Электромагниттік индукцияны зерттеу зертханалық жұмыс

Электромагниттік индукция құбылысын зерттеу

Мақсаты: Электромагниттік индукция құбылысын бақылау, электромагниттік индукция заңын және Ленц ережесін тәжірибеде тексеру.

Құрал-жабдықтар:

4 В арналған тұрақты ток көзі. Өзекшесі бар екі сым орамы, тұрақты магнит, миллиамперметр, ажыратқыш, реостат, жалғағыш сымдар, магнит стрелкасы.

Қысқаша теория:

Электромагниттік индукция құбылысы - айнымалы магнит өрісінде қозғалмай тұрған тұйық өткізгіште немесе тұрақты магнит өрісінде қозғалған тұйық өткізгіште электр тогының пайда болуына негізделген. Екі жағдайда да контур арқылы өтетін магнит ағыны өзгеріп отырады.

Контурдағы электр тогы ондағы пайда болған ЭҚК-нің кедергіге қатынасы арқылы анықталады.

ЭҚК уақыт бірлігі ішіндегі контур арқылы өткен магнит ағынының өзгерісіне тең.

Токтың бағыты Ленц ережесі бойынша анықталады. Тұйық контурдағы индукциялық ток өзінің магнит өрісі мен өзін туғызған магнит ағынына қарсы әсер етеді. Нәтижесінде сыртқы өрістің магнит ағынының өзгеруінен контурдағы пайда болған ток магнит өрісі мен өзінін туғызған магнит өрісіне қарсы әсер етеді және керісінше.

Жұмыстың орындалу барысы

1 тапсырма

Миллиамперметр стрелкасының контурда пайда болған индукциялық токтың бағытымен әсерлесуі.

1. С

   S N S N

   Б

   Кызбада көрсетілген тізбекті құрастырыңдар.

2. Кілтті қосып магнит стрелкасының көмегімен сым орамдарының магнит полюстерін анықтаңдар.

3. Миллиамперметрдік стрелкасы қайда ауытқи-тынын белгілеңдер.

4. Сым орамындағы токтың бағытын өзгертіңдер. Магнит стерлкасы мен миллиамперметр стрелкасының қайда ауытқитынын белгілеңдер.

5. Тізбектің сызбасын салып сым орамындағы магнит полюстерінің бағытын көрсетіңдер.

Ескертпе: Арғы қарай жұмыстарда сым орамындағы магнит полюстарының миллиамперметрдың стрелкасының ауытқуымен анықтайсыңдар.

2 тапсырма

Тұрақты магниттің магнит индукциясы өрісін бақылау. Электромагниттік индукция заңының және Ленц ережесінің орындалуын тексеру.

1. Б

   S N

   vерілген сызба бойынша тізбек құрастырыңдар.

2. Сым орамдарына тұрақты магнитті жақындатып милли-амперметр стрелкасының ауытқуын бақылаңдар.

3. Тәжірибені магниттің сым орамдарына жақындау жыл-дамдығын өзгертіп қайталаң-дар.

4. Магнитті алыстатқандағы миллиамперметр стрелкасының ауытқуын қадағалаңдар.

5. Магниттің жылдамдығын көбейтіп тәжірибені қайталаңдар.

6. Бақыланған құбылыстарға сараптама жасаңдар. Қорытынды шығарып электромагниттік индукция құбылысының пайда болуын және электромагниттік индукция заңының орындалуын тексеріңдер. Шығарған қорытындыны дәптерге көшіріп жазыңдар.

7. Миллиамперметрдің стрелкасының ауытқуына қарап сым орамдарының магнит полюстерін келесі жағдайлар үшін анықтаңдар.

а) магниттің солтүстік полюсін сым орамдарына жақындатқанда және алыстатқанда.

б) магниттің оңтүстік полюсін сым орамдарына жақындатқанда және алыстатқанда.

8. Қорытындыға байланысты дәптерлеріне тапсырманың суретін салыңдар.

9. Ленц ережесінің орындалуы туралы қорытынды жасаңдар.

Қорытынды:

3 тапсырма

Айнымалы магнит өрісіндегі электромагниттік индукция құбылысын бақылау.

1. Б

   
   ерілген сызба бойынша тізбек құрастырыңдар.

2. Өзекшесі бар бірінші сым орамына екінші орамды жақындатып миллиамперметр стрел-касының ауытқуын бақылаңдар.

3. Осы тәжірибені кілт қосылған және ажыра-тылған жағдай үшін қайталаңдар.

4. Электромагниттік индукция құбылысының пайда болу шарттарына қорытынды шығар.

Қорытынды: