Әдебиет Ашық сабақ Кәрі қыран

Сабақтың тақырыбы: Қадыр Мырза Әли «Кәрі қыран»

Сабақтың мақсаты:

білімділік: Қадыр Мырза Әли шығармашылығынан қысқаша мәлімет бере отырып ақын өлеңінің идеясын,мақсатын ұғындыру;

тәрбиелік: ұлттық дәстүрімізді танып білуге үйрету, патриоттық рухта тәрбиелеу,сұлулық пен еркіндікті танытуға ,адамгершілік пен намысшылдыққа, қайсарлыққа баулу;

дамытушылық: оқушылардың поэзияға деген қызығушылықтарын арттырып, сыни тұрғыдан ойлау қабілетін,танымдық қабілетін дамыту, тапқырлық, ізденімпаздық, шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру.

Сабақтың түрі: сайыс сабақ.

Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, сұрақ - жауап, талдау, топтастыру.

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, биология, география, музыка.

Сабақтың көрнекілігі: 1. Ақын портреті, суреттер, сөзжұмбақ, үлестірме

қағаздар,тірек сызбалар, нақыл сөздер.

2. Кітап көрмесі: ( «Күміс қоңырау», «Қызыл кітап»,

«Көш», «Домбыра», «Жазмыш», «Иірім» т.б)

3. Электронды оқулық.

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру.

а) Сыныпты екі топқа бөлу. 1-топ «Қырандар»

2-топ «Сұңқарлар»

ә) Қызығушылығын ояту.

«Әріптер сайысы» ойыны. Екі топ кез келген бір әріпті таңдайды. Әр топ алған әріптерімен сұрақтарға жауап береді. Мүдіріп қалған топ жеңіледі.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

«Қырандар» тобы. 1. Топқайың мектебі Қасымды қалай қарсы алды?

2. Пейзаж дегеніміз не? Шығармада күз суреті қалай берілген?

«Сұңқарлар» тобы. 1. Жазушы мен кейіпкер арасында қандай байланыс бар?

2. Шығармадан қандай бейнелі сөздер таптыңдар.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Қ

ы

Р

А

Н

1.Сөзжұмбақ шешу арқылы жаңа сабақтың тақырыбын анықтау.

1. Іші жұмсақ, сырты қатты,

1. Еті қызыл, сүті тәтті.

2. Соғым үшін сайлап қойдым,

3. Бордақылап байлап қойдым.

4. 2. Жел-боранда жел болып ескен,

5. Шекесіне сексеуіл өскен.

3. Мың найзалы жалғыз батыр,

Жауларына алғызбай отыр.

4. Сауыттан мықты шапаны,

Жәндіктің нағыз шабаны.

5. Түгел айтқан не барын,

Төрт құ лақ та бір қарын.

2. Кіріспе .

- Балалар, Бүгінгі өтетін сабағымыз жаңа ғана жасырылған жұмбақтардың авторы, ақын, аудармашы, сыншы, драматург, халық жазушысы, Қадыр Мырза Әли атамыздың «Кәрі қыран» атты өлеңі.

Қадыр Мырза Әли 1935 жылы 5 қазанда Орал облысының Жымпиты кентінде дүниеге келген. 1958 жылы Қазақ Мемлекеттік университетінің филология факултетін бітірген. Тұңғыш туындысы 1954 жылы «Пионер» журналында жарияланады.20-ға тарта балаларға арналған кітаптары, 40-тан астам жыр жинақтары, әдеби-сын, прозалық кітаптары: «Көктем», «Данышпан», «Сабақ», «Көкпар», «Дала дидары», «Жерұйық», «Ақ отау» т.б. жарық көрген. 1966 жылы «Ой орманы» жинағы үшін Ленин комсомолының сыйлығы берілді. 1980 жылы «Жерұйық» кітабы үшін Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты атанды. 2001 жылы Тәуелсіз «Тарлан» сыйлығын алды.

Қадырдың қалам тербемеген тақырыбы жоқ десек те болады. Ақын поэзиясында жақсылық пен жамандықтың , ақ пен қараның , тайыз бен тереңнің, ізгілік пен зұлымдықтың, ездік пен елдіктің, жомарт пен сараңның салыстырмалау суреттері жиі кездеседі. Оның қаламынан туған ертегілер, балладалар, мадақтамалар, жаңылтпаштар, жұмбақтар балалар әдебиетінің классикасына қосылды.

Жыр жинақтары: «Көктем», «Ақ отау», «Ой орманы», «Бұлбұл бағы», «Данышпан», т.б«Көкпар»

Драмалары: «Сақал саудасы», «Қасқыр қақпан»

«Жаралы жолбарыс»,

«Әмір Темір»

Қадыр Мырза Әли

шығармашылығы

Дастандары: «Дерт», «Парламент» «Өткелдер», «Күдік», «Заман-ай» т.б

Прозалары: «Жазмыш», «Ғибратнама», «Сөз сиқыры» т.б

3. а) «Кәрі қыран» өлеңін электронды оқулықтан тыңдата отырып, мазмұнын ашу.

ә) «Саятшылық» өнері туралы бейнежазба көру.

Білімді бекіту:

«Қырандар» тобы

1. «Қыран қияда өледі» дегенді қалай түсінесіздер?

2. Қыран неге намыстанады? (Қыран қартайса тышқаншыл болады)

«Сұңқарлар» тобы

1. «Найзағайдай жарқылдап ғұмыры өтті» қалай түсінесіз?

2. Қыранша өмір сүргенің-қандай бақыт,

Қандай бақыт - қыранша өле білген!

Осы жолдар төңірегінде ойланып көрейікші,автор нендей ойды айтпақшы .

Табиғат ана осы құсқа қырағылық қасиетті аямай берген.

Тәуелсіз еліміздің туында осы қыран бейнеленген. Бұл еркін, ешкімге тәуелсіз елміз дегенмен қатар қайсармыз,мәртпіз,намысшыл халықпыз дегенді білдіреді.

Туымыз тұғырлы, еңсеміз биік болсын!

Сөздікпен жұмыс.(дәптермен жұмыс)

Тұғыр-құсты қондырып қоятын орын.

Томаға- бүркіттің екі көзін саңылаусыз жауып тұратын бас киім.

Сопыаяқ-ағаштан жасалған бүркітке жем беретін ыдыс.

Биалай- бүркітшінің оң қолына киетін қолғабы.

5. Кім көп біледі?

«Қыран» тобы. 1. Қырандар тұқымдасына жататын жыртқыш құстарды ата.

2. Саятшылық деген не?

3. Бүркіт қайда мекендеп, немен қоректенеді?

4. Қырандар жайлы қандай мақал-мәтел білесіңдер?

«Сұңқар» тобы. 1.Сұңқарлар тобына жататын құстарды ата.

2. «Құсбегі» деп кімді айтамыз?

3. Қазіргі кезде құсбегілік дәстүрі қалай

жалғасын тауып отыр?

4. Сұңқарлар жайлы қандай мақал-мәтел білесіңдер?

«Бес жолды өлең» стратегиясы.

-Бүгінгі кейіпкерлеріміздің айрықша қасиеттерін, белгілерін анықтау үшін қыран, ақын сөздеріне бес жолды өлең құрастырайық. /екі топқа екі сөз беріледі./

«Қыран» тобы. «Сұңқар» тобы

Зат есім ақын қыран

Сын есім

Етістік

Синоним

Сөз тіркесі

«Орнын тап» ойыны.

Ақынның нақыл сөздерінің орны ауыстырылып беріледі. Оқушылар орнын тауып мағынасын ашады.

«Қыран» тобы: «Сүрінсең де туған жердің тасына сүрін!»

«Сұңқар» тобы: «Туған жердің өңгесі түгіл,

Шөңгесі де қымбат»

ІV. Сабақты бекіту.

Топтастыру. Қадыр Мырза Әли кім?

V. Қорытынды.

- Қадыр Мырза Әли-халық даналығының білгірі.

Жалпы Қадыр өлеңдерінсіз 1960-70 жылдардағы қазақ поэзиясын көз алдымызға елестету мүмкін емес.

Міне, балалар, «Қадырдан сөз қалмаған» деген атаққа ие болған ақын өзінің талантымен, жазушылық шеберлігімен, өмірлік ұстанымымен үлгі. 2011 жылы 75 жылдығы тойланғаннан кейін 76 жасқа қараған шағында қайтыс болды. Ақын шығармаларымен сусындап отыру біздің міндетіміз. Ендеше, ақынның «Қазақтарды шетелдік қонақтарға таныстыру» әнімен сабағымызды аяқтайық.

VІ. Бағалау.

Қазақ тілі мен әдебиет пәнінң мұғалімі:

Ибраимова Р.Қ

Ә.Сағынтаев атындағы орта мектеп