Кичээл-моорей: Б. Донгак. Марттын сези. 9 класс

Раздел Другое
Класс 9 класс
Тип Другие методич. материалы
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Темазы:Б.Х. Донгактыё «Марттыё 8-зи» деп ш\л\\нге кичээл-м==рей.

(Т=рээл чогаалга 6-гы класска класстан дашкаар номчулга кичээли)

Сорулгалары:

1.Б. Донгактыё допчу-намдары, ооё «Марттыё сези» деп ш\л\\-биле уругларны таныштырар.

2.Тыва улустуё ава дугайында \легер домактарынга, ыры-кожамыктарынга даянып, уругларны эптиг-эвилеё , сонуургак, т=лептиг аажы-чаёга кижизидер.

3. Март 8 б\д\\з\нде б\г\-ле херээжен кижилерге м=гейигни, ынакшылды, х\нд\ткелди илеретпишаан, оюн-м==рей дузузы-биле уругларныё угаан-медерелин, дыл-домаан, сагынгыр-тывынгыр чогаадыкчы чоруун сайзырадыр.

Дерилгези: Б.Донгактыё портреди, \легер домактар, шариктер, саазын азы кылымал чечектер,(дириг чечектер), магнитофон, белектер, шаёналдар.

Кичээлдиё чорудуу:

  1. Организастыг кезээ.

  1. Мендилежири.

  2. Тема, сорулга чугаалаары.

КИЧЭЭЛДИЁ ЛИТЕРАТУРЛУГ КЕЗЭЭ

1.Киирилде беседа: «Б. Донгак - баштайгы тыва херээжен ш\л\кч\».

Уруглар, б=г\н бис баштайгы тыва херээжен ш\л\кч\ Барыкаан Хуралбай уруу Донгактыё «Марттыё 8-зи» деп ш\л\\н номчуп таныжар бис.

Б.Донгак - тыва чечен чогаалдыё х\нд\ткелдиг энези, Тываныё эё баштайгы херээжен ш\л\кч\з\. Ол тыва бижик чок турда-ла моол дылга ш\л\ктерин бижип чораан.

Б. Донгак бодунуё \езинде эгээртинмес талантылыг кижилерниё бирээзи чораан. Тыва Республиканыё кыс чогаалчылар ассоциациазы (каттыжыышкыны) эё дээре чогаал бижээн кадыннарга Б. Донгак аттыг шаёналдарны тыпсып турган. Ол шаёналдыё баштайгы эдилекчизи _ ш\л\кч\, очулдурукчу болгаш чогаал шинчилекчизи, ф.э.к., ТывКУ-нуё башкызы Сайлыкмаа Салчаковна Комбу. Ийиги лауреат аттыг ш\л\кч\ - Тыв КУ-нуё башкызы Мария Амын-ооловна К\ж\гет, аёаа «Сактыышкынным чадаганы» деп ному дээш тывыскан.

2. Х=гж\мн\г \делге-биле башкыныё аянныг номчулгазы:

Б. Донгак. Ш\л\к «МАРТТЫЁ СЕЗИ»

Марттыё сези магалыг х\н,

Марттыё сези уттундурбас.

Туманга дуглаткан херээженнер

Даарта х\нн\ билбейн чораанывысты

Маадыр чорукче кирип тура,

База катап сактып к=рээл…

  1. Ш\л\кт\ё утказын, бижиттинген т==гз\н кыска тайылбырлаар.

КИЧЭЭЛДИЁ М++РЕЙЛИГ КЕЗЭЭ

1 ТУР. Быжыглаашкынга айтырыглар:

  1. «Марттыё сези» деп ш\л\кт\ё ужур-утказы, тема-идеязы ч\\-д\р, уруглар?

_ Херээжен чоннуё хостуг эргезин чаалап алганы, херээжен чоннуё хосталгаже ч\тк\л\, херээжен чоннуё эгээртинмес авыралы…

  1. Б\г\ делегейниё хержжженнер х\н\ - Марттыё сезин кым \ндезилээнил?

_ Клара Цеткин.

2 ТУР. Ниити билиин хынаарынга м==рей:

А. Оюн-баштак айтырыглар:

1. «Делегейде» ч\\ эё х=й\л? ( «е»)

2. «Чер» биле «дээрниё» аразында ч\\ барыл? («биле»)

3. Сугда кандыг даш чогул? (кургаг)

4. Кижи ч\ге хая к=рн\р\л? (артында караа чок)

5. Бажыё ч\\ чокта туттунмазыл? (дааш-шимээн)

Б. «Эё-не угаанныг кыс» деп м==рей:

1. Эё баштыйгы кыс чогаалчы кымыл? (Б. Донгак)

2. Азия диптиё т=в\ ч\л? (Тыва)

3. Делегейде эё-не узун хем? (Лена)

4. Осьминогтуё буттары чежел? (8)

5. Тайбыёныё с\лде-демдээ азы символу чул? (К=ге-буга)

В. Боданыр айтырыглар:

1. Чылдарны чурум езугаар адаар (к\ске, инек, пар, тоолай, улу, чылан, аът, хой, мечи, дагаа, ыт, хаван)

2. Тыва кыс чогаалчыларны адаар? (Б.Донгак, Е. Танова, С. Комбу, М. К\ж\гет, Е. Бады-М=ёге,…)

3. Тыва кыс ыраажылар, артистер (Кара-кыс Мунзук, Н.Куулар, Н. Шойгу, Юлиана Ондар, Луиза Мортай-оол, Ляна +нд\р, Софья Кара-оол, Чинчи Самба, Ай-Суу Монгуш, Шыёгыраа…)

3 ТУР. /легер домактарга конкурс: (уламчылаар)

1.«Адалыг оол томаанныг…» (иелиг кыс шевер)

2. «Ада с=с\н ажырып болбас…» (ие с=з\н ижип болбас)

3. «Булут аразндан х\н караа чылыг…» (улус аразындан ие караа чымчак)

4. «Эки аданыё оглу сергек…» (эки иениё кызы шевер)

5. «Ада т==г\з\ - алдын…» (ие т==г\з\ м=ёг\н)

4 ТУР. «Кырган-ава дугайында кым х=йн\ билирил?»

А. Кырган-ава дугайвнда чечен чогаал номнарын адаар (С. Сарыг-оол «Белек», М. Кенин Лопсан «Кырган-авам =пей ыры», Ч. Чап. «Кырган-авамныё аптаразы»)

Б. «Кырган-авамдан дыёнаан мен» деп м==рей: уруглар кырган-авазындан дыёнаан ч\\лдерин аянныг, тода чугаалаарын кызыдар.

5 ТУР. «Аваларны алгап ырлаал»: ава дугайында улустуё ырлары, кожамыктар, аянныг номчулга, амгы эстрададан эё эки ырылар.

6 Т/ЁНЕЛ.

  1. Жюри т\ёнелдер \нд\рер.

  2. Тиилекчилерни илередип, шаёналдарны тыпсыр.

  3. Журналга демдектерни салыр.







© 2010-2022