Методическая разработка классного часа

Шагнын чаазы- Шагаа! Шагаа! (класстан дашкаар ажык кичээл)

Сорулгазы : 1)Шагаа дугайында билигни билиндирери, билир чуулдерин

Катаптадыр.

2) Сагынгыр, тывынгыр чорукка база улустун аас чогаалынга даянмышаан уругларнын сос курлавырын , аас чугаазын сайзырадыр.

3) Тыва чонувустун хундулээчел , эвилен- ээлдек , сонуургак эки чанчылдарынга кижизидер.

Дерилгези.Тос-карак , тыва аъш- чем.

Чорудуу:

Класстын оореникчилерин устуу аалдын, алдыы аалдын уруглары кылдыр чарып алыр.

Башкарыкчы

Шагаа деп чогум ол , уруглар?

Устуу аалдын уруглары.

Шагаанын кол утказы - чыл эргилдезин демдеглээри , кышкы берге амыдырал адакталып , ак чемнин элбек болурунун эгезин байырлаары. Чаа чылдын эге айын Ак ай деп адаар. Ол сут-биле , суттен кылган чемнер-биле холбашкан.

Шагаа бистин - тыва чоннун

Шаг шаандан бээр сагып келген

Чаа чылды уткуурунун

Сагылгазы, езулалы.

Харлыг кыштын ортаа айы тонуп турда

Хамык чоннун ооруп - хоглеп байырлаары

Шагаа келди , амыр- мендээ, эргим эштер ! (могеер )

Шагаа омакшылдын, оюн-тоглаанын, сагыш-сеткилдин байырлалы.

Алдыы аалдын уруглары:

Шагааны тыва улус ыяавыла байырлаар турган: торе херээнге торуттунгеш 1 хар немээнин демдеглээр,. Моон-даа сонгаар тайбын чуртталга чер кырынга уламчылаарын кузээр.

Чыккылама соок кыш тонду

Чылыг хуннуг час-даа душту

Чаа чылды , чылыг часты

Чалбарыглыг уткуп алыр

Чаагай чараш чанчылывыс

Шагаа хуну унуп келди

Артыш чыттыг санывысты

Арткан данда салыптаалы

Артышсыг ыш чыды-биле

Агаарывыс арыгланзын

Курай-курай ! ( артыжап турар )

Устуу аалдын уруглары:

Чараш солун чанчылывыс

Шагаа хуну моорлап келди

Огбе шаандан туруп келген

Оглер санай унчуп- киржир

Ондур-чаагай байырлалда

Оорушкулуг чолукшуулгар!

(шупту чолукшуп турар )

Алдыы аалдын уруглары:

Арбын чемнин дээжилерин

Одувусче оргуптээли

Оран-чурттун ээлери

Амыразын , чемгертинзин

Торээн чернин- октаргайнын

Дорт чук уунче чажып-чажып

Алдай-танды баштарынче

Ак сут оргуп чалбарыылы! (тос-карак-биле чажыг чажар )

Улустун аас чогаалынга моорейлер :

Башкарыкчы:

-Дурген-чугаа, узун-тыныш чугаалаанда

Дужуп бербес болгай силер

Дургеденер, келинерем

Дурген-чугаа, узун-тыныш кымда барыл ?

1)Буга база бустазын 2)Эник ээрзин

Булут база бусталзын Элик огурзун

Булут база бусталзын Элик шуут огурзун

Буга база бустазын. Эник шуут ээрзин.

Узун-тыныш. 1 )Бир бала

2) Бир курут.

Улегер состе нугул чок , уер сугда балык чок.

( улегер домактарны тондурер )

Эртинени черден казар ( эртемнерни номдан тывар ).

Тенек кижи багай (терек бурузу ажыг).

Ада созун ажырып болбас ( ие созун ижип болбас ).

Урээри белен (будурери берге )

Арнын бодава ( адын бода )

Эки аътка ээ хой ( эки кижээ эш хой )

Эртем чокта ( эртен база дун ).

Тывызыым дытта , тоолум дошта.(тывызыктар моорейи ).

Эът кижи демир курлуг ( салаа, билзек ).

Отка кыппас , сугга душпес ( дош ).

Кадын кыстын караа чараш ( моортай ).

Дээрбек карак дээр оттур корду ( балык ).

Алдын теректин адыры он ийи , унген бурузу уш чус алдан беш.

Ог иштинде алдын кадын

Ойнап-ойнап удуй берди.( от)

Аар ийде аалымны бээр ийде мен коруп ор мен.( телевизор ).

Хурен бугам хуннун кусту. (хонек ).

Башкарыкчы:

-Мечи чылын уткуп тура ,

Канчап анаа олурар бис

Мерген соске кагжып , чижип,

Кожамыктап ырлажыылгар.

1. Он-на бештин айдынында

Ортулукка чыглыылынар

Ортулукка чыглып алгаш

Ойтулааштап ойнаалынар.

2. Аяс дуне кылан дээрде

Сылдыс караа таан чидиг

Аныяксып олурза-даа

Авам чаны таан чараш.

3Школамда, клазымда

Ында-бирек кижим-не бар.

Ында-бирек ында боорга

Ынчангаштын барыксаар мен.

4)Чанар кушка чалгын херек

Ужарынга догум болур

Чаш -ла ботка эртем херек

Чурттаарынга догум болур.

5) Алды айнын дунезинде

Аныяктар чыглыылынар

Аныяктар чыглып алгаш

Аът мунуп ойнаалынар !

6) Ырлапкан дээш бисти канчаар

Ыргай-биле кагар эвес

Ыргай-биле кагарга-даа

Ырлаар чанын салыр эвес .

Башкарыкчы:

-Кезек оолдар чыглып келгеш,

Кедергей-ле адааннажыр

Кара чангыс тиилекчилиг

Кайгамчык-ла оюн- тевек

(Устуу ,алдыы аалдын оолдары тевек болгаш хурешке чижип ойнаар.)

Хуннуг Тыва черивистин

Алдар-аттыг могелеринин

Ачыр-дачыр сегиришкен

Хурежин бис корээлинер.

Моорейлернин туннелдери.

Башкарыкчы:

-чарлып болбас ыдыктыг

Чанчылывыс кагбаал

Сагыызын дег камнаал

Салгалдарга дамчыдаал!

Алекмаа Сыгыр-ооловна

Бажын-Алаак ниити билиг ортумак

Тыва дыл , чогаал башкызы.