Сәбит Мұқанов Лашын 5-сынып

Пән: Қазақ әдебиеті
Сынып: 5 «В»
Күні:____________
Сабақтың тақырыбы: С. Мұқанов «Лашын» әңгімесі
Сабақтың мақсаты:

Білімділік: С.Мұқановтың өмір жолын шығармашылығын,өлеңінің мазмұнын меңгерте отырып,идеялық-көркемдік ерекшелігін таныту;

Дамытушылық: Оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуіне ықпал жасау,ойлау шеберлігін,сөйлеу мәдениетін жетілдіру;

Тәрбиелік: Оқушылардың көркемөнер дүниесіне сүйіспеншілігін арттыру,әдемілікті түйсінуге,туған жердің табиғатына қамқорлық жасауға тәрбиелеу;

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,талдау,баяндау, деңгейлік тапсырмалар т.б
Сабақтың көрнекілігі: ақын портреті,лашын, даудақ, қаз, дала үйректің суреттері,интерактивті тақта т.б.
Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгерту

Пәнаралық байланыс: тарих, география, қазақ тілі.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

- Оқушылармен амандасу:

- Сәлеметсіңдер ме, балалар!

- Отырыңдар.

- Кезекшімен сөйлесу:

- Сыныпта кім кезекші?

- Бүгін сыныпта кім жоқ?

- Үйге қандай тапсырма берілді?

II. Үй тапсырмасын тексеру:

Бөлімдер

Абайдың көңіл-күйі

Себебі

Әңгіменің басында

Абай науқас

Ауылдағы кісі

Қонақтар келгенде

Қатты қуанады

Әңгіме тыңдайтынына

Қонақтар аттанарда

Аурудан айығады

Өнерден ем табады

М. Әуезов « Ақын қонақтар»
- Әңгіме қалай басталып еді?
- Әңгіме кейіпкерлері кімдер?
- Абайдың сырт келбеті қалай суреттелген?
- Абайдың сырқатынан айығуына не себеп болды?
- Зере мен ұлжан әңгімелері
- Құтты қонақ жырлары
- Қонақтарға ризалық.

Мұғалімнің сөзі:
- Жақсы, балалар, осы әңгімеде Абайдың өмірінің бір кезеңі - балалық шағы туралы айтылады. Себебі, М. Әуезовтің балалық шағы да осы ауылда өткен еді. Абай өлеңдерінен жастайынан оқыған. Сондықтан М. Әуезов Абай туралы, оның өмірі туралы жазуының да бір сыры осында. Енді кейбір жазушыларымыз өзі бастан кешкен оқиғаларды, балалық шағын өзі жазады. Оны автобиографиялық әңгіме деп те атайды. Сондай шығармалардың бірі - С. Мұқановтың «Өмір мектебі» романы. Біз бүгін сол романның үзіндісімен танысамыз.

III. Жаңа сабақ:

Сәбит Мұқанов -қазақ әдебиетінің аса көрнекті қайраткері. Ол 1900 жылы Солтүстік Қазақстан облысында дүниеге келген. Сәбит молдадан оқып, сауатын ашқан. Сәбит өлең жазуға еререк әуестенеді. Омбы қаласындағы мұғалімдік оқуды оқыған кезден бастап әдебиеттің үлкен жанрларына қалам тартады.
Әйгілі «Сұлушаш» поэмасын,бірнеше дастандарын жазып,шығармашылық жолға біржолата бет бұрады.
С. Мұқанов «Өмір мектебі», «Мөлдір махаббат», «Аққан жұлдыз», «Балуан Шолақ», «Ботагөз» сияқты романдар,повестер жазып, қазақ әдебиетін үлкен биікке көтеріп кетті.

«Лашын» әңгімесін мазмұндау жоспары:

Шығарма мәтінің бірнеше бөлімдерге бөліп шығу:

1)Балтабай ауылында (кіріспе есебінде);
2)Балтабайдың Ахметі,оның портреті, атбегілікпен және құсбегілікпен айналысатыны,
3)Ахмет лашынының сипаты,
4)Ахметтің лашынды құс алуға шығаратын мезгілдері,
5)Лашынның үйрек алу тәсілдері,
6)Дабыл қағудың мәнісі,
7)Лашынның қазды алған кездегі амалы,
8)Лашынға қарсы дуадақтың көрсететін қайраты,
9)Құс салудың ең дұрыс мезгілі,
10)Құстардың таң ата жайылуға шығуы,
11)Құстардың қойған қарауылына көрінбей, естіртпей бару,
12)Дабылдау, құстардың айналып ұшуы,
13)Лашынды жіберу,
14)Саятшылық-өмірдің бір қызығы (Қорытынды есебінде).

IV. Жаңа сабақты бекіту:
I.деңгей: Әңгімеден лашынның; Ахметтің портретін тауып жаз.
Ахметке тән қасиет - атбегілік пен құсбегілік.
II. деңгей: Ахмет құсты қай кездерде салады ?
таң ату мен көтерілудің арасы күннің еңкеюі мен батуының арасы
Лашынның оңай алатын құсы (интерактивті тақтадан үйректің суреті көрсетіледі)
Лашын құстың түрлері. Кітаптан тауып оқы.
Лашынға үйректен гөрі алуға қиын соғатын құс. (қаздың суреті интерактивті тақтадан көрсетіледі).
Лашынға алдырмайтын құс (дуадақтың суреті көрсетіледі)
III. деңгей:
Құс салудың ең қызықты айлары қандай?
«Құстың отқа шығар кезі» дегенді қалай түсінесіңдер?
Мәтінде бұл сәт қалай суреттелген?
IV. деңгей: Мына үзіндіден теңеу сөздерді теріп жазыңдар:
Лашын денесінің бар көлемі жұдырықтай ғана, бірақ қанат, құйрығымен тұтас алғанда сүңгуір қайықтай ұп-ұзын көрінетін, маңдайы жайпақтау келген, тұмсығы жолбарыстың тырнағындай иілген, сарғылттау қияғының өткірлігі ұстарадай, мөлдіріген қарақаттай қап-қара көздері томпайып, бөтегесі жүйрік аттай төстектеу, тұяқтарының ұштары егелген біздей өткір, құйрықтары сауысқандай ұзынша екен.( жұдырықтай, қайықтай, жолбарыстың тырнағындай, ұстарадай, қарақаттай, аттай, біздей, сауысқандай).

V. деңгей: Шығармашылық жұмыс: Мәтінге сүйене отырып кез-келген құстың суретін салу.

V. Сөздікпен жұмыс: Шығармадағы түсініксіз сөздерді теріп жазып, өз білгендерінше түсінік береді. Қиындық туғызған сөздерді түсіндірме сөздіктен теріп жазады. Қадім - араб оқуы мен жазуы. Атбегілік - ат жаратып, баптауды кәсіп етушілік. Құсбегілік - құс баптаушылық. Лашын - жыртқыш құстар тұқымдасына жататын саят құсы. Дуадақ - қанаты үлкен, мойны ұзын ірі дала құсы. Дабылдау - қағңыр-күңгір дыбыс шығару. Түлек - құстың түлеуіне байланысты жас мөлшері. Саят - құс салып, аң аулаушылық.

VI .Жаңа сабақты қорытындылау: Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын.
Әңгімеде қандай кәсіп туралы айтылады? Құсбегілікке қатысты қандай кәсіби сөздер бар? (томаға, дабы, дабылдату, саятшылық, саңғу, оттау, тұғыр).
Рефлексия.

Сұрақтар

Ақиқат

Жалған

Лашын - ол жануар.

V

Үйрек алу лашынға оңайға түседі.

V

«Лашын» («Өмір мектебі») романынан үзінді.

V

Ахмет лашынын салуға үш мезгілде шығады.

V

С. Мұқанов 1900 жылы дүниеге келді.

V

С. Мұқанов Оңтүстік Қазақстан облысында дүниеге келді.

V

Құс салудың ең қызықты көктем айлары.

V

Лашынға алдырмайтын құс - ол дуадақ.

V

VII. Үйге тапсырмасы : С.Мұқановтың «Лашын» әңгімесін оқу, мазмұндау, аңщылық туралы мақал-мәтел жазып келу, дуадақ, қаз, дала үйрегі туралы мәлімет жинап келу.

VIII. Бағалау : Оқушылардың үй тапсырмасын орындауына, сабаққа қатысуына, берген жауаптарына қарай білімдерін бағалау.

Сұрақтар

Ақиқат

Жалған

Лашын - ол жануар.

Үйрек алу лашынға оңайға түседі.

«Лашын» («Өмір мектебі») романынан үзінді.

Ахмет лашынын салуға үш мезгілде шығады.

С. Мұқанов 1900 жылы дүниеге келді.

С. Мұқанов Оңтүстік Қазақстан облысында дүниеге келді.

Құс салудың ең қызықты көктем айлары.

Лашынға алдырмайтын құс - ол дуадақ.

Сұрақтар

Ақиқат

Жалған

Лашын - ол жануар.

Үйрек алу лашынға оңайға түседі.

«Лашын» («Өмір мектебі») романынан үзінді.

Ахмет лашынын салуға үш мезгілде шығады.

С. Мұқанов 1900 жылы дүниеге келді.

С. Мұқанов Оңтүстік Қазақстан облысында дүниеге келді.

Құс салудың ең қызықты көктем айлары.

Лашынға алдырмайтын құс - ол дуадақ.

Сұрақтар

Ақиқат

Жалған

Лашын - ол жануар.

Үйрек алу лашынға оңайға түседі.

«Лашын» («Өмір мектебі») романынан үзінді.

Ахмет лашынын салуға үш мезгілде шығады.

С. Мұқанов 1900 жылы дүниеге келді.

С. Мұқанов Оңтүстік Қазақстан облысында дүниеге келді.

Құс салудың ең қызықты көктем айлары.

Лашынға алдырмайтын құс - ол дуадақ.

Сұрақтар

Ақиқат

Жалған

Лашын - ол жануар.

Үйрек алу лашынға оңайға түседі.

«Лашын» («Өмір мектебі») романынан үзінді.

Ахмет лашынын салуға үш мезгілде шығады.

С. Мұқанов 1900 жылы дүниеге келді.

С. Мұқанов Оңтүстік Қазақстан облысында дүниеге келді.

Құс салудың ең қызықты көктем айлары.

Лашынға алдырмайтын құс - ол дуадақ.

Сұрақтар

Ақиқат

Жалған

Лашын - ол жануар.

Үйрек алу лашынға оңайға түседі.

«Лашын» («Өмір мектебі») романынан үзінді.

Ахмет лашынын салуға үш мезгілде шығады.

С. Мұқанов 1900 жылы дүниеге келді.

С. Мұқанов Оңтүстік Қазақстан облысында дүниеге келді.

Құс салудың ең қызықты көктем айлары.

Лашынға алдырмайтын құс - ол дуадақ.

Бөлімдер

Абайдың көңіл-күйі

Себебі

Әңгіменің басында

Абай науқас

Қонақтар келгенде

Қатты қуанады

Қонақтар аттанарда

Аурудан айығады

Бөлімдер

Абайдың көңіл-күйі

Себебі

Әңгіменің басында

Абай науқас

Қонақтар келгенде

Қатты қуанады

Қонақтар аттанарда

Аурудан айығады

Бөлімдер

Абайдың көңіл-күйі

Себебі

Әңгіменің басында

Абай науқас

Қонақтар келгенде

Қатты қуанады

Қонақтар аттанарда

Аурудан айығады

Бөлімдер

Абайдың көңіл-күйі

Себебі

Әңгіменің басында

Абай науқас

Қонақтар келгенде

Қатты қуанады

Қонақтар аттанарда

Аурудан айығады