• Преподавателю
  • Другое
  • План-конспект по крымскотатарской литературе Тёгерек маса. Н. Челебиджихан Къарылгъачлар дуасы

План-конспект по крымскотатарской литературе Тёгерек маса. Н. Челебиджихан Къарылгъачлар дуасы

Раздел Другое
Класс 5 класс
Тип Конспекты
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

План-конспект . 5сыныф.

Дерс-тёгерек маса: Номан Челебиджихан. «Къарылгъачлар дуасы» икяеси.

Шахсий нетиджелер:

-Балаларда нутукъ сезгирлигини уянтмакъ, сёзнинъ догъру ишлетильмесини шекиллендирмек.

-Тувгъан тильни огренювде балаларда мустакъыль иджаткярлыкъ ишине ихтиядж догъурмакъ.

Регулятив УУД:

-талебенинъ оджа ярдымынен дерстеки арекетлернинъ макъсадыны тайинлемек;

-оджа ве талебе бирликте чалышув;

-джанлы субетлешюв,акъыл-идракънынъ котеренки(эмоциональ)рухта олмасына ярдым этюв;

-фааль нутукъ муитини темин этип,амелияткъа кечирмек;

-сыныфта нутукъ медиетини юксек севиеге котермек ичюн ярыш муитини яратмакъ.

МерифетУУД(познавательные):

-дерсликтеки малюматны,лугъатны къуллана бильмек;

-метнлерден, ресимлерден суаллерге джевап тапмакъ;

-оджа ве талебенинъ бирликте беджерген ишлернинъ нетиджелерини чыкъара бильмек.

Коммуникатив УУД:

-озь фикирлерини агъзавий я да язма шекильде ифаде этмек(джумле я да уфакъ метн оларакъ)

-динълемеге ве башкъаларнынъ айткъанларыны анъламакъ;

-метинни ифадели окъумакъ ве икяе этмек;

-чифт я да группа оларакъ бирликте вазифелерни япмакъ;

-озюнинъ ве башкъаларынынъ япкъан ишлерине къыймет кесмек,нетиджелер чыкъармакъ ве оларгъа риает этмек.

Макъсат:

  • муэллиф акъкъында малюмат берюв;

  • муэллиф ачыкълагъан мевзуларыны талебелернинъ анъына синъдирюв; миллетчилик дуйгъуларыны ашлав;

  • сёз байлыгъыны арттырув;

  • Ватангъа севги ашлав.

Дерснинъ чешити: Янъы бильги алув.

Донатма: Н.Челебиджиханнынъ портрети, харита, эсерге ресимлер(ат, къарылгъачар,табиат)

Эпиграф:

«Бу икяе Къырым тюрклери эдебиятынынъ ольмез бир парчасы оларакъ, даима къуветини муафаза этеджектир».

Джафер Сейдамет

Дерснинъ кетишаты

I. Тешкилий къысым.

II. Эв вазифесини сорав.

III. Янъы мевзуны анълатув.

Къырымтатар халкъынынъ гимни янъгъырай.

Оджа: Балалар! Бугунь биз даа да бир истидатлы языджы, атешин ватанпервер, халкъына садыкъ инсан - Номан Челебиджихан акъкъында лаф юрсетеджекмиз ве кене де окъув, бильги мевзулары акъкъында олгъан «Къарылгъачлар дуасы» икяесинен таныш оладжакъмыз.

Тахтада: Номан Челебиджихан 1885-1918.

1.Талебе: Номан Челебиджихан - къырымтатар халкъынынъ садыкъ ве улу огълу, 1885 сенеси Джанкой янында ерлешкен Сонакъ коюнде Ибраим Челебининъ къорантасында догъды.Кой мектебини битирди, Акъчорадаки ве Багьчасарайдаки «Зынджырлы» медреселеринде окъуды, сонъра окъувыны Истанбул университетинде девам эттирди.(харитада косьтериле)

Бу девирде къырымтатар яшлары Истанбулда «Ватан» адлы гизли тешкилятны мейдангьа кетирелер ве Н. Челебиджихан ёлбашчылыгъында Къырымны Русие зулумындан къуртармакъ ве миллий мустакъиль девлетни мейдангьа кетирмек ичюн курешке азырланалар. Номан Челебиджихан Тюркиеде окъувыны битирип, 1912 сенеси Къырымгъа къайта ве озюнинъ якъын досту Джафер Сейдаметнен бирликте къырымтатар миллий девлет къурулыш арекетининъ Программасыны тизе.

1917 сенеси, инкъиляптан сонъки къарсанбалы девирде, Н. Челебиджихан биринджи миллий арекетининъ башында тура ве биринджи миллий Къурултайны азырлав ве кечирюв боюнджа ишлерге ёлбашчылыкъ япа. 1917 с. ноябрь - декабрь айларында олып кечкен Къурултайда Къырым миллий укюметининъ башы оларакъ сайлана.Бундан гъайры Къырым Мусульманлары Иджра Комитетининъ реиси,Таврия виляетининъ муфтиси ,Адлие назири (прокурор)вазифелеринде булунды.

2Талебе: 1918сенеси къутургъан большевиклер Номан Челебиджиханны

якъаладылар ве Акъяр апсханесинде атып ольдюрдилер. Джеседини исе Къара денъизге аттылар.

Номан Челебиджихан Миллий укюметнинъ башы олмакънен бирликте истидатлы шаир эди. «Ант эткенмен» - къырымтатар халкъынынъ гимни.

Оджа:Бойлеликнен, къырымтатар халкъынынъ садыкъ огълу, атешин курешчи озь халкъынынъ азатлыгъы огърунда эляк олды. Эр йыл февраль 23 куню Къырым джамилеринде Номан Челебиджиханнынъ рухуна дуалар окъула. Джемаат мейданларда топланып, онынъ хатырасына багъышлангъан мерасимлер кечире.

3Талебе эзберден окъуй:

Ант эткенмен, миллетимнинъ ярасыны сармагъа,
Насыл олсун бу заваллы къардашларым инълесин?
Онлар ичюн окюнмесем, мугъаймасам, яшасам,
Юрегимде къара къанлар къайнамасын, къурусын.

Ант эткенмен, шу къарангъы юрткъа шавле сепмеге,
Насыл олсун эки къардаш бир-бирини корьмесин?
Буны корип усанмасам, мугъаймасам, янмасам,
Козьлеримден акъкъан яшлар дерья-денъиз къан олсун.

Ант эткенмен, сёз бергенмен миллет ичюн ольмеге,
Билип, корип миллетимнинъ козьяшыны сильмеге.
Бильмей, корьмей бинъ яшасам, къурултайлы хан олсам,
Кене бир кунь мезарджылар келир мени коммеге.

Группаларнен чалышув. Талебелер эки группагъа болюнелер. Ким тездже суаллерге джевап берер?

1) Номан Челебиджихан ким?

2) О къайда окъуды?

3) Къырымтатар гимнининъ сёзлерини ким язды?

4) Шаир неге ант эткен?

2. «Къарылгъачлар дуасы» эсери устюнде чалышув.

«Къарылгъачлар дуасы» серлевалы киносыны бакъалар.

3. Лугъат иши. Сёзлернинъ изаатыны бермек:

Сёз Манасы Русча

зулум зорбалыкъ гнёт

мерасим тедбир обряд, церемония

теэссурат хатырасында къалгъан адиселер впечатление

джылкъы ат сюрюси табун

ялын атнынъ бойнундаки сачлары грива

IV. Пекитюв

Суаллер боюнджа субет. (эсерден ресимлер ишлетиле)

1.Не ичюн бу икяени автобиографик икяе деймиз?

2.Мектеп ичинде юва къургъан къарылгъачлар не ичюн балаларны меракъландыра эдилер?

3.Оларны сейир эткенде, балалар нелерни тюшюне эдилер?

4.янъы ве эски мектеплер ненен фаркълаша эдилер?

5.Эски мектепте талебелер окъув кунюни насыл кечире эдилер?

6.Я янъы мектепте насыл дерслер кече?

7.Не ичюн икяе «Къарылгьачлар дуасы» деп адландырылгъан?

V. Дерснинъ нетиджеси

VI. Эвге вазифе:

1.Н. Челебиджиханнынъ омюри ве яратыджылыгьы акъкъында дерсликтен окъув.

2.Икяени окъув, план боюнджа икяе этмеге огренюв.

3.Икяеде табиат насыл тасвирленген? Шу сатырларгъа къыймет кесюв.



© 2010-2022