Ашық сабақ Жердің құрлысы 6 сынып

Сыныбы: 6 «а»

Күні: 26. 11.2014ж

Сабақтың тақырыбы: Жердің құрлысы. Негізгі ұғымдар

Сабақтың мақсаты

Білімділік:

Оқушыларға жердің сыртқы және ішкі құрылысы туралы жалпы түсінік бере отырып, жер қабықтары туралы негізгі ұғымдар мен заңдылықтарды меңгерту;

Дамытушылық:

Жеке тұлғаны дамыта отырып, оқу материалдарынан ең бастысын, мазмұнын ажырату, танымдық қызығушылықтарын дамыту;

Тәрбиелік:

Топпен жұмыс жасауға, жауапкершілікке, ұқыптылыққа, белсенділікке тәрбиелеу;

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілі: топпен жұмыс,сұрақ - жауап, ой қозғау,

Блум таксаномиясы

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, слайдтар, оқулық, сызбалар, блоб ағашы,

стикерлер, бағалау парағы

Өту барысы

І. Ұйымдастыру

Амандасып, түгендеу, бағалау парағын тарату, сабаққа психологиялық тұрғыдан дайындау музыка арқылы бүгінгі сабақтың өтілуіне жақсы тілектерің. Тілектерін стикерге жазып, блоб ағашына жапсыру.

ІІ. Үй тапсырмасы. Қызығушылықты ояту.

«Миға шабуыл»

І топ

1.Белгілі бір затқа қарай жүргізілген бағыт пен солтүстік бағыттың арасындағы

бұрыш. (Азимут)

2.Көкжиек тұстарын бағдарлауға арналған аспап.(тұсбағдар)

3.Масштабы (1 см-де - 100 м). (Атаулы масштаб)

4.Жер бетіндегі нүктенің теңіз не мұхит деңгейімен салыстырғандағы биіктігі.

(Абсолют биіктік)

5. План дегеніміз не? (Жер бетінің қағазға кішірейтіліп түсірілген нұсқасын план деп

атаймыз)

6. Жердің дәл үлгісі? (глобус)

7. Темірқазық жұлдызының бағыты? (Солтүстік)

ІІ топ

1.Құрлықта теңіз деңгейінен есептегендегі биіктіктері бірдей нүктелерін қосатын

сызық. (Горизонталь)

2. Жер шарындағы ең ұзын параллель. (Экватор)

3.Экватордың ұзындығы. (40000 км)

4. Параллель доғасының бастапқы меридианнан берілген орынға дейінгі градуспен

алынған шамасы. (Географиялық ендік)

5. Салыстырмалы биіктік дегеніміз не? (жер бетіндегі кез-келген нүктенің басқа бір

нүктеден биіктік айырмасы салыстырмалы биіктік деп атайды)

6. Көкжиек тұстарын ата (негізгі және аралық)

7. Солтүстік, оңтүстік, шығыс, батыс көкжиектің қандай тұстары? (негізгі)

«Дұрыс- бұрыс» ойыны

І. топ

«Дұрыс-бұрыс?» ойыны (егер дұрыс болса шапалақ ұрамыз)
1.Жер шарында 2 полюс бар. (дұрыс)
2.Жер өз білігін айналғанда оның полюстері айналмайды. (дұрыс)
3.Экватор сөзі «түскілік» мағынаны білдіреді. (бұрыс)
4.Жерді тең екі жарты шарға меридиан бөледі. (бұрыс)
5.Жер экваторының ұзындығы 40000 километр. (дұрыс)

ІІ топ
6.Экваторға қатарластыра белгілі бір қашықтық сайын жүргізілген сызықтар параллель деп аталады. (дұрыс)
7.Оңтүстік,солтүстік полюстердің арасын қосатын сызықтарды экватор деп атайды

(дұрыс)
8. Алғашқы глобусты жасаған М. Бехайм. (дұрыс)
9.Гринвич обсерваториясы Вена қаласында орналасқан. (бұрыс)
10. ҚР солтүстік шарты шарда орналасқан (дұрыс)

ІІІ. «Мағынаны ажырату» кезеңі «Білу»

І топ ІІ топ

Карталар

Карталар

Мазмұнына қарай

Жалпы географиялық

Тақырыптық карталар

Жер бетіндегі барлық нысандар-жер бедері, жер бетіндегі сулар,өсімдіктер, елді мекендер, қатынас жолдар, шекралар, өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының кейбір көрністері және т.с.с бейнеленеді.

Жалпы географиялық карталардың негізінде жасалады. Оларда табиғат құбылыстарының, шаруашылық салаларының, халықтың саяси- әлеуметтік жағдайларының жеке бір түрі басқаларынан арнайы ерекшеленіп көрсетіледі.

Масштабына қарай

Ірі

масштабты

Орта масштабты

Орта масштабты

1:100000 әне одан да ірі

1: 200000

1:100000 дейін

1: 100000 және одан да ұсақтары

ІІІ. «Жаңа тақырыпты игеру» «Түсіну»

(құрған ассосация арқылы жаңа тақырыпты анықтау)

1.Жұмбақ жасыру: Бір зат бар дүниеде құшағы кең,

Ұшқан құс,жүгірген аң бәріне тең,

Адамзат,жан-жануар арасында

Мәңгілік өсіп-өніп өмір сүрген. Бұл не? (Жер)

2. «Жер» сөзін естігенде қандай ассоциация туады,яғни қандай ой келеді,не білесіңдер?

3.Мұғалім: Адамдар,Жер - сенің аяулы бесігің ,

Осы жер үстінде аштың сен тіршілік бесігін.

Онымен кіндіктес жаның да,қаның да,

Жер-жахан аялап тұр алақаныңда.

Жұлдыздар аспаннан құласа жамырап,

Күн де ұлы сәулесін төгеді жадырап,

Бар тірлік тұрады бұл жерден жалын ап.

Дүниеде Жер-қара шаңырақ !

Олай болса ,бүгінгі сабағымыздың тақырыбын дәптерге жазу:»Жердің құрылысы»

(оқушылар жаңа тақырыпты ашады презентация арқылы қорғайды)

Жаңа сабақты түсіндіру

Жердің шар тәрізді екенін грек ойшылы Пифагор айтқан. Ал 17 ғасырда И. Ньютон жер шар тәрізді деген қорытынды жасады.Күннен қашықтығы 150 млн км.

Күнді айналу ұзақтығы - 365 тәулік, 6 сағат, табиғи серігі - ай екен. Олай болса біз бүгінгі сабақта жердің құрылысы жайлы білетін боламыз.

Жердің сыртқы құрылысы

1. Ауа- жер шарын қалың қабат ретінде ең сыртынан қоршап тұрады. Оны - атмосфера деп атайды.

«Атмосфера»- грекше «атмос»- су, «сфера»- шар. Ауа жерді үздіксіз, біртұтас қабық ретінде қоршап жатыр

2. Жер бетін біртұтас жауып жататын - су қабығы. Оны - гидросфера, яғни, жердің су қабығы деп атайды. Жер бетінің жалпы көлемінің 2/3-сі судың үлесіне тиеді.

Гидросфера құрамы

Мұхиттар, теңіздер, өзендер, көлдер, жер асты суы, батпақтар, мұздықтар.

Тіршіліктің таралған ортасы

Жердің ішкі құрылысы

Литосфера Мантия Ядро

1.Жер қыртысы мен мантияның жоғарғы кристалдық тау жыныстарынан тұратын қабатты - литосфера деп атайды.

« Литосфера» - латынша «литос» - тас, «сфера» - шар деген мағына береді.

Ғалымдар температура мантияның жоғарғы бетінде +100, +150 °С- тан, ал төменгі шекарасында +3800° С-қа дейін баратын болуы керек деп болжайды. Сондықтан литосфераның астыңғы қабатындағы тау жыныстары қоймалжың затқа айналады.

2.Жер қыртысынан әрі шамамен 2900 шқ тереңдікте мантия орналасқан.

Мантия - латынша « мантия» - шапан, жамылғы деген мағынаны білдіреді.

2. Жердің ең орталық өзегін ядро алып жатыр. Оның радиусы - 3500 шқ

шамасында. Ядро құрамы темір мен никельден тұрады. Ядроның сыртқы бөлігі балқыған күйде, ішкі бөлігі қатты заттан тұрады.

Жердің құрлысы

ІҮ.Қолдану. Талдау

(Өтілген тақырыпты бекіту)

1. «Адасқан нысаналар» ойыны

Дұрыс жауаптарын тауып, сәйкестендіру керек.

І топ

2.Графикалық диктант. Өздік жұмыс.

1. Ауа жер шарын қалың қабат түрінде ең сыртынан қоршап тұрады.

2. Ғарыштан қараған адам жер бетінің көбін құрлық алып жатқанын байқайды.

3. Атмосфера мен гидросфера сияқты биосфера қабығы оқшау қабық құрмайды.

4. Жердің ең сыртқы қабаты жер қыртысы деп аталады.

5. Жер қыртысы мен мантияның жоғарғы кристалдық тау жыныстарынан тұратын биосфера деп атайды.

ІІ топ

1.Жердің ең орталық өзегін ядро алып жатады.

2.Ядро темір мен никельден тұрады.

3.Жалпы жер шарының ішкі құрылысы 7 қабаттан тұратындығы анықталған.

4.Жер қыртысынан әрі шамамен 2900 шқ тереңдікке дейін мантия орналасқан.

5.Ядроның радиусы 3500 шқ шамасында.

3. «Кім тез» ойыны Венн диаграммасы

Жердің сыртқы құрылысы

Атмосфера Биосфера Гидросфера

2. «Шапалақ» ойыны

І топ

1. Ауа Жер шарын ең сыртынан қоршап тұрады.

2. Ғарыштан қараған адам жер бетінің көбін құрлық алып жатқанын көреді.

3. Су жер бетінің 2/3-і үлесін алып жатыр.

4 Ауаның 78%-н азот құрайды.

ІІ топ

1. Биосфера оқшау қабық құрайды.

2. Жер қыртысы мен мантияның жоғарғы қабаты литосфера деп аталады.

3. Гидросфера тіршілік ортасы болып табылады.

4. Жердің ішкі құрылысы: гидросфера, мантия, ядродан тұрады.

Ү. Жинақтау

(Қорытынды жасау, тұжырымдау, топтастыру)

І топ

ҮІ. Бағалау

(оқушылар жорамалдайды, бағалайды, таңдайды, баға қояды, анықтайды)

ҮІІ. Үйге тапсырма

Параграф 15 45-46 бет тақырып соңындағы сұрақтар мен тапсырмаларды орындау. Дәптерлеріңе жер құрлысының сызбанұсқасын сызу