Рабочая программа по осетинскому языку, 5 класс

КУСÆМ НОГ АХУЫРАДОН СТАНДАРТМÆ ГÆСГÆ

Майрæмыхъуаты Фатимæ,

АКЗУИ-ты ирон æвзаг æмæ литературæйы

кафедрæйы сæргълæууæг

Ирон æвзаг æмæ литературæйы уроктæ ног уавæрты амоныны мадзæлттæ

2015-2016 ахуыры азы Цæгат Ирыстон-Аланийы скъолатæ 5-æм кълæсты рахызтысты Федералон паддзахадон ахуырадон стандартмæ. Ивддзинæдтæ хаст æрцыдысты Федералон базисон пъланмæ æмæ уый фæдыл - Республикон базисон пъланмæ дæр.

Куыд райдайæн скъолайы, афтæ 5-æм къласы дæр бæлвырд фæкъаддæр сты ирон æвзаг æмæ литературæйы сахæттæ, 5-æм къласы дыууæ предметæн лæвæрд цæуы 3 сахаты (фæйнæ 1,5 сахаты алкæмæн дæр). Кæй зæгъын æй хъæуы, ацы хабар сагъæссаг у не 'ппæтæн дæр, æвзæрыздæм фæбæрæг уыдзæн скъолаты предметтæ амоныны уавæртыл. Фæкъуындæгдæр уыдзысты нæ уавæртæ, скъоладзаутæ иппæрд цæудзысты сæ мадæлон æвзаг æмæ литературæйæ.

Ног ахуырадон стандарт хорзæй цы хæссы, уый дæр æмбарæм: стыр æргом здæхт цæуы удварны хъомыладмæ куыд сæйрагдæр универсалон ахуырадон архайдмæ. Фæлæ уыцы куыст мадæлон æвзаг æмæ литературæйы фæлгæтты æппæтæй ахадгæдæрæй æххæстгонд кæй цæуы, ууыл та чи хъуыды кæны!

Ацы уавæр сæрмагонд хæс æвæры нæ кафедрæйы размæ дæр - лæмбынæг æркæсын хъæуы ахуырадон фæрæзтæм, феххуыс кæнын хъæуы ахуыргæнæгæн ног уавæрты кусынмæ.

Журналы ацы номыры мыхуыр кæнæм ирон æвзаджы Кусæн программæ 5-æм къласæн. Программæ лæвæрд цæуы хуызæгæн, ахуыргæнæджы бон æм у ивддзинæдтæ бахæссын.

Кусæн программæ ирон æвзагæй

(5-æм кълас)

Æмбарынгæнæн фыстæг

5-æм къласы ирон æвзаджы Кусæн программæ цæттæгонд æрцыд Федералон паддзахадон ахуырадон стандарты домæнтæм гæсгæ. Кусæн программæ арæзт у Ирон æвзаджы ахуырадон программæйы бындурыл (сфидар æй кодта Республикæ Цæгат Ирыстон-Аланийы Ахуырад æмæ наукæйы министрад, Дзæуджыхъæу, 2014).

Программæйы нысан:

• Ирон æвзаг ахуыр кæныны нысантæ æмæ фæстиуджытæ фæхуыздæр кæнын;

• ног ахуырадон стандартмæ гæсгæ астæуккаг скъолайы мадæлон æвзаг ахуыр кæныны технологитæ ивд кæй цæуынц, уый хынцгæйæ, ирон æвзаджы уроктæм ивддзинæдтæ бахæссын;

• астæуккаг скъолайы ирон æвзаг ахуыр кæныны ахадындзинад фæбæрзонддæр кæнын.

Программæйы мидис:

Астæуккаг скъолайы ахуырдзауты зонгæ кæнынц ирон литературон æвзаджы нормæтимæ, ахуыр сæ кæнынц хи ныхас литературон æвзагмæ гæсгæ аразыныл. Ацы уавæрмæ гæсгæ ирон æвзаджы ахуыртæ дæр арæзт сты ирон литературон æвзаджы тыххæй скъоладзаутæн зонындзинæдтæ раттынмæ.

Фæлæ уыимæ, ахуырдзаутæ хъуамæ базонгæ уой ирон æвзаджы равзæрдимæ, йæ структурон арæзтимæ, æвзаджы иуæгтимæ.

5-æм къласы ахуырдзаутæн ирон æвзагæй программæ дæтты ахæм зонындзинæдтæ:

• фонетикæ, фонетикæйы æмбарынæдтæ;

• орфоэпи: цавд, цавды æгъдæуттæ ирон æвзаджы, цавд уырыссаг æмæ æндæр æвзæгтæй æрбайсгæ дзырдты;

• графикæ, графикæйы æмбарынæдтæ (алфавит);

• орфографи, орфограммæйы æмбарынад, орфограммæты хуызтæ;

• лексикæ, лексикæйы æмбарынæдтæ;

• морфемикæ æмæ орфографи;

• синтаксис æмæ пунктуаци;

• морфологи, ныхасы хæйттæ: номдар, миногон æмæ нымæцон, сæ растфыссынад;

• иумæйагæй æвзаджы тыххæй зонындзинæдтимæ: æвзаджы равзæрды фарстатæ, æвзаджы ахадындзинад æхсæнады царды;

• программæмæ хаст æрцыдысты, ныхасы рæзтыл куыст цы æмбарынæдты бындурыл арæзт цæуы, уыдон: текст, тексты арæзт, хъуыдыйæдты бастдзинад тексты, тексты функционалон хуызтæ ирон æвзаджы;

• ирон æвзаджы графикæ, орфографи æмæ пунктуаци, æрхæцæн нысæнттæ æвæрыны æгъдæуттæ.

Ранымад зонындзинæдтæй уæлдай ма программæйы бæрæггонд цæуынц, 5-æм къласы ахуырдзаутæ цы орфографион, пунктуацион æмæ ныхас аразыны арæхстдзинæдтæ хъуамæ райсой, уыдон дæр.

5-æм къласы Ирон æвзаджы Кусæн программæйы структурæ:

5-æм къласы ирон æвзаджы Кусæн программæ арæзт у системондзинад æмæ наукондзинады принциптыл. Программæйы домæнтæ ахуыргæнæгæн сты æнцон баххæстгæнæн, цы æмбарынæдтæ дзы амынд цæуы, уыдон та скъоладзаутæн - æнцон бамбарæн.

Программæйы æрмæджы равæрд у ахæм: синтаксис æмæ пунктуаци, фонетикæ, орфоэпи, графикæ æмæ орфографи, лексикæ, морфемикæ, морфологи.

Ныхасы рæзтыл куыст фæпарахатдæр кæныны тыххæй æвзаджы æмбарынæдтæ лæвæрд цæуынц ныхасы рæзтыл куыстытимæ æнгом бастæй, æвзаджы иуæгтæн ныхасы мидæг цы ахадындзинад ис, уый амонгæйæ. Ныхасы рæзтыл куыстытæн сæ ахадгæдæртæ сты тексты бындурыл æххæсгæнæн фæлтæрæнтæ, кæцытæ бæрцæй лæвæрд цæуынц грамматикæ амоныны куысты хуызтимæ.

Æрмæджы равæрды хынцгонд æрцыдысты скъоладзауты кары хицæндзинæдтæ дæр. Зæгъæм, темæтæ «Лексикæ», «Дзырдарæзт», «Морфологи»-йы æмбарынæдтæй бирæтæ хаст æрцыдысты канд 5-æм къласы программæмæ нæ, фæлæ 6-æм къласы программæмæ дæр.

Программæйы бæррæггонд æрцыд ахуыры азы сахæтты нымæц, алы темæйæн дæр дзы цас лæвæрд цæуы, уый.

Кусæн программæйы нысан æмæ хæстæ

Программæйы сæйраг нысан: ахуырадон предмет «Ирон æвзаг» 5-æм къласы ахуырдзаутæн дæтты зонындзинæдтæ сæ мадæлон æвзаджы тыххæй, рæзын сын кæны сæ æвзаджы æмæ ныхасы арæхстдзинæдтæ. 5-æм къласы Кусæн программæйы нысан у: ахуырдзауты æвзаджы æмбарынæдтимæ базонгæ кæнын, практикон æгъдауæй сæ пайда кæныныл фæцалх кæнын.

Программæйы сæйрагдæрыл нымад цæуы æвзагон æмæ лингвистикон, коммуникативон компетенцитæ (арæхстдзинæдтæ), культурæамонынады (культуроведческая) компетенци рæзын кæнын.

Æвзагон æмæ лингвистикон компетенци - зонын мадæлон æвзаджы наукон бындуртæ, ирон литературон æвзаджы нормæтæ; бакусын дзырдуат хъæздыг кæныныл, райсын грамматикон зонындзинæдтæ; æвзаджы иуæгтæн анализ кæнынмæ арæхсын, æвзаджы дзырдуæттæй пайда кæнын зонын.

Коммуникативон компетенци амоны, цæмæй скъоладзаутæ арæхсой ныхасы хуызтæй (дзургæ, фысгæ, хъусгæ) пайда кæнынмæ, ныхасы уавæртæм гæсгæ арæхсой сæ ныхас аразынмæ.

Культурæамонынады (культуроведческая) компетенци - ирон æвзаг ирон адæмы культурæимæ зонгæ кæныны фæрæз кæй у, уый æнкъарын; æвзаджы бастдзинæдтæ истори æмæ адæмы культурæимæ, ирон ныхасы этикетон нормæтæ зонын, пайда кæнынмæ сæ арæхсын.

Иумæйагæй ахуырадон предмет «Ирон æвзаджы» сæйраг хæстæ сты:

• мадæлон æвзаджы теорийæ зонындзинæдтæ раттын;

• скъоладзаутимæ хъомыладон куыст кæнын;

• логикон хъуыдыкæнынады рæзтыл кусын;

• скъоладзауты фæцалх кæнын хиуыл кусыныл, ирон æвзаг хибарæй ахуыр кæныныл;

• зонындзинæдтæй миддуне хъæздыг кæнын, (познавательный), ныхасы рæзтыл кусын (коммуникативон);

• иумæйаг ахуырадон арæхстдзинæдтæ рæзыныл куыст (удгоймагон, регулятивон.

Предметы хицæндзинад:

Ирон æвзаг у ирон адæмы уд æмæ зонд, ирон адæмы культурæйы хæзнадон; ирон æвзаг у ныхас кæныны, хъуыдытæ æргом кæныны фæрæз, нæ адæмы царды тыххæй зонындзинæдтæ кæрæдзийæн дæттыны фæрæз. Ранымад уавæртæ амонынц предметы хицæндзинад: мадæлон æвзаг хъæздыгдæр æмæ мидисджындæр кæны скъоладзауты миддуне, сæ дунембарынад; ирон æвзаджы фæрцы сывæллæттæ базонгæ уыдзысты сæ рагфыдæлты историимæ, нæ адæмы культурæ æмæ царды уагимæ.

Æвзаг канд хъуыдытæ æргом кæныны фæрæз нæу, æвзаг у хъомылады хотых, æмæ уымæ гæсгæ ирон æвзаджы ахуыртæн скъолайы ис стыр ахадындзинад.

Ахуырты рæстæг пайдагонд цæуы ахæм ахуырадон технологитæй:

• скъоладзаутæм индивидуалон цæстæй кæсыны технологи (дифференциаци);

• проблемон ахуыртæ;

• информацион-коммуникацион технологитæ;

• æнæниздзинад хъахъхъæныны технологитæ;

• бæрæггæнæнты инновацион системæ, «портфолио»;

• коллективон куысты хуызтæ (къæйттæй куыст, къордты куыст);

• проектон-иртасæн технологитæ.

Кусæн программæмæмæ хаст ивддзинæдтæ

Ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуырадон программæты (Дзæуджыхъæу, «Сем», 2014 аз) 5-æм къласы ирон æвзаг ахуыр кæнынæн лæвæрд цæуы 102 сахаты. Фæлæ ног ахуырадон стандартмæ гæсгæ арæзт базисон пъланы 4-æм варинты 5-æм къласы ирон æвзаг æмæ литературæйæн къуыри 3 сахаты йеддæмæ лæвæрд кæй нæ цæуы, уымæ гæсгæ ирон æвзаджы сахæттæ, хъыгагæн, бæлвырд фæкъаддæр сты. Ацы хъуагдзинад баххæст кæнынæн базисон пълан амоны, фæсурокты куыст æххæст кæнынæн цы рæстæг лæвæрд цæуы, уымæй къуыри 1 сахат ирон æвзаг æмæ литературæйæн дæттын. Афтæмæй, ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуыртæ 5-æм къласы арæзт цæуынц ахæм хуызы:

ахуыры азы 1-аг æмбисы (первое полугодие):

ирон æвзаг: къуыри 1урок+ 1 сахат фæсурокты куыстæн;

ирон литературæ - къуыри 2 урочы.

ахуыры азы 2-аг æмбисы (второе полугодие):

ирон æвзаг: къуыри 2 урочы,

ирон литературæ - къуыри 1 урок +1 сахат фæсурокты куыстæн;

Афтæмæй, æдæппæт 5-æм къласы ирон æвзагæн ахуыры азы фыццаг æмбисы лæвæрд цæуы 17 сах.+17сах. фæсурокты куыстæн, ахуыры азы дыккаг æмбисы - 34 сахаты.

Ирон литературæйæн ахуыры азы фыццаг æмбисы лæвæрд цæуы 34 сахаты, ахуыры азы дыккаг æмбисы - 17 сах.+17сах. фæсурокты куыстæн.

Нæ Кусæн программæ дæр арæзт цæуы ацы сахæттæм гæсгæ.

Ранымад уавæртæ зæрдыл даргæйæ, 5-æм къласы ирон æвзаджы Кусæн программæйы æрмæг темæтæм гæсгæ лæвæрд цæуы афтæ:

Программæйы мидис

Сахæтты нымæц 2014 азы фидаргонд Ирон æвзаджы ахуырадон программæйы

Сахæтты нымæц Кусæн программæйы

Æвзаг - адæмæн сæ кæрæдзийы æмбарын кæныны фæрæз

6 сах.

1сах.

Райдайæн кълæсты рацыд æрмæг зæрдыл æрлæууын кæнын

10 сах.

4 сах.

Синтаксис æмæ пунктуаци. Ныхасы культурæ

22 сах.

15 сах.

Фонетикæ, орфоэпи, графикæ æмæ орфографи. Ныхасы культурæ

14 сах.

4 сах.

Лексикæ. Ныхасы

культурæ

12 сах.

7 сах.

Морфемикæ. Орфографи. Ныхасы культурæ

12 сах.

5 сах.

Морфологи. Орфографи. Ныхасы культурæ.

Сæрмагонд æмæ æххуысгæнæг ныхасы хæйттæ

1 сах.

1 сах.

Номдар

6 сах.

4 сах.

Миногон

6 сах.

4сах.

Нымæцон

6 сах.

3 сах.

Дзырдты морфологион æвзæрст

1 сах.

1 сах.

5-æм къласы рацыд æрмæг зæрдыл æрлæууын кæнын æмæ ныффидар кæнын

5 сах.

2 сах.

Æдæппæт

102 сахаты

51 сах.

Фæсурокты куыст

17 сах.

5-æм къласы Кусæн программæйы нысантæ æмæ хæстæ баххæст кæнынæн ахуырты рæстæг пайдагонд цæудзæн ахæм ахуырадон фæрæзтæй

Ахуыргæнæн чингуытæ:

1. Ирон æвзаджы чиныг 5-æм къласæн. Дзодзыккаты З.Б., Джиоты Г.Х. - Дзæуджыхъæу: 2009, «Ир».

2. Ирон æвзаджы чиныг 5-æм къласæн. Дзодзыккаты З.Б., Пухаты Л.В. - Дзæуджыхъæу: 2014, «СЕМ».

Ахуыргæнæн уæлæмхасæн æрмæг скъоладзаутæн:

Майрæмыхъуаты Ф.А., Текстыл куыст ирон æвзаджы урокты»: Дзæуджыхъæу, ИПО СОИГСИ, 2011.

Методикон æрмæг ахуыргæнæгæн:

1. Майрæмыхъуаты Ф.А. Скъоладзауты изложени фыссынмæ цæттæ кæныныны методикæ.Дзæуджыхъæу, «Олимп», 2009.

2. Майрæмыхъуаты Ф.А. Сочинени фыссынмæ цæттæгæнæн куыст. Дзæуджыхъæу, ИПО СОИГСИ, 2011.

Кусæн программæ арæзт у 51 сахатæн, къуыри - 1,5 сахаты.

5-æм къласы фысгæ куыстытыты нымæц у ахæм:

диктанттæ - 4

изложенитæ - 4

сочиненитæ - 2-3 (фылдæр - хæдзармæ лæвæрд).

Фысгæ куыстытæ дæр лæвæрд цæуынц хуызæгæн: ахуыргæнæгæн йæ уавæртæм æмæ скъоладзауты зонындзинæдтæм гæсгæ йæ бон у сæ нымæцмæ ивддзинæдтæ хæссын.

Ахуырты (урокты) хуызтæ: ног æрмæг амоныны урок, рацыд æрмæг (зонындзинæдтæ æмæ арæхстдзинæдтæ) бафидар кæныны урок, комбинарон урок, урок-беседæ, фæлхат кæныны урок, урок-лекци, урок-хъазт, урок-иртасæн, урок-практикум, ныхасы рæзтыл кусыны урок.

Ахуырты пайда кæнæн ис ахæм методтæй æмæ мадзæлттæй:

- рацыд æрмæджы фæдыл беседæ;

- индивидуалон бафарст;

- фронталон бафарст;

- индивидуалон куысты хуызтæ;

- кæрæдзийы куыстыты хæрзхъæддзинад бæрæг кæнын;

- хи куысты хæрзхъæддзинад бæрæг кæнын (дзырдуатæй, бæрæгуатæй пайда кæнгæйæ);

-алыхуызон æвзæрстытæ (фонетикон, лексикон, дзырдарæзтон, морфемикон, морфологион, синтаксисон);

- грамматикон хъæзтытæ, цæсгæмттæм гæсгæ хъæзтытæ;

- презентаци (компьютерон дæр) цæттæ кæныныл куыст;

- текстимæ куыст: тексты анализ, текст рацаразыныл куыст æмæ а.д.;

- алыхуызон жанрты æмæ функционалон хуызты тексттæ аразын;

- искæй ныхасмæ хъус дарын, искæй ныхасы анализ (ахуыргæнæджы хæсмæ гæсгæ);

- изложенитæ (æвзаргæ, бæлвырд æмæ æлвæст) алыхуызон текстты бындурыл;

- сочиненитæ фыссын;

- диктанттæ фыссын;

- орфограммæтæ æмæ пунктограммæтæ амонын.

Ахуырдзауты архæйдтытæ урочы:

- хи æмæ искæй ныхасы анализ, ныхасы рæдыдтытæ раст кæныныл куыст;

- алыхуызон æвзæрстытæ (фонетикон, лексикон, дзырдарæзтон, морфемикон, морфологион, синтаксисон) æххæст кæнын;

- тексты лингвистикон анализ;

- фысгæ æмæ дзургæ ныхасы анализ: йæ хъæндзинæдтæ сбæрæг кæнын, хъæугæ информаци ма йæм бафтауын, текст фæхъæздыгдæр кæнын æмæ а.д.;

- текстæн пълан аразыныл куыст;

- пъланмæ гæсгæ текст хи ныхæстæй радзурын;

- текст кæронмæ ахæццæ кæнын;

- тексты рæдыдтытæ сраст кæнын;

- ног текст аразыныл куыст;

- диалогон ныхасы архайын;

- аудировани (текстмæ хъусын, алыхуызон текстты информаци иртасын, тексты хъуыды раст æмбарын, хъуыдытæ кæрæдзиуыл логикон æгъдауæй бæттын зонын;

- фысгæ ныхас (текст) аразын зонын, хи хъуыдытæ фысгæ ныхасы хуызы раргом кæнынмæ арæхсын;

- темæмæ гæсгæ æнцойгæнæн схемæтæ æмæ таблицæтæ цæттæ кæнын;

- хибарæй (кæнæ къорды кусгæйæ) орфографион æмæ пунктуацион хæслæвæрдтæ бацæттæ кæнын;

- ахуырадон-наукон текстимæ кусын, уæлæмхасæн литературæйæ хъæугæ æрмæг æвзарын, газетты æмæ журналты æрмæгимæ кусын, компьютерон дисктимæ кусын, интернеты æрмæгимæ кусын;

- дзырдуæттимæ кусын, хи дзырдуат саразыныл куыст;

- компьютерон презентацитæ цæттæ кæныныл куыст;

- «портфолио» цæттæ кæныныл куыст.

5-æм къласы ахуырдзауты зонындзинæдтæ æмæ арæхстдзинæдтæ бæрæггæнæн куыстытæ:

• тестытæ;

• диктанттæ / диктант грамматикон хæсимæ;

• тексты иумæйаг æвзæрст;

• бæлвырд æмæ æлвæст изложенитæ;

• лæвæрд темæйыл таурæгъон сочинени фыссын;

• проблемон фарстæн фысгæйæ дзуапп раттын;

• нывмæ гæсгæ сочинени;

• цардæй ист цауы тыххæй дзурын,

• предметы æрфыст цæттæ кæнын;

• лингвистикон темæйыл дзургæ/фысгæ дзуапп цæттæ кæнын.

Рацыд æрмæгæй зонындзинæдтæ сбæрæг кæныны куысты хуызтæ:

• тестытæ;

• диктанттæ грамматикон хæсимæ.

Домæнтæ

5-æм къласы ахуырдзауты зонындзинæдтæ æмæ арæхстдзинæдтæм ирон æвзагæй

Ахуырдзаутæ хъуамæ зоной:

5-æм къласы цы æмбарынæдтимæ базонгæ сты, уыдоны раиртæстытæ, орфографион æгъдæуттæ, арæхсой сæ дзуæппытæ хъæугæ дæнцæгтæй бафидар кæнынмæ.

Фæндзæмкъласонтæ ахуыры азы кæронмæ хъуамæ зоной æмæ арæхсой:

- цы орфограммæтæ сахуыр кодтой, уыдон дзырдты «уынын», бацамонын сæ;

- хъуыдыйæдты æрхæцæн нысæнттæ раст æвæрын æмæ сæ бацамонын;

- вазыгджын пълан аразын. Агъуысты, æрдзы нывы æрфыст кæм уа, ахæм таурæгъон текст бакæсгæйæ йыл цыбырæй æрдзурын;

- сочиненийæн æрмæг æмбырд æмæ бæстон кæнынмæ, йæ темæ æмæ йæ сæйраг хъуыды хынцгæйæ;

- сæхи фыст текстты рæдыдтытæ раст кæнын, аивдæр сæ кæнын.

Хи зонындзинæдтæй пайда кæнын

- сочинени фысгæйæ;

- диалог æмæ монолог аразгæйæ;

- контролон куыстытæ æххæст кæнгæйæ.

Скъоладзаутæ хъуамæ зоной æмæ арæхсой:

Ныхас кæнынимæ баст архæйдтытæ:

Хъусын:

тексты хъуыды раст æмбарын,

сæ жанртæм гæсгæ алыхуызон текстты информаци иртасын,

тексты сæйраг хъуыды, йæ аразæг хæйттæ иртасын.

Кæсын:

- раст æмæ аив кæсын;

- тексты ссарын сæйраг æмæ уæлæмхасæн информаци;

- текст хæйттыл адих кæнын, хæйттæм гæсгæ текстæн пълан бацæттæ кæнын;

- бакаст текстмæ гæсгæ лæвæрд фæрстытæн дзуапп дæттын;

- тексты хъæугæ информаци ссарын;

- сæргондмæ гæсгæ базонын, тексты ныхас цæуыл цæудзæн, уый;

- дзырдуаты хъæугæ æрмæг ссарын;

- логикон цавд раст æвæрын, паузæтæ раст кæнын;

- текст раст хъæлæсы уагæй кæсын.

Дзурын:

- ахуыргæнæджы фарстæн дзуапп дæттын;

- бакаст текст бæлвырдæй кæнæ æлвæстæй раргом кæнын, тексты хуыз бахъахъхъæнгæйæ;

- дзургæ ныхас раст аразын, хъуыды раст æргом кæнын;

- æвзаджы мадзæлттæй пайда кæнгæйæ, хи хъуыдытæ æргом кæнын.

Фыссын:

- алыхуызон тексттæ бæлвырдæй кæнæ æлвæстæй æргом кæнын;

- сæ функционалон хуызмæ гæсгæ алыхуызон тексттæ аразын;

- сочиненийæн пълан бацæттæ кæнын, пъланмæ гæсгæ сочинени фыссын;

- тексты темæ æмæ сæйраг хъуыды иртасын;

- текст абзацтыл дих кæнын;

- чысыл тексттæ фыссын (сочинени-миниатюрæ, ахуырадон-наукон тексттæ);

- текст аразгæйæ, алыхуызон дзырдуæттæй пайда кæнын;

- хи хъуыды æргом кæнын;

- тексты ссарын æрфысты, таурæгъы æмæ тæрхоны элементтæ;

- текстæн æрхъуыды кæнын, йæ сæйраг хъуыды æмæ темæ æргом чи кæны, ахæм сæргонд;

- хи кæнæ искæй ныхасы рæдыдтытæ раст кæнын.

Фонетикæ æмæ орфоэпийæ:

- дзырды мыртæ раст рахицæн кæнын, классификаци сын скæнын;

- цавдон æмæ æнæцавдон уæнгтæ бæрæг кæнын; мыртæ æмæ дамгъæтæ иртасын;

- хъæлæсон æмæ æмхъæлæсон мыртæ, æнæхъæн дзырдтæ раст дзурын.

Графикæйæ:

- ирон алфавит зонын, дамгъæтæ раст кæсын;

- дзырдуатимæ кусгæйæ, алфавитæй раст пайда кæнын;

- мырон-дамгъон анализ кæнын зонын.

Морфемикæйæ:

- дзырды морфемæтæ хицæн кæнын;

- æмуидагон дзырдтæ ссарын;

- æмуидагон дзырдты нысаниуæг разæфтуантæ æмæ фæсæфтуанты фæрцы куыд ивы, уый иртасын;

- морфемæйы нысаниуæг иртасын.

Лексикологийæ:

- дзырды лексикон нысаниуæг бацамонын, алыхуызон мадзæлттæй пайда кæнгæйæ (дзырдуатæй пайда кæнгæйæ, уырыссаг æвзагмæ йæ тæлмац кæнгæйæ, синонимтæ æмæ йæм антонимтæ ссаргæйæ, æмуидагон дзырдтæм гæсгæ);

- дзырдтæ тематикон къордтæм гæсгæ дих кæнын;

- дзырдтæй сæ лексикон нысаниуæгмæ гæсгæ раст пайда кæнын;

- дзырды комкоммæ æмæ ахæсгæ нысаниуджытæ иртасын;

- омонимтæ бирæнысанон дзырдтæй иртасын;

- дзырдтæм синонимтæ æмæ антонимтæ агурын;

- синонимты рæнхъæй хъæугæ дзырд равзарын;

- тексты ссарын аивгæнæн мадзæлттæ (дзырдтæ ахæсгæ нысаниуæджы);

- ирон ныхасы хуымæтæгдæр этикетон нормæтæй пайда кæнын;

- синонимтæй тексты хъуыдыйæдтæ кæрæдзиуыл бæттынæн пайда кæнын.

Морфологийæ:

- ныхасы хæйттæ кæрæдзийæ иртасын;

- номдарты, миногонты, нымæцонты æмæ мивдисджыты морфологион æууæлтæ иртасын;

- дзырдтæ тасындзæг æмæ ифтындзæг кæнын, дзырды формæ аивын зонын;

- ныхас кæнгæйæ, рацыд ныхасы хæйттæй раст пайда кæнын.

Орфографийæ:

- морфемæты орфограммæтæ ссарын;

- дзырдтæ орфограммæтæм гæсгæ фæкъорд кæнын;

- æмуидагон дзырдтæ ссарын, орфографион æгъдæуттæй пайда кæнын;

- дзургæйæ бацамонын дзырды растфыссынад;

- раиртæстмæ гæсгæ дæнцæгтæ ссарын.

Синтаксис æмæ пунктуацийæ:

- хъуыдыйадæй дзырдбæстытæ рахицæн кæнын;

- дзырдбасты сæйраг æмæ дæлбар дзырд ссарын;

- дзырдбæстытæ аразын;

- дывæрсыг хъуыдыйады грамматикон бындур ссарын;

- хъуыдыйæдтæ аразын;

- хъуыдыйады хуыз йæ загъды нысанмæ гæсгæ, цал грамматикон бындуры дзы ис, уымæ гæсгæ сбæрæг кæнын;

- хуымæтæг æмæ вазыгджын хъуыдыйæдтæ аразын;

- хъуыдыйады интонаци иртасын;

- тексты ссарын хъуыдыйæдтæ æмхуызон уæнгтимæ, сидæнтимæ;

- зонгæ пунктуацион æгъдауæй раст пайда кæнын;

- æрхæцæн нысæнтты æвæрд амонын.

11