Электр сыйымдылығы. Конденсатордың құрылысы және түрлері

Сабақтың тақырыбы:

Электр сыйымдылығы.Конденсатордың құрылысы және түрлері.

Сабақ/ оқу мақсаттары:

Білімділігі - Студенттерге конденсатор жайлы
теориялық білім беріп, білімдерін есеп шығарту барысында жетілдіру

Тәрбиелілігі - Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Дамытушылығы - адамның келешекке,ғылымға,адамзатқа пайдасы туралы көзқарастарын дамыту.

Сабаққа қажетті:

Көрнектілігі: Плакат үлестірмелі кеспе,жеке тапсырмалар

Сабақ беру әдісі: Түсіндірме түрінде

Сабақ түрі: Жаңа сабақ

Сабақ/оқу барысы

Реттік №

Сабақ/оқу кезеңі

Мазмұны

1

Ұйымдастыру кезеңі

Білім алушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Журналға белгі соғу.

Назарларын сабаққа аудару.

2

Өткен сабақтар бойынша білім деңгейлерін тексеру(үй тапсырмасын сұрау)

Тақырыбы: Электр өрісіндегі өткізгіштер.Электр өрісіндегі диэлектриктер.

1.Электр өрісіндегі өткізгіштер?

2.Диэлектриктердегі электр өрісі?

1.Электр өрісіндегі өткізгіштер. Өткізгіштердің электрлік қасиеттері олардағы еркін зарядталған бөлшектердің болуымен сипатталады. Мысалы, металлдарда еркін электрондар болады. Электр өрісіне өткізгішті енгізгенде ондағы еркін зарядтар ығысып, қайта таралып орналасады. Зарядтардың бұл қайта таралып орналасуы өткізгіш ішіндегі электр өрісі нольге тең болғанша жүреді.

2.Диэлектриктер - электр өткізбейтін заттар оң зарядтар мен теріс зарядтары тең мөлшерде болып келетін молекулалардан немесе диэлектрик ішінде емін еркін қозғала алмайтын иондардан тұрады

Үйге берілген тапсырманы тест сұрақтары арқылы тексеру.
1.600 жылдары ертедегі гректер құрғақ,қатты шайыр күйдегі сары янтарь өндірген,оны не деп атады?
а) Электрон, в) бөлшек с) Протон д) Нейтрон
2. Электрлену барысында пайда болатын күштер?
А) Қарама-қарсы күштері, в)Ауырлық күштері
С) Электр күштері д)Серпінділік күштері
3. Зарядтың неше түрі бар?
А)1 в)2 с)3 д)4
4. «Электрон» сөзінен шыққан термен
А) ток көзі; В) заряд С) электр Д) кернеу
5. Қоршаған ортаның денелерімен әрекеттеспейтін денелер жүйесі
А) ортаның денелері бар денелер В) электрленген денелер
С) өткізгіштер Д) оқшауланған, тұйықталған;
6. Электр зарядының сақталу заңы:
А) q1 + q2 + … + qn = const В) F = k q1 *q2 / r 2 ;
1.2 - С) E1 + E2 + … + En = const ; Д) U=
7. Электрон заряды:
А) е = - 1,6* 10 9 Кл ; В) е = 1,6* 10 -19 Кл ;
С) е = - 1,6* 10 -19 Кл ; Д) е = - 1,6* 10 -18 Кл ;
8. Электронның массасы:
А) m = 91 *10 -31 кг В) m = 9,1 *10 -32 кг С) m = 9,1 *10 -31 кг Д) m = 9 *10 9 кг
9. Электр өрісінің күш сызықтарының бағыты
А) белгілі бір бағыты жоқ В) оң зарядтан басталады, теріс зарядтан аяқталады. С) басы не аяғы болмайды Д) қарама - қарсы жақта болады.
10. Электростатикалық өріс -
А) Электр өрісінің жұмысы В) Потенциал айырымы
С) Жермен өзара әсерлеспейтін өріс;
Д) Қозғалмайтын электр зарядтарының электр өрісі
Дұрыс жауаптары:
1. А 6. А
2. С 7. В
3. В 8. С
4. С 9. В
5. Д 10. Д

3

Жаңа сабақты (материалды) түсіндіру

Тақырыбы: Электр сыйымдылығы.Конденсатордың құрылысы және түрлері

Жоспары:

1.Электр сыйымдылығы

2.Конденсатордың құрылысы және түрлері

1. Өрістің екі нүктесі арасындағы потенциалдар айырымының физикалық мәні.
2. Потенциалдар айырымы электр өрісінің қандай сипаттамасы болып табылады.
3. Электр өрісінің кернеулігі.
1. Өткізгіштің электр сыйымдылығы өлшем бірлігі шардың сыйымдылығы.
2. Конденстаор ұғымын ендіру, оның сыйымдылығы , конденсатор сыйыдылығы, оның өлшемімен диэлектриктің қалыңдығына байланысты. , ал астарлар саны п болса
3.Конденсаторларды өзара жалғауды электрондық оқулық арқылы жүзеге асыру.
А) Конденсаторларды тізбектей жалғағанда
Ә) Параллель жалғағанда
4. Конденсатор энергиясы немесе электр өрісі энергиясының тығыздығы ; өлшем бірлігі -Дж/м3
1. Өткізгіштерді жалғауының шарттары. Кесте:
№
тізбектей
Параллель
1q1= q2= q3=… qn;
q= q1+ q2+ q3+…+ qn;
2U=U1+ U2+ U3+ …+Un;
U=U1= U2= U3= …=Un
3q: q2: q3…=C1:C2:C3 …
Конденсатор деп қалыңдығы өткізгіштердің өлшемдерімен салыстырғанда өте аз, диэлектрик қабатымен бөлінген қосөткізгіштен тұратын жүйені айтады.
С=q/u q- заряд [Кл] u-потенциал айырымы [В] С- электрсыйымдылық [Ф]
1 Фарад - 1 Кл заряд бергенде потенциал айырымы 1 В-қа өзгеретін өткізгіштің электрсыйымдылығы. Бұл бірлік өте үлкен.
Мысалы: Жер сияқты аса үлкен өткізгіштің сыйымдылығы не бары 7*10-4Ф,
1 мкФ=10-6Ф , 1нФ=10-9Ф , 1пФ=10-12Ф, 1мФ=10-3Ф
С= ε ε0 s/d s- бірдей екі пластинкалар ауданы
d- пластинкалар арақашықтығы
ε- конденсатор пластинкаларының арасындағы кеңістіктегі заттың диэлектрлік өтімділігі (12 кесте)
ε0- электр тұрақтысы 8,85*10-12 Кл2 /Нм2
Конденсатор импульстерді кешіктіруге , айнымалы токтарды сүзіп алуға, оған бөгет болуға күшті ток импульсінің пайда болуына көмектеседі.
Техникалық қағаз конденсаторы бір-бірімен изоляцияланған, металл корпустан парафинделген қағаз ленталар арқылы изоляцияланған екі алюминий фольга жолағынан тұрады. Жолақтар мен лента өлшемі кішкентай пакет түрінде шиыршықталып оралған.
Лейден ыдысы іші мен сырты станиольмен желімделген алғаш рет ХҮІІІ ғасырда жасалған конденсатор
Айнымалы конденсатор (алдарыңыздағы көріп тұрған) мұндай конденсатор тұтқасын бұрағанда бірінің ішіне бірі кіре алатын екі металл пластина жиынтығынан тұрады.
Электролиттік конденсатор диэлектрик ролін астарлардың біріне қапталған өте жұқа оксидтер пленкасы атқарады, екінші астар қызыметін арнайы зат ертіндісі сіңірілген қағаз атқарады
Қағаз конденсатор астар ретінде станиоль жолақтары ал изолятор ретінде парафинге малынған қағаз таспалар қызмет етеді.

4

Өтілген сабақты(материалды) бекіту

Графикалық диктант
( иә немесе жоқ сөздері арқылы сұраққа жауап беру)
1. Аттас зарядтар бір - бірімен тартылама? (жоқ)
2. Заттар үш күйде бола ма? (иә)
3. Желді күні асфальт беті тез кебеді ме? (иә)
4. Температураны өлшейтін құрал - динамометр (жоқ)
5. Зарядтың өлшем бірлігі - Ньютон (жоқ)
6. Күшті өлшейтін құрал - электроскоп (жоқ)
7. Джоульмен өлшенетін физикалық шама энергия (иә)
8. Элементар заряд мәні 1,6 10 -19 Кл (иә)
9. Зат молекуладан тұрады? (иә)
10. Дененің электрленуін анықтайтын аспап - электроскоп (иә)

7-жаттығу 4 есеп.
Берілгені: Шешуі:
C1=60 мкФ Кулон заңынан әр шардың заряды
U1=4*102 cм әр шардың потенциалы
C1=2 см
U1=0
Т/к Е-?

5

Үйге тапсырма

§8.9-8.11 дайындық сұрақтары, 17-жаттығу.

6

Сабақ/оқу қорытындысын жасау, бағалау

Студенттердің білімін тексеріп бағалау

Физика пән оқытушысы: Қ.Ибрагимов