Конспект урока в 10 классе. Сублимация

Күні:

Сыныбы: 10

Пәні:физика

Сабақтың тақырыбы

Балқу және кристалдану. Сублимация

Сілтеме

Жоспар

Жалпы мақсаты

• Балқу және кристалдану, сублимация және десублимация жайлы мағлұмат беру

• Сублимация және десублимация ұғымдарын күнделікті өмірде қолдана білуге үйрету

• топта бағалауға баулу

Күтілетін нәтиже

• Балқу және кристалдану жайлы мағлұмат алады

• Сублимация және десублимация ұғымдарын күнделікті өмірде қолдануға үйренеді

• топта бағалай алатын болады

Негізгі идеялар

Берілетін түсініктер: Заттың қатты күйден сұйық күйге өтуі балқу деп аталады, ал сұйық күйден қатты күйге өтуі қатаю немесе кристалдану деп аталады.

Заттың өзінің барлық физикалық және химиялық қасиеттері бойынша біртекті болатын облысы осы зат күйінің фазасы деп аталады.

Заттың балқу және қатаюы бірдей температурада өтеді және бұл температура заттың қатты және сұйық күйі қатар болатын кезде өзгеріссіз қалады. Бұл температура балқу температурасы деп аталады.

Балқу мен қатаю процестерінде заттың ішкі энергиясының өзгерісі оның mмассасына тура пропорционал. Осы кездегі энергияның өзгерісін балқу жылу мөлшері анықтайды:

балқу жылуы сонымен қатар заттың тегіне және сыртқы шарттарға тәуелді.Тәуелділікті λ- тәуелділікті өрнектейді.

Заттың балқу немесе қатаю процестері кезінде оның ішкі энергиясының затттың тегіне және сыртқы шарттарға тәуелділігін сипаттайлын λ шамасы меншікті балқу жылу де аталады. Ол осы заттың балқу температурасында алынған бірлік массасын балқытуға қажетті жылу мөлшерімен өлшенеді, яғни:

λменшікті балқу жылуының SI жүйесіндегі өлшем бірлігі λ=1Дж/кг

Заттың қалыпты атмосфералық қысым кезіндегі балқу температурасы заттың балқу нүктесі деп аталады.

Қатты денелердің кебуі сұйықтардың булануына ұқсас. Қатты денелердің кебуі сублимация немесе құрғау деп аталады.

Көбіне газ күйінен сұйық күйге тоқтамай бірден қатты күйге өтеті н кері процестерді бақылауға блолады (десулимация).

Заттың күйі сыртқы шарттарға, ең алдымен, қысым мен температураға тәуелді. Сондықтан әрбір зат үшін әртүрлі болады.

Зат күйлерінің диаграммасындағы С нүктесін заттың барлық үш фазасының арасындағы тепе-теңдікті өрнектейтін үштік нүкте деп атайды.

Фазалық өтусызықтары фазалық өту диаграммасы.

Фазалық өту заттың ішкі энергиясының өзгерісіне байланысты және фазалық түрлену жылуын жұту (немесе шығару ) арқылы жүреді, яғни балқу (кристалдану) жылуы, булану (конденсация), сублимация (десублимция).

Тапсырмалар

Топтық жұмыс «Жигсо»

Тапсырмалар

Жұптық жұмыс

Тапсырмалар

Жеке жұмыс «»

Сабақ бойынша мұғалімнің жазбалары: (мұғалім және оқушы немен айналысады)

І.Ұйымдастыру (2 минут)

1. Сәлемдесу

2. Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу

3. Түгелдеу

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау (4 минут)

• Кристалл және аморфты денелердің ұқсастығы мен айырмашылығы неде?

• Тордың түйіндері деген не?

• Кристалдық құрылымдарды қалай бөледі? Олардың әрқайсысын сипаттаңдар.

• Деформацияның қандай түрлерін білесіңдер?

• Механикалық кернеу дегеніміз не?

• Гук заңының тұжырымдамасы

ІІІ. Талқылау үшін сұрақтар беріледі (10 минут)

Бейнеролик арқылы ой қозғау және талқылау

Көрнекіліктер бойынша тусінік беру (3-8слайдтар)

ІҮ. Топтық жұмыс «Постер» арқылы (15 минут)

1.Балқу

2.Балқу температурасы

3.Сублимацияға мысал

1.Қатаю

2.Меншікті балқу жылуы

3Десублимацияға мысал

Ү. Жұптық жұмыс (5 минут) Есептер шығару

153 есеп.

Массасы 0,022кг. 17 ⁰ С температурасы нда алынған қалайыны балқыту үшін қандай жылу мөлшері қажет?

154 есеп.

Массасы 0,004кг. 48 ⁰ С температурасы нда алынған күмісті балқыту үшін қандай жылу мөлшері қажет?

VІ. сергіту сәті (3 минут) (видео) сублимация

VІІ. Жеке жұмыс «жалғасын тап»-формула бойынша

ҮІІІ. Бағалау.

№

Бағалау өлшемдері

Үй тапсырмасы

Жаңа сабақта белсенділігі

Топ тапсырмасы

Жұп тапсырмасы

қорытынды бөлім

Барлығы

1

Үй жұмысы

Күнделікті өмірде тақырыпқа сәйкес өзің байқаған құбылыстар жайлы шағын эссе жазу.

7- тарау материалдарын толығымен қайталау.

Бағалау парағы

№

Бағалау өлшемдері

Үй тапсырмасы

Жаңа сабақта белсенділігі

Топ тапсырмасы

Жұп тапсырмасы

қорытынды бөлім

Барлығы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

• Кристалл және аморфты денелердің ұқсастығы мен айырмашылығы неде?

• Тордың түйіндері деген не?

• Кристалдық құрылымдарды қалай бөледі? Олардың әрқайсысын сипаттаңдар.

• Деформацияның қандай түрлерін білесіңдер?

• Механикалық кернеу дегеніміз не?

Гук заңының тұжырымдамасы

1.Балқу

2.Балқу температурасы

3.Сублимацияға мысал

1.Қатаю

2.Меншікті балқу жылуы

3Десублимацияға мысал

154 есеп.

Массасы 0,004кг. 48 ⁰ С температурасы нда алынған күмісті балқыту үшін қандай жылу мөлшері қажет?

• Кристалл және аморфты денелердің ұқсастығы мен айырмашылығы неде?

• Тордың түйіндері деген не?

• Кристалдық құрылымдарды қалай бөледі? Олардың әрқайсысын сипаттаңдар.

• Деформацияның қандай түрлерін білесіңдер?

• Механикалық кернеу дегеніміз не?

Гук заңының тұжырымдамасы

1.Балқу

2.Балқу температурасы

3.Сублимацияға мысал

1.Қатаю

2.Меншікті балқу жылуы

3Десублимацияға мысал

153 есеп.

Массасы 0,022кг. 17 ⁰ С температурасы нда алынған қалайыны балқыту үшін қандай жылу мөлшері қажет?