• Преподавателю
  • Другое
  • Сценарий мероприятия: «Путешествие в мир крымскотатарских народных традиций». «Къырымтатар урф – адетлери дюньясына сеяат»

Сценарий мероприятия: «Путешествие в мир крымскотатарских народных традиций». «Къырымтатар урф – адетлери дюньясына сеяат»

Раздел Другое
Класс -
Тип Другие методич. материалы
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Сценарий мероприятия:

« Путешествие в мир крымскотатарских народных традиций».

«Къырымтатар урф - адетлери дюньясына сеяат»



Селям алейкум, севимли балалар,урьметли ана-бабалар, сайгъылы бита ве къартбабаларымыз!

Азиз достлар! Сиз билесинъиз ки, бизим Ватанымыз -- аджайип Ешиль ада!

Бу мукъаддес топракъта асырлар девамында бизим баба-деделеримиз яшап кельгенлер.

Къырымымызнынъ берекетли топрагъы,буллюр киби салкъын чокъракълары, ярашыкълы Къара денъизи бар.

Биз, озюмизнинъ ана тилимизни, урф- адетлеримизни огренмек, бильмек ве сакълап къалмакъ борджлумыз . «Тильсиз инсан къанатсыз къуш», - деп нафиле айтылмагъан.

Сиз исе, достлар, бу иште бизге ярдымджы олмакъ керексинъиз. Къырымтатар халкъ урф- адетлери дюньясына сеяатымыз башлай! Буюрынъыз!

  1. Сабалары - «Саба шерифинъиз хайырлы олсун!», деп башласакъ , бутюн кунюмиз хайырлы олур. Иншалла!

Куньдюз вакътында садедже - «Селям алейкум!» я да «Мераба!»

Акъшам маалинде - «Акъшам шерифинъиз хайырлы олсун!».

Геджеси исе «Гедженъиз хайыр» - демек лязим.

«Хайыргъа къаршы» - деп джевап берирлер.Юкъламагъа яткъанда: «Хайырлы тюшлер корь», -- дейлер.

Ресимге бакъынъыз. Онда куньнинъ насыл вакъты тасвирленген? Бойле вакъытта насыл сёзлер айтыла.

Ресимде саба эрте костериле, «Эрте тургъаннынъ къысмети бол олур» деген аталар сёзлери бар.

«Саба шерифинъиз хайырлы олсун» - деп айталар.

Мусафир къапыдан киргенинен : «Селям алейкум», - дей. Эпимиз онъа: «Алейкум селям. Хош кельдинъиз», --- деп, эвге давет этелер.


  1. Къартанамны мен севем

Оны пек урьмет этем.

Байрамларда хайырлап

Онынъ къолуны опем.

Къырымтатар халкъынынъ къач байрамы бар, олар акъкъында не билесинъиз?

а) Наврез байрамы бизге къайсы мемлекеттен кельди?(Иран мемлекетинден)

б) Наврез байрамы къайсы кунь къайд этиле? (март 21- де)

в) Наврез байрамы башкъа миллий байрамлардан айырылгъан адет къайсы бири? Я да насыл адетлер бар? ( Байрамдан бир къач кунь эвель къадынлар эвлерини темизлейлер, джыштыралар. Эв бикелери йылбаш кобетеси, къурабиелер, чешит татлы емеклер пиширелер.Байрам арфесинде эски шейлерни атеште якъалар, йигитлер атеш устюнден секирелер.)

г) Байрамнынъ арфе куню акъшамындан балалар адети узьре не япалар?

(акъшам балалар учер- бешер олып, эв-эвден байрам хайырлап, «Наврез», «Сары эчки», «Къара тавукъ» йырларыны айтып юрелер.

д) Къырымтатарларда Наврез байрамында эркеклер не иш япалар?

(Эркеклер тарлагъа экин экмеге чыкъалар. Эвельден энъ урьметли къарт дуа окъуп, топракъкъа келеджек берекетнинъ биринджи урлыкъларыны сепкен).

Ашагъыда берильген шиирлер Наврез байрамына аиттыр:

«Бувлангъан топракъкъа санчылса сабан,

Чёллерде къойларын джайдырса чобан,

Севинем корип мен Наврез кельгенинъ,

Аятны селямлап кунеш кульгенинъ»

Эр ер ешере, этраф денъише.

Хош кельдинъ, Баарь

Буюр сен бизге

Къуванчлар кетир, сен эвимизге.



  1. а) Хыдырлез байрамы не вакъыт ола? (6- нджы майста)

б) Хыдырлез байрамынынъ тарихыны тарифленъиз.

«Эски заманлардан берли халкъымыз бу байрам куню дуа этип, Алладан бол берекет итеп, ем-ешиль экинлернинъ устюне къалакъай тыгъырта.

«Хыдырлез» сёзю эки аддан асыл олгъан. Хыдыр, яни Къадыр -- мусульманлыкъта шахс сайылгъан ве о батаяткъан гемилердеки адамларны къуртаргъан.

Экинджи ад - Ильяс пейгъамбернинъ адыдыр. О, йылдырымгъа укюмдарлыкъ эткен, чокъракъларны,айванларны къоругъан, адамларны тюрлю хырсызлардан ве хаинлерден къорчалагъан.

Олар бутюн дюньяны доланып, адалетли, мераметли, темизгонъюлли адамларгъа ярдым эте экенлер.

Тек Хыдыр дюньяны сагъ тарафтан айланса, Ильяс --- сол тарафтан. Олар йылда бир кере ишкир, догъру юрекли адамлар олгъан ерде расткелишелер ве Хыдырлез олып келелер. Хыдырлез кельсе, яхшы адамларнынъ истеги омюрге кече экен.

в) Баарь, берекет акъкъында аталар сёзлерини бильгенлеринъизни айтынъыз:

«Апрельде тамсынъ, майыста ягъсын.»

«Баарьдеки арекет, кузьдеки берекет»

«Багъны бакъсанъ,багъ олур,

Бакъмасан -- дагъ олур».

«Бир кунь эвель сачсанъ,

Бир афта эвель алырсынъ»

«Яз къышны тойдурыр.»

«Къасым кельди -- къыш кельди,

Хыдырлез кельди -- яз кельди.»

г) Хыдырлез акъкъында шиирлерни динълейик:

«Язнынъ тамам башында,

Майыста - Къурулайда

Бизге келе хыдырлез

Къувана онъа эр кес.

Ичип зем-зем сувундан

Келип чыкъа къыбладан.

Яхшылыкълар эттире

Бол берекет кетире.

Ешиль джубелли озю

Атынынъ беяз тюсю.

Дюньяны о долана,

Эр бир ерде булуна.

О денъизни къорчалай,

Къаза - белядан сакълай,

Яз бою ве эм кузьде

Эр бир эвни о ёкълай.

Кельсин, кельсин Хыдырлез,

Къувансын,кульсин эр кес.

Софралар ашкъа толсун,

Байрам хайырлы олсун.»

Азиз достлар! Сиз къырымтатар халкъ адетлери дюньясына сеяат эттинъиз.Корьгенинъиз киби пек дюльбер, аджайип адетлеримиз бар.Бу адетлерни, незакетли,сыралы олувны биз унутмамакъ керекмиз. Бугунь бизлер халкъымызнынъ тербиеси сыралы олмасы ве дигер урф-адетлери акъкъында айтмагъа тырыштыкъ.Лякин,шубесиз, бу бир тедбирде оларнынъ эписини акс этип оламадыкъ.

Азиз балалар,сизлер бизим урф-адетлеримизни темелли огренмеге тырышынъыз. Келеджегимиз айдын ве эйи оладжагъына эминим.Сагъ олунъыз. Сагълыкънен барынъыз.

© 2010-2022