, Васко да Гама, А.Веспучи, «Жаңа Дүние», Ф.Магеллан, С.Дежнев

Жер-планета (2 сағат )

Жердің өлшемдері, Жердің айналуы. Күн жүйесіндегі планеталар туралы қызықты мәліметтер. Жер -шар тәріздес дене. Жер радиусы, экватор, меридиан.

План және карта (2 сағат)

Бағдарлау. Азимут бойынша жүру. Жер бетіндегі қашықтықты өлшеу, қағазға белгілеу. Масштаб. План сызу. Глобус. Географиялық координаталарды анықтау. Практикалық жұмыс №1. Мөлтекауданның планын сызу.

Литосфера (10 сағат )

Литосфералық тақталар туралы түсінік. Жер қыртысындағы тау жыныстары. Жер сілкіну, ыстық бұлақ, гейзер, жанартау. Таулар. Таулардың пайда болуы. Жазықтар, олардыңбиіктік және жер бедері бойынша айырмашылығы. ҚР жер бедерінің негізгі белгілері. Пайдалы қазбалардың орналасу заңдылықтары. Практикалық жұмыс № 2. Тау жыныстарын анықтау. Магмалық, шөгінді, метаморфтық жыныстар. Әлемнің Ұлы таулар. Таулардың пайда болуы, өзгеруі, мұхит астындағы таулар. Ұлы жанартаулар. Лава, кратер, Вузувий, Эльбрус, Кавказ, Ключи шоқысы. Жер қыртысының қозғалысы. Эпицентр, сейсмикалық аймақ, 12 балдық шкала, сейсмограф. Жазықтар. Жазықтардың пайда болуы, өзгеруі.

Атмосфера (3 сағат)

Атмосфераның құрамы мен құрылысы. Ауа райы. ҚР және дүние жүзінің климаты.

Гидросфера (5 сағат) Гидросфера жайлы ұғым. Жердің су қабығының рөлі және оның басқа қабықтарға әсері. Өзендер, көлдер, мұздықтар, жер асты сулары. ҚР өзендері. Басты өзен жүйелері. Су ресурстарын қорғау. Арал теңізі.

Биосфера (1 сағат)

Биосфера туралы түсінік. Тірі организмдердің таралу ерекшеліктері.

Географиялық қабық (2 сағат)

Географиялық қабық туралы ұғым. Географиялық белдеулер мен зоналар, олардың орналасуы. Табиғатты қорғау, тиімді пайдалану. ҚР табиғат ескерткіштері. Баянауыл. Қайталау сабағы.

Тәуелсіз Қазақстан Республикасы (7сағат)

Күтілетін нәтиже: табиғат заңдылықтарын ұғынуға, қажетті дүниетанымдық көзқарастары қалыптасқан, географиялық білімдерін күнделікті өмірде қолдана алатын және шығармашылықпен іс атқаратын жеке тұлға қалыптастыру

Озерный орта мектебі

География пәнінен

10 - сыныпқа арналған факультативтік жұмыс жоспары

««Табиғат пен адамзат»»

( аптасына 1 сағат, жылына 34 сағат

№

Тақырыптар

Сабақтың мақсаты.

Сағат

Мерзімі

Кіріспе

1

География ғылымы туралы мәліметтер

1. «География» курсы бойынша тірі және өлі табиғат туралы оқушылардың білім қорына сүйене отырып, табиғат денелері мен заңдылықтарын оқып үйрену, табиғат компоненттерінің бір-бірімен байланыстылығын ашып беру. 2. Жер туралы мәліметтердің жиналу тарихына шолу жасау, география ғылымының дамукезеңдеріне, ерте замандағы, қвзіргі кездегі географиялық зерттеулерге тоқталу.

1

2

Ұлы географиялық ашулар

Оқу-тәрбиелік мақсаты: Географиялық білімнің қалыптасу, даму кезеңдерімен таныстыру. Материктер мен мұхиттардың ашылуы мен зерттелуіндегі басты кезеңдермен, ұлы географиялық ашылулармен, көрнекті зерттеушілердің маңызды саяхаттары мен олардың ғылыми нәтижелерін оқып үйрену.

1

Жер - Планета.

3

Жер - Күн жүйесінің планетасы

Жердің күн жүйесіндегі орнының, пішіні мен мөлшерінің, қозғалыстарының тіршілік үшін маңыздылығын көрсету. Әсіресе жер қозғалысының географиялық мәнін анықтау, географиялық заңдылықтарды ашу.

1

4

Жер -шар тәріздес дене

Жердің шар тәріздес екендігі жөніндегі ертедегі және қазіргі замандағы дәлелдеулерді негізге ала отырып географиялық заңдылықтарды түсіндіру. Жердің тартылу күші туралы ұғым қалыптастыру.

1

План және карта

5

Азимут бойынша жүру

1) Тұсбағдармен жұмыс істеу .

2) Кесте және суреттермен жұмыс істеу.

3) Әр оқушының жеке жұмысы.

1

6

Тілеусай ауылының планын сызу

Тілеусай ауылын планға түсіру әдістерімен танысу, олардың негізгі ерекшеліктерін көрсету. Планды оқи білу, шартты белгілермен жұмыс істеуге жаттықтыру.

1

Литосфера

7

Жер қыртысын түзетін жыныстар

Оқушыларда магмалық, шөгінді, метаморфтық тау жыныстары туралы ұғым қалыптастыру. Тау жыныстарының үлгілерін пайдалана отырып, олардың пайда болуы жайлы түсінік беру.

1

8

Жердің ішкі құрылысы

Оқушыларға магмалық, шөгінді, метаморфтық тау жыныстарың үлгілерін пайдалана отырып, оларды анықтау, пайда болу жайлы түсінік беру.

1

9

Таулардың пайда болуы

Оқушыларға қатпарлы және қатпарлы - жақпарлы таулардың пайда болуы туралы түсініктер беру. Ескі және жас таулар жайлы түсінікті қалыптастыру.

1

10

Жанартаулар, ыстық бұлақтар, гейзерлер

«Жанартау» және «гейзер» ұғымдарын қалыптастыру. Оқушыларға жанартау үрдісінің жер қойнауынан магмалық шығуымен байланыстылығын және жанартау әрекетінің литосфера, гидросфера және атмосфера қалыптасуына әсері туралы білім беру.

1

11

Жер қыртысын қозғалысы

Оқушыларға жер қыртысында болып тұратын қозғалыстар жайлы білім беру.

1

12

Жазықтар

Биіктігі жағынан жазықтардың әр түрлі болатыны жайында түсінік беру.

1

13

Сарыарқа

Қазақтың ұсақ шоқысының географиялық орнын анықтай алуға,картадан көрсетіп сипаттай білуге, геологиялық құрылысы

1

14

Тянь-Шань

Тянь-Шань тауының құрамдас бөліктері,оның геологиялық құрылысының ерекшеліктері,қазба байлықтарының таралу заңдылықтары

1

15

ҚР пайдалы қазбалары

1. Құрлықтың жер бедері туралы бұрынғы алған теориялық білімдері негізінде Еуразияның жер бедерінің ерекшеліктерін ашу. 2.Еуропа мен Азия жер бедерінің қандай ұқсастығы мен айырмашылығы бар екендігін нақты мысалдармен түсіндіру білу.

1

16

Қайталау сабағы

«Литосфера» тақырыбы бойынша оқушылардың біліи-біліктерінің меңгерілу және мүмкіндік деңгейін анықтау.

1

Атмосфера

17

Атмосфераның құрамы және құрылысы

1. Атмосфера қабаты туралы оқушыларға түсінік бере отырып, оның жер қабықтары ішіндегі ерекшелігі туралы ұғым қалыптастыру.

2.Атмосфераны зерттеу тәсілдерімен таныстыра отырып, оны қорғау мәселелерін қарастыру.

3.Ауа райын бақылау жұмыстарын жүйеге келтіру, арнайы тапсырмалар орындау.

1

18

Ауа райын болжау

Ауа райы туралы түсінік бере отырып, оның өзгеру себептерін, болжау түрлеріне тоқталу.

1

19

Климат

Климат туралы түсінік беру. Климаттың алуан түрлілігіне сипаттама беру. Қостанайдың климатын талдау.

1

Гидросфера

20

Гидросфера туралы ұғым

Оқушыларға гидросфера жайлы ұғым беру. Дүниежүзілік су айналымы және оның маңызы жайлы оқушылардың білімдерін кеңейту және тереңдету

1

21

Дүниежүзілік мұхит

Дүниежүзілік мұхит, материк,арал, түбек,теңіз,шығанақ,бұғаз ұғымдарын қалыптастыру.Картадан мұхиттарды,теңіздерді,материктерді көрсету білу және сипаттай алу

1

22

Өзендер

Өзен және оның негізгі элементтері, шоңғалдар мен сарқырамалар жайлы ұғым қалыптастыру;

1

23

ҚР ішкі сулары

Оқушыларды Қазақстанның ішкі суларымен таныстыру.Қазақстанның жер бедерінің әр түрлі болуына климат ерекшелігінің әсері болса, осыған байланысты ішкі суы да әркелкі таралғанын айту.

2

24

Арал теңізі

Арал теңізі және оның алабына жататын өзендермен таныстыру.Арал теңізі бұрын қандай еді, қазір қандай?Теңіздің қазіргі экологиялық жағдайы және оның себептері туралы айту

1

Биосфера

25

Биосфера туралы ұғым

Биосфера тіршілік ортасы екендігін дәлелдей отырып, табиғаттағы тіршіліктің бір-бірімен байланыстылығын анықтау. Дүниетану пәні бойынша табиғат туралы байланысты еске түсіру.

1

Геоқабық

26

Географиялық қабық - жердің ерекше кешенді қабығы

1.Географиялық қабық пен оның бөліктері арасындағы байланысты анықтау.

2.Табиғат кешені туралы ұғымды қалыптастыру.

3.Табиғат кешендерінің өзіндік ерекшеліктеріне тоқтала отырып оны қорғау жолдарын қарастыру.

Экологиялық білім,тәрбие беру.

1

27

Географиялық белдеулер мен зоналар

Географиялық белдеулер мен зоналар туралы түсінік беру,таралу заңдылықтарын түсіндіру.

1

Тәуелсіз Қазақстан Республикасы

28

Қазақстанның географиялық орны мен шекаралары

Қөк майса шалғындар, шексіз жайылымдар, шалқып жатқан егістік жерлер, пайдалы кендер

1

29

Табиғат зоналары

Орманды дала, дала, шөлейт, шөл, таулы аймақтар

1

30

Қазақстан аумағын физикалық - географиялық аудандастыру

Шығыс Еуропа, Тұран, Солтүстік Қазақ жазығы және т.б

1

31

Географиялық номенклатура

Карта, атласпен жұмыс

1

32

Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы

1

33

ҚР экономикалық аудандары

Эконом.аудандар

1

34

Қорытынды

Курсты қорытындылау

1

Қолданылған әдебиеттер тізімі

И.К. Жданова. Мир вокруг нас. Минск, 1991.

К.С. Лазаревич. Я иду на урок географии. Москва. Первое сентября. 2000.

Г.Н. Элькин. География материков и океанов. Санк-Петербург «Паритет», 2001.

С.Әбілмәжінова, Д.Жангелдина. География. әдістемелік нұсқау. 11 сынып, Алматы «Мектеп» 2007

К.С. Лазаревич. Я иду на урок географии. Москва. Первое сентября. 2000.

А.Г. артемьева. Экономическая география зарубежных стран. Москва: Просвещение, 1988.

Озерный орта мектебі

Келісілді

АӘК меңгерушісі:

Сейпилова С.Д. __________

Бекітемін: Бекітемін: ӘБ отырысында қаралды:

Директор Оқу ісінің меңгерушісі: ӘБ жетекшісі:

Г.К.Омарова Ш.Р.Куандыкова Б.Ж.Магнаев

__________________ ____________________ Хаттама № ___________

___________________ ____________________ ________________________

«Табиғат пен адамзат»

Факультатив жоспары

10 - сынып

География пәнінің мұғалімі:

Магнаев Б.Ж.

2015-2016 оқу жылы