Қазақ тілі пәнінен ДАРА ЖӘНЕ КҮРДЕЛІ САН ЕСІМ. ҚАЗАҚСТАН ТЕҢГЕСІ

№ ____________күнделікті сабақ жоспары

Пәні: Қазақ тілі мен әдебиеті

Күні / Топ №

/102

/103

/105

Тексерген

1

Сабақ тақырыбы

ДАРА ЖӘНЕ КҮРДЕЛІ САН ЕСІМ. ҚАЗАҚСТАН ТЕҢГЕСІ.

2

Сабақ мақсаты

1. білімділік - оқушыларға дара жэне күрделі сан есімдер жайлы толық мәлімет беру, сөз қолданыста пайдалана білуге үйрету, мәтін ішінен тауып, талдауға баулу.

2. дамытушылық - жеке тұлғаның ой-қабілетіне әсер ету арқылы оқушылардың өздігінен жұмысқа баулу, сөйлеу шеберліктерін, тіл байлықтарын дамыту;

3. тәрбиелік - оқушыны білімділікке, ойлылыққа жетектеу, пәнге қызығушылығын арттыру, туған тілін сүюге, қадірлеуге тәрбиелеу.

3

Сабақтың түрі

Аралас.

4

Сабақтың типі

Жаңа сабақты меңгерту, алған білімді қорытындылау және жүйелеу.

5

Сабақ формасы

Мотивация-оқушылардың субъективті тәжірбиесін өзектендіру-қабылдауды ұйымдастыру-ұғынуды ұйымдастыру-түйсіну; жеке жұмыс, топтық жұмыс.

6

Әдіс-тәсілдері

Түсіндіру, сатылай кешенді талдау, диалог, баяндау, жаттығу жұмысы, сөздікпен жұмыс, пәнішілік және пәнаралық байланыс, ой қозғау, сұрақ-жауап, дамыта оқыту, қайталау.

7

Пәнаралық байланыс

Қазақстан тарихы, георграфия.

8

Қолданатын құрал-жабдықтар

Интерактивті тақта, тақта, бор, презентация(слайд), бейнеролик ғылымның тіл заңдылықтарын қарастыратын саласының жекелеген бөлімдерінің стендтері.

9. Сабақ барысы

№

Атауы

Уақыты

Ұпай саны

1

Ұйымдастыру бөлімі.

5 минут

2

Үй тапсырмасын пысықтау.

7 минут

3

Оқушы білімін өзектендіру.

5 минут

4

Жаңа сабақ. Дәріс.

15 минут

5

Сергіту сәті.

5 минут

6

Жаттығу орындау (кітап, тақта, дәптермен жұмыс).

15 минут

7

Білімді бекіту.

13 минут

8

Қорытындылау. Бағалау.

7 минут

9

Үйге тапсырма беру.

3 минут

№

Жұмыс түрі

Мұғалімнің іс-әрекеті

Студенттің іс-әрекеті

Баға

лау

Күтілетін нәтежие

1

ҰЙЫМДАСТЫРУ БӨЛІМІ.

Оқушылармен амандасып, жоқ студенттерді анықтайды, оқу құралдарын тексереді, аудиторияның тазалығына көңіл бөледі, білім алушылардың сабаққа дайындығына назар аударады.

Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. Сабақтың тақырыбын тақтаға жазып, мақсатымен таныстырады. Дара және күрделі сан есім. Қазақстан теңгесі

Амандасады, оқу құралдарын түгендейді, тыңдайды, сабақ тақырыбымен мақсатымен танысады. Сабаққа деген қызығушылығы оянып, зейіндерін аудартады

Сабаққа қатысты құрал-жабдықтарын ретке келтіруді әдетке айналдырады

2

ҮЙ

ТАП-

СЫРМАСЫН ПЫСЫҚТАУ.

Үй тапсырмасын оқытушының сұрауы бойынша өз жұмыстарын тексереді, өзге оқушылардың жұмыстарымен салыстыра отырып жасалған тапсырмалардың дұрыс/бұрыс екендігін анықтайды

Өтілген сабақтарды қайталау қалыптасыды, үйге берілген әр жұмыстың қателіктері ескеріліп ендігіде қайталамау үрдісі қалыптасады

3

ОҚУШЫ БІЛІМІН ӨЗЕКТЕНДІРУ.

Пәнішілік байланыс. Меңгерілген сабақтарды сабақтастырып, жаңа тақырып бойынша мектеп бағдарламасындағы берілген негізгі білімді еске түсіру.

Қосымша №1

Тақырып бойынша осы уақытқа дейін білетіндерін еске түсіріп, ойларын жинақтай отырып түйінді ой айтады

Жаңа тақырыпқа деген түсінік қалыптасады. Оқушылардың білімді жүйелі қабылдау түйсігі дамиды

4

ЖАҢА САБАҚ. ДӘРІС.

Сан есімдердің түрлену жүйесі біркелкі емес, әркелкі болып келеді. Мысалы, есептік, жинақтық сан есімдер сан атаулары ретінде заттық ұғымда қолданылатын сөздер болғандықтан ,олар септік, тәуелдік,жіктік жалғауларын қабылдай алады.

Қосымша № 2.

Түсініп, конспект жазады (түртіп алу технологиясы) , кесте бойынша сөйлейді

Дұрыс жазу мәдениеті қалыптасады, ептілік қасиеттері дамиды

5

СЕРГІТУ СӘТІ.

Дене жаттығуларын жасайды

Зейіні демалып, жаңа энергияға бейімделеді

6

ЖАТТЫҒУ ОРЫНДАУ (КІТАП, ТАҚТА, ДӘПТЕРМЕН ЖҰМЫС).

Жаттығу. Сан есімді тауып, дара, күрделі түрлеріне ажырат, мағынасын анықта

7

БІЛІМДІ БЕКІТУ.

1. Сан есім мағынасына қарай нешеге бөлінеді?

2. Сан есім құрамына қарай нешеге бөлінеді?

3. Сан есім қалай түрленеді?

4. Күрделі сан есімдер қалай жазылады?

Сабақтағы тақырыптарды түйіндейді

Ақпаратты ой өзегінен өткізіп қабылдауды дамытады

8

ҚОРЫТЫНДЫЛАУ. БАҒАЛАУ.

Сабақ барысында берілген ақпараттарды жинақтап қортындылайды. Студенттердің сұрақтарын жауап береді

Бүгінгі сабақ бойынша сұрақтар қояды

9

ҮЙГЕ ТАПСЫРМА БЕРУ.

1. «Сан есім» жарнама.

2. «Білекті бірді жығар

Білімді мыңды жағар» берілген мақалдарға синтаксистік талдау жасаңдар.

Тапсырманы дәптерлеріне жазып жатады

Жауапкершілікке баулиды

10

PowerPoint - Microsoft Office/ презинтация №

Қосымша №1.

Қосымша №2.

Сан есім -

аттың санын, ретін, мөлшерін білдіретін сөз табы

Құрамына қарай

Екі я одан да көп түбірдің түр кескіннен немесе қосарлануынан жасалса,

Күрделі

Мысалы: Екі жүз, қырық-елу

Бір түбірден құралған негізгі және туынды сөздер болса,

Дара

Мысалы: оныншы, мың

Заттың санын, мөлшерін, ретін білдіріп, канша? неше? нешеу? нешінші? тэрізді сүрақтарға жауап беретін сөз табын сан есім дейміз.

Сан есім заттың санын, мөлшерін, ретін білдіріп, тікелей зат есіммен тіркесіп колданылады. Мысалы: Бұл Жамбыл жасап отыр тоқсан жасты деген сөйлемде тоқсан деген сан есім (неше?) жас деген зат атауының санын білдіріп тұр. Кейде сан есімдер зат есімсіз-ақ жұмсала береді. Ондайда сан есім эрі заттық мағынаны, эрі сол заттың санын, мөлшерін біл-діріп түрады. Мысалы: Тоқсаннан эрі кетті, жүзге де асты деген сөйлемде тоқсаннан, жүзге деген сан есімдер эрі заттық үғымды (тоқсан жастан жэ-не жүз жасқа), эрі оның мөлшерін, санын білдіріп түр. Дара және күрделі сан есімдер.

Сан есімдер қүрамына карай дара сан есім және күрделі сан есім бо-лып екіге бөлінеді. Бір түбірден қралған негізгі және туынды сан есім да-ра сан есім деп аталады. Мысалы: он, үш, мың, т.б. екі немесе одан да көп түбірдің тіркесінен немесе қосарлануынан жасалған сан есім күрделі сан есім деп аталады. Мысалы: екі жүз, үш мың тоғыз жүз он, т.б. сөздер-дің қосарлануы мен кайталануы арқылы жасалған күрделі сан есімдер де-фис (-) аркылы жазылады. Мысалы: қырық-елу, жетпіс-сексендей, т.б.

Қосымша №3.

Жаттығу. Сан есімді тауып, дара, күрделі түрлеріне ажырат, мағынасын анықта

1.Поль Брегг тоқсан бес жыл қызу еңбекке толы, белсенді өмір сүрген. 2. Батыс Қазақстан аймағында үш жүзден астам тарихи ескерткіштер бар. 3. Қожа Ахмет Йассауи кесенесі отыз бөлмеден тұрады. 4. Алматы қаласынан елу шақырым жерден «Алтын адам » табылды. 5. Қазір Қазақстанда жүз жиырма ұлттың өкілі тұрады. 6. Ахмет Жұбанов он төрт жасында дирижерлік еткен. 7. Нұрғиса Тілендиев төрт жүз ән жазған. 8. Көгілдір кит елу жыл өмір сүреді. 9. Қазыбек би тоқсан жеті жасынада қайтыс болған. 10. Дина жетпіс алты жасында Алматыға келді. 11. Сүйінбай он алты жасында ақын атағына ие болды. 12. Әміре отыз бес рет ән салды. 13. Менің інім биыл онға толады. 14. Ақ аюлар сексен градусқа шыдайды. 15.Кірпі екі жүз отыз алты тәулік бойы ас ішпей ұйықтай алады.16.Сегізінші наурыз - Халықаралық әйелдер күні. 17.Елтаңбада бес жұлдыз бейнеленген. 18. Біздің елімізде газеттер он бір тілдіе шығады. 19. Қазақстанды жүзден аса мемлекет мойындады. 20. Конституция тоғыз бөлімнен тұрады. 21. Қазақстаннын жер көлемі - екі мың жеті жүз шақырым. 22. Алакөл көлінің елу төрт метрге жетеді. 23. Қайыңның биіктігі отыз метр болады. 24. Он саусақ бірдей емес. 25. Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні бар. 26. Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады. 26. Қазақстан жерінде сексен бес мыңға жуық өзен бар. 27. Менің сені күткеніме екі сағат болды. 28. Жолбарыстың құйрығының ұзындығы - тоқсан сантиметр. 29. Қазақстанда тоғыз мемлекеттік қорық бар. 30. Қазақтың елуден астам музыкалық аспабы болған.

Жауабы

Дара сан есім: 4. Алматы қаласынан елу шақырым жерден «Алтын адам » табылды; 8. Көгілдір кит елу жыл өмір сүреді.10. Дина жетпіс жасында Алматыға келді 12. Әміре отыз рет ән салды. 13. Менің інім биыл онға толады 14. Ақ аюлар сексен градусқа шыдайды. 16. Сегізінші наурыз - Халықаралық әйелдер күні. 17. Елтаңбада бес жұлдыз бейнеленген. 19. Қазақстанды жүзден аса мемлекет мойындады. 20. Конституция тоғыз бөлімнен тұрады. 23. Қайыңның биіктігі отыз метр болады. 24. Он саусақ бірдей емес 25. Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні бар 26. Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады. 27. Менің сені күткеніме екі сағат болды. 28. Жолбарыстың құйрығының ұзындығы - тоқсан сантиметр. 29. Қазақстанда тоғыз мемлекеттік қорық бар. 30. Қазақтың елуден астам музыкалық аспабы болған.

Күрделі сан есім:1. Поль Брегг тоқсан бес жыл қызу еңбекке толы, белсенді өмір сүрген. 2. Батыс Қазақстан аймағында үш жүзден астам тарихи ескерткіштер бар. 3. Қожа Ахмет Йассауи кесенесі отыз бес бөлмеден тұрады .5. Қазір Қазақстанда жүз жиырма ұлттың өкілі тұрады.6. Ахмет Жұбанов он төрт жасында дирижерлік еткен. 7. Нұрғиса Тілендиев төрт жүз ән жазған. 9. Қазыбек би тоқсан жеті жасында қайтыс болған. 11. Сүйінбай он алты жасында ақын атағына ие болды. 15. Кірпі екі жүз отыз алты тәулік бойы ас ішпей ұйықтай алады..18. Біздің елімізде газеттер он бір тілдіе шығады. 21. Қазақстаннын жер көлемі - екі мың жеті жүз шақырым. 22. Алакөл көлінің елу төрт метрге жетеді. 26. Қазақстан жерінде сексен бес мыңға жуық өзен бар.