Дәрес планы: Башҡортостанда ҡыш. Һөйләмдә һүҙҙәр тәртибе

Слайд 1

Башҡортостанда ҡыш. Һөйләмдә һүҙҙәр тәртибе. 5 класс

Маҡсат: 1. Ҡыш миҙгеле тураһында белемдәрҙе тәрәнәйтеү. Грамматика буйынса үтелгәндәрҙе системаға һалыу.Һөйләмдә һүҙ тәртибен иҫкә төшөрөү. Телдән һәм яҙма күнекмәләр ярҙамында белемдәрҙе нығытыу.

2) Уҡыусыларҙың һүҙ байлығын үҫтереү.

3) Китап уҡыуға ,тәбиғәткә һөйөү, һаҡсыл ҡараш тәрбиәләү.

Дәрестең барышы:

1. Ойоштороу моменты:

Сәләмләү

-Һаумыһығыҙ ,уҡыусылар. Бөгөнгө дәресебеҙ башҡа дәрестәрҙән айырылып тора. Сөнки бөгөн беҙгә ҡунактар килде һәм дәресте мин- Ризида Фаил ҡыҙы алып барам. Уҡыусылар, тағын бер ғәжәп матур, иҫкиткес гүзәл көн тыуҙы. Ошо йәмле иртәгә, матур донъяға ҡарап, үҙебеҙгә көҫ, дәрт, илһам алайыҡ. Күңел торошобоҙҙо яҡшыға көйләйек.

-Мәктәпкә китер алдынан әсәйҙәрегеҙ яҡшы теләктәр теләп ҡалалыр. Әйҙәгеҙ беҙҙә бер-беребеҙгә матур теләктәр теләйек, йылмайыу бүләк итәйек..

II.Фонетик -орфоэпик күнегеүзәр

1.Тасуири шиғыр уҡытыу 300-се күнегеү

-Беҙгә таҡтала шиғыр бирелгән. Ошо шиғырҙы батшаларҙың кәйефенә тап килтереп уҡырға кәрәк.

Слайд 2 - Ҡыш бабай ҙа , декабрь ҙә

Уңғандар.

Аҡ тундарын кейеп алған

Булгандар.

Ергә ҡарҙы йондоҙ итеп

Һиптеләр.

Яңы йылды ҡаршыларға

Киттеләр.

-Үҙенсәлекле өндәрҙе бар хор менән уҡытыу.

Слайд 3 Ҡыш бабай ҙа , декабрь ҙә

Уңғандар.

Аҡ тундарын кейеп алған

Булғандар.

Ергә ҡарҙы йондоҙ итеп

Һиптеләр.

Яңы йылды ҡаршыларға Киттеләр.

- (Балалар уҡыйҙар). Бик яҡшы уҡынығыҙ, уҡыусылар.

-Кыш көнө ниндәй байрам була (Яңы йыл)

-Яңы йыл байрамы нимәһе менән һеҙҙең күңелгә яҡын?

-Яны йылда мин дә һеҙгә сау-сәләмәт булыуығыҙҙы, аҡыллы , белемле булыуығыҙҙы теләйем. Белемле булыр өсөн күп уҡырға кәрәк Быйылғы йыл-Әҙәбиәт йылы тип иғлан ителде. Китаптарҙы күберек уҡырһығыҙ тигән теләктә ҡаламын.

-Уҡылган шиғыр ниндәй миҙгел тураһында?

-Ә мәктәпкә килғән ваҡытта аяҡ аҫтында нимә шығырҙаны?.

-Аяҡ аҫтында ҡар ни өсөн шығырҙай?( Ҡыш булғанға, һалкын булғанга)

Тимәк, Бөгөн беҙҙең дәрестең маҡсаты йылдың иң саф, иң матур миҙгеле ҡыш тураһында һөйләшеү ?

III. Яңы тема.

1. Хәҙер, уҡыусылар, дәфтәрҙәрҙе астыҡ.

- Бөгөнгө числоны һәм теманы яҙабыҙ.

(Ҡулға физминутка)

Слайд4 Ручканы мин дөрөҫ тотам.

Дәфтәрҙе ауыш итеп

Яҙа башлайым хәрефтәр

Таҙа һәм матур итеп.

- Дөрөҫ ултырабыҙ.

- Дәфтәрҙәрҙе ситкә һалып ҡуйҙыҡ.

-Йыл миҙгелдәре нисәгә бүленә? (4)

-Ҡыш миҙгеленә ниндәй айҙар керә?( декабрь, ғинуар, , февраль)

Слайд5,6 Һүрәткә ҡарап ҡыш билдәләрен әйттереү , ҡышҡы үҙгәрештәр тураһында һөйләйҙәр

Слайд 7 Ҡар яуа, бөтә ер ап-аҡ, сана,саңғы шыуабыҙ ,күңелле, ҡар бәрешле уйнайбыҙ -играем в снежки ,ағастар яланғас ҡалған, көндәр һыуыҡ (бер нисә һүҙҙе дәфтәргә яҙып ҡуйығыҙ)

2.Текст өҫтөндә эш. "Декабрҙә"

-Һүҙлек эше:

Слайд 8 Ҡаты һыуыҡтар- сильные морозы

Ҡапланыу- покрываться

Яланғасланыу-оголяться

Йәнлек -зверь

Ҡарағай- сосна

Тағараҡ - кормушка

Саф һауа- свежий воздух

Саңғы шыуыу - кататься на лыжах

Сәкән һуғыу- играть в хоккей

Был һүҙҙәрҙе хор менән, аҙаҡ төркөмләп әйттереү

-Текстты үҙем уҡып сығам, уҡыусылар тәржемә итә.

-Сылбырлы уҡыу.

Слайд 9 Ял минуты.

- Тынысландыҡ.

- Ә хәҙер дәрескә күсәйек. Үҙ аллы уҡып сығығыҙ.

- Слайд10 Һорауҙарға яуап

1.Ҡыш ҡасан башлана?

2. Ағастар нишли?

3.Ҡоштар нисек ҡыш үткәрә? (һорауҙарға яуаптарҙы текстан табып уҡыйҙар)

- Уҡыусылар, ә ҡоштар ҡышын нимә эшләйҙәр? (Урманда асығып йөрөйҙәр, аҙыҡ эҙләп кешеләр янына киләләр. Беҙ уларға, ҡоштарға нисек ярҙам итәбеҙ? (Тағараҡтар эләбеҙ)

-Тағараҡтарҙы элеп ҡуйырға кәрәк. Бының өсөн __________

Слайд11 Балалар килделәр

Балалар урманға килделәр

Балалар ҡышкы урманға килделәр

Балалар ҡышкы урманға тағараҡтар элергә килделәр

1.Тәүге һөйләмдә эште белдергән һүҙҙе тап.

2.Ҡалған һөйләмдәрҙә эште белдереүсе һүҙ ниндәй урынга күскән?

Ҡағиҙә: эште белдереүсе һүҙ (хәбәр) башҡорт телендәге һөйләмдәрҙә иң аҙаҡта тора.(Особенность башкирского языка Сказуемое завершает предложение).Ваҡытты, урынды белдергән һүҙҙәр эйә менән хәбәр араһында була.

Слайд 12

IV. Нығытыу Һүрәттәргә ҡрап һөйләмдәр төзөү.

1. 308 -се күнегеү

Слайд 13

2.Һүҙлек диктанты. Күплектә ҡуйып яҙырға

Йылғалар, боҙҙар, ҡарҙар ,шыршылар , ҡарағайҙар, бурандар, саңғылар, саналар .

Слайдҡа карап тикшерәләр

Слайд 14

3 . Тыныш билдәләрен ҡуйырға.

Минең яратҡан миҙгелем- ҡыш бөтә ер ап- аҡ ҡар менән ҡаплана һауа шундай саф рәхәтләнеп саңғыла йөрөйөм, сана, коньки шыуам ҡыш көнө иң матур байрам - Яңы йыл була.

Слайд 15 Тикшереү

Минең яратҡан миҙгелем- ҡыш .Бөтә ер ап- аҡ ҡар менән ҡаплана .Һауа шундай саф. Рәхәтләнеп саңғыла йөрөйөм, сана, коньки шыуам .Ҡыш көнө иң матур байрам - Яңы йыл була.

V. Йомғаҡлау. Баһалау. Рефлексия Ҡояш

VI. Өй эше: 395- се күнегеү Расскажите сами о зиме

3