Разработка открытого урока по каз. яз

Сабақтың тақырыбы: Қазақ отбасындағы бірінші талап

Көмекші есімдерді пысықтау

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік. Көмекші есімдердің сөйлем ішіндегі қолданысын пысықтау; мәтіннің мазмұнын меңгерте отырып, қазақ отбасындағы қағидалармен таныстыру;

2. Дамытушылық. Сөздік қорын байыту; лексикалық тақырып бойынша ауызекі сөйлеу тілін дамыту; сауатты жазуға дағдыландыру

3. Тәрбиелік. Салт - дәстүрді сақтауға, үлкенді сыйлауға, отбасы мүшелерін құрметтеуге тәрбиелеу

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі. Сөйлесім.

а) Сәлемдесу

ә) Оқушыларды сабаққа жұмылдыру

б) Сөйлесу

II. Үй тапсырмасын тексеру. Айтылым.

а) «Ата айтады» өлеңін жатқа айту

ә) Көмекші есімдерді пайдаланып, 4-5 сөйлем құрау

III. Жаңа сабақ.

1. Сөздік жұмысы. Оқылым. Айтылым. Жазылым

а) Оқу, аудару, сөздік дәптерге жазып алу

ә) Сөз тіркестері мен сөйлемдер құрастыру

Сөздік

Құлағына құю

Говорить

Имандылық

Совестливый, честный, порядочный

Баулу

Воспитывать, приучать

Тіл алғыш

Послушный

Тиянақты

Собранный

Тыйым сөздер

Запретные слова

Ой шақыру. Сұрақтарға жауап беріңіз. Өз ойыңызды айтыңыз.

Сұрақтар

Иә

Жоқ

1.Сіз «Талап» сөзінің мағынасын түсінесіз бе?

2.Ата-анаңыз сізге талап қоя ма?

3.«Әдепті бала арлы бала, әдепсіз бала сорлы бала» деген мақалдың мағынасын білесіз бе?

2. Мәтінмен жұмыс. Оқылым. Айтылым.

а) Мәтінді оқу, түсіндіру т.б.

ә) Мәтінді пайдалана отырып, сұрақтарға жауап беріңдер

1. Отбасы мектебінің ұстаздары кімдер?

2. Қазақ отбасы балаларына қандай сөздерді айтып отырады?

3. Отбасынан тәрбие алған бала қандай болып шығады?

4. Ең басты міндет етіп нені қойған?

5. Отбасының берекесін сақтайтын кім?

3-тапсырма

Мына мақал - мәтелдердің екінші сыңарын сәйкестендіріп, мәтінге сәйкес келетінін түсіндіріңдер.

1. Әдепті бала - арлы бала, ... алдыңа сол келеді

2. Балаңды жұрт мақтаса, ... әдепсіз бала сорлы бала

3. Атаңа не көрсетсең, ... бәрінен де сол жақсы

4-тапсырма

Қазақ халқындағы тыйым сөздің анықтамасына назар аударыңдар.

Тыйым - халықтың тәлім-тәрбие, үлгі - өнеге, ақыл - кеңес берудегі тәрбие құралдарының бірі. Бұл балаларды жаман әдеттен, әдепсіздіктен сақтандырады.

Мысалы:

Әке тұрып, ұл сөйлеу

Қазақта әсте болмаған.

Шеше тұрып, қыз сөйлеу

Көкейіне қонбаған.

Ой шақыру

Ата-аналарыңыз жиі айтатын тыйым сөздерді атаңдар.

5 - тапсырма. Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырманы орындаңдар.

III деңгей

1. «Құлағына құйып отыру» деген тұрақты сөз тіркесінің мағынасының дұрыс нұсқасын табыңдар.

Тұрақты сөз тіркесі

Мағынасы

Дұрыс

Құлағына құйып отыру

Қатты айқайлап сөйлеу. Жақсылап айтып түсіндіру. Зейін салып тыңдау

Тұрақты сөз тіркестерін еске түсіре отырып, тәрбиеге байланысты бірнеше тұрақты сөз тіркесін оқушыларға айтқызу.

Мыс: ақылға салу ....

2. Мына сөздердің қатарын табыңдар.

Қамқорлық

адамгершелік және адамгершілік ережелері

Береке

ең жақын бауырлас адамдар

Ағайын

ауызбірлік, ынтымақ

Тәрбиесіздік

қамқор болушылық, қамын ойлаушылық

Имандылық

тәрбие көрмегендік, әдепсіздік

II деңгей

1. Мәтінді пайдаланып, көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қойып, көшіріп жазыңдар.

әдепті бол

Қазақ отбасы тәрбиесіздік жасама дегенді айтады.

көргенсіз болма

тіл алғыш

Тәрбие көрген бала ұқыпты болып өседі.

адал

I деңгей

Туысқандық атауларға сипаттама беріңдер.

Көмекші есімдерді пысықтау

Берілген сөйлем ішінен көмекші есімді тауып, мағынасын түсіндіріңдер.

Отбасы ішінде түсіністік болса, ол отбасы жарасымды болады.

Көмекші есімдер

Алды - перед

Арасы - между

Бойы - вдоль

Арты - за

Ортасы - середина

Сырты - вне, снаружи

Асты - под

Іші - внутри

Маңы - около, у

Үсті - над

Жаны - рядом, возле

Қасы - рядом

1 - тапсырма

Өлең жолдарындағы көмекші есімдерді табыңдар.

Ауыл басы ақсақал

Теріс билік айтпаған.

... .... ....

Аға адамдар алдында

Жастар ойнап күлмеген.

Үлкендердің үстіне

Баса көктеп кірмеген.

2 - тапсырма. Сурет бойынша сөйлем құраңдар.

Бекіту

3 - тапсырма

Оқушылардың шығармашылық жұмысы көрсетіледі.

Тест. (мәтін бойынша)

1.Отбасы мектебінің ұстаздары кімдер?

а) мұғалім, тәрбиеші

ә) әке, шеше

б) әке, тәлімгер

2. Әке мен шешенің баласына қоятын ең басты талап - тілегі қандай?

а) әдепті бол

ә) өзімшіл бол

б) ақылсыз бол

3.Әдептілік қағидаларды ... құйып отырған

а) басына

ә) құлағына

б) миына

4. Қазақ отбасындағы өз баласын қандай қасиеттерге баулыған?

а) сыпайылыққа, қатыгездікке

ә) әдептілікке, тәрбиесіздікке

б) мейрімділікке, имандылыққа

5. Отбасында тәрбие алған бала қандай болады?

а) ұқыпты, адал, өзімшіл

ә) тіл алғыш, әдепсіз, адал

б) тіл алғыш, адал, ұқыпты

6.Тәрбие бастауы әдептілік деп білген ата-ана әуелі баласына нені үйреткен?

а) өздерін сыйлап- құрметтеуді

ә)өзгелерге көңіл бөлмеуді

б) жаман әдептерді

7. Ата-ананың баласының алдына алдына қойған ең басты міндеті

а) жалқау болу

ә) халқына еңбек ету

б) қайырымсыз болу

8. Отбасының берекесін сақтайтын кім?

а) бала

ә) ер азамат

б) әйел

9. Тыйым тәрбиенің қандай құралы?

а) жаман әдет

ә) тәлім-тәрбие

б) әдепсіз істер

10. Көмекші есімі бар сөйлемді табыңдар

а) жаным көзіме көрінді

ә) ауылдың жанында тоғай бар

б) менің саған жаным ашиды

Ойын «Әдепті бала» (әдепті балаға тән қасиеттерді табу).

Сыпайы, әдепсіз, ұқыпты, қатегез, тәрбиелі, мейірімді, ақылды, қайырымсыз

Бағалау. Оқушыларды бағалау.

Үйге тапсырма: Сөздік; мәтінді мазмұндау; «Мен ата-анамды бақытты етемін» эссе жазу.

Қорытынды сөз

Адамның басшысы - ақыл, шолушысы - ой, жетекшісі - талап, қорғаушысы - сабыр, сынаушысы - халық, таусылмайтыны - арман, ең қымбаттысы - ар сақтау, бәрінен ардақтысы - өмір сүру, соның ішінде ең тәттісі - сыйластық.

Төле би

Ән «Әкешім, анашым»