Открытый урок по физики на тему: Ішкі энергияны өзгерту тәсілдері

Оңтүстік Қазақстан облысы

Мақтарал ауданы, Асықата кенті

«Асықата» жалпы орта мектебі

коммуналдық мемлекеттік мекемесінің

физика пәнінің мұғалімі

Тлепова Набиға Базарбайқызы

Сабақтың тақырыбы: «Заттың тығыздығы»

Сабақтың мақсаты:

1) білімділік: Заттың тығыздығына жалпы түсініктеме беру және осы физикалық шаманы салыстырмалы түрде анықтау. Болжамдарды дәлелдеу.

2) дамытушылық: Формуламен жұмыс, жаңа өлшем бірлікпен танысу және есептер шығару.

3) тәрбиелік: дүниетанымды қалыптастыру; құштарлыққа тәрбиелеу; адам баласының сезім мүшелері мүмкіндігінің шектеулілігіне қарамастан әлемді тануға болатындығына көз жеткізу; еңбекке, ынталылыққа және қиындықтарды жеңуге табандылыққа тәрбиелеу; оқушыларды бір заңдылыққа бағынуды үйрету.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақты меңгеру

Сабақтың типі: Аралас сабақ

Сабақтың көрнекіліктер: әртүрлі заттардан жасалған кір тастар, мақта таразы, су, глицирин

Пән аралық байланысы: математика, технология, биология.

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі: 1 мин

2.Үй тапсырмасын тексеру және өткен сабақты қайталау: 10 минут

3. Жаңа сабақ: 20 минут.

4. Есеп шығару: 10 минут.

5. Қорытынды: 2 минут.

6. Бағалау: 1 мин.

7. Үйге тапсырма: 1 минут.

І. Ұйымдастыру кезеңі:

А) сәлемдесу.

Ә) оқушыларды түгелдеу.

Б) оқушыларды сабаққа дайындау

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

1. Денелердің өзара әрекеттесуідеген не? Мысалдар келтіріңдер.

2. Денелердің өзара әрекеттесуі нәтижесінде не байқалады?

3. Өзара әрекеттесуші екі дененің жылдамдықтары туралы не айтуға болады?

4. Екі дененің массаларын өзара қалай салыстыруға болады?

5. Масса бірлігі ретінде не қабылданған?

6. Инерттілік дегеніміз не?

7. Дененің массасын анықтау тәсілдерін атаңдар.

Оқушылардың алған білімдерін тексеру:

«Дұрыс жауабын табыңдар»

1. Масса бірлігі

А) кг B) м/с С) с

2. Масса мен жылдамдық арасындағы байланыс

А) m₁/m₂=v₁/v₂ B) m₂/m₁=v₂/v₁ C) m₁/m₂=v₂/v₁

3. Дененің массасын немен өлшейді?

А) Термометр В) Таразы С) Мензурка

4. 1 т қанша кг бар?

А) 100 кг В) 10000 кг С) 1000 кг

5. Денелердің жылдамдықтарын өзгерту қабілетін сипаттайтын шама

А) Масса В) Жылдамдық С) Температура

Жаңа сабаққа ену:

Тәжірибе1: пияз бен картоп.

Тәжірибе2: боялған су мен глицерин.

Болжамды анықтау

Әртүрлі заттардан жасалған дененің көлемдері бірдей болғанмен массалары әртүрлі болады.

ЭКСПЕРИМЕНТТІК ТАПСЫРМА: Әртүрлі заттардан жасалған денелердің массалары бірдей. Осы денелердің көлемі жайлы не айта аласыңдар?

Неге сендердің ойларыңша бірінші цилиндірдің көлемі екіншісінен үлкен?

Болжамды анықтау. Әртүрлі заттардан жасалған дене бірдей массада, көлемдері әр түрлі болады!

ІІІ. Жаңа сабақ.

Бізді қоршаған денелердің барлыңы қандайда бір заттан: ағаштан, темірден және тағы басқа көптеген заттардан жасалған. Барлық денелердің өздеріне ғана тән пішіні көлемі, ауданы, массасы және т.б. болады. Осы денелердің сипаттамаларын өлшемдер, есептеулер жүргізу арқылы анықтай аламыз. Денелердің массасын өлшеу үшін оларды таразыға тартып өлшейміз. Дененің массасы оның өлшеміне және қандай заттан жасалғанына байланысты. Әр түрлі заттардан жасалған денелердің массаларды да түрліше болады. Мысалы:

1) Көлемі 1 м³ темір m₁= 7800 кг

1 м³ қорғасын m₂= 13000 кг

V₁=V₂ m₁₂

2) Масса 1 кг мақта

1 кг темір

m₁=m₂V₁>V₂

демек, біз көлемдері және массалары бірдей денелерді салыстыра отырып, олардың ауыр-жеңілдігін анықтай аламыз.

Бұндай заттың қасиетін сипаттайтын тығыздық деп аталатын физикалық ұғымды енгіземіз.

Заттың тығыздығы деп сол заттың көлем бірлігіндегі массасына тең физикалық шаманы айтады.

Сонымен заттың тығыздығын табу үшін дененің массасын оның көлеміне бөлу керек.

; m=·V;

Зат тығыздығының бірлігі үшін бірліктердің Хылқаралық жүйесінде Си килограмының метр кубқа қатынасы (кг/м³) алынған. Бұл көлемі 1м³ болатын, массасы 1 килограмға тең біртекті заттың тығыздығы.

6,7,8- Кестелерді(232 -233 беттер.) түсіндіру.

IV. Қорытынды.

1. Заттың тығыздығы деп нені айтамыз?

2. Заттың тығыздығын қалай анықтауға болады?

3. Қандай тығыздық бірліктерін білесіңдер?

1)Алтын мен күмістен жасалған екі кубиктің массалары бірдей. Ал қайсысының көлемі үлкен?

2)Мыс, мұз, мәрмәр кубиктарының көлемдері бірдей. Ал осы кубиктардың массасы мен тығыздығы қандай?

Есептер шығару.

Кесте №1

Физикалық шамалар

Белгіленуі

Формуласы

Өлшем бірліктері

Масса

Көлем

Тығыздық

Кесте №2

Үй тапсырмасы:

• §24;

• Заттың тығыздығын анықтайтын формуланы жаттау;

• 9-жаттығу; (3,6)

• Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.