- Преподавателю
- Физика
- Физикадан Тұрақты магниттер атты сабақ жоспары
Физикадан Тұрақты магниттер атты сабақ жоспары
Раздел | Физика |
Класс | 8 класс |
Тип | Другие методич. материалы |
Автор | Есенгелдинова М.Е. |
Дата | 14.02.2016 |
Формат | doc |
Изображения | Есть |
8 сынып
Сабақтың тақырыбы: Тұрақты магниттер. Тұрақты магниттің магнит өрісі. Аспан денелерінің магнит өрісі.
Сабақтың мақсаты:
-
Білімділік мақсаты: тұрақты магниттер ұғымын беру, темір мен болаттың магниттелуін молекулалық токтардың болуымен түсіндіру, оқушыларды денелердің магниттік қасиеттерімен және Жердің магнит өрісімен таныстыру, аспан денелерінің магнит өрістері жөнінде мәліметтер беру.
-
Дамытушылық мақсаты: Тақырыпты таңдауға, салыстыра отырып дамытуға жаттығу.
-
Тәрбиелік мақсаты: Білгенін, үйренгенін, көргенін сауатты және ғылыми негізде баяндай білуге жаттығу.
Сабақтың түрі: кіріктірілген сабақ.
Сабақтың әдіс-тәсілдері: лекция, сұрақ-жауап, салыстыру
Сабақтың көрнекіліктері: плакаттар, суреттер,
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
1. Сәлемдесу;
2. Оқушыларды түгендеу;
3. Сынып болмесінің тазалығын тексеру;
4. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру (жұмыс орны, отырыстары, сыртқы түрлері);
5. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру, қайталау.
А) теориялық білімдерін тексеру.
Ә) практикалық тапсырмаларын тексеру.
Б) есептерін тексеру.
ІІІ.Жаңа материалды меңгерту:
Т±рақты магниттер. Магнит тарихы екі жарым мың жылдан бері жалғасуда. Кµне қытай ғалымдары б.д. дейінгі VІ ғ. µзіне темір заттарды тартатын минералды тапқан. Қытайда оны "чу-ши" демек, "с‰йгіш тас" деп атаған.
"Магнит" атауын кµне грек драматургі Еврипид (б.д. дейінгі V ғ.) тауып, µзінің бір шығармасында оның қасиеттерін сипаттаған. М±ндай атау б±л минерал Магнессия қаласының маңында табылғанымен байланысты. Магнит - «Магнессия тасы» дегенді білдіреді.
Қазіргі кезде табиғи магнит FeO (31%) жєне Fe2O3(61%) т±ратын магниттік темір (магнетиттен) кесектері екендігі белгілі. Б±л тығыздығы шамамен 5000 кг/м3 (50-сурет) болатын морт қара минерал.
Ерте заманда магнит қасиеттерін оның "тірі жаны" бар деп т‰сінді. Ерте заман адамдары ит етке қалай ±мтылса магнит те темірге солай "±мтылады" деп ойлайды.
Қазір біз мєселе магнит тудыратын ерекше µрісте екенін білеміз. Кез-келген магнит айналасында магнит µрісі болады. Осы µрісте темірді магнитке тартады.
Магнит µрісі - материяның ерекше т‰рі, ол заттардан ерекше жєне магниттелген денелер айналасында болады.
Магнетиттің магниттік қасиеттері аса к‰шті емес, қазіргі кезде магнит µрісі µте к‰шті жасанды магниттер алынды. Магниттер жасау ‰шін қ±рамында темір, никель, кобальт жєне басқа металдар бар қ±йма қолданылады. Оларды сыртқы магнит µрісінде магниттеп, жеке т±рақты магниттер ретінде қолдануға болады.
Жасанды магниттер єр т‰рлі формада жасалды (51-сурет). Магниттің магнит єсері к‰шті, демек магнит µрісі к‰шті бµліктерін магниттік полюстер деп атайды. Єр магниттің екі полюсі болады. Бірақ материалды полюстерінің саны 2-ғана емес, 4, 6 жєне одан кµбі болатындай магниттеуге болады. Егер магнитті темір ±нтағына жақындатса, олар оның полюстеріне тартылды (52-сурет).
Бағдаршы т‰рінде жасалған магнит компаста қолданылады. Б±л керемет қ±рал шамамен екі мың жыл б±рын ойлап табылған. Алғашқы (ерте қытай) компас 53, а-суретте кµрсетілген. Ол оңт‰стікті кµрсеткіш деп аталған. Ескі компаста бағдаршы қызметін, вертикаль өстен айналатын, табиғи магниттен жасалған "қасық" атқарды.
Қазіргі заманғы (қарапайым) компас 53, б-суретте кµрсетілген.
Магниттік бағдаршаның (компас бағдаршысы) басқа да магниттер сияқты екі полюсі бар. Оларды бірі географиялық солт‰стікті кµрсетеді, ол солт‰стік полюсі (N), екінші ±шы - оңт‰стік полюс (S) деп аталады. Осы символдар (атауларымен бірге) кез-келген магниттердің полюстерін белгілеу ‰шін қолданылады.
Екі магниттік бағдаршаны бір-біріне жақындатып (54-сурет), єртекті магнит полюстері бір-біріне тартылатынын біртектес полюстері тебілетінін анықтауға болады. Осы заңдылық кез-келген магниттер ‰шін д±рыс.
Жер шары да магнит. Оның µзінің магниттік полюстері жєне µрісі бар. Осы µріс компас бағдаршасын ‰немі бір бағытқа б±рылуға мєжб‰р етеді.
Бағдаршаның қай бағытты кµрсететіні т‰сінікті, себебі єраттас полюстер бір-біріне тартылады. Демек, бағдаршаның Солт‰стік полюсі Жердің Оңт‰стік магниттік полюсін кµрсетеді. Б±л полюс жер шарының солт‰стігінде, солт‰стік географиялық полюстен біршама шетірек орналасқан (Уэльский Ханзаданыњ аралында).
Магниттердің қолдану аясы µте кең. Олар тек қана компастарда емес, элктро-, радио-техникада, роботтық техникада жєне т.б. қолданылады. Сіздер магниттерді электр қозғалтқыштардан, дыбыс зорайтқыштардан, телефондарда, амперметрлерде, вольтметрлерде жєне басқа қ±ралдар ішінен таба аласыздар. Медицинада магниттік зондтар пациенттер байқамай ж±тып қойған ине, т‰йреуіш сияқты темір заттарды шығару ‰шін қолданылады.
ІV. Оқытылып отырған оқу материалын қабылдаудағы оқушы түсінігін тексеру.
-
Жердің әр бетінде магнит тңлшесінің белгілі бір бағытта орналасуын немен түсіндіруге болады?
-
Компастың жұмысы қандай құбылысқа негізделген?
-
Жердің магнит өрістері қайда орналасқан?
V. Оқытылып отырған оқу материалын бекіту немесе дағдыландыру жұмыстарын жүргізу.
Есеп шығарту.
VI. Бағалау. Үй тапсырмасын беру: §7.1; 2.7 есептер, дайындық сұрақтары.