Методическая разработка конференции: Қаржылық қор

КГКП «Житикаринский политехнический колледж»

КМҚК «Жітіқара политехникалық колледжі»

Бағдарламалы - экономикалық және құқық зерттеу пәндердің циклдық комиссиясы

Цикловая комиссия информационно экономических и

правоведческих дисциплин

Қарастырылды Бекітемін

______________ ______________

Колледж әдіскері Директордың оқу-ісі

жөніндегі орынбасары

КОНФЕРЕНЦИЯ

Тақырыбы: Қаржылық қор

Дата проведения_________________

Бағдарламалы - экономикалық және құқық зерттеу

пәндердің циклдық комиссиясы қаралды

ЦК төрайымы ____________ Дата _________

Кокжанова У.А

Сарина А.Ж.

2013-2014 оқу жылы

Жітіқара қаласы

Тип урока: обощение нового материала.

Форма урока: конференция.

Цели урока:

дидактическая: обобщить понятие финансового ресурса, дать представление ресурса вообще, повторить типы ресурсов условия их возникновения, ознакомить с применением финансовых ресурсов;

развивающая: продолжить развитие теоретического мышления студентов: проговаривание анализа явления, обсуждение наблюдаемых явлений;

воспитательная: продолжить формирование общеинтеллектуальных умений, обращая внимание на выражение мыслей в речи.

Обеспечение урока: 1) плакаты по данной теме;

2) фильм;

3) демонстрационное оборудование;

4) расстановка столов;

Демонстрации: 1)купюры в денежном эквиваленте разных валют

2) фильм

3) товарные знаки

4) презентации

Ход урока

I Организационный момент. (8 мин)

Начинается конференция со слов приветствия в адрес участников. Сообщается тема конференции и общий круг вопросов, которые будут рассмотрены. Затем - представление специалистов и прессы, информация о плане работы.

II Выступление специалистов. (32 мин)

1. АКШАНЫҢ УАҚЫТША ҚҰНЫНЫҢ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ

Ақшаның уақытша құндылығы - бұл ақша қаражатының объективті мінездемесі. Оның мәні келесіде - бүгін бар ақша және болашақта алынатын ақша бір құндылы еместігінде тұрады. Бұл бір құндылық еместік үш негізгі себептермен анықталады:

1) Инфляция. Инфляция жағдайында ақшаның құндылығын жоғалту, бір жағынан оларды салым жасауға шақырады, яғни инвестициялық үрдісті инвестицияларды; ал басқа жағынан - қалдығы бар ақшаның және болашақта алынытын ақшаның айырмашылығын түсіндіреді.

2) Болашақта алынатын ақшаның алуаның тәуекелділіге. Әр шарт бойнша болашақта ақша түсетіндігі орындалмау, немесе жартылай орындалуы мүмкін.

3) Ақша айналымы - ақша қаражаттары, басқа әр актив сияқты, уақыт өтуімен пайда түсіруге пайдаланылады. Бұл мәнде, аз уақыттан кейін алынатын сома шешім қабылданып жатқан уақытта сомадан асу керек.

Ақша мен уақыт байланысы келесіде:

• ақшаны пайда табу үшін жұмсайды;

• жұмсалған ақшаны шығару үшін, қаржы салымынан қосымша пайда болуы тиіс немесе үнемділікті қамтамасыз етуге тиіс. Салымды ақтау үшін, пайда мен кіріс көлемі жоғару болу керек;

• қаржы салымдарын тиімді деп санауға болады, егер салымнан түскен пайда немесе кіріс инвестордың осы кірісті алғанға дейінгі шығындарын жауып, өзіне қажетті пайда түсіреді.

Сондықтан, қаржы салымдарын бағалау барысында, қаржы салымдарының мерзімі әртүрлі екенін ескере отырып, одан түсетін пайданың көлемін анықтау қажет. Ақша ағымдарын дисконттау әдісі - бұл ақша құнының уақыт бойында өзгеріп отыратынын есепке ала отырып, бағалау әдісі.

Ағымдағы бағаға пайыз қою арқылы болашақта қолма - қол қаражат алу үрдісі - дисконттау деп аталады, ал алынған қолма - қол қаражат көлемі - дисконтты баға деп аталады.

Пайыздар деп капиталды әртүрлі формада (несие, ссуда) қарызға беруден немесе өндірістік және қаржылық сипаттағы инвестициядан түскен табыс.

Пайыздарды есептеу үшін екі әдіс қолданылады:

• декурсивті әдіс - пайыздар әрбір есептеу интервалдың аяғында есептелінеді. Олардың мөлшері алғашқы капиталдың көлемінен есептелінеді. Декурсивті пайыз ставкасын ссудалық пайыз (r) деп атайды. Практикада декурсивті әдіс қолданылады.

• антисипативті әдіс - пайыздар әрбір есептеу интервалдың басында есептелінеді. Олардың мөлшері болашақ капиталдың көлемінен есептелінеді. Антисипативті пайыз ставкасын есептеме пайыз (d) деп атайды.

Барлық есептеу кезеңінде алғашқы ақша жиынтығына қолданылатын пайыздар жай пайыздар деп аталады және келесі формуламен есептелінеді:

I = PV*n*r, (1)

I - табыс көлемі немесе пайыздық төлем;

PV - алғашқы капитал;

n - қаржы операцияның ұзақтығы (жыл);

r - ондық бөлшек түріндегі пайыз мөлшері (мысалы 10% = 0,10).

Егер қаржы операциясының ұзақтығы бір жылға толмаса, онда n = t / T, мұнда t - күнмен есептелінген қаржы операциясының ұзақтығы, Т - бір жылдағы күн саны.

Күрделі пайыздарды есептеу - дисконттауға қарсы үрдіс, себебі қазіргі кезде қолда бар ақшаның болашақтағы құны күрделі пайыздар көмегімен анықталады:

I = PV*((1 + r_с)ⁿ - 1) (2)

Ақшаның болашақ құны (FV) - бұл қазіргі кезде инвестицияланған ақша қаражатының болашақтағы құны.

Ақшаның ағымдағы құны (PV) - болашақ ақша ағынының дисконтталған құны.

Әр түрлі қаржы операциялары бойынша есептеулер жүргізу барысында, көп жағдайда эквиваленттік пайыздық ставкаларды анықтау қажеттілігі туындайды.

Балама пайыздық мөлшерлемені қаржы операцияларын таңдау мүмкіндігі болған жағдайда және әр түрлі пайыздық мөлшерлемелерді дұрыс салыстыру үшін аспап қажет болған жағдайда білу өте маңызды. Балама пайыздық мөлшерлемені анықтау үшін балама теңдігі қолданылады, осы теңдікті құру принципі келесі: әр түрлі пайыздық мөлшерлемелерді қолдана отырып, есептеуге болатын қандай да бір көлем (шама) таңдап аламыз (әдетте FV), осы шамаға сәйкес екі теңдеуді негізге ала отырып балама теңдігі құрылады, бұдан арасындағы өзара тәуелділікті көрсететін қатынас пайда болады.

Қаржылық және коммерциялық есептеулердегі негізгі ұғымдардың бірі болып аннуитет табылады. Аннуитетті төлемдердің схемасының логикасы қарыздық бағалы қағаздарды бағалауда, инвестициялық жобаларды талдауда және аренданы талдауда қолданылады.

Аннуитет - бұл дүркін-дүркін төленетін ақшалай сома (жарна, рента немесе табыс). Сақтық ісінде ол рентаны немесе зейнетақыны сақтандыру жөніндегі төлемдердің шамасын (мөлшерін) көрсететді.

1) Мерзімді аннуитетті есептеу. Аннуитет ақша ағымының жекеленген түрі болып табылады. Оны анықтаудың 2 жолы белгілі. Біріншісі бойынша аннуитет элементтері бірдей уақыт интервалдары арқылы орын алатын бір бағыттығы ақша ағымы болып табылады. Екіншісі қосымша шектеуді енгізеді: ақша ағымының элементтері көлемі бойынша бірдей болады. Егер бірдей уақыттық интервалдардың мөлшері шектеулі болса, аннуитет мерзімді деп аталады.

2) Мерзімсіз аннуитет. Егер ақша түсімдері ұзақ уақыт бойы жалғастырылса аннуитет мерзімсіз деп аталады. Мерзімсіз аннуитетке мысал: кейбір мемлекеттердің шығаратын үкіметтік облигациялары, олар бойынша ретті купонды төлемдер жүргізіледі, алайда олардың белгіленген мерзімі болмайды. Батыс практикасында мерзімсіз аннуитетке 50 жылдан жоғары уақытқа белгіленген аннуитет жатады. Мерзімсіз аннуитет өмірлік рента деп те аталады.

2) КАПИТАЛДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАҢЫЗЫ. КАПИТАЛ ҚҰРЫЛЫМЫ

Капитал - қаржы менеджмент ішіндегі ең жиі қолданылатын экономикалық категория. Капитал мағынасына мынадай сипаттамалар беріледі:

1. Кәсіпорынның капиталы өндірістің негізгі факторы болып табылады. Экономикалық теорияда кәсіпорынның шаруашылық қызметін қамтамасыз ететін өндірістің негізгі үш факторын белгілейді: капитал; жер және басқа табиғи ресурстар; еңбек ресурстары. Өндірістің бұл факторлар жүйесінде капиталды басты рольге жатқызады, себебі ол барлық факторларды бір өндірістік комплекске біріктіреді.

2. Капитал табыс әкелетін кәсіпорынның қаржылық ресурстарын сипаттайды. Мұнда капитал өндірістік емес (операциондық), қаржылық (инвестициялық) сфера кәсіпорынның табысының құрылуын қамтамасыз ететін ссудалық капитал формасында болуы мүмкін.

3. Капитал меншік иелерінің қаржылық жағдайын құрудың негізгі көздері болып табылады. Ол ағымдағы, болашақтағы кезеңнің қаржы жағдайының қажетті деңгейін қамтамасыз етеді.

4. Кәсіпорынның капиталы, оның нарықтық құнының өлшемі. Бұл жерде капитал оның таза активінің көлемін анықтайтын кәсіпорынның меншікті капиталы болып табылады.

5. Кәсіпорындағы капиталдың динамикасы оның шаруашылық қызметіндегі тиімділік деңгейінің маңызды барометрі болып табылады.

Кәсіпорынының барлық капиталы айналымнан тыс және айналыстағы активтер болып екіге бөлінеді. Капиталды қызмет атқару мерзіміне қарай негізгі активтер және айналымдағы активтер деп екіге бөледі. Негізгі активтер негізгі құралдардан, материалдық емес активтерден, аяқталмаған құрылыстан құралады. Айналыстан тыс активтер шаруашылық субъектісінің материалдық-техникалық базасын жасауға және дамытуға арналады. Ал айналымдағы активтер кәсіпорынның қызмет атқаруы барысында пайда табуға негізделген. Соған сәйкес, оладың қатарына ақша қаражаттары, қысқа мерзімдік қаржылық салымдар, ТМҚ, дебиторлық берешек жатады.

Капитал құрылымы өзінің шаруашылық қызметі кезіндегі кәсіпорында қолданылатын, меншікті және қарыздық қаржылық қорлардың қатынасын сипаттайды. Кәсіпорында қолданылатын капитал құрылымы оның қаржылық, операциондық, инвестициялық қызметіндегі көптеген аспектілерді анықтайды, оның қызметінің қорытынды нәтижесіне белсенді әсер етеді. Капитал құрылымы меншікті капитал мен активтің рентабельдік коэффициентіне әсер етеді, төлем қабілеттік пен қаржылық тұрақтылық коэффициентінің жүйесін анықтайды және соңында кәсіпорынның дамуы кезіндегі тәуекел мен табыстылық санатының қатынасын құрайды.

Кәсіпорында капиталды басқару келесідей негізгі қызметті шешуге бағытталған:

1. Кәсіпорынның экономикалық дамуының қажетті темпін қамтамасыз ететін капиталдың жеткілікті көлемін құру.

2. Қаржылық тәуекелдің көрсетілген деңгейі бойынша капиталдың ең жоғары табыстылығына жетудің жағдайын қамтамасыз ету.

3. Табыстылықтың көрсетілген деңгейі бойынша капиталды қолданумен байланысты қаржылық тәуекелдің төмендеуін қамтамасыз ету.

4. Кәсіпорынның жеткілікті қаржылық икемділігін қамтамасыз ету. Мұндай тепе-теңдік қаржылық тұрақтылықпен сипатталады.

Капиталды басқару кәсіпорынның шаруашылық қызметінің әр түрінде оны тиімді қолдануды қамтамасыз етумен және әр түрлі көздерден белсенді құрылуымен байланысты басқару шешімдерін шығару және құру тәсілдері мен принциптерінің жүйесін көрсетеді.

3) КӘСІПОРЫННЫҢ ДИВИДЕНДТІК САЯСАТЫ

Дивидендтік саясаты капитал құрылымын басқару сияқты кәсіпорын акцияларының бағасына біршама әсер етеді. Дивиденд акционерлердің ақшалай табысы және олар белгілі бір дәрежеде акционерлерге кәсіпорын жұмысы жемісті жүріп жатқандығы туралы белгі береді.

Қаржы теориясында оңтайлы дивидендтік саясат негіздеудің үш жолы белгілі:

1. Дивидендтің иррелеванттілік теориясы. Дивидендтің иррелеванттілік теориясын Ф.Модильяни мен М. Миллер дайындаған. Олар өз теорияларын дамыта отырып, дивидендті қалдық принципі бойынша есептеуді ұсынады. Осы идеяны негізге ала отырып, олар тағы да дұрыс инвестициялық саясаттың басымдылығына, оның компанияның негізгі мақсатын анықтайтынына келеді.

Дивидендтік саясаттың оңтайлылығы - тиімді қайта қаржыландырудың барлық мүмкіндіктері талданған соң және осы көз есебінен барлық тиімді инвестициялық жобалары қаржыландырылған соң ғана дивидендті есептеу деп түсіндіріледі. Егер барлық пайданы мақсатты түрде қайта қаржыландыруға жұмсаса, дивиденд мүлдем төленбейді, ал, керісінше, компанияның тиімді инвестициялық жобалары болмаса, пайда толығымен дивиденд төлеуге жұмсалады.

2. Дивидендтік саясаттың негізделік теориясы. Екінші бір тәсілдің жақтаушылары, Модильяни - Миллер теориясының қарсыластары дивидендтік саясат негізді, ол акционерлердің жиынтық байлығына әсер етеді деп санайды. Дивидендтік саясатын таңдау мәселесін шешу бағытындағы негізгі идеологтары М. Гордон мен Дж. Линтнер. Сонымен, олар талдауының негізгі қорытындысы мынадай деді: жалпы кіріс формуласында дивиденд кірісінің маңызы басым; дивиденд төлеуге бағытталған пайда бөлігін ұлғайтып, фирманың нарықтық құнының өсуіне келуге болады, сонымен қатар оның акционерлерінің жағдайы жақсарады.

3. Салықтық дифференцияация теориясы. 1970 - 1980 жж. басында Н. Литценберг мен К.Рамасвали зерттеулерінің нәтижесі жарияланды, кейіннен олар салықтық дифференциация теориясын аталған, осы теорияға сәйкес акционерлер тұрғысынан дивидендтік кіріс емес, капиталдалған кірістің маңызы басым. Осы теорияға сәйкес екі компания пайдану бөлу жағынан ғана ерекшелексе, онда салыстырмалы түрде жоғары дивиденді бар фирманың акционерлері акцияның жоғарылатылған кірісін талап етуге тиіс, себебі олар салықтың өсуімен байланысты шығындарды жабуға тиіс. Компания үшін жоғары дивидендтерді төлеу тиімсіз, ал оның нарықтық құны пайда ішіндегі дивиденд салыстырмалы түрде аз болған жағдайда барынша көбейеді.

Дивидендтік саясатқа әсер ететін факторлар

Дивидендтік саясатқа әсер ететін сипатты факторларға мыналар жатады:

1. Компанияның өсу темпі (жылдамдығы).

2. Шектейтін келісім-шаттар.

3. Табыстылық.. дивидендтерді бөлу компанияның табыстылығымен тығыз байланысты.

4. Табыс тұрақтылығы.

5. Компания қызметін бақылауда ұстау.

6. Қарыз капитал есебінен қаржыландыру деңгейі.

7. Сыртқы көздерден қаржыландыру мүмкіндігі.

8. Белгісіздік.

9. Салықтық айыптар.

Дивидендті төлеу әдістері

1) Акция түріндегі дивиденд. Акцияны бөлшектеу.

2) Акцияларды бөлшектеу әдісі.

3) Акция сатып алу әдісі.

Дивидендтік саясаттың кәсіпорынның шаруашылық қызметінің нәтижесіне әсері

Дивидендтік саясатты жүзеге асыру үрдісі барысында әр түрлі жағдайлар мен нұсқаулар талданып, болжанды және кәсіпорынның нарықтағы мүмкіндігі бағаланады. Кәсіпорынның активтерін барынша тиімді қолдану мақсатында бөлу сияқты мәселелерін шешудің біліктілігі жоғары тәсілдері болашақта кәсіпорынның тұрақты қоржы жағдайы жағдайын қамтамасыз етеді.

Дивидендтік саясат өзінің құрылу және жүзеге асырылу барысында акционерлердің ағымдағы және болашақтағы пайда арасындағы байланыс әр түрлі факторлардың корпорация капиталына әсері сияқты мәселерді қарастырады, дивиденд кестесінің оңтайлысын анықтайды, оны төлейдің түрлері мен тәсілдерін анықтайды.

Дивидендтік саясат бюджетке, корпорация акционерлеріне төлемдерді көздейді, өз міндетте иелері бойынша кепілдікті анықтайды. Сонымен қатар дивидендтік саясат жүзегеасыру барысында кәсіпорынның резервтері анықталады, резерв айналымы қосымша пайда табуды қамтамасыз етеді. Шаруашылықты жүргізуге оңтайлы нұсқаны таңдау тәуекелді азайтып, рационалды салықтық саясат жүргізуге көмектеседі. Сонымен дивидендтік саясат кәсәпорынды басқарудағы маңызды құрал болып табылады, ал оны жүзеге асыру - табысты кәсіпкер болуға, меншік иесінің мүддесін сақтауға, акционерлер мен басқа да жұмысшылардың мүдделерін қорғауға мүмкіндік береді.

Песня Акерке

4) ТАУАРЛЫ - МАТЕРИАЛДЫҚ ҚОРЛАРДЫ БАСҚАРУ САЯСАТЫ

Қорларды басқару саясаты айналымдағы активтерді басқарудың жалпы саясатының бір бөлігі болып табылады, тауарлы-материалдық қор құрылымы мен көлемін оңтайландыруға және оларға қызмет ету бойынша шығынды азайтуға, олардың қозғалысын бақылауды қамтамасыз етуге бағытталған. Тауарлы-материалдық қорларды басқарудың негізгі кезеңдері:

1. Алдағы уақыттағы тауарлы-материалдық құндылықтар қорын талдау нәтижесінде тауарлы-материалдық қорлардың өндірісін қамтамасыз ету және оларды өткізу деңгейі анықталады, олардың қолданылушылардың тиімділігі бағаланады.

2. Қорлады құру мақсатын анықтау. Кәсіпорын қорлары әр түрлі мақсатта құрылады - ағымдағы өткізілім қызметін қамтамасыз ету.

3. Ағымдағы қорлар мөлшерін оңтайландыру

Кез-келген кәсіпорындағы қорлар келесідей топтастырылады:

• шикізат пен материалдар;

• аяқталмаған өндіріс;

• дайын өнім.

Олар кез-келген өндірістік қызметтің қажетті бөлшегі болып табылады. Бұл активтердің көлемі, дебиторлық берешек деңгейі сияқты, көбінесе өткізу (сату) көлеміне байланысты болады.

Қорларды басқару мақсаты: кәсіпорынның жемісті жұмысы үшін жеткілікті, қорды сақтау бойынша шығынның барынша аз болатын қор мөлшерін табу.

Басқару үрдісінің бірінші кезеңі: қорларды жеткізу және сақтау бойынша барлық шығынды сәйкестендіру. Қорларға байланысты негізгі шығындар үш топқа бөлінген:

• қорды сақтаумен байланысты;

• тапсырысты рәсімдеумен байланысты;

• шикізат пен материалдарды тиеу, жіберу, машинамен қамтамасыз ету және қабылдауға байланысты, сонымен қатар қордың жетіспеушілігіне байланысты шығындар.

Қорды басқарудың екі негізгі жүйесі келесі:

1. тапсырыстың тіркелген мөлшерінің жүйесі;

2. тіркелген тапсырыс аралық кезеңдерінің жүйесі.

Тұтыну және жеткізудің идеалды жағдайлары сақталса, яғни қор тез арада толықтырылып отырса, онда екі жүйе де бірдей болады. Егер тауарлы-материалдық қорға сұраныс пен тапсырысты орындау мерзімінде белгісіздік болса, онда резервтік (сақтау) қор құру қажет.

Резервтік (сақтау) қор - сұраныс шамадан тыс артқан жағдайда және өндірісті жеткізу кезеңі жиі жағдайда материалдармен қамтамасыз ету үшін қажет қор. Резервтік қордың көлемі төмендегі факторларға байланысты:

• тауарлы-материалдық құндылықтарға сұраныспен байланысты белгісіздік дәрежесі;

• тапсырысты орындау мерзіміне байланысты белгісіздік дәрежесі;

• қордың жеткіліксіздігінен болған шығын;

• қосымша қорды ұстауға кететін шығын.

Қордың қажетті көлемі қордың жетпей қалу мүмкіндігі мен осы жағдайы болдырмау үшін ұсталатын резервтік қор шығыны мүмкіндікті арасындағы тепе-теңдікпен анықталады.

Резервтік қор құрған және өндірісте, сатуда белгісіздік болған жағдайда қорды басқару жүйелерінде айтарлықтай айырмашылықтар болады.

Өндірістік қорларды үнемдеу барысында алынған қор жалпы шығыннан көп болған жағдайға дейін арттыруға болады. Жоспарланған кезеңде сатып алынатын материалдық ресурстар партиясының оңтайлы көлемін анықтау үшін тапсырыстың оңтайлы партия моделі (Уилсон үлгісі) қолданылады EOQ: қорды сатып алуға және сақтауға кететін барлық шығын есептеледі. Оның құрамына қорды сақтауға кететін шығын және тапсырысты орындау бағасы енеді, яғни тапсырысты орналастыруға, алуға кететін шығын. Бұл шығындар тауарлы-материалдық қорлар бағасын құрайды.

EOQ үлгісінің негізгі шарттары: қор көлемі өскен сайын шығынның бір бөлігі көбейеді, ал екінші бөлігі азаяды; жиынтық шығынды барынша азайтатын тапсырыс көлемі оңтайлы болып табылады (қордың орта көлеміне байланысты). Қорлардың орта көлемі тапсырысты орналастыру жиілігіне және оның әрқайсының көлеміне (мөлшеріне) байланысты: егер қорлар күн сайын жаңалатып отырса, онда қордың орта көлемі жылына бір рет жаңаланатып қордың орта көлемімен төмен болады. Тапсырыс көлемі ұлғайған сайын сақтауға кететін шығындар ұлғаяды (өседі). Тапсырыс көлемінің артуы орта тапсырыстың артуына әкеп соғады, сәйкесінше сақтау бойынша, қорға салынған капиталдан пайда түспеу және сақтандыру шығыны бағаның төмендеуінен болған шығынның артуына әкеледі. Керісінше, партияның мөлшері артқан сайын тапсырысты орналастыру мен орындау шығыны төмендейді: тапсырыс жиілігі төмендеуі сақталып отырған қор көлемінің артуына, тапсырысты орналастыру, жеткізушілердің жөндеу және тапсырысты өңдеу жұмыстары шығындары азаяды.

Штрих-код

Двухмерный код

Пищевые добавки

• Е100-Е182 - красители;

• Е200 и далее - консерванты;

• Е300 и далее - антиокислители (предохраняют продукты от порчи);

• Е400 и далее - стабилизаторы (сохраняют заданную консистенцию);

• Е500 и далее - эмульгаторы (поддерживают определенную структуру);

• Е600 и далее - усилители вкуса и аромата;

• Е700-Е800 - запасные индексы;

• Е900 и далее - антифламинги, противопенные вещества (понижают пенообразование - например, при разливе соков);

• Е1000 и далее - газирующие авенты, подсластители, крахмалы

Запрещенные пищевые добавки:

• Е121 - краситель цитрусовый красный;

• Е123 - краситель Амарант;

• Е240 - консервант Формальдегид;

• Е924а - улучшитель муки и хлеба;

• Е9246 - улучшитель муки и хлеба.

Коды некоторых стран:

• 00-09-США, Канада

• 30-37 - Франция

• 40-44 - Германия

• 460-461 - Россия, СЕН

• 471 - Тайвань

• 49 - Япония

• 50- Англия

• 52 - Греция

• 54 - Бельгия

• 56 - Португалия

• 57 - Дания

• 590 - Польша

• 599, 64 - Финляндия

• 690 - Китай

• 70-Норвегия

• 72 - Израиль

• 73 - Швеция

• 789 - Бразилия

• 80-83 - Италия

• 84 - Испания

• 86 - Югославия

• 869 - Турция

• 90-91 вЂ" Австрия

Знаки соотвествия

III Ответы специалистов на вопросы представителей прессы. (25 мин)

Вопросы подготавливаются заранее самостоятельно, при этом могут использоваться сборники задач по физике, учебные пособия. Чтобы не происходило дублирования вопросов, сразу определяется область интересов разных изданий.

5)ҮКІМЕТТІҢ ҚОР

Үкіметтің қор нарығын дамыту туралы бастамасына сарапшылар әзірге қуантарлықтай баға бере алмай отыр. Олардың алға тартқан тезистері мынадай: Қазіргі жағдайда қор нары­ғында қалай ойнауға болады? Жалпы, қалың бұқараның қаржылық сауаты мен инвестициялық мәдениетінің төмен екендігін ескерсек, бағалы қағаздар­дан қалай пайда көреміз? Иә, акция көпшілікке қолжетімді екен, бірақ оны сатып алар халықта қаражат бар ма? Қолжетімді болған күннің өзінде жаңа эмитенттер Қазақ­станның қор нары­ғын жақсарта ала ма? Сан-сауалдың жетегімен қор нарығындағы қазіргі ахуалды бізде бір сүзіп өтелік.

Алдымен бұл жайдың көңілге қоным­ды, жанға жағымдысынан бастасақ. Қазір аталған нарықтың басы-қасында жүрген­дер қор нарығына тек ақшасы көп миллионерлер ғана шыға алады деген түсінікті жоққа шығарып бағуда. Қор нарығына шығу дегеніміздің өзі, Қазақстан қор бир­жа­сындағы қазақстандық компания­лар­дың акциясын, облигациясын сатып алу немесе сату деген сөз. Мүмкін бір акция­ның жалынан ұстап қалармыз деген ниетпен, қор биржасының арнайы kase.kz сайтына кіріп, елдегі өтімі жоғары компанияла­рының акциясын бақылап көрген болдық. Сайтта, «Халық банкі», «Центр Кредит Банк», «ENRG», «Қазақте­леком», «Қазақ­мыс», «ҚазМұнай­Газ» компаниялары акциялары қаз-қатар қойы­лыпты. Жалпы, Қазақстан қор биржасында бүгінде 130-дай эмитент бар. Алматы қаласы өңірлік қаржы орталығы қызметін реттеу агенттігі төраға­сы­ның орынбасары Дархан Нұрпейісовтың айтуынша, бұлар­дың акциялары «су тегінге» кетіп жатыр. Айталық, қазіргі кезде Центр Кредит Банк­тің бір акциясы 555 теңге, Халық банкінікі 305 теңге, Каз­коммерцбанктікі 420 теңге шамасында екен. Шыны керек, бұл аса қымбат та емес. Бұған қоса, қазір мемлекеттік қызметкерлерге де қор биржасында ойнауға рұқсат берілген.

Енді есептеп қаралық, бюджеттің қыз­меткердің жалақысы шамамен 60 мың теңге болса, оның сол қаржыдан ең кем дегенде айына 5 мың теңгесін қор нарығында ойнатуға мүмкіндігі бар екен. Салмақтап қарасақ, бұл бір тойдың көрімдігіне кетер ақша. Ал егер осы қаржының шашауын шығармай сақтап көбейте білсек, қазақтың жаңа өмірге бейімді қаржылық мәдениеті де қалыптасары анық қой. Тағы бір мәлімет. Отандық экономистердің, Қазақ­станның қор биржасындағы акциясы қымбат деген компаниялардың өзінде, баға бізге соншалықты жоғары көрінген жоқ. Мысалға, ENRG-дің бір акциясы 2200 теңге, Қазақмыстікі - 2500, Қазақтеле­комдікі - 14600 теңге, ҚазМұнай­Газдікі - 17300 теңге мөлшерінде екен. Иә, салыстыра қарағанда, «Халық банкінен», «Центр Кредит Банктен» едәуір қымбат. Сатылу құны да жоғары. Тұрғындарды «ақша санауға» үйрететін өңірлік қаржы орталы­ғының дәйекті дерек­тері осындай.

Бірақ, бар мәселе әсте акция құнының арзандығында жатқан жоқ. Экономист Қанат Берентаевтың сөзін тарқатып жет­кіз­сек, негізгі кінарат халықтың қор нары­ғында қалай ойнау керектігін білмей­тін­дігінде жатыр. Демек, қордың көрігін қыздыру үшін алдымен жұртшы­лық­тың қаржылық сауат­тылығын арттыра білген маңызды. Екінші­ден, көпшіліктің бұған жұмсайтын қаржы­сы да жоқ. Ал аталған нарықтан аз да болса сауаты барлар, табысы бірнеше пайызды ғана құрайтын құнды қағаздарды сатып алуға аса құлық танытпайды. Айталық, бүгінгі Қазақстан қор биржасындағы инвес­торлардың немесе жеке тұлғаның саны 10 000-ның маңайында ғана көрінеді. Банктер­дегi депозиттiң 1-ақ пайызы халық салымы екен. Егер Батыста­ғы қор биржаларындай қарбалас алып-сату бізде де көрініс берсе, бұған қуанар едік. Сөзімізге сенсеңіз, бір ғана сауда сессиясында батыстың қор нарығындағы құн­ды қағаздар 10, тіпті 12 қолдан өтеді екен. Залдағы саудашылар саны 200-ге же­тіп жығылады. Ал бізде мұндай ойыншылар аз.

IV Просмотр фильма. (10 мин)

Онлайн-конференция тақырыпқа: "Қазақстан-2050" Стратегиясын іске асыру бойынша республикалық бюджеттің орындалуын бақылау"

Выводы по теме в виде ассоциация плакат.