Разработка по казахской литературе «Біржан мен Сара айтысы»

Біржан мен Сара айтысы

Пән мұғалімі: Ыбыраева Құралай Дүйсенбекқызы

Пән аты: қазақ әдебиеті

Сыныбы : 9

Сабақтың міндеттері:

1) Біржан мен Сара айтысындағы көтерілген әлеуметтік мәселелерді айқындай отырып айтыстың маңызын ашу;

2) төл өнерімізге қызығушылықтарын ояту, өнерге баулу;

3) Оқушыларды шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Сабақтың мақсаты: «Біржан-Сара» айтысын талдай отырып, айтыс өнерінің қадір-қасиетін таныту және шығармашылық қабілеттерін ашу.

Көрнекілік: екі ақынның суреті, интерактивті тақта.

Сабақтың түрі: дәстүрлі емес.

Әдіс-тәсілдер: СТО, ойланту, топтастыру.

Пәнаралық байланыс: тарих, музыка.

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

Балалар! Айтыс деген не? Модель құр және қорға

Қазаққа Алланың берген сыйы

Айтыс дегеніміз -сөз жарысы

Ұлттың айнасы

Айтыс саясат құралы

Айтыс - жарыс, бәйге

Бас кеспек болса да тіл кеспек жоқ.

«Мәні бөлек, мәрт өнер, айтыс деген» деп ақындарымыздың өзі бас иген ұлттық өнеріміз сонау ата-бабаларымыздан сақталып келген. Оны қалай дәлелдейміз?

(Ең көне түрі - Бәдік айтыс арқылы.)

Айтыста арқасы жерге тимеген Жамбыл, оның ұстазы Сүйінбай, сондай-ақ Орынбай, Сүгір, Мұраттардан қалған үздік айтысты білеміз?

«Біржан мен Сара» айтысы.

Үйге берілген тапсырманың нәтижесін көрейік. Басты кейіпкерлерге сипаттама берейік.

Ақын, айтыс ақыны, сазгер, әке, әнші, өнер иесі,сал, сері.

Біржан Қожағұлұлы

Айтысты, ән айтты, домбыра тартты, ән шығарды, ел аралады, Абаймен кездесті, Сараға теңдік алып берді.

Ақын, айтыс ақыны, ана,

әнші, саналы суреткер, домбырашы.

Сара Тастанбекқызы

Айтысты, Біржанмен кездесті, ән айтты, домбыра тартты, Жиенқұлға айттырылады, өзінен басқа да қазақ қыздарының бостандығы үшін күресті.

Жаңа сабақ

1 тапсырма: «Екі жақты түсініктеме күнделігі» стратегиясы. Бүгінгі сабағымыз осы айтыстағы екі ақынның көтерген әлеуметтік мәселесін тану, талдау болатын. Олай болса, өздеріңді толғандырған, әсер еткен жырдағы мәселелерді жаза қойыңдар. Оған түсініктеме бересіңдер.

Кім жеңді?

Әлеуметтік мәселе

Түсініктеме

1. Ру мәселесі

1. Найманда екі жүзді наркескенмін

2. Найманда байлық бар ма біздің елдей?

2. Елдегі атақты адамдарды дәріптеу

Арғын руының атақтылары Найман руының атақтылары.

3. Қазақ қыздарының бас бостандығы

Қажеке, күні құрсын ұрғашының, Билігі болмаған соң бір басының. Берген соң тері-терсек ит те алады Пұлындай берекесіз арбашының. Жоқ екен жүйрік иттей өлсем құным.

Ажал да кісі таңдап алады екен,

Сол итті неге қойған алып кетпей?

Дені сау кез болмадым бір тазаға.

Электронды оқулықты ашып, 1) гипермәтінді оқу

2) бейнебаян тыңдау

Айтыстың өзекті мәселелерін топтап талдадық. Енді екі ақынның бойындағы қасиеттеріне тоқталайық.

жүйрік

парасатты

шешен

ақылды

білімді

мейірімді

өткір

өткір

қайсар

Шығатын нәтиже:

Біржан мен Сара айтысы

Әлеуметтік мәселелер

Біржан мен Сара қасиеті

Маңызы

Сабақты бекіту: электронды оқулықпен жұмыс

4-3 интерактивті тапсырманы орындату

Үйге тапсырма:

1. «Біржан-Сара» айтысынан қалаған өлең шумақтарын жаттау және толық поэтикалық талдау жасау.

2. Ұлдар «Біржан-азамат ақын», қыздар «Сара - үздік өнер иесі» тақырыбына электронды оқулықпен жұмыс жасай отырып, шағын шығарма және эссе жазып келу;

3. Өздеріңді толғандырған қандай да бір әлеуметтік мәселені қатыстыра отырып, өз шама-шарқыларыңша өлең шумақтарын құрастыру.