Сабақ жоспары физика пәнінен Ньютонның үшінші заңы 9-сынып

Сыныбы: 9

Сабақтың тақырыбы: Ньютонның үшінші заңы.

Мақсаты:

білімділік. Ньютонның заңдары туралы мағлұматтарды тереңдету, есте қалдыру, жете меңгерту.

тәрбиелік: оқушының ғылымға қызығушылығын арттыру, еңбекке, ұжымшылдыққа, халық дәстүрін дәріптеуге тәрбиелеу.

дамытушылық: өмірмен байланыстыра отырып алған білімдерін өмірде қолдана білуге баулу, оқушының ой - өрісін дамыту.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың көрнекілігі: плакаттар, электронды оқулық, мультимедиялық жүйе, қосымша әдебиеттер.

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: Ньютонның ІІ заңы.

1. Еске түсіріп ой шақыру (видеопроектормен камера арқылы А.Қ.Қаймолдинаның Физика есептер жинағының 11 бетінен үзіндіні мәнерлеп оқу.)

«Шақырды мысық тышқанды,

Тышқан келіп мысықтан,

Мысық болса күшіктен,

Күшік қыздан ұстады.

Қыз әжесін,ал әжей

Көмекке шалын шақырды.

Шал ұстады шалқаннан.

Бәрі тартып жабылып,

Жұлып алды ақыры".

Сұрақ: координаталар осін таңдап алып, шалқанға байланысты Ньютонның екінші заңын жазыңдар. Қандай жағдайда шалқан үдеу алады?

Жауабы:

2. Электронды оқулықты іске қосып Ньютонның екінші заңының анықтамасын, формуласын, өлшем бірлігін, тестік есептерді барлық оқушыларға беріп, жауаптарын партаға таратылған қосымша қағаздарға түсіртемін.

1. Денеде туындайтын ; оған әрекет етуші тура пропорционал, ал

кері пропорционал.

«орнына қой: массасына, үдеу, күшке».

2. Ньютонның екінші заңы:

a = ; F=m* ; m= ;

m a

№1 есеп.

Шешуі:

Бер: F=400 кН=4*10Н;

a=0,2м/сm=; m=

Т/к=m

m= т

№2 есеп. Шешуі:

Бер:m=1000г=1кг

а=0,5м/сF=

F=1*0.5=0.5Н.

т/к:F=? Ж:F=0.5Н.

Оқушылардың жауабын аралап жүріп тексеріп бағалаймын.

ІІІ. Жаңа сабақ: Ньютонның үшінші заңы.

1). Оқулықтағы 47,48,49 суреттерді экранға проекциялай отырып жаңа сабақты түсіндіремін.

2) электрондық оқулқтағы анықтама мен формуланы, бейнекөрсетілімді көрсету арқылы сабақты пысықтаймын.

Ньютонның үшінші заңы былайша тұжырымдалады: Әрекет етуші күшке әрқашан тең қарсы әрекет етуші күш бар болады. Басқаша айтқанда, денелердің бір-біріне әрекет етуші күштері модулі бойынша өзара тең және бағыттары қарама-қарсы:

Әрекет және қарсы әрекет күштері әртүрлі денелерге түсіріледі. Сондықтан олар ешқашан теңеспейді және оларды теңәрекетті күшпен алмастыруға немесе қосуға болмайды. Бұл екі күштің тағы бір ерекшелігі - олардың табиғаты қашан да бір. Егер серпімділік күші болса, онда де серпімділік күші болады.

Күштер бір денеге түсірілген жағдайда ғана олар теңеседі деп айтуға болады, мысалы, тіректе жатқан денеге ауырлық күші және үстел тарапынан ол күшке қарама-қарсы бағытталған серпімділік күші (тіректің реакция күші) әрекет етеді.

Бұл күштер тең және қарастырылып отырған денеге түсірілген. Бұл күштердің тендігі Ньютонның екінші заңының салдары болып табылады және олар үшін теңдігін жазуға болады. Бұл жағдайдағы дененің үдеуі нөлге тең, ал бұдан болады да, дене тыныштық қалпын сақтайды.

Бұл күштердің табиғаты әртүрлі болғандықтан, "әрекет" және "қарсы әрекет" күштері бола алмайды. Ал әрекет және қарсы әрекет бір ғана өзара әрекеттесуді, мысалы, дененің тірекпен әрекеттесуін сипаттайды: тіректің реакция күші модулі бойынша дененің тіректі кысып басатын күшіне, яғни салмағына тең. Әрине, бұл күштер әртүрлі денелерге түсірілген және қарама- қарсы бағытталған.^[1]

Сонымен, біз Исаак Ньютон тұжырымдаған қозғалыстың негізгі үш заңымен таныстық. Олар айналамызда болып жатқан алуан түрлі механикалық қозғалыстар үшін бірдей. Алайда Ньютонның екінші және үшінші заңдары тек инерциялық санақ жүйелерінде және материялық нүктелер ретінде алынуы мүмкін баяу қозғалыстағы денелер үшін ғана орындалады. Ал жарық жылдамдығына жуық жылдамдықпен қозғалатын денелер үшін релятивтік механика заңдары орындалады.

3). Оқулықтағы 11 жаттығудың №1,2,3 есептерді шығару арқылы сабақты бекітемін.

11 жаттығу №2 дұрыс жауабын проекциялаймын.

Бер: m₁= 50кг Шешуі:

m_{2 =} 2 кг a=

F =20 Н 40H

т/к:а=?

a=? a =

4). Қорытынды. Тәжірибе: кішкене ағашты арамен кесіп көрсетемін.

Сұрақ.Ньютонның үшінші заңын қалай байқауға болады?

Жауап: Ағаштағы араның іркілуінен және тісінің мұқалуынан байқауға болады.

5). Тарихи мәліметті экранға проекциялау. Оқушының әзірлеген баяндамасын тыңдату. (шығармашылық ізденіс).

Атау

Уақыты

Ұлты

Тегі

Ньютонның қозғалыс заңдары. Натурал философияның математикалық бастамалары

1687ж

ағылшын

Иссак Ньютон

6. Деңгейлік тапсырмалар.

І деңгей.

1. 90 Н күш денеге 1,2 м/с² үдеу береді. Осы денеге қандай күш 3 м/с² үдеу бере алады?

2. Массасы 4 кг дене қандай да бір күштің әсерінен 2 м/с² үдеу алады. Массасы 8 кг денеге дәл осындай күшпен әсер еткенде, ол қандай үдеу алады?

3. Массасы 5 кг дене 15 м/с² үдеумен вертикаль құлауы үшін оған қандай күш әсер етуі керек?

ІІ деңгей.

1. 200 Н күш әсерінен дене координатасы х=50+4t+t² заңымен өзгеретіндей болып, түзусызықты қозғалады. Дененің массасы қандай?

2. Массасы 2 кг денеге бір түзудің бойымен екі күш әсер етеді: 8 Н және 6 Н. Олардың арасындағы бұрыш: а)00; ә) 1800 болғанда, осы дененің үдеуін анықтаңдар.

ІІІ деңгей

1. Егер екі адам 120 Н күшпен екі жаққа керіп тартса, 150 Н кері күшке шыдайтын арқан үзіле ме? 2. Таразы басын сумен жартылай толтырылған стақан теңгеріп тұр. Егер стақандағы суға қарындашты салып, оны стақанға тигізбей қолмен ұстап тұрса, таразының тепе - теңдігі бұзыла ма?

7. Бағалау парағы «оқушы өзіндегі бағалау парағын толтырады».

Білетін едім

Білдім

Білгім келеді

8. Үйге тапсырма § 13, 11 жаттығу №5 есеп.