Статья по технологии Караева

Ж.А. Қараев технологиясының қолданылуы

Р. Ә. Шәкірова, қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі, № 18 жалпы орта білім беру мектебі.

Ж.А. Қараев технологиясы - дамыта оқыту идеясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді: оқушының ойлауын, елестету мен еске сақтауын, ынтасын, белсенділігін, білім сапасын дамытады.

Әр оқушының кемінде мемлекеттік (стандарттық) деңгейіне сәйкес білім алуына кепілдік береді.

Разноуровневое обучение по технологии Ж.К.Караева - дает возможность осуществить идею развивающего обучения: развивает мышление, воспоминание, память, прилежание, активность учащихся, повышает качество знаний. Позволяет каждому ученику получить знаний соответствующие государственному стандарту.

The leveled teaching gives the possibility to realize the idea of developing education:it develops the mentality, imagination, memory and activity of students; it raises the guality of knowledge and permints everyone to get the knowledge corresponding to the state standards.

Қазіргі таңда мемлекеттік тілді оқытуда жаңа идеяларды әр сабақта жан-жақты қолданып, жаңаша оқытудың тиімді жолдарын тауып, жүйелі түрде қалыптастыру - заман талабы.

Окушыларымыздың білімдерін 6-7сыныптардан бастап бақылау жасай отырып, профессор Қараев Жауынбайдың «Деңгейлік саралау технологиясын» таңдап алдық. Мұндағы мақсатымыз -өз бетімен дами алатын, әр түрлі өмірдің қиындықтарына төзе білетін, белсенді, білімді оқушыны тәрбиелеу.

Бұл технология, біріншіден, дамыта окыту идеясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді, өйткені ол окушының ойлауын, елестету мен еске сақтауын, ынтасын, белсенділігін, білім сапасының дамуына көмектеседі. Әр окушының кемінде мемлекеттік (стандарттық) деңгейіне сәйкес білім алуына кепілдік береді.

Деңгейлік саралау технологиясы окушының да, мұғалімнің де белсенді шығармашылық кызметін дамытуға бағытталған.

Сабақ кезінде деңгейлік тапсырмалар арқылы окушы тек қана міндетті деңгейдегі тапсырмаларды орындап қана қоймай, бірнеше деңгейдегі тапсырмаларды орындап, өз кабілетін көрсете алады. Енді осы деңгейлерді аңықтап алайық:

I деңгей -минималды қалапты окушы деңгейі,

II деңгей- алгоритмдік денгей,

III деңгей- жалпы, ойлауды қажет ететін, танымдық іздену (эврестикалық) деңгей, бұл деңгейде окушы өзі тұжырым жасайды (сөздікті пайдаланып, мәтін аударады, сөзжұмбақ, ребус шешеді),

IV деңгей- шығармашылык деңгей.

Енді осы деңгейлік тапсырмалар беру үлгісін 6-сыныпта өткізілген «Сан есімді қайталау»` деген сабақта көрейік.

Сабақтың мақсаты:

1) оқушылардың сан есімнен алған білімдерін тиянактау, теориялық білімдерін практикалық тұрғыда тексеру;

2) тапқырлық, ізденімпаздық, ойлау қабілеттерін дамыту;

3) орындалатын жұмыстар арқылы еңбексүйгіштікке тербиелеу.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, тест.

Көрнекіліктер:суреттер сөзжұмбақ.

Сабақтың барысы.

1. Ұйымдастыру кезеңі.

Мен-казақтың тілімін,

Беретін көп білімім.

Достасатын сендермен

Жақсы пәнңің бірімін.

Үйретем тіл зандарын,

Сөзіме құлақ сал бәрің,

Менімен тез іске асар

Ойға алған арманың

Міне, балалар туған тіліміз қазақ тілі ұжымдық оқыту арқылы деңгейлік

тапсырмаларды орындау барысында өтпек.

Сыныпты білім деңгейіне қарай 3 топқа бөлу:І топ(``Өте жақсы``оқитын окушылар); ІІ топ(``Жақсы`` оқитын окушылар); ІІІ топ (``Орташа``окитын окушылар).

ІІ Негізгі бөлім.

а) Үй тапсырмасын тексеру.

Көрнекі-бейнелеп ойлау. Мына жазба карточкаға қарап, сөз табын табыңдар.

Антоним

Буын

Сан есім

Жалғау

Бастауыш

ә) «Топтастыру» әдісі бойынша сан есімдерден білетін ұғымдарынды жаз.

Заттың санын,ретін, мөлшерін,білдіреді

Сан есім

Қанша, неше, нешеу, нешінші?

Құрамына қарай: дара, күрделі

Мағынасына қарай:

1)есептік 3)жинактық 5)бөлшектік

2)реттік 4)төптау 6)болжалдык

б) Топтармен жұмыс.

Білім деңгейіне қарай әр топқа тапсырмалар беру. Деңгейден деңгейге көшкен сайын тасырмалар да күрделене түседі.

І деңгей

І топ. 1-тапсырма. Сөйлем ішінен сан есімдерді тауып, кұрамына, мағынасына қарай ажырат.

1941 жылы 22 маусымда неміс фашистері тұтқиылдан елімізге шабуыл жасады.

2-тапсырма. Реттік сан есім дегеніміз не? Реттік сан есімнің цифрмен берілгендегі жазылуы туралы айтындар.

II топ. 1-тапсырма. Мақал-мәтелдердің сөздерін тиісті орнына қойып, құрастыр.

1. Сом, ақшаң, жүз, болғанша, жолдасың, болсын, жүз.

2. Тілін, жұрттың, біл, жеті,

3. Түрлі, білім, жеті, біл.

2-тапсырма. Болжалдық сан есім, оның жасалу жолдары туралы айтыңдар.

III топ. 1-тапсырма. Сөйлем ішінен сан есімді тап. Майдан даласына миллиондаған қыз-жігіттер аттанды.

2-тапсырма. Сан есім дегеніміз не? Сан есімді қатыстырып сөйлем құрастырыңдар.

II деңгей

1 топ. 1-тапсырма. Берілген есептік сан есімдерден реттік, топтау, болжалдық сан есімдер жасап, сөзбен жазындар.

6, 10, 105, 35, 636, 482, 1991, 2004, 10205, 1965.

2-тапсырма. Берілген мақал-мәтелдерді оқып, көп нүктенің орнына тиісті сан есімдерді қой, талда.

1. Жаздың ... күні

Қыстың ... күнін асырар.

2. ... жасар бала алыстан келсе,

... қария сәлем берер.

3. ... аяқтыда бота тату,

... аяқтыда бажа тату.

II топ. 1-тапсырма. Ребусты шешіндер.

(Қолдың суреті)

5 1-дей

(ағаштың суреті) ,

, , , ,

Берілген сан есімдерді қатысттырып, сөйлем құрастыр.

Жеті-сегіз, он үштерде, алпыстай, ондаған, жиырма шақты.

III топ. 1-тапсырма. Жаңылтпашты оқып, айтыңдар. Сан есімдерді қатыстырып, өздерің жаңылтпаш құрастырыңдар.

Бес түп алма

«Бестік» алғандікі

Төрт түп алма

«Төрттік» алғандікі

«Бестік» алғандікі

Төрт түп алма

«Төрттік» алғандікі

«Төрттік» алған

Бес түп алма алмайды

«Бестік» алған

Төрт түп алма алмайды

2-тапсырма. Дара, күрделі сан есімдерді бөлек-бөлек жаз.

Жүзінші, жетпіс бес, екі, кырық шақты, отыздай, төртеу.

III деңгей

I топ. 1- тапсырма. Шығармашылық жұмыс. Сюжетті суретке қарап, сурет мазмұнына лайық шағын әңгіме құрастырыңдар.(сан есімдерді қатыстыру).

II топ. 1- тапсырма. Тест. Сан есімдердің қайсысының жазылғаны дұрыс.

1. а) 2004-жыл

ә) 2004 жыл

2. а) V том

ә) V-том

3. а) 7-сынып

ә) 7 сынып

4. а) 10-даған

ә) 10 даған

III топ. 1- тапсырма. Сөзжұмбақты шешіндер.

1. Кәделі мүше.

2. Ел ордасы.

3. Ас атасы.

4. «Кет» сөзінің антонимі.

5. Нәрестенің төсегі.

6. Киім қыстыратын орын.

7. Сөздің көркі

с

а

н

е

с

і

м

III. Сабақты қорытыңдылау.

IV. Үйге тапсырма. Оқыған көркем шығармаладан сан есімге 5 сөйлем жазып келу.

V. Білімдерін бағалау.

Ж.А. Қараев технологиясы бойынша оқытуда оқушы жаңа білімді өзі меңгере отырып, әр түрлі деңгейдегі тапсырмаларды орындайды. Оқущының себеп, іскерлік, ес, ақыл-ой дамуына әсер ету нәтижесінде білім сапасы көтеріледі, өзін-өзі дамытуға себеп болады. Бағалау және бақылау іс-әрекетін ұйымдастырудың дәстүрлі түрі өзгереді.

Қорыта айтқанда осы технологияның идеяларын жүйелі түрде қолға алсақ, оқушыларымыз жыл аяғында өткізілетін сынақтарға ауызша да, жазбаша да дайын болары сөзсіз.

Пайдаланған әдебиеттер:

1. Б.Құлмамбетова, А. Ысанова, М. Исинғарина «Қазақ тілін оқыту әдістемесі» Алматы «Білім» 2000 ж

2.Қ. Қадашева «Жаңаша жаңғыртып оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері, өзге тілді дәрісханадағы қазақ тілі» Алмата, 2001 ж