- Преподавателю
- Другое
- Приключение снегурочки (Харжыгаштын ужуралдары)
Приключение снегурочки (Харжыгаштын ужуралдары)
Раздел | Другое |
Класс | - |
Тип | Конспекты |
Автор | Монгуш А.Д. |
Дата | 15.02.2015 |
Формат | docx |
Изображения | Есть |
Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение
Детский сад «Чечек» комбинированного вида
с. Хандагайты Овюрского кожууна
«Харжыгаштың ужуралдары»
Кижизидикчи: Монгуш А.Д.
Хандагайты суур, 2014ч
Чаа чыл байырлалынга таарыштыр каастап каан өрээл.
Дерилгези:
Каастап каан шиви, гирляндылар, Соок-Ирейниң, Харжыгаштың, уптекчилерниң хептери.
Киржикчилери:
Эртирикчи, Соок-Ирей, Харжыгаш, 1-ги уптекчи , 2-ги уптекчи.
Эртирикчи: Здравствуйте, детишки, девчонки и мальчишки!
Лесом частым, полем вьюжным
Зимний праздник к нам идёт.
Так давайте скажем дружно.
Все: Здравствуй, здравствуй, Новый год!
Егор: Что такое новый год!
Это дружный хоровод,
Это смех ребят весёлых
Возле всех нарядных елок.
Джамбулат: Что такое новый год!
Всем известно наперед;
Это дудки и скрипки,
Шутки песни и улыбки.
Норжай: Ёлочка зелёная выросла в лесу,
И под каждой веточкой шишки на весу.
Динара: Пригласили ёлочку мы на Новый год,
И она сказала нам, к вечеру придёт.
Сайынды: И пришла, нарядная, в блеске серебра,
Мы плясать под ёлочкой рады до утра!
Ыры: «В лесу родилась ёлочка»
Санхэ: Чалап тур бис, манап тур бис
Чаа чыл дүрген чедип келем
Чаагай чанчыл- сагылгавыс
Чаларадып өршээп көрем.
Солаңгылыг Хар-Кыс-биле
Соок-Ирей келиңерем.
Чолувусту йөрээвишаан,
Чолукшужуп көрүңерем
Ыры, шүлүк танцы-биле
Хамык чаштар белен тур бис
Чаа чыл, дурген чедип келем -
Чалап тур бис, манап тур бис.
Сайынды: Соок Ирей солун ирей
Соңгам соктап келир ирей
Чаа чылдың байырында
Чаагай сөңнүг келир ирей
Ыры «Коңгажыгаш»
Ыры: «Вот так вот»
Ыры: «Садигим»
Уруглар сандайларга олуруп алырлар. Ийи үптекчилер кирип келир.
1-ги уптекчи: Ой, кайда келдивис?
2-ги уптекчи: Билбес мен. Тур... көр даан. Каастап каан шиви.
1-ги уптекчи: Удавас Чаа чыл боор-дыр аа. Борта Соок-Ирей кээр-дир, Харжыгашты база эдертип алыр.
2-ги уптекчи: Бир чуве бодап алдым; Соок-Ирейден Харжыгашты оорлаптаалам? Ооң орнунга шаңналдан негеп аар бис.А ында дыка хөй шоколадтар, конфеталар, мага хандыр чиптер бис!
1-ги уптекчи: Шын-дыр, ийе, ынчалза-даа харжыгашты канчаар оорлаптар бис?
2-ги уптекчи: Бодуун чуве-дир. Бо, менде сок бар. Ынаар удудар эмден кудупкаш, Соок-Ирейге ижиртиптер бис, удуп каарга Харжыгашты оорлаптар бис.
1-ги уптекчи: Че, ынчаар бис. Соок-Ирейни манаалы. Үптекчилер чоруптарлар.
Эртирикчи: Тып көрүңерем, биске кым кээр-дир? Тывызыктан салыйн.
Улуг-биче хамык чонга,
Улуг белээн чүктеп келди.
Сонгу доштуг океандан
Кым аалдап кээр-дир?
Уруглар: Соок-Ирей!
Эртирикчи: Кырган-ачай Соок-Ирейни бистиң-биле Чаа чылдың байырлалын уткуур кылдыр кыйгыраалыңарам, уруглар.
Уруглар Соок-Ирейни ыыткыр кыйгырарлар. Соок-Ирей кирип келир.
Соок-Ирей: Чаа чыл-биле, уруглар! Башкылар! Ада-иелер!
Үнүп келген байырлалывыс-биле!
Аас-кежикти, өөрүшкүнү
Силерниң шуптуңарга күзеп тур мен!
Каас чараш шививисти долгандыр
Хороводтап танцылаальңар.
Дыка-ла үр манаанывыс
Чаа чылды уткуулуңар!
Эртирикчи: Кырган-ачай Соок-Ирей, бистин шививис ам-даа чырывайн тур.
Соок-Ирей: Ол коргунчуг чүве эвес-тир.
Хып кел, каас чараш шивижигеш!
Уругларкьғ шуптузун өөртүп көр:
Хөглүг, ыыткыр каткы-хөг
Байырлалга чангыланзын!
Шивиде гирляндылар хып кээр.
Ыры «Ёлочка»
Соок-Ирей: Эр хейлер, уруглар! Дыка-ла хөгледивис изиргени бердим. Суксай бердим,суг болза, ижиптертер.
Үптекчи: Аа, Соок-ирей суксай бердин бе? Бо бистин соогувусту иживит.
Суксааныннын шуут дораан чидириптер.
Соок-ирей: Бо чүү деп сок чувел? Адын чүү дээр чувел?
Эртирикчи: А мону чуу дээр ийик, «Арсикола» деп сок тур. Танывас кижи ону билбес.
Соок-Ирей: Че, ындыг болза ижиптейн (ижер). Ой бо кандай чувел, карактарым шимдинип тур. Удуур деп бардым.
Соок-Ирей сандай кырынга олуруп алгаш «удуп каар».
Үптекчилер: (ырлаар) Ой экизин - экизиин,
Соок-Ирейни удудуп кааптывыс.
Ой экизин - экизиин,
Соок-Ирейни удудуп кааптывыс.
Үптекчилер шиви артынче халчып чоруй баарлар.
Харжыгаш кирип кээр.
Харжыгаш: Экии, шупту! Чаа-чыл-биле өңнуктер! Ойт, кырган-ачам канчап барганы ол? Удуп чыдар кижи шээй...
Үптекчилер шиви артындан унуп кээрлер.
1-ги уптекчи: Удузун, удузун.Аңаа шаптыктаан ажыы чок. Бистиң-биле чоруур сен. Сени бистер белектерге орнаар бис.
Харжыгаш: Ынчаарга хоржок болгай, мен чогумда байырлал болбас.
2-ги уптекчи: Байырлал болбас деп тур сен бе? Боор чуве-дир, Ынчалза-даа Харжыгаш мен боор мен! (Эжинче) Че, Харжыгашты аргаже сөөрт, баргаш солуй кеттинип алыйн.
Үптекчилер Харжыгашты ап алгаш өске өрээлче алгаш чоруй баар. Соок-Ирей оттуп келир.
Соок-Ирей: Ой, ол канчаарым ол? Байырлал уламчылаар тудум, удуп. А Харжыгаш кайыл, ам-даа келбээни ол бе?
Үптекчи: Мында мен кырган-ачай, каастаныр дээш озалдап калдым. Соок-Ирей: Бо Харжыгаш мээң, уруум бе, уруглар?
Үптекчи: Сээң, сээң. Көр даан, чүм кандыг чуве-дир?
Соок-Ирей: Шын Харжыгаш сен сен бе дээрзин, ам хынаптар бис. Кежээлерде чүнү канчаарынга ынак сен, чугаалап көрем.
Үптекчи: Көзер ойнаарынга.
Соок-Ирей: Чоок. Шын Харжыгаш кежээлерде тоол номчуурунга ынак. Харжыгаш кандыг ырылар ырлаарынга ынагыл. Ырлап көрем.
«Капитан Врунгель» деп мультфильмден үзүндү ыры.
Соок-Ирей: Чок, чок. Харжыгаш ындыг сөстер танывас. Силер Харжыгашты оорлап апарган силер. Кайнаар апардыңар?
Үптекчилер: Мен шуут көрбедим. Чоруурум ол.
Үптекчи чоруптар.
Соок-Ирей: Уруглар, Харжыгашты кайыын дилээр болзувуса экил? Аа билип каааптым. Аргаже дилээр бис.
Уруглар «Аннарнын самын» танцылаар.
Соок-Ирей: Шылай берген-даа ышкаш мен.
Эртирикчи: Дыштан кырган-ачай, Соок-Ирей, а уруглар сеңээ шулуктерден чугаалап берзинер.
Уруглар чаа чыл дугайында шулуктерин чугаалаарлар. Соок-ирей уругларны хапта чигири-биле шаннаар.
Эртирикчи: Соок-Ирей, кор даан сенээ уптекчилерден чагаа келген чуве-дир. Соок-ирей чагааны алгаш номчуур.
Соок-Ирей: « Харжыгашты бистен алыр деп бодап тур сен бе, кырган? Бир эвес алыр деп бодаар болзунза, белектерден белетке. Бис удавас чеде бээр бис» кажарларын! Белектер эккел деп! Ынчалза-даа мен бир чуве бодап кааптым... Силерге белек кылдыр!
Соок-Ирей шиви артынче кылаштааш ында хапты ап алыр.Соок-Ирей шиви артындан унуп кээрге уткуштур Харжыгашты артында чажырып алган үптекчилер кирип келир.
1-ги уптекчи: Че, кырган, белек кылдыр чуну белеткеп калдын? -айтырар. 2-ги уптекчи: Шоколад чиксээш шыдавайн тур мен.
Соок-Ирей: Ынчанмайн канчаар бо белеткеп кагдым. Харжыгаш чокта чаа чылды кандыг байырлал дээрил?
1-ги уптекчи: Белээн, бээр-бээр!
2-ги уптекчи: Ма, Харжыгажын ап ал!
Уптекчилер чоруптарлар.
Хаптан улуг конфетаны уштур.
1-ги уптекчи: Кандыг кончуг улуг хап боор! Мында дыка улуг шоколадтар бар боор он!
2-ги уптекчи: Дурген-дурген, тырт, ужул!
1-ги уптекчи: (Хаптак улуг конфетаны уштур. ) Болза-даа улуг шоколад-дыр. чуу дээр-дир? ПИ-ТУ-ШОК. Че, дурген часкаш чиили.
2-ги уптекчи: Бо чуу чувел? ( Дижи-биле ызырар). Чок, бо шоколад эвес-тир. Соок-Ирей бисти мегелеп каан.
Соок-Ирей: Чуу деп бодадынар? Силер ышкаш чалгаапайларга чоп белек бээр байырлал уезинде чараш кылдыр ырлап, танцылап турар уругларга белек чок боор эвес мен. Моон сонгаар тенектенир мурнунда боданынар.
Уптекчилер чоруптарлар.
Харжыгаш: Уругларга бээр белектеривис кайдал, кырган-ачай? Соок-Ирей: Турган чуве.(хапты дилээр). Кайда уттупканым ол?
Харжыгаш: Ам канчаар бис, кырган-ачай?
Соок-Ирей: Мунгарава, уруум, мээн хуулгазын хендирим дузалаар.
Мээн алдын, хуулгаазын,
Борбак хендирим,
Шойлуп-шойлуп чорткаш,
Мээн хавымны тып берип , корем
Хендирни кожеге уунче октаар, оон оожум бодунче чугааланмышаан тыртар: «бар-даа ышкаш...», «тудуп алдым... Хендирин тыртарга ужунда хымыш тыртынып кээр.
Соок-Ирей: Бо канчап бардын, тенекпейим-хендир?
Байырлал таварыштыр ойнап турарың ол бе?
Кырган-ачаң -биле тенектенмейн,
Белектерлиг хавымны тып берип корем!
Соок-Ирей хендирин катап октапкаш оожум бодунче тыртар.
Ийи-уш оолду дузалажыр кылдыр дилээр.
Соок-Ирей: Ам эр хей-дыр сен, белектеривис бо-дур. Соок-Ирей-биле Харжыгаш белектерин уругларга улээр.