Материалы КИМ по хакасскому языку

Раздел Другое
Класс -
Тип Тесты
Автор
Дата
Формат doc
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

1 ЧАРДЫХ

Ответами к заданиям 1-24 являются цифра (число) или слово (несколько слов), последовательность цифр (чисел). Запишите ответ в поле ответа в тексте работы, а затем перенесите в БЛАНК ОТВЕТОВ №1 справа от номера задания, начиная с первой клеточки, без пробелов, запятых и других дополнительных символов. Каждую букву или цифру пишите в отдельной клеточке в соответствии с приведенными в бланке образцами.



Тексттi хыuырып, 1-3 тоuыстарны толдырыyар.



  1. Сын тахпахчылар…(2) Андаuлар чонда арам урунадырлар. (3) Олар пасха даа кbзb тахпаuын кjглиргле кeстер. (4) Че оларныy талантыныy иy аарлыu, паалаxаа даа чох тузазы - мыныy алнында чон аразында пbр дее чох полuан, пeкeлеезbнеy нап-наа тахпахты, турбинаy, сах мындох, чон алнында, саuын таап алчатханы. (5) Ол тахпахтыy сjстерb ле, саuызы ла нимес, <…> кjj дее хаxан даа истbлбеен наа кjг поладыр. (6) Аннаyар сын тахпахчы - ол олаyай ла сарынxы нимес, че поэт-импровизатор паза олох туста сарынuа килbстbре кjг пeдbрчеткен композитор полча.



1

Тексттiy jjн саuызын читiрчеткен iкi чоохтаuны таллап, оларныy номерлерiн пас салыyар.

  1. Сын тахпахчылар.

  2. Тахпахчыныy талантыныy иy аарлыu тузазы - нап-наа тахпахты, турбинаy, таап алчатханы.

  3. Ол тахпахтыy сjстерb дее, саuызы даа, кjj дее хаxан даа истbлбеен наа кjг поладыр.

  4. Сын тахпахчы - олаyай ла сарынxы нимес, че поэт-импровизатор паза композитор полча.


Нандырыu:

2

Пизbнxb чоохтаuда хайдаu сjс иртiрiл партыр? Аны сыuара пас салыyар.

Аннаyар

Тiзеy

Че

Андаu даа полза

Аныy eчeн

Нандырыu: __________________________________

3

СЫН сjстiy тузалары алтында пирiл парuан. Алтынxы (6) чоохтаuдаuы сын сjстiy тузазына килiсчеткен санны сыuара пас салыyар.

  1. правдивый, истинный, настоящий, верный

  2. правильный, справедливый, честный

  3. натуральный, неподдельный, качественный

Нандырыu: __________________________________

4

Алтында пирiлген сjстер аразына диалект сjзi кiр партыр. Аны сыuара пас салыyар.

Чоохтирuа

Тирге

Айтарuа

Искiрерге

Чарлирuа

Нандырыu: __________________________________

5

Алтында пирiлген сjс пbрbгbстерде саба тузаланылuан сjс пар. Аныy орнына орта сjс таап, аны нандырыuда пас салыyар.

Абахай ипчb

Кеен хыс

Сbлbг омалыu кbзb

Абахай чахайах

Нандырыu: __________________________________

6

Алтында пирiлген сjстер аразында саба формада тузаланылuан сjс пар. Аны тeзедiп, орта нандыриин пас салыyар.

УУXАНЫY торuы плады

УУXАНАY хада

УУXАДАY сурuан

УУXАНЫY чооuы

УУXАНАY пархазы

Нандырыu: __________________________________

7

Полuан на чоохтаuны алxаастарынаy килiстiре пiрiктiр салыyар; пастаuы столбецте алxаас идiлген чоохтаuлар пирiлче, iкiнxiзiнде - аны чарытчатхан алxаастар.

ЧООХТАUЛАР ГРАММАТИКА АЛXААСТАРЫ

А) Аныy кjгенек сbлbг кjрbнче. 1) падеж формазында алxаас

Б) Минby сjбbремнby танызып алыyар. 2) причастие кизегi саба пeдiрiлiк

В) Eгренxbлер ит салuаннар ибдегb тоuысты 3) идiлiс саба формада турча

Г) Ол хаxанох чидер. 4) сjстер изертiзi саба

Д) Алтыxа палалар ойнапча 5) тjjй членнер саба киректелче

6) тартылuы форма саба пирiлче

7) числительнай имянаy саба

палuалысча

А

Б

В

Г

Д



Нандырыu:

8

Iкi ии букванаy пазылчатхан узун гласнайлыu сjстi таап, аны «нандырыu»-зар орта иде пас салыyар.

Т..рлер

Ул..

Уз..рлар

Ойн..м

Сур..

Од..наy

Нандырыu: __________________________________

9

Хайдаu рядта хозымнарныy тузалары килiспинчеткен сjстер пар? Оларны сыuара пазып алыyар.

хоосчы-лар, кeн-нер

чолы-быс, турча-быс

тура-ныy, чыл-ныy

от-тыu, кибbр-лbг

ит-че, пас-ча

Нандырыu: _________________________________________

10

Хайдаu сjсте согласнай буква алысчатханын таап, аны «нандырыu»-зар орта иде пас салыyар

хама(х)ы

кро(сс)ы

и(т)b

ма(л)ы

кире(к)b

Нандырыu: ________________________________________________

11

«E» буква хайдаu сjстерде пазылча, аны сыuара пазыyар.

Кeл..к

Пeд..р

Чeг..р

Тeкт..г

Eлeк..н

Нандырыu: __________________________________

12

Дефис чох пазылчатхан сjстернi сыuара пазыyар.

Махачы чааxы Ада ЧИР..СУУБЫС орденbнеy паза медальларынаy сыйыхтатхан. Нымах, сарын ол тигbрдеy тeскен, КЕМ..ДЕ саuынып алuан ниме нимес. Тайuадаy кeн АМ..ДАА сыххалах. Ол чыл ХЫРИ..ПАЗЫ чох хыраларда ас маyат сыххан полuан. Eр ниместеyjк Миша ХАЙ..ПBРЕЕ арuыстарынаy хада Асхыссар eгренерге парыбысханнар.

Нандырыu: __________________________________

13

Дефис пастыра пазылчатхан хадыл сjстернb сыuара пазыyар.

Пbстby КИП..АЗААБЫС чарых, сbлbг. Хармахха АЛА..ПУUА алай пыра палыхтар чахсы хаапча. Ап-арыuлар, ТОЗЫН..ТОБЫРАХ тeспеен. Прай чирде КEН..ХАРАUЫ чайылча. Чbтчеткен паза арам учурапчатхан АY..ХУСТАРНЫY паза jзbмнернby аттары ХЫЗЫЛ..КНИГАА кирbл парuаннар. Хустардаy - улаар, ХАРА..ТУРНА, АХ..ТУРНА, ЧАЗЫ ХАЗЫ паза даа пасхалары. Че тeрчедеy ол АТ..СОЛАЛЫU пол парuан.

Нандырыu: __________________________________

14

B буква пазылчатхан саннарны прай сыuара пазыyар.

Арыuда час киинb прай кjксbyн(1)y кире тынчазыy. Аuастар чиит пeрлерн(2)y чабынuаннар. Хоортай апсах аyмар хыриндаuы хойыu киндbрлер аразында полuан, хаxан аyмарда ипчb сыытнаy bзbктb bстbн(3)y тохлатчатханда. Аал bстbнде jy-пазы чоохтар пbрсb пbрсbн(4)y табырах тарас сыхханнар. Ииргb кeн хыныu чылытхан, ибн(5)y bзbп парuан талазы Сабист(6)y чарнын jртеен.

Нандырыu: __________________________________

15

Таныuлар турuыс салыyар. ПIР запятойлыu iкi чоохтаuны таап, оларныy номерлерiн пас салыyар.

  1. Анаy на кjрзе аба пу сиилbп одыр.

  2. Аныy уйазы хазаа кистbндегb хырада полuан.

  3. Оларныy кjк пeрлерb чарых одыxах чbли чарыпчалар хызарчалар.

  4. Порсых позыныy bнbн арыuлапча наа тjзек тjзепче jзbмнер тамырын хысхызына пилетепче.

  5. Мин хынчам чалuызан аuастар аразынxа пастыр чjрерге аныy сbлиин кjрерге паза суулазын истерге.


Нандырыu:

16

Таныuлар турuыс салыyар: запятой турxаy прай саннарны сыuара пазыyар.

Хайдаu-да хайхастыu хоосчы (1) сырларын пулuастырып (2) кjйчеткен от осхас jнерbнеy тигbр тjзbн хубулдырча. Bди хар тыy чаапчатханда (3) хости даа туралар тыy кjрbнминчеткен. Сын нанxымны хуxахтап (4) иркелеткем (5) паза кbзbнby не алнында чbли пыросынuам.

Нандырыu: __________________________________

17

Таныuлар турuыс салыyар: запятой турxаy прай саннарны сыuара пазыyар.

Школаныy улуu нимес залында кjк сыбыxах (1) тайuадаy ааллап килbп (2) пeкeлее чазаuлыu (3) абахай тур салтыр.

Нандырыu: __________________________________

18

Таныuлар турuыс салыyар: запятой турxаy прай саннарны сыuара пазыyар.

Минby кjрbзbм хоостыра (1) мында bкb пbлдbрbг. Ол ниме олаyай ла идbлбеxеy (2) аныy хыринда кjп кbзb имненbп алxаy полтыр. Bди нымахха (3) кjге jстbг хызылларныy иy саблыu устарын истерге eлeс тeскен С.П. Кадышевке. Оларныy сылтаанда (3) Семен Прокопьевичтby чeреенде чон ис-пайына хаxан даа успас кjjленbс тамылuан.

Нандырыu: __________________________________

19

Таныuлар турuыс салыyар: запятой турxаy прай саннарны сыuара пазыyар.

Пbске оларны (1) bxелернb (2) аарлирuа (3) улуuлирuа кирек (4) че пbстby чeреебbс чылии удаа оларuа читпин парча.

Нандырыu: __________________________________

Тексттi хыuырып, 20-25 тоuыстарны толдырыyар.

Чалахай часхы полuан. Апрель ай килерbнеyjк, кeн айазып, чылыuлар турыбысхан. Jy-пасха порчолар тар чызынаy азыныбысхан полuан. Андаu кeнде пbс, чаа сала сиргbннезjк, немецтерге кjрbнмес чирде чыылызып алып, кeнге чазырхап одырuлаxаyмыс.

Пbрсbнде, андаu кeнде, bдjк окоптаy сыххлап алып, одырuлаабыс, кем-де хормачы чоохнаy пbстb хатхыртчатхан. Ана ол туста кинетbн немецтернby пулеметтары паза автоматтары тадырас сыхханнар, мылтыхтары тазыласча. Пbс табыраанxа пазох окопсар кире сегbрглеебbс, саuынuабыс, олар пbссер килчелер тbп. Ситкbп кjр турзабыс, немецтер, пbссер атпин, тигbрзер атчалар. Кjрчебbс - самолет чоuыл. Саuынныu ухтар, тbзеy, тигbрде хызарыслача. Ниме атчаy полxаyнар? Чахсы ситкbп кjрзебbс, пjзbктby улуu jjр аuын хастар килчелер. Немецтер оларны чаалапчаттырлар. Пулеметтаy даа, автоматтаy даа кjп хати атып, пbр дее хасха теерте ат полбааннар. Аuын хастар, андартын килbп, пbстby eстeбbсче иртчелер. Пbстbyнерде часхыда аuып килчеткен хастарзар мылтых кjдbрер кbзb табылбаан.

Ол улуu jjр хас, пbстby тусха чидbп, хоптанuан чbли, хомзыныстыu табыснаy хысхырыза, пbр хати eстeбbсче ибbрbп, анаy bскер алдыра - пbстby Чир-суубыссар - чjрbбbскеннер. Оларныy парчатханнарын кjргенде, полuан на кbзbнby нанары кил турuан полар.

(И. Костяков)

20

Чоохтаuларны синтаксис саринаy палuалыстырчатхан сjстi пас салыyар.

Пbрсbнде

Ситкbп кjр турзабыс

Ай килерbнеyjк, чаа сала сиргbннезjк

Одырuлаабыс, сегbрглеебbс

Нандырыu: __________________________________

21

Хайдаu жанрuа кiрче пу текст? Орта нандырыuны пас пирiyер.Наука

Фольклор

Хоос литература

Олаyай чоох

Публицистика

Нандырыu: __________________________________

22

(8)-(9) чоохтаuлардаuы фразеологизмнернеy пiлдiрiлген синонимнернi сыuара пас пирiyер.

Нандырыu: __________________________________

23

Тоuырластыu тузалыu сjстернеy палuалысчатхан чоохтаuларныy номерлерiн пас пирiyер.

Нандырыu: __________________________________

Прочитайте фрагмент рецензии, составленной на основе текста, который Вы анализировали, выполняя задания 20-23.

В этом фрагменте …….(ДАЛЕЕ ПО ТЕКСТУ)

24

И. Костяков Илбек Адалыu чаа тузынаyар пасча. Jjнiнде ол аuын хастар пbр дее нимедеy туртухпин, хорыхпин Чир-суубыссар парчатханын читbрерге саuынча. Аuын хастарныy омазында пbстby чир-суuxыларыбыс, чааxыларыбыстыy омазы хоосталuан полар. Олар bдjк, аuын хастар чbли, ибдеy хай-хай ырах полuаннар. И. Костяков тjреен Чир-суунаyар саuыссырап пасча. Ол саuысты читbр пирер eчeн, автор jjнiнде мындаu сjстернеy тузаланча А ___________(улуu jjр хас, хомзыныстыu табыснаy ан.п.) паза (Б)_______________(хоптанuан чbли..).

Хоос оyдайлар:

  1. Эпитет

  2. Тjjй членнер

  3. Риторическай сурыuлар

  4. Тиyнестiрiг

  5. Фразеологизм

  6. Хаталыс

  7. Параллелизм

  8. Тiрiлдiргенi

  9. Толдыра нимес чоохтаuлар



А

Б

В

Г


Нандырыu:

2 ЧАРДЫХ

25

Eзeрген текст хоостыра сочинение пас салыyар.

Хайдаu сурыuларны кjдiрче автор, чарыт пирiyер (цитатилар синiмxе ползын).

Авторныy саuызын кjзiт пирiyер. Пу сурыu хоостыра постарыyныy саuыстарыy читiр пирiyер. Чуртастаy алай книгадаy алылuан кjзiдiмнер пирiyер.

Сочинениенiy синi - 150 сjстеy кjп полбасха кирек.

Кjзiдiмнер чох пазылuан тоuыс паалалбинча, пiр дее eзiрiлбеен текст «0» балл-uа турар.

Тоuыстарыyны иптiг, арыu толдырыyар.



© 2010-2022