Қазақ тілі пәнінен сабақ жоспары Шартты бағыныңқы (8 - сынып)

Қазақ тілі, 8 сынып

Сабақтың тақырыбы: Шартты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем

Сабақтың мақсаты:

Білімділік- cалалас құрмалас сөйлемнен алған теориялық білімдерін еске түсіру , практикада қолдана білуге үйрету, шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемнің жасалу жолын көрсету, ажырату, синтаксистік,морфологиялық,фонетикалық талдау дағдыларын жетілдіру

Дамытушылық- өз ойын жүйелі, дәлелді жеткізе білуге үйрету.

Тәрбиелік- адамгершілікке, үлкенді сыйлауға, отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақ түрі: Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, сатылай кешенді талдау, СТО элементтері, АКТ

Көрнекілігі: тест сұрақтары, кесте, семантикалық карта

Сабақтың өтілу барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу, оқу құралдарын даярлау, жаңа сабаққа назарларын аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

а) 122-жаттығу

ә)Сұрақ- жауап арқылы тексеру

Топтастыру әдісі

1.Топ. Құрмалас сөйлемді топтастыру,ережелерін айту

2.Топ. Салалас құрмалас сөйлемді топтастыру,ережелерін айту

ІІІ. Жаңа сабақ:

І. Топ: Ақын адам сөздің асыл болатын сипаттарын білсе, сөзін таза, мінсіз шығарады. Қонаққа ертең не мен барамын, не сен барасың. Күн бұлттанып еді,бірақ жаңбыр жаумады. Мен жұмысқа бармай, іс бітпейді.

ІІ.Топ:

1) Құс қанатын жазып, бірде көкке самғады,бірде төменге құлдилады.

2) Біз емтиханға тиянақты дайындалғанда,жақсы баға алар едік.

3) Жігіт сыны оның өскен ортасын білмейінш, жұмбақ қасиетін де түсінуге болмайды.

4) Жоспарланған шара уақытында өтті,-күткен нәтижеге қол жеткізе алмадық.

Бағыныңқының баяндауышы

Тұлғалық белгісі

Сұрақтары

Сөйлемдердің сызбасы

1. Шартты рай

-са, -се

Қайтсе?

(не етсе?)

/......../

Тыңдаса,

/......../.

2. Көсемше

-ма + й

(-ме + й)

-майынша (-мейінше)

Қайтпей? (не етпей?)

Қайтпейінше?

(не етпейінше?)

/......../

Таппай,

/--------/.

/.........../

Үйренбейінше

/---------/.

3. Есімше

-ған + да

(-ген + да)

Қайткенде?

(не еткенде?)

/............/

Болмағанда,

/---------/.

123- жаттығу

• Төменде берілген сөйлемдердің сұрақтарын қойып, баяндауыштарының жасалу жолдарын кестеге қарап түсіндіріңдер.

1.Сөз жүйесін тапса, мал иесін табар (мақал).2. Жарлы болар жігіт байталын айырбастаса,жалғыз болар жігіт ағайынын жатқа айырбастайды.3. Жаңа жұмысшыларға техника қатерсіздігін ұғындырмайынша, шахтаға жіберуге тыйым салған.

124-жаттығу

• Төменде берілген шартты бағыныңқылы сабақтас сөйлемдердің жасалу жолдарын көрсетіңдер.

ІV.Сергіту сәті

1. Билей отырып, ауыздарын қимылға келтіріп, өз аттарын айтады.

2. Билей отырып, аяқтарын қимылдата отырып, өз аттарын жазады.

V.Бекіту кезеңі

І. Топ. Тапсырма. Берілген сөйлемдердің баяндауыштарына дұрыс қосымшаларды жалғап, сұрағын анықтаңыз.

Үлгі: Сөз жүйесін тап..., мал иесін табар.(-са- шартты р ай, қайтсе?)

Жасында жаттықтырма..., өскенде бастықтыра алмайсың. Көптің мақұлдығы бол..., қаражатты ешкім жұмсай алмайды. Жақсы ұстаздық ет..., болашақтан тірек табарсың. Су тасқының тоқтатпа..., мал шығыны көп болар еді. Ортақ тіл тап..., жеңіске жету мүмкін емес.

ІІ. Топ. Тапсырма.

Сыңарын тап.

Қаражат бөлінбесе,...

Үйдің кілтің алмай,...

Қар жаумаса,..

Құтқарушы тез келмегенде,...

Елін қорғайтын азамат болса,..

жазда шөп сұйық болады.

соңы жаман болушы еді.

үйге кіре алмас еді.

сол ел бақытты

жағдай нашарлар еді.

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

VII. Семантикалық картамен жұмыс

І. Топ: Семантикалық карта

Мысалдар

Шартты рай

Есімше

Көсемше

Жаманшылықты сезбегенде, арты жаман болар еді.

Шығыс болмай, кіріс болмас.

Қонақ келсе , есігіңді аш

Қазақ елі қонақжайлылығын көрсетсе, одан басқа халықтар үлгі алар.

Өткенге топырақ шашсаң, болашақ саған тас атады.

ІІ. Топ: Семантикалық карта

Мысалдар

Шартты рай

Есімше

Көсемше

Сабақты зейін қойып тыңдамайынша, айтулы нәтижеге қол жеткізбесің анық.

Бірлік болмай, тірлік болмас.

Айтқан сөздерің дұрыс болса,қалғанын өздері түсіне жатар.

Әттең, аяғы ақсақ болмағанда, баяғыда партизандар қатарында болар еді.

VIII. Тест жұмысы

І. Топ. Тест жұмысы

1. Құрмалас сөйлемді көрсетіңіз

А) Құстар жылы жаққа ұшып кетті.

В) Көктемде қар ериді.

С) Жаз келіп, жасыл шықты.

Д) Күзде күн қысқарады, салқындайды

2.Біресе жалғаулық шылауы қай құрмаласқа тән екенін көрсет.

А) себеп-салдар салалас В)кезектес салалас С)қарсылықты салалас Д)ыңғайлас салалас

3. Қарсылықты салаласты табыңыз.

А) Байбосыновтың жүзінде әжімнен сау жер жоқ, әйтсе де беті ойнақы еді.

В) Өз жігіттеріме көзім түсіп еді, барлығының жүзінен әзірлікті көрдім.

С) Мүхит пен Кенбай айғайласа сөйлеседі, себебі шамалы дауысты Көкдолы бұрқағы есіттірер емес.

D) Ол қызына екі түрлі нәрсені үйретуге тырысты: бірі - тұрақтылық, бірі- махаббат.

4.Шартты бағыныңқылы сабақтас құрмаласты табыңыз

А) Қына тасқа бітсе,білім басқа бітеді.

В)Күн бұлттанып еді,- жаңбыр жаумады.

С)Құнанбай Ұлжан қасына отырды да, Мәкіш пен Абайдың жүзіне қарады.

Д)Ол ерте келгенімен, ешкім көрмеді.

5.Түсіндірмелі салаласты көрсетіңіз

А) Дүниеде айнымайтын қорғаушың- ақыл.

Б) Өтірікші өзін алдайды.

С) Мал етінің асылдануы сондай - майы аузыңа салдырмайды.

Д) Жігіттің дені сау болса, сол -дәулет.

ІІ. Топ. Тест жұмысы

1.Сабақтас құрмалас сөйлем қандай сөйлемдерден тұратынын анықтаңыз.

А) Жай, күрделі. В) Бағыныңқы, басыңқы. С) Сұраулы, лепті.

D) Лепті, хабарлы. Е) Бұйрықты, сұраулы.

2.Сөйлемнің түрін анықтаңыз.

Сабақ кестесін өзгертсе, бізде кітапханаға баратын уақыт болады.

А) Салалас құрмалас сөйлем. В) Жай сөйлем. С) Жалаң сөйлем.

D) Атаулы сөйлем. E) Сабақтас құрмалас сөйлем.

3.Шартты бағыныңқы сабақтастың жасалу жолын анықтаңыз.

А) -са, -се. В) -ғандықтан, -гендіктен. С) -ғанда, -генде. D) -мақшы, -мекші+болып.

E) -ғанмен, -генмен.

4.Құрмалас сөйлем түрлерін анықтаңыз.

A) Салалас, сабақтас, аралас. B) Жақты , жақсыз. C) Толымды, толымсыз.

D) Жалаң, жайылма. E) Хабарлы, сұраулы.

5.Шартты бағыныңқы құрмалас сөйлемнің жұрнағын анықтаңыз.

A) -ған, -ген. B) -са, -се. C) -ып, -іп,-п. D) -у. E) -қан, -кен.

IX. Рефлексия

INCERT әдісі

Не білем?

Не білдім?

Не білгім келеді?

X.

Оқушының

аты-жөні

Сабақтас құр.

айырмашылығы

Шартты бағыныңқы

саб.бойынша

жаттығу

Сөйлем мүшесіне,

морфологиялық

талдау

Жұппен жұмыс

Семан.

картамен

жұмыс

Тест бойынша

білімім

Жалпы

ұпай

Мұғалімнің

бағасы

XI. Үй тапсырмасын беру кезеңі

• Шартты бағыныңқылы сабақтастарды ажырату.

• Синтаксистік талдау.

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.