Токтың жұмысы мен қуаты. Джоуль-Ленц заңы

Сабақ бойынша мұғалімнің жазбалары: (мұғалім және оқушы немен айналысады)

І.Ұйымдастыру. (3 минут)

1.1. Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу

1.2. Өлшеуіш құралдарының (электроскоп, амперметр, вольтметр, реостат) суреттерін әр түрлі фигураларға (мысалы электроскопты үшбұрышқып беске бөлеміз) қию арқылы сыныпты 4 топқа бөлеміз. (ұшбұрыштар бір топ, квадраттар екінші топ, тіктөртбұрыштар үшінші топ, қисық көп бұрыштар төртінші топ)

ІІ. Миға шабуыл ( 5 минут)

Оқушылар сурет қиындыларын құрастырып қандай өлшеуіш құралы екенін және осы құралмен нені өлшейді, жалпы өлшеуіш құралына байланыстының барлығын түсіндіріп береді.

ІІІ. Жаңа сабаққа көшу үшін берілетін сұрақтар (сұрақ қою техникасы) (5 минут)

1. Елімізде 2017 жылы не өтейін деп жатыр? (ЭКСПО 2017 көрмесі)

2. Осы көрменің тақырыбы қалай аталады? (Болашақ қуаты)

3. Осы қуат деген сөзді бұрын естулерің барма? ( 7 сыныпта механикалық қуат)

4. Қуат неге байланысты? (жұмыс)

(Осылай сұрақтарға жауап бере отырып оқушылар өздері жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын біледі.)

Жаңа сабақ: «Токтың жұмысы мен қуаты.Джоуль-Ленц заңы»

ІV. Топтық жұмыс «Мәтінмен жұмыс» (13 минут)

Берілген мәтінді әр оқушы өз бетінше оқиды. Келесі кезекте топтарға төмендегі сұрақтар таратылады.

1. Электр тогы жұмысының формуласы қалай өрнектеледі, өлшем бірлігі қанадй?

2. Тізбектің бөлігіне арналған Ом заңын пайдаланып ток жұмысының формуласын өрнектеп беріңдер?

3. Электр тогы қуатын есептеуге арналған формуланы қорытып шығарыңдар, өлшем бірлігін ата?

4. Джоуль-Ленц заңы қалай жазылады,түсіндір?

Берілген сұрақты топта өзара талқылайды. Әр топтың баяндамашылары сұраққа кезектесіп жауап береді. (Жауаптарын критериий арқылы формативті бағалайды.)

V. Жұптық жұмыс «Есептер шығару» (10 минут)

1. Егер шаңсорғыш кернеуі 220 В, ток күші 0,5 А қалалық желіге қосылса, онда оның электрқозғалтқышының тогы 0,5 сағ ішінде қанша жұмысжасайды?

2. Троллейбустың электрқозғалтқышы 200 А ток күшін тұтынады және 600 В кернеумен жұмыс істейді. Оның қуаты қандай?

3. Ток күші 5 А желіге жалғанған кедергісі 30 Ом электр пешінен 1 мин-та қанша жылу бөлінеді?

Жұптар өз есебін үлгіге қарап бағдаршам арқылы (1 қатені жасыл, 2 қатені сары , 3 қатеден жоғарыны қызыл түспен) формативті бағалайды.

VI. Жеке жұмыс «Кеңейтілген тапсырма» (Оқушылар 1-ші тапсырманы алып жауап берген соң 2-шіні алады, оған жауап беріп 3-ші тапсырманы алады) (6 минут)

1-тапсырма. Сәйкестендіріңіз.

Анықтамасы

Формуласы

Өлшем бірлігі

Электр тогының жұмысы - ток күші, кернеу және жұмысты істеуге кеткен уақыттың көбейтіндісіне тең

P=I·U

Вт

Токтың қуатын табу үшін өткізгіштегі ток күшін және кернеуді өлшеп,олардың көбейтіндісін табу керек

Q=I² ·R·t

Дж

Өткізгіште бөлінетін жылу мөлшері ток күшінің квадратына, өткізгіш кедергісіне және токтың жүру уақытына тура пропорционал болады

A=I·U·t

В

2 -тапсырма. Берілген кестені толтырыңыз.

Анықтамасы

Формуласы

Өлшем бірлігі

Электр тогының жұмысы - ток күші, кернеу және жұмысты істеуге кеткен уақыттың көбейтіндісіне тең

Токтың қуатын табу үшін өткізгіштегі ток күшін және кернеуді өлшеп,олардың көбейтіндісін табу керек

Өткізгіште бөлінетін жылу мөлшері ток күшінің квадратына, өткізгіш кедергісіне және токтың жүру уақытына тура пропорционал болады

3-тапсырма. Бүгінгі тақырыпта танысқан формулалар мен өлшем бірліктерді жазыңыз.

Өткізгіштерді параллаль жалғағанда, тізбектің барлық бөліктерінде кернеу бірдей, ал жалпы ток күші әрбір өткізгіштегі ток күштерінің қосындысына тең, жалпы кедергі әрбір өткізгіштің кедергісінен кем болады.

Өткізгіштерді тізбектей жалғағанда ток күштері тең, ал тізбекиегі жалпы кернеу оның бөліктеріндегі кернеулердің қосындысына тең болады, ал жалпы кедергі әрбір өткізгіштің кедергілерінің қосындысынан тұрады.1-тірек-сызба

2- тірек-сызба

Ом заңы: Тізбек бөлігіндегі ток күші-осы бөліктің ұштарындағы кернеуге тура пропорционал да, өтеізгіштің кедергісіне кері пропорционал

4. Жаңа сабақ

Тогы бар тізбектегі электр энергиясының энергияның басқа түрлеріне айналуының өлшеуіші ток жұмысының, яғни өрістегі зарядтар орын ауыстырғандағы электр күші атқаратын жұмыстың шамасы болып табылады.3-тірек-сызба

Электр тогының жұмысы ток күші, кернеу және жұмыс істеуге кеткен уақыттың көбейтіндісіне тең.

Токтың жұмысын өлшеуге арналған құрал электр санауыш деп аталады.

4-тірек -сызба

Уақыт бірлігі ішінде жасалған токтың жұмысы электр тогының қуаты болып табылады. Қуат Р әрпімен белгіленеді.

Токтың қуатын табу үшін өткізгіштегі ток күшін және кернеуді өлшеп, олардың көбейтіндісін табу керек.

SI жүйесінде қуат бірлігі ватт (1 Вт) алынған. 1 ватт қуат бірлігіне 1 В кернеуі бар тізбек бөлігіндегі 1 А ток күшінің қуатын алады.

Токтың қуатын өлшеуге арналған аспапты ваттметр деп атайды.

5-тірек - сызба

Тәжірибе жүзінде токтың жылулық әрекетін ағылшын ғалымы Дж. Джоуль мен орыс ғалымы Э. Ленц зерттеді. Олар бір-біріне тәуелсіз Джоуль-Ленц заңы деп аталатын заңды тағайындады.

Өткізгіш бойымен ток жүрген кезде өткізгіште бөлінетін жылу мөлшері ток күшінің квадратына, өткізгіш кедергісіне және токтың жүру уақытына тура пропорционал.

VII. Сабақты қорыту.

1. 220 В кернеуі бар желіге әрқайсысы 110 В болатын бірдей екі шамды тізбектей жалғауға болама?

2. Джоуль-Ленц заңы қалай тұжырымдалады?

3. Ток күші 3А, кернеуі 220В желіге 3 сағ қосылған үтік қанша жылу мөлшерін бөледі?

4. Кедергілері 100 Ом және 300 Ом екі шам тізбектей жалғанған. Шамдардың қайсысы артық және қанша есе артық қуатты тұтынады?

VII. Кері байланыс. (3 минут)

Рефлексия.(Маған ұнады,қиын болды.)

Әр оқушы стикерге бүгінгі сабақта не ұнады, не қиын болғаны жайлы немесе қандай әсер алғанын қысқаша ғана жазып, тақтаға іледі.

Үйге тапсырма

21-жаттығуды шығару.

§ 42 оқу