ФИЗИКА ПӘНІН ОҚЫТУДА «ОҚУ МЕН ЖАЗУ АРҚЫЛЫ СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУ» БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ ТИІМДІЛІГІ

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Оңтүстік Қазақстан облысы

Созақ ауданы

Құрманғазы атындағы жалпы орта мектебі

Баяндама

ФИЗИКА ПӘНІН ОҚЫТУДА «ОҚУ МЕН ЖАЗУ АРҚЫЛЫ СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУ» БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ ТИІМДІЛІГІ

Физика және информатика пәнінің мұғалімі: Г.Абу

«...Адамзат үшін ХХІ ғасыр жаңа технологиялардың ғасыры болмақ, ал осы жаңа технологияларды жүзеге асырып, өмірге енгізу, игеру және жетілдіру - бүгінгі жас ұрпақ, сіздердің еншілеріңіз... Ал жас ұрпақтың тағдыры- ұстаздардың қолында» "

Н.Назарбаев

Елбасының Қазақстан халқына жолдауында «Білім беру реформасы - Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі. Бізге экономикалық және қоғамдық қажеттіліктеріне сай келетін осы заманғы білім беру жүйесі қажет» деп атап көрсетілгендей, білім беру саласында елеулі өзгерістер жүріп жатыр.

Оқыту мен тәрбиелеуге тың әдіс-тәсілдер жасалды. Нәтижесінде тұтас педагогикалық үрдістер өзгертіліп, білім берудің тиімді деп танылған жаңа технологиялары дүниеге келуде.

Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіруі үшін қазіргі кезеңде дарынды да талапты оқушы тәрбиелеп шығару - мектеп мұғалімдерінің алдына қойылып отырған басты мәселе.

Ғалымның ісі - Ғаламдағы заңдылықтарды ашып , оны сөз бен формулаларға айналдыру.

Әдіскердің міндеті -ғалымның ашқан жаңалығын білімге айналдырудың құралдарын табу.

Педагогтың міндеті - осы мақсатқа ғалымның да, әдіскердің де жетістіктерін кең көлемде қоса отырып , оқушының біртұтас ойлау қабілетін қалыптастыру . Білім мен іскерліктің қосындысы - педагогты өзгелерден ерекшелейтін қасиет міне осы. Маслова Н.В.

Жаңа заманға сай білім беру реформасында әрбір педагог сантүрлі технологияны қолдануда.Жақсылыққа бастайтын жарық жұлдыз-оқу. «Надан жұрттың күні -қараң, келешегі тұман.»,-деп М.Дулатов айтқандай, егеменді еліміздің тірегі -білімді ұрпақ. Мұғалімдердің алдына қойылып отырған басты міндеттерінің бірі - оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және жаңа педагогикалық технологияларды меңгеру. Педагогикалық технология - мұғалімнің кәсіби қызметін жаңартушы және сатыланып жоспарланған нәтижеге жетуге мүмкіндік беретін іс-әрекет жиынтығы. Педагогикалық технологиядағы басты міндет - оқушының оқу-танымдық әрекетін жандандыра отырып, алға қойған мақсатқа толық жету.Білім негізінен пән арқылы берілгендіктен, әр пәнді заман талабына сай өз деңгейінде игерту, қай кезде болмасын, ең маңызды мәселе болып келгені даусыз. Технология мен әдістеменің мақсаты бір - «қалай оқыту мәселелерін қарастырады». «Сабақ беру жай ғана шеберлік емес, ол жаңадан жаңаны табатын өнер» - деп Ж.Аймауытов айтқандай бүгінгі оқыту жүйесінде әртүрлі жаңа технологияларды пайдалану тәжірибеге еніп, нәтижелер беруде. Жаңа технологияны меңгеруде мұғалімнің жан - жақты, білімі қажет.

Қазіргі мұғалім заман талабына сай:

• Педагогикалық үрдісте жүйелі жұмыс жүргізе алатын;

• Педагогикалық өзгерістерге тез төселетін;

• Жаңаша ойлау жүйесін меңгере алатын;

• Оқушылармен ортақ тіл табыса алатын;

• Білімді, іскер, шебер болу керек;

Жаңа педагогикалық технологияның ерекшеліктері - өсіп келе жатқан жеке тұлғаны жан -жақты дамыту. Инновациялық білімді дамыту, өзгеріс енгізу, жаңа педагогикалық идеялар мен жаңалықтарды өмірге әкелу. Бұрынғы оқушы тек тыңдаушы, орындаушы болса, ал қазіргі оқушы - өздігінен білім іздейтін жеке тұлға екендігіне ерекше мән беруіміз керек.

Ұстаз үшін ең басты мәселе - оқыту әдісін дұрыс таңдау. Жаңа педагогикалық технологиялар оқушының жеке тұлғалық күшін арттырып, шығармашылық ойының дамуында басты рөл атқарады. Жеке тұлғаны қалыптастыруда сын тұрғысынан ойлау технологиясын пайдалану жолдары,ой қозғау - ынталандырудағы танымдық тәсілдің бірі.
Физика пәнін сын тұрғысынан оқыту, бұл әрбір мұғалімге тынымсыз ізденісті, оқытудың жаңа формасымен, әдіс тәсілдерін тиімді пайдалануды қажет етеді.

Бұл бағдарламаның мені қызықтырғаны сол баланың өзі ізденіп, дәлелдеуі. Ол бұрын тыңдаушы болса, енді ізденуші, ойлаушы, өз ойын дәлелдеуші, ал мұғалім осы әрекетке бағыттаушы, ұйымдастырушы. Сын тұрғысынан ойлау - өз алдына сұрақтарға жауап іздеп, жан-жақты пікірлесу, талдау жасап отыру, яғни оқушы санасын сол тақырыпқа байланысты ояту, ой шақыру, ойын жеткізу оны дәлелдей алу. Сонымен қатар қасындағы оқушының пікірін тыңдау, сол пікірлерді салыстыру.

«Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту» бағдарламасы бойынша оқушылар :

-мұғалімге тәуелділіктен арылып, өзінің білім беру қызметін өздері басқаруға;

-білім мәдениеттілігі мен маңыздылығын түсініп, қажетті іс-әрекетті белсене және өз бетінше орындауға;

-жеке ерекшелігі мен қабілетіне сай тапсырмаларды өзі таңдап, іздеп тауып, белсене орындауға;

-білім мен мәдени құндылықтарды игеру ісін топтасып және ұжымдасып мұғалім көмегінсіз атқаруы;

-құр мәлімет алумен шектелмей, сабақ барысында өз пікірін ашық айтып, сұхбат жүргізуге;

-ой-өрісі ғана емес, рухани және әлеуметтік жағынан өздерін- өздері дамытып, тәрбиелеуге мүмкіндік алады

Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасында 100-ге жуық стратегиялар бар. Қазіргі кезде мен қолданып жүрген стратегиялар Венн диаграммасы, семантикалық карта, 5 жолды өлең сратегиясы, ой қозғау, инсерт, ұқсастық пен даралық, кубизм , кластер, білемін, білгім келеді, білдім т.б. . Шығыс даналығы "Мәселе нені үйретуде емес қалай үйретуде" демей ме? Сондықтан мақсат пен мазмұн мемлекеттік бағдарламаларда айқын беріліп отырған қазіргі жағдайда бұл стратегиялардың маңызы зор.

«Сын тұрғыдан ойлауды дамыту» технологиясы үш кезең бойынша қолданылады:

« Сын тұрғысынан ойлау» сабақтарының алғашқы бөлігі міндетті түрде қызығушылықты оятуға арналады / сұрақ қою, немесе сөзжұмбақ арқылы/, екінші «мағынаны тану» кезеңінде / жауаптар іздеу, мәселені зерттеу / формуланы жан- жақты және әр тұрғыдан талдау жұмысы жүреді.

Үшінші, білім «ой толғаныс» арқылы жалпылама жүйеленеді/ ойлау үрдісінің ең жоғарғы сатысында мәселені талқылау , есептер шығару/. Яғни, мұғалім оқушыларын ойлауға тұрақты түрде үйретеді.

Сабақтың тақырыбы: Атом ядросы тарауын қайталау

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушылардың білімге деген қызығушылығын , ынтасын және ойлау қабілетін арттыру, оларды сауаттылыққа тәрбиелеу

2. Нақты мысалдар, есептер шығарта отырып, оқушылардың ойлау сөйлеу қабілетін , пәнге қызығушылығын дамыту, біліктілігін арттыру.

3. Барлық оқушылармен жекелеп жұмыс жасау, оларды шапшаңдыққа, ұқыптылық пен жауапкершілікке баулу, ұлттық салт дәстүрге тәрбиелеу.

Сабақ түрі : аралас сабақ.

Сабақтың әдісі:

Сын тұрғысынан ойлау технологиясын пайдаланып сұрақ - жауап арқылы ізденіс жұмысын жүргізу.

Пәнаралық байланыс: математика

Сабақтың жабдығы тірек сызба

Сабақтың барысы :

І. Ұйымдастыру кезеңі

Оқушыларды түгелдеу, сабақтың мақсатымен таныстыру

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

Өткен тақырыптарға шолу : «Атом ядросы» сөзжұмбағы бойынша үй тапсырмасын қайталау.

А

т

о

м

н

е

й

т

р

о

н

и

з

о

т

о

п

г

а

м

м

а

я

д

р

о

р

а

д

и

й

г

р

э

й

н

у

к

л

о

н

д

а

р

с

ә

у

л

е

л

і

ч

е

р

н

о

б

ы

л

ь

1. Химиялық элеенттің қасиеттерін бойына сақтаған оның ең кіші бөлшегі

2. 1932 жылы Резерфордтың шәкірті Чедвиг ашқан бөлшек

3. 1911 жылы Содди химиялық қасиеттері бірдей, радионактивтігімен ұқсамайтын элементтерді не деп атады

4. Өтімділігі күшті сәуле

5. Заттың химиялық қасиетін бойына сақтаған ең кіші бөлшегі

6. Өте қуатты сәуле шығаратын элемент

7. Сәуле шығарудың жұтылған дозасын бірліктер жүйесінде немен өрнектейді

8. Протондар мен нейтрондарды немесе ядролық бөлшектерді не деп атайды

9. Радий сөзінің мағынасы

10. Апат болған АЭС-сы

Оқушыларды 4 топқа бөлдім

Топ басшыларына бағалау парағы таратылып беріледі.

Физика

Атом ядросы

№

Оқушының аты - жөні

Сөзжұмбақ

Тірек сызбамен жұмыс

есеп

тест

дебат

қорытынды

І. Атом ядросының құрылысы

ІІ. Ядроның байланыс энергиясы дегеніміз не?

ІІІ. Биологиялық әсері

VІ. Радиоактивті сәулелер

E_б = m*c²

M_{я пр}+ N_ней

Нуклондар алу үшін

Байланыс энергиясы

m= E/c²

m= (Z+N)- m_я)

Бор физ аса маңызды

ХІХ ғасырда ради ашылуы

1986 жылы Беккерель ашты

Радиоактивті сәулелер

L, B, J сәулелері

C = 3 * 10 ⁸ м/с

C ² = 931.5МэВ

Бұрын жұтылған доза рад

1рад= 10 ^-2 Гр

Экспозициялық дозасы, өлшем бірлігі

Рентген 1Р=2.58*10^-4Кл/кг

Шығарылған сәуленің жұтылған дозасы

Радиоактивті сәулелердің биологиялық әсері

Эквиваленттің дозасы

D_экв= k* D өлшем ьірлігі зиверт - 1зВ

D= E/m

Өлшем бірлігі ГРЭЙ

1Гр= 1 Дж/ кг

Бұрын жұтылған доза рад

1рад= 10 ^-2 Гр

Экспозициялық дозасы, өлшем бірлігі

Рентген 1Р=2.58*10^-4Кл/кг

Шығарылған сәуленің жұтылған дозасы

Атом ядросының құрылысы

Эквиваленттің дозасы

D_экв= k* D өлшем ьірлігі зиверт - 1зВ

D= E/m

Өлшем бірлігі ГРЭЙ

1Гр= 1 Дж/ кг

«Галерея шарлау» әдісін қолданып қате кеткен жерлерін карточкаға жазып толықтырады.

«Кім жылдам» ойыны ойналады

Әр топтан тақтаға 1 оқушыдан шығып есеп шығарады, қалғандары тестке жауап береді.

І топ

1. Мына ядролық реакциялардағы жетіспей тұрған белгілерді жазыңдар

₇ ¹⁴N + ₂ ⁴He ₈ ¹⁷ O + ?

2. Осы ядролық реакциялар кезінде энергия бөлініп шыға ма, әлде жұтыла ма?

ІІ топ

1. Мына ядролық реакциялардағы жетіспей тұрған белгілерді жазыңдар

₇ ¹⁵N+₁ ¹ H ? + ₂ ⁴He

2. Осы ядролық реакциялар кезінде энергия бөлініп шыға ма, әлде жұтыла ма?

ІІІ топ

1. Мына ядролық реакциялардағы жетіспей тұрған белгілерді жазыңдар

₃ ⁷Li +? ₂ ⁴ He + ₂ ⁴He

2. Осы ядролық реакциялар кезінде энергия бөлініп шыға ма, әлде жұтыла ма?

ІV топ

1. Мына ядролық реакциялардағы жетіспей тұрған белгілерді жазыңдар

₃ ⁷Li + ₁ ²H ₄ ⁸Be + ?

2. Осы ядролық реакциялар кезінде энергия бөлініп шыға ма, әлде жұтыла ма?

Жауабы :

І топ

1. Мына ядролық реакциялардағы жетіспей тұрған белгілерді жазыңдар

₇ ¹⁴N + ₂ ⁴He ₈ ¹⁷ O + ₁ ¹H

2. Осы ядролық реакциялар кезінде энергия бөлініп шыға ма, әлде жұтыла ма?

m= 14,00307+4,00260-16,99913-1,00783=-0,00129 м.а.б. энергия жұтады

Е = 0,00129*931,5 = 1,20163 МэВ

ІІ топ

1. Мына ядролық реакциялардағы жетіспей тұрған белгілерді жазыңдар

₇ ¹⁵N+₁ ¹ H ₆ ¹² C + ₂ ⁴He

2. Осы ядролық реакциялар кезінде энергия бөлініп шыға ма, әлде жұтыла ма?

m= 15,00011+1,00783-(2-4,00260) = 0,00534м.а.б.

E= 931,5*0,00534 = 497 = 5МэВ энергия бөледі

ІІІ топ

1. Мына ядролық реакциялардағы жетіспей тұрған белгілерді жазыңдар

₃ ⁷Li + ₁ ¹H ₂ ⁴ He + ₂ ⁴He

2. Осы ядролық реакциялар кезінде энергия бөлініп шыға ма, әлде жұтыла ма?

m= 7,01601+1,00783-4,00260-4,00260=0,01864м.а.б.

E= m*c²

E= 0,01864*931,5 = 0,3236031 МэВ энергия бөледі

ІV топ

1. Мына ядролық реакциялардағы жетіспей тұрған белгілерді жазыңдар

₃ ⁷Li + ₁ ²H ₄ ⁸Be + ₀ ¹ n

2. Осы ядролық реакциялар кезінде энергия бөлініп шыға ма, әлде жұтыла ма?

m= 7,01601 +2,001410 -8,00531 -1,00866 =0,01614 м.а.б.

E=931,5 * 0,01614 =15,032796 МэВ энергия бөледі

Дебат , пікірталас

Венн диаграмасын қолданып

Радиоактивті сәулені

Зиянды жағы

Пайдалы жағы

Жақтаушы: медицинада, археологияда

Даттаушы:

Мұнай, көмір жанғанда 45 түрлі улы зат тарайды

Неміс физиктері Ганн және Штрасеман 1939 жылы уран ядросын нейтронмен атқылағанда көп энергияның босап шығуы

1945 жылы сағат 8 ¹⁵ минут өткенде АҚШ Японияға Херасима - Нагасакиге атом ядросын тастады, Чернобыль АЭС апаты ( торий элементі)

1949 жылы 29 тамыздан бастап 659 жарылыс болды Бізде 44 мың есе көп

Өзін - өзі бағалау әдісі бойынша топ басшылары өз тобындағы оқушыларды бағалайды

INSERT жүйесі бойынша үйге тапсырма берілді.

Мен үшін түсінікті

Менің білетініме сай келмейді немесе өзгеше

Жаңа ақпарат

Мені таң қалдырды немесе түсініксіз

INSEPT оқығанын түсінуге,өз ойын басшылық етуге,ойын білдіруге үйрететін ұтымды құрал.Оқушылар білетіндерін анықтап,білмейтіндерін белгілеп сұрауға әзірленеді.