Қазақ тілі мен әдебиет. Сын есімнің мағыналық түрлері

Сабақтың тақырыбы

Сын есімнің мағыналық түрлері

Сілтеме

Күнтізбелік жоспар, орта мерзімдік жоспар, оқулық. Мұғалімге арналған нұсқаулық, СТО стратегиясы, 6- сынып оқулығы

Жалпы мақсаты

Сын есімдердің мағыналық ерекшелігін таныту, жасалу жолдарын ажырата білуді меңгерту. Оқушылардың ой қабілетіне әсер ету арқылы өздігінен жұмыс әрекеттерін дамыту, тапқырлық ізденімпаздық, алған білімдерін пайдалана білу қабілетін арттыр. Сөздің мағынасына мән беруге тәрбиелеу, білім алуға, оқуға құштарлық сезімінің артуына ықпал ету. Ұйымшылдыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Оқыту нәтижесі

Сын есімдерді құрамына қарай талдай алады. Сапалық және қатыстық сын есімдерді ажырата алады

Оқыту формасы

Жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу

Оқуда қолданылатын модульдер мен әдістер

Топпен белсенді әрекет, (сыни тұрғыдан ойлау), қадағалау, (оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау), түсіндіру, (ақпараттық -коммуникациялық технологияны қолдану).

Құрал - жабдықтар

Тірек сызба, оқулық, көрнекі құралдар, плакаттар, түрлі түсті қағаздар, стиктер.

Кезең

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

1 кезең

Ұйымдастыру 2 мин

Үй тапсырмасын тексеру 4мин

Қызығушылықты ояту

Әр топқа әр түрлі әріптер таратылып беріледі. «Бүгінгі көңіл-күйіміз қандай?» деген сұрақтарға жауап арқылы сыныпта психологиялық ахуалды қалыптастыру

ІІ. «Кім тез табады?» жұптық ойын.

Өткен тақырып бойынша оқушылар жұп болып бір-біріне сұрақтар қояды.

Топтастыру

Сын есімнің жасалуы

127-жаттығу. Көркем әдебиеттен мысалдар келтіріп көріңдер, мысалдарыңды кестеге жазыңдар.

Оқушылар бір-біріне жақсы тілектер тілеу арқылы амандасады.

Үй жұмысын орындау. Қосымша сұрақтарға жауап береді

2 кезең

Қызығушылықты ояту

3 мин

Мағынаны тану 15 мин (жаңа сабақ бойынша тапсырмалар, сергіту сәті 2 мин)

І. Блум таксономиясы бойынша.

1.Мағынаны ашу. Түсіну.

Сын есімдерді тұлғасы мен құрамына қарай талдаңдар.

І топ. Әдемі қыз ----------- Өнерлі жігіт
Аласа үстел --------- Желсіз күн
ІІ топ. Қызыл көйлек ------ Өткір пышақ
Ащы су -------------- Жазғы демалыс
ІІІ топ. Ауыр жүк ----------- Тәртіпті оқушы

Суық жел ----------- Білімді адам
Ережені шығару.

Мағынасына қарай сын есімдер сапалық сын есімдер және қатыстық сын есімдер деп екіге бөлінеді.
Заттың түр - түсін, сын - сапасын тікелей анықтайтын сын есімді сапалық сын есім дейміз. Мысалы: жақсы сөз, жуан ағаш, суық жел, жүйрік ат т. б
Ал заттың сын - сипатын, әртүрлі белгісін басқа сөз табының қатысы арқылы білдіретін сын есімді қатыстық сын есім дейміз. Мысалы: Ақылды бала, көршілес уй, сәулетті ғимарат, айнадай таза т. б
2.Қолдану.

І топ. Мақалдардың құрамындағы сапалық сын есімдерді тауып жазыңдар.

ІІ топ. Мақалдардың құрамындағы қатыстық сын есімдерді тауып жазыңдар.
ІІІ топ. Өлеңнің құрамындағы қатыстық сын есімдерді тауып жазыңдар.

IІ. Сергіту сәті

Бір сөзбен айтқанда.

Қиыстырып, тауып сөйлейтін сөзге ұста адам (шешен)

Айтқанға сене салатын, еш нәрсені байқамайтын адам (аңқау)

Тез ашуланатын адам (ашушаң)

Көрінгенге соқтыға беретін адам (ұрыншақ)

Керексіз көп сөйлейтін адам (мылжың)

Бойы ұзын адам (бойшаң)

Әркімнің сыртынан жаман сөз айтып жүретін адам (өсекші)

Бір сыныпта оқитын балаларды бір сөзбен айтқанда (сыныптас)

Оқушылар жұптасып, топқа бөлінеді. Бір- біріне сұрақтар қою арқылы және әр түрлі тапсырмалар арқылы жаңа тақырыпты меңгеріп отырады.

3 кезең

Сабақты бекіту 10 мин

3.Талдау.

І деңгей. «Семантикалық карта»

№

Мысалдар

дара

күрделі

сапалық

қатыстық

1

Биік

2

Таулы

3

Ірілі- ұсақты

4

Кішірек

5

Қара торы