Ашық сабақ: нан қайдан шығады ? қазақша

Ақмола облысы

Зеренді ауданы

Викторовка ауылы

«Айгөлек» б\б

Ашық сабақ

Тақырыбы:

«Нан қайдан шығады»

Өткізген: Буршахбай.А

2015 -2016 оқу жылы

Сабақтың тақырыбы: Нан -қайдан шығады.

Сабақтың мақсаты: Балаларға нанды қадірлеу, оны қастерлеуге ұғындыру.

Мақал - мәтелдерді, тиым сөздерді, тақпақты пайдалана отырып, балалардың сөздік қорын,тіл байлығын дамыту,еңбекті құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Піскен нан түрлері, суреттер.

Әдіс - тәсілі: Сұрақ - жауап, түсіндіру, Әңгімелеу.

Шаттық Шеңбері:

Еліміз тыныш болсын

Әке шешем аман болсын

Нанымыз көп болсын

Достарымыз көп болсын!

Сабақтың барысы:

Нан - дастархан құты.Нан - тоқтық, нан- байлық.

Дастархан басында әрбір түйір нан қаншама адамның ерен еңбегі, маңдай тері, аялы алақаны арқылы ғана алдымызға келетінін еш уақытта ұмытпауымыз керек. Нанды шашуға, жерге тастауға, басуға болмайды. Жерде жатқан нан болса, алып адам баспайтын жерге қою керек. Егер менен Әлемдегі ең асыл не? - дей қалса,бөгелместен:,,Нан'' - деп жауап берген болар едім. Себебі нан - әлемнің жарығы , Күннен нұр алады, адамға Күннің нұрын құяды, оның өмірін күндей жарқыратады''.- Ыбырай Жақаев.

Желбіреп тіршіліктің туы талқып

Ұмтылса уақыт-тұлпар алға тартып.

Адамзат әлем сырын қанша білсе,

Тапқан жоқ асыл қорек наннан артық

Тышқан қонаққа келіп балалардан нан қайдан шыққаның білгілерін келе ме?

Нан туралы мақал-мәтелдер:

Санжар: Нан - береке бастауы.

Аррайан: Нан көп болса, қарның тоқ болар.

Радмир: Нан - күш қуат көзі.

Жансая: Нан - адам баласының басты байлығы.

Балалар: Нан туралы тақпақ білесіндер ме?

Асанәлі: Ас - атасы нан

Аррайан: Ақ күлшеге қол созады балбөбек

Алтыннан да, гауһардан да ол бөбек

Ақ аспандай дастарханды ашады

Күн сияқты қып-қызыл нан дөңгелек.

Жансая:

Нан қоқымын шашпандар

Жерде жатса баспандар

Теріп алып қастерлеп

Торғайларға тастаңдар

Санжар:

Сылтау іздеп тұрғаным жоқ сыныққа,

Нан алдында аласа ғой ұлық та,

Ұлым, ұмытсаң да , бір үзім

Нанның қадір қасиетін ұмытпа.

Бидай:

Мен адамдардың аңсары ауған, ас арқауы ақ бидаймын. Мені жер бетінің көп халқы өте ерте дәуірлерден біледі және мен арқылы ұрпақ жайып өсіп келеді. Дәнімнің құрамында адам организімі үшін өте қажетті, әрі сіңімді крахмал,белок,май,қант т.б. заттар болғандықтан, менен жасалған түрлі тағамдар адамның күш-құтының арқауы, дастарханның берекесі, тіршілігінің көзімін.

• Біз дәнбіз, диқан жерге дән екті

• (дән сепкен қимылды көрсетеді)

• Сіркіреп, жаңбыр жауды

• (қолдарын шапалақтайды)

• Жер бетіне көгеріп, бидай шықты

• (қолдарын жоғары көтереді)

• Жайлап самал жел есті

• (қолдарын ырғайды)

Өсиет сөздер:

Жасмин: Алтын - тас, дақыл - ас.

Алмас: Ақ бидайдың қадірін ашыққанда білерсің.

Жансая: Қоныс көркі там, дастархан көркі - нан.

Антон:Нан - астың басы, тәртіп - істің басы.

Нанға биік қол созсаң - бас құранды,

Тек құранды алам деп - басын нанды.

Осы болған қазақтың қағидасы

Іздемегін аспаннан баспанаңды.

Бір шөкім тұз үйіне ала барғын, Адамды да қарсалып алады алдан, Сосын ,,нанан ауыз ти!''- деп тұратын, Айналайын ардақты аналардан.

Ұннан жасалған тағамдар:

Бата:

Нандай жоқ қой асыл дәм
Жеп үйренген жасыңнан
Дастарқаннан нан кетсе
Береке кетер асыңнан
Ей, балалар, балалар
Болмаңдар сірә нанға зар
Өмірдің алтын арқауы
Бар қасиет нанда бар.

Қолдан келсе көңілде қоштық болсын,

Одан көпті күтсең сен бос күткенсің.

Дастарханда нан болсын азаматым!

Аузыңдағы нан дәмі - Достық болсын.

Ән: «Бауырсақ»

1. Аю не жейді.
2. Еңқымбатадам.
3. Онсызөміржоқ.
4. «Кел, балалар, оқылық!» өлеңінің авторы.
5. Шағатынжәндік.
6. Біз уақытты қайдан білеміз.
7. Ас атасы.
8. Ұзын құлақты қандай жануар?

Нан туралы мақал-мәтелдер:

Санжар: Нан - береке бастауы.

Аррайан: Нан көп болса, қарның тоқ болар.

Радмир: Нан - күш қуат көзі.

Аяжан: Нан - адам баласының басты байлығы.

Аррайан:Ақ күлшеге қол созады балбөбек

Алтыннан да, гауһардан да ол бөбек

Ақ аспандай дастарханды ашады

Күн сияқты қып-қызыл нан дөңгелек.

Аяжан:

Нанын да жеп көріп еді арпаның,

Дәмі де есте түйірі жоқ сорпаның.

Нанды кейде тас қып ойнап жүретін

Қарны тоқ балалардан қорқамын.

Санжар:

Сылтау іздеп тұрғаным жоқ сыныққа,

Нан алдында аласа ғой ұлық та,

Ұлым, ұмытсаң да , бір үзім

Нанның қадір қасиетін ұмытпа.

Өсиет сөздер:

Жасмин: Алтын - тас, дақыл - ас.

Алмас: Ақ бидайдың қадірін ашыққанда білерсің.

Марғұлан: Қоныс көркі там, дастархан көркі - нан.

Антон:Нан - астың басы, тәртіп - істің басы.

Нанға биік қол созсаң - бас құранды,

Тек құранды алам деп - басын нанды.

Осы болған қазақтың қағидасы

Іздемегін аспаннан баспанаңды.

,,Қазақты Нақыл сөздер.

Арайан:,,Нан - береке бастауы''.

Алмас:,,Нан - күш-қуат көз''і.

Радмир:,, Ас атасы - нан''.

Санжар:,, Нан - дастарқанға сәні! ''

Алмас: Нанға төтеп береді қамал қандай!

Нандыаймалапжатадысамалқанбай.

Бұл дәстүрдің өзі де әуел баста,

Жұпарынан нанның тек жаралғандай.

Қолдан келсе көңілде қоштық болсын,

Одан көпті күтсең сен бос күткенсің.

Дастарханда нан болсын азаматым!

Аузыңдағы нан дәмі - Достық болсын.

1. Балаларға көрнекі құралдарды пайдалана отырып, ертегінің мазмұнын түсіндіру.
2. Нанның адам еңбегімен келетінін, оған көп күш жұмсалатынын түсіндіру.
3. Оқу іс-әрекеті барысында балаларға нанды қастерлеу керектігін түсіндіре келе, адамдардың еңбегін құрметтеуге тәрбиелеу.
Көрнекіліктері: нанның түрлері, бидай, комбайн, диірменнің суреттері.
Жаңа сөздер: наубайхана, диірменші, қауыз, диқан.
Сабақтың барысы:
1. Кіріспе әңгіме.
- Балалар, мына суреттен нанның қандай түрлерін көріп тұрсыңдар? Атап беріңдер.
- Нанды неден пісіреді?
- Ұнды қалай жасайды? (Балалардың жауаптары тыңдалады).
- Мынау - бидай масағы, сабағы, мұртшалары. Егер бидайдың қауызын аршитын болсақ, ішінен бидайдың дәні шығады. Бидайды ұнтақтаса, ұн болады. Наубайханада осы аппақ ұнға тұз, су, ашытқы араластырып, қамыр илеп, нан пісіреді.
2. Сөздік жұмысын жүргізу.
Оқу іс-әрекетінің барысында танысатын наубайхана, наубайшы, диірмен, комбайн сөздерінің мағынасын түсіндіру.
Наубайхана - нан пісіретін, нан жабатын орын.
Наубайшы - наубайханада нан пісіретін адам.
Диірмен - дәнді дақылдарды тартып, ұн шығаратын кәсіпорын.
Комбайн - әр алуан дақылдарды жинап, бастыруға арналған машина.
3. Жұмбақ шешу.
Қыр басында әрқилы,
Сары теңіз толқиды.
(Егін)
4. Педагогтің түсіндіруі.
- Балалар, диқан сөзін қалай түсінесіңдер?
- Диқан - егін шаруашылығымен айналысатын адам.
- Диқан көктемде егістікке егін - бидай, қарабидай, арпа, жүгері, сұлы, т.б. егеді. Оны жаздай күтіп-баптайды. Күзде егіс даласында бидайды комбайнмен орады, жинайды, бастырады. Жүк машинасымен тасиды. Қырманға әкеліп, тазалап, кептіреді. Сонан соң элеваторға жібереді. Элеватор - бидай сақтайтын қойма, онда бидайды көп жылдар бойы сақтауға болады, Одан диірменге жібереді. Диірменшілер ұн тартады. (Элеватор, диірменнің суреттері көрсетіледі). Ұнды наубайхана жөнелтеді. Наубайханада наубайшылар әртүрлі нан пісіреді. Ыстық нан, үн дүкендерге түседі. Дүкеннен нанды, ұнды сатып аламыз. Анамыз ұннан бауырсақ, шелпек, нан, тоқаш, т.б. пісіреді.
5. Сергіту сәтін өткізу.
Жайқалады ақ бидай, (Қолдарын жоғары көтеріп тербеледі).
Басын иіп аққудай. (Бастарын иеді).
Трактор мен комбайн (Қолдарын алға созып, тракторды жүргізеді).
Жүргізуге мен дайын. (Қолдарын айналдыра комбайнды жүргізеді).
6. М. Етекбаевтың «Нан қайдан келеді?» ертегісін оқу.
Тәрбиеші ертегінің бөлім-бөлімге бөліп оқып, сұрақтар қояды, балалардың жауаптарын тыңдап, оларды толықтырып отырады. (Ертегі хрестоматияда берілген). Дәптердегі ертегі мазмұнына сай салынған сурет арқылы ертегі мазмұны ашылады.
7. Жазбаша жұмыс.
8. Жұмбақ шешу. Жұмбақтың шешуі: қырман.

3. Сабақты қорытындылау.
- Тышқанды қандай сұрақ мазалады?
- Нан қайдан келеді?
- Тышқан сұрағына жауап ала алды ма?
- «Нан - байлық, нан - береке» деп халқымыз бекер айтпаған. Міне, көрдіңдер ме? Қаншама адам еңбек етеді екен. Сондықтан дастарқанға зор еңбекпен келген нан тағамдарын қастерлеуіміз керек.

Білім беру саласы: «Әлеуметтік орта»
Бағдарлама тараулары: Көркем әдебиет
Тақырыбы: « Дүкенге нан қайдан келді?»
Мақсаты: «Дүкенге нан қайдан келді?» деген әңгімені оқып беріп, балаларға түсіндіру барысында сөздік қорларын, сөйлеу мәдениетін, ойлау қабілетін дамыту. Нанның қасиеті, наннан жасалатын тағамдар туралы мағлұмат беру. Еңбекті бағалап, адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру.
Құрал жабдықтар: Суреттер, тақырыптық слайд
Қостілдік компонент: Нан - хлеб, ұн - мука, дүкен - магазин
«Бауырсақ» ертегі жайлы суреттер, үстел - үсті театр кейіпкерлері Дидактикалық ойын: «Ол не?»
Балаларға ұнды көрсетеді, ұннан не жасалатынын айтады, суреттерді көрсетеді.
Балаларға ұнды ұстатып, көрсетеді

Үстелді айнала отырады.
Мұқият қарайды, қуанады, тыңдайды.

Әңгімені мұқият тыңдайды.
Суреттерді көреді.
Ұнды қызығушылықпен ұстап көреді
Іздену - ұйымдастырушы
Дүкенге нан қалай келетінің әңгіме құрастырып, слайдты пайдаланып айтып, түсіндіреді.
1. Егінді жерлердің суреті
2. Масақтар
3. Қамыр илеу
4. Ұннан жасалынған әр түрлі тағамдардың суреті.
5. «Бауырсақ» ертегісі
- Балалар ертегідегі бауырсақты аман алып қалу үшін ертегіні өзгертіп көрейікші.
- Қандай ақылды балалар! Ақырында бауырсақ, әже мен атаға қайтып барыпты.

Мақал - мәтел:
Ас иесімен тәтті,
Табағымен жақсы.

Балалар суреттерге қарап наның қалай пайда болатының естеріне сақтайды.

«Бауырсақ» ертегісін қызықтап қарайды.
Ертегінің соңын өзгертуге тырысады.

Мақал - мәтелдерді, нақыл сөздерді қайталады.
•
Нан - тамақтың атасы.
Ынтымақ - көптің батасы.
Мақал - мәтелдерді оқып, мағынасын түсіндіреді.
Сөздік жұмыс:
Нан - хлеб, ұн - мука, дүкен - магазин

Хормен, жекелеме сөздерді қайталайды.
•
Рефлексивті - коррегиялық
Сергіту сәт:
Нан қоқымын шашпандар,
Жерде жатса баспандар.
Теріп алып, қастерлеп,
Торғайларға тастандар.
Ойын:
«Суреттерге саяхат»
Әженің атынан балаларға бауырсақтың суретін беру.

Қимылдарын қайталайды, көрсетеді.
Суреттерге қызығушылықпен қарап, ойынға белсенді қатысып отырады.
Болжамды нәтиже:
Білу керек: Әңгімені мұқият тыңдап мазмұнын түсініп тыңдай.
Қалыптасқан әдет: Нанның қайдан келетінін, қамырды жасау технологиясы туралы мағлұмат.
Істей білу керек: Қорыты

Тақырыбы: «Қайданкелдіңбауырсақ?»
Мақсаты:
Білімділік: Нан туралы түсінікберу, дәнтұқымыментаныстыру, бидайданнанжасалатынынайтаотырып, дастарханғажеткенгедейінгіістелетінеңбекмазмұнымен, қолданылатынтехникалардыңаттарыментаныстыру. Диханшылардыңеңбегіментаныстыру. Үлкендердіңеңбегін бағалайбілугетәрбиелеу.
Дамытушылық: Балалардыңақыл-ойбелсенділігінарттыру. Өлең, мақал-мәтелдерарқылытілбайлығындамыту, жетілдіру.
Тәрбиелік: Берілгентапсырманыорындауға, еңбекқорлыққатәрбиелеу.
Әдіс-тәсілдер: қызығушылығынояту, ассоциация, мағнанытану, рефлексия.
Сабақтыңбарысы: Ұйымдастырубөлімі. Классүштопқабөлініпотырады.
Психологиялықсәт:
Тренинг. «Жүрекжылуытренингі»оқушылардөңгеленетұрып, бір-бірінежүрекұсынаотырыптілектерінбілдіреді.
Үйтапсырмасынсұрау, бекіту.
Көктеммезгілініңқандайбелгілерібар?
Слайд. Топтастыру. «Көктем»
Жаңасабақ.
Тақырыбы: Ө.Тұрманжановтыңөлеңі.
«Қайданкелдіңбауырсақ?»
Оқушылардытопқабөліпаламын. Олүшінсуреттертаратамын, бірдейсуреталғаноқушыларболыптопқабөлінеді. Үштопқаатқоямын.
1 топ-бауырсақтобы,
2 топ-тоқаштобы.
3 топ-торттобы.
Топтыңатынаассоциацияжасау, қалайжасалатынынқағазғажазу, шешімдерінжариялау.
Мағнаныашу.
Слайдарқылыбауырсақтыңқалайкелгенінтүсіндіру.
Бауырсақпенқуыршақрөлгебөліпоқидыоқушылыр.
Нан, бидайтуралы тақпақтарайту, мақалмәтелайту.
Сергітусәті.
1. Тапсырма. жұптықоқу. Топтанбірбалаоқиды, қалғандарытыңдайды. Солай 3 топтанбірбаладаноқыпшығады.
Ә) дәптерменжұмыс. Көркемжазу.
2. Тапсырма:
Заттыңқимылынбілдіретінсөздерберіледі.
Секірді. Жүгірді. Ойнады.
Осысөздердіқатыстырып, сөйлемқұрау, сұраққою.
3. тапсырма
Мынасөздергесұраққой:
Дәрігер, Алмас, қоян, мектеп, әкелді, ит, құрылысшы, ұшты, әнші, орындық, отырғызды.
4 тапсырма
Сөздердіңқарсымағналысыңарынтап:
Ұзын-қысқа
Үлкен-кіші
Биік-аласа
Жүйрік-баяу
Әлсіз-күшті
Оңай-қиын.

5 тапсырма
Құстарқалайдыбыстайды. Сәйкестендірусызығыарқылықосу.

6 тапсырма
Үйжануарларыныңтөлдерінтабуғакөмектес. Сәйкестендірусызығыарқылықосу.

Дидактикалықойын. «Дәмінсезіпанықта».

Қорытынды:
Сөзжұмбақшешу. «Бауырсақ»
Топтастырустратегиясы.
Бауырсақ тоқаш
Тандырнан нан бөлкенан
Торт
Балалардыңайтқантақпақтары:
1 бала: Нанқиқымыншашпаңдар,
Жердежатсабаспаңдар!
Теріпалыпқастерлеп,
Торғайларғатастаңдар!

2 бала: Көктемдеегінегетін,
Күздежиынберетін.
Біздіңдалабайдала,
Алтынастықайнала.

3 бала: Астықдаласәулеті,
Астықотандәулеті.
Біздіңдалабайдала,
Алтынастықайнала.

4 бала Нан атасы - бидаймын,
Елгеастықсилаймын.
Піскенімдеменқырда,
Қауызымасимаймын.
Мақал-мәтел.
1. "Нанболса, әндеболады".
2. "Асатасы-Нан,
Нанатасы - дән".
3."Нанбаржердетірлік бар".
4. "Жердіңсәні-егін,
Ердіңсәні - білім".
5. "Жалқаудыңжанытәтті,
Еңбектіңнанытәтті".
6. еңбектүбі-береке.

Үйгетапсырма. Өлеңдімәнерлепоқу. Еңбектуралы 3 мақалжазыпкелу.
Рефлексия.
- Сабақтыжақсытүсінгендерің, өтежақсыұнағандарыңкүнгежапсырыңдар, түсінбей, сабақұнамағандарыңбұлтқажапсырыңдаржетондарыңды.
Бағалау. Жетонарқылыбағалау.
- ЕндісабағымыздыҚадірМырзалиевтіңмынаөлеңжолыменаяқтағымкеліпотыр:
Бірүзімнаналыпқалғанөмірді,
Бірүзімнанқолдакетпенойнатқан,
Бірүзімнаншыңғасоқабайлатқан,
Бірүзімнаналажаздайшөпшауып,
Бірүзімнанқұрдаладақойбаққан.
Назарқойыптыңдағандарыңызғарахмет

Сөзжұмбақ«Бауырсақ»
Б
А
У
Ы
Р
С
А
Қ

1. Аю не жейді.
2. Еңқымбатадам.
3. Онсызөміржоқ.
4. «Кел, балалар, оқылық!» өлеңініңавторы.
5. Шағатынжәндік.
6. Біз уақытты қайдан білеміз.
7. Асатасы.
8.Ұзын құлаты қандай жануар?

1 бала: Нан қиқымыншашпаңдар,
Жердежатсабаспаңдар!
Теріпалыпқастерлеп,
Торғайларғатастаңдар!

2 бала: Көктемдеегінегетін,
Күздежиынберетін.
Біздіңдалабайдала,
Алтынастықайнала.

3 бала: Астықдала сәулеті,
Астықотандәулеті.
Біздіңдалабайдала,
Алтынастықайнала.

4 бала Нан атасы - бидаймын,
Елгеастықсилаймын.
Піскенімдеменқырда,
Қауызымасимаймын.

1. "Нан болса, әндеболады".

2. "Ас атасы - Нан,
Нан атасы - дән".

2. "Нан бар жердетірлік бар".

4. "Жердіңсәні-егін,
Ердіңсәні - білім".

5. "Жалқаудыңжанытәтті,
Еңбектіңнанытәтті".

6. Еңбектүбі-береке.

ндыжасау. Сұрақтарғатолықжауап беру.