Урок по ингушской литературе Даьхена хетаяь произведенеш

Раздел Другое
Класс -
Тип Конспекты
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:







План

открытого урока по ингушской литературе в 10 кл.

по теме: «Даьхена хетаяь произведенеш.»




Урок подготовила и провела

Долгиева А.П.


«Сона хьо мел еза, Даьхе,

Ше ма дарра

Са метта д1аоалалоре…

Т1аккха са сатувргдар»

Хьехархо: Тахан вай урок ший тайпара эргаяьккха я. Вайцига, вай лаьрх1а

баьхка беза хьаьший ба, х1аьта вай цар самукъадаккха а хьожаргда, юха бахка чам болаш д1аберзабергба.

Укх урока вай декхаре да Озиев И.С. кхоллама т1аг1олла Даьхенцара безам совбаккха; иштта сага денал, къонахчал, Даьхен эшшача метте ший са кхо ца деш д1адала кийча хилар хьахьокха.

Тетрадаш т1а д1аязде таьрахь, урока тема а.

I. Урока кийчо яр.

II. Ц1агIара болх тахкар (презентация)

Хьехархо: Озиев И.С. ц1и яьккхача эггара хьалха духьала отт наьна лоамаш, цу

лоамара доаг1а масса хиш, уж шовдаш санна ц1енеи цхьалхеи хинна цу сага, бакъволча къонахчун доккха дог.

- Дешархой, вай тахан шоллаг1а урок я Озиев И.С. вахарах - кхолламах лаьца. Оаш ц1аг1а кийчо яь хургья поэта вахара никъ тохкаш. Шун декхар дар лоацца хоам бе «Озиев Салман - поэзен малх» аьнна. Бахьанаш д1ахо беча балхаца белгалдоахаргда вай, урок йистейоалаш тешшаме хургдолаш из поэзен малх болга.

- Х1анз цун вахара никъ тохкаш, алал сога, маца, мичахьа ваьв Озиев И.С.?

- Мишта д1аболабаьб цо ший кхоллама никъ?

- Белгалйоаккхаргья вай поэта поэзен тематика?

-Малаг1а сборникаш да цун тайп - тайпара шерашка арадаьнна?

Ц1и яккхал цар.

- Поэта къахьегама никъ?

Хьехархо: Дика да. Озиев С. поэзен малх хилар тешал деш, хьано ешаргья вайна

шоашта хоза хеташ йола стихотворени?

- «Нах» (Барахоева Хади)

Хьехархо: Цун х1ара байт хьехаш, ваха 1омавеш я, васкет санна кхайкарал ду цар.

Цун (Салмана) байташа маьлха й1овхал тел.

Стихотворени «Г1алг1ай мотт»

Хьехархо: Уж дешаш Гагиев Гирихана иштта хоза в1ашт1ехьадаргдарий хьог1,

г1алг1ай мотт хьоастабе, цу метта лард йолла Озиев С. хиннавецаре.

Дешархош сона - м вай г1алг1ай мотт латтаргбарий - хьог1 аьнна хет, Озиев Салмана эггара хьалха дешара книжкаш, метта грамматикаш, дошлоргаш кхелла децари.

Бераш, фу дича низ кхоач иштта хьинаре болх бе?

- Иштта хьинаре болх бе низ кхоач сага из ший Даьхен визза во1 хуле. Яхь йолаш, нахаца дика - во декъаш, хьаьнала къахьегаш ваьха, цудухьа эзде къонах, визза патриот волаш д1авахав. Вай дегашка даим екаргья цун стихай оаз.

III. Керда тема

Хьехархо: Дешархой, ший йоазоний говзал лакхъелга кертера декхар а лоарх1аш,

шийгара доаг1ар Даьхенна д1адала г1иртав Озиев И.С. массаза а. Миччахьа балха т1а из хиларах, цун керта чу цхьа уйла хиннай - Даьхенах, цун 1амалах, мехка хиннача хувцамех дикаг1а дувцаргдола. Дег чу дувшаргдола дешаш лехалга. Из дикак гу Даьхенна хетаяь стихотворенешка. Аз шуга аьннадар цу темах йола стихотворенеш тахка, 1омае.

- Хьано ешаргья вайна стихотворени?

Стихотворени «Даьхе»

Хьехархо: Цхьаькха цхьа х1ама да вай тахан белгалдаккха дезаш, поэта

вахар - Даьхенцара безам болга.

Стихотворени «Даьхен кулг»

Хьехархо: Уйла ел, ма1ан миштад стих-не, сенца юст поэто Даьхе?

-Поэто Даьхе юст наьнаца, цудухьа вай Даьхенцара безам а ч1оаг1лу. Нана ца езаш саг хургвий? Хургвац. Иштта Даьхе йоацаш а ваха йиш яц.

Стихотворени «Лоамий васкет»

Хьехархо: Даймохк, Даьхе - деза дешаш да - кх… Вай болх д1ахо хьоргба вай.

Дешархой, г1алг1ай багахбувцам литература лард я, х1аьта са безам ба шоана цхьа оалама чулоацам бовзийт. Оаш дикка ладувг1алаш, хаттараш хургда шоага.

Ший да волча чувенав во1. Хаттар даьд цо даьга: «Алал сога, ва са да. Малаг1а да эггара ч1оаг1аг1а дола сага декхар».

Вокхо жоп деннад: «Да - нана ларх1ар. Хьаша т1аэцар, цунна деза г1улакх дар».

« Из -м ц1ийца ма дий вай» - аьннад во1о. Т1аккха а хаьттад во1о. малаг1а да эггара ч1оаг1аг1а дола декхар.

Жоп деннад дас: «Халахь, са во1, эшшача метте Даьхен кхо ца деш, хьай са д1адалар»

Хьехархо: Т1аккха мичара хьадоаг1а Даьхе езар, ларх1ар, алал оаш.

- Даьхе езар а, из ларх1ар а вай даьшкара хьадоаг1а.

Хьехархо: Кхы хьано ювцаргья вайна Даьхенах лаьца стихотворени. Из тема в1алла

дийца даргдоацаш ма йий.

Стихотворени «Даьхено ший дезал т1аувз»

Стихотворени «Даьхен ираз»

IV. Учебникацара болх.

Хьехархо: Хьаделлал х1анз шоай учебникаш. Иштта хозеи к1оаргеи ший Даьхен

безам гучабоаккхаш йола, Даьхен сийле цун йоаккхо е вай т1ахьехаш

йола стихотворени Озиев Салмана кепатеха хиннай 1984 шера

«Даьхен сийле» яхача сборника т1а. Х1аьта вай учебника т1а кепатеха я Даьхен хетаяьча циклах дикаг1а йола «Даьхенцара безам» яха стихотворени.

Хьехархочо стихотворени 1оеш.

Хьехархо:

1. Маца парг1ата хургвар ше йоах Озиев Салмана?1одеша.

Шоана фу хет, мишта аргда оаш?

2. Маца сатувргдар ше йоах поэта?

3. Маца раьза хургва ше йоах?

4. Сенах ираз лоарх1 цо?

5. Малаг1а мотт хозбу прием йоалаяьй цо? Эрсий меттала мишта аргдар вай из?

6. Белгалдел дийндар?

Хьехархо: Мишта хьахьокх цо Даьхенцара безам?

- Укх т1а поэто ц1енача, дег чура к1оарга хьайоаг1ача уйланца, б1айхача безамца хьагойт ший Даьхенцара безам.

Хьехархо: Малаг1а сурт кхолл поэто ший Даьхе ювцаш?

- Поэто лирически сурт кхолл ший хьамсарча Даьхенах.

Хоза, к1оарга ма1ан долаш, боча Даьхе хьесташ дешаш корадоаг1а

цун.

Хьехархо: Визза патриот ва ала йиш йий - хьог1 эздел доацачох, ший Даьхен

селхане ца йовзачох? Цу хаттара жоп лу вайна поэто.

Хьожаргда вай гойтамага.

Сценка «Даьхен во1»

Хьехархо: Фу аргда оаш укхаза, вай леладер белгалдий?

- Эздел гойташ, Даьхе езаш хилар, Даьхено ший къоангаш лоарх1аш хилар миштад?

Хьехархо: Эздел - долча х1аман корта ба. Из деррига эздел кхайкадеш, вайна

хьехаш волча Салманах, цун 75 шу дузаш, Гагиев Гирихана язъю стихотворени.

V. Вай баьча балхах корта беш, фу аргдар оаш, вай дийцар д1ач1оаг1деш?

Салман - поэзен малх хилар тешшаме дий?

- Сога хаьттача, Озиев Салмана поэзи - из дега лирически хьаст ба.

-Вай ч1оаг1а пайда эцаш яь цун стихотворенеш, са парг1ата доаккха цар.

- Сона хетачох, Озиев И.С. стихаш - хьехамаш да. Вахар чу хулаш дола х1ама мишта нийсаг1а хургда хьех цо.

- Цун оаз массаза а ек вай кхоаненга кхувлаш.

- Маьлха й1овхал йоацаш саг вахац, иштта Озиев Салмана стихотворенех пайда ца эцаш саг хургвац, цудухьа лоарх1а вай цох «поэзен малх»

- Сона хезад, оалаш, поэта дегаца гу, къамаьл сица ду аьле.

Вай Салмана доаг1аш да уж дешаш.

Хьехархо: «Фуд сага вахаре эггара лоарх1амег1а дар?» - аьнна хаьттача,

Салмана жоп лу укх тайпара:

Ма1ача сага: эхь - эздел, къаман яхь, Даьхенцара безам, дай 1аьдал лорадар.

Кхалсага: дезала барт тоабар, тешаме т1ехье кхеяр.

Х1аьта г1алг1ай къама: машар лоаттабе хьаькъал хилар, цхьоаг1о.

VI. Таханара урок ерзаеш са безам ба белгалбаха тахан дика болх баь

дешархой.

VII. Ц1аг1ара болх:

- стихотворени «Даьхенцара безам» - 1омае;

- лоаца сочинени язъе «Са Даьхе» яхаш. Шоай уйлаш ювцаргья оаш вай Даьхен кхоане сийрда хургйолаш оаш де дезар гойташ.

Лоарх1ам:

- Даьхенна хетаяь произведенеш дешархошта йовзитар;

- къонахчал. д енал, майрал гучадаккхар Даьхенна эшшача метте;

- цун стихотворенешта т1аг1олла, дешара навыкаш а дувзаденна къамаьл а шаьрдар;

- Даьхенах дог лаза дешархой 1омабар.

Г1ирс:

- Озиев И.С. портрет;

- тайп - тайпара сборникаш;

- слайдаш, г1алг1ай ладувг1а ашараш.










© 2010-2022