Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу

Раздел Другое
Класс -
Тип Конспекты
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Есть
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзу



«Жұлдызнама белгілері және координаталық түзу» - тақырыбына шығармашылық жұмыс





Жұмысты орындаған: Омарова Дильзат

7-сынып оқушысы



Ертіс ауданы

Абай ЖОББМ











Оқытушы: математика пәнінің мұғалімі: А.С.Ашенова











  1. Кіріспе. Жұмыс мақсатын қою.

  2. Негізгі бөлім.

    1. Координаталардың шығу тарихы

    2. Коордижнаталар дың жүйе түрлері

    3. Астрономияда координатаның жүйесі

    4. Жұлдызнама туралы шағын тарихи мәлімет

    5. Жұлдызнаманың 12 түрі

      1. Тоқты жұлдызнамасы

      2. Торпақ жұлдызнамасы

      3. Егіздер жұлдызнамасы

      4. Шаян жұлдызнамасы

      5. Арыстан жұлдызнамасы

      6. Бикеш жұлдызнамасы

      7. Таразы жұлдызнамасы

      8. Сарышаян жұлдызнамасы

      9. Мерген жұлдызнамасы

      10. Тауешкі жұлдызнамасы

      11. Суқұйғыш жұлдызнамасы

      12. Балық жұлдызнамасы

  3. Қорытынды

  4. Библиография

Қосымша 1. 7-сынып оқушыларының жұлдызнамасы.





Бала кезімнен астрономияға қызықтым. Жұлдызды аспанды бақылауға әрқашан ұнаттым, оларды қарастыруға, жұлдыздарды табуға қызықтым. Бірақ сол кездерде олардың әдемі орналасқанынан басқа, аспанда жұлдыздар туралы бірегей, қызықты мифтер мен аңыхдарды білуге болатынына қызықтым, олардың аттары мен орналасу тәртібі өте қызық болып кетті.

Сондықтан мен жұлдыздарды зерттеуге және оларды жазықтық координаталармен байланыстыруды қарастыруға кірістім. Өйткені математиканың тікелей астрономияға қатысатынын біліп едім.

Тұжырым міндеттері: Жұлдызнама туралы көбі біледі, оларды аспанда табуға әрқайсысына келмейді. Осы жобада белгілердің бейнелерін жазықтық үйлестіруде қоюға мүмкіндік жасайды.

Жұмыс мақсаты: жазықтық үйлестіру арқылы жұлдызнаманы шолу.

Тапсырмалар: 1) жазықтықтардың пайда болу тарихымен танысу, жазықтық жүйелерін табу.

2) Жұлдызнаманы зерттеу

3) жазықтық үйлестіруде жұлдыздардың орналасу тәртібін құрастыру.

4) 7 сынып оқушыларына астрологиялық зерттеулер жасату.

Негізгі бөлім.

Үйлестірудің тарихы

Б.з.д. 200 ж. бұрын грек ғалымы Гиппарх географиялық үйлестіруді енгізген. Ол географиялық картада параллель мен меридианның суретін салуға және ені менмұзындығын санмен көрсетуді ұсынды.

14 ғ. Француз математигі Н.Орсем енін - абцисса, ал ұзындығын - ордината деп атауды ұсынды. Осы жаңа енгізуді үйлестіру әдісі пайда болды. Осы әдісті жасаудың негізгі еңбегі Рене Декартқа тиісті.

Координата жүйесінің түрлері:

  1. Аудандық координаталар жүйесі.

Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзу



Декарттық координата жүйесі.

Аудандық координаталар:

  • Заттың вектор-радиусы

  • Полярлық арақышықтық, ені деп те аталады, 0Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу өлшенеді.

  • Координаталық түзулер.

Полярлық координаталар жүйесі

Р нүктесінің полярлық координатсы деп радиус-вектер аталады.

ρ -Р нүктесінен белгілі нүктенің ара қашықтығы.Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу

0 (полюстер) және φ-полярлық бұрышы - ОР түзусінің және белгіленген түзудің арасындағы бұрыш, полюстен өтеді.

Астрономияда көкжиекпен, аспанды экватормен, эклиптикамен, жазықтық симметриясымен байланысқан координаталар жүйесін қолданады.

Координатаның көкжиектік жүйесінде зат орналасуы азимут пен жердің бұрышымен айқындалады, демек көкжиек бойындағы заттың ұзындығымен.

Астрогомияда азимутты оңтүстік жақтан, затқа қарай Батысқа Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзудейінгі бұрышты өлшеумен болады. Осымен Солтүстік нүктесіндегі азимут Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу тең. Орынның бұрышы немесе ұзындығы өзеннің көлемінде Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу тең екендігінен анықталады, ал зенит нүктесіне -Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу тең. Көкжиектік жүйе бойынша теодолитпен жұмыс істеу оңайырақ. Осы арқылы әрбір жұлдыздың орналасуын белгілеп табуға болады.

Егер аспан экваторына (Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу) Солтүстік полюске қарай (Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу) бұрышты плюс белгісімен санасақ, ал оңтүстік полюске (-Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу) минус белгісімен санасақ, онда бұрыштың координатасы айқындалады, ал географиялық еніне теңеледі.

Енді аспан экваторын 24 (сағаттық) белдікке бөлгенде, ең бұрышты координатасын анықтаймыз. Ол түзу өрмлеу деп аталады. Сағат, минут және секундпен өлшенеді.

Көктемгі теңелу орналасқан аспан экваторындағы нүкте оны саналуын бастайды.

Экваторлық координаттар жүйесі біріншіден жұлдыздардың орналасуын анықтау үшін қолданылады, бірақ Аймен планеталарға да қолданылады, сонымен қатар оларға эклиптік координаталар жүйесі тиімді. Эклиптік координаттар жүйесі бұрынғы заманда жиі қолданылған, астрономия басқарылған кездерде.

Эклиптика бойында 12 жұлдызнама орналасқан. Осылай, мысалы, көктемгі теңелу нүктесі ұзақ уақыт бойы (овен) жұлдызнамасында болған, ол «Т» белгісі ретінде қолданылған және қой мүсінінде бейнеленген.

Жұлдызнама белгілеріне аз ғана тарихи мәлімет.

Жұлдыздың аспан саласында көрінуі Вавилонда қалыптасқан. Жазба түрінде Вавилонда «Мул Апин» тақтайшасы ретінде орналасқан, ол VII ғ.ғ. б.з.д. болған. Осы жазбаларда 18 жұлдызнама «Ай жолында» деп аталады, сонымен қатар экваторлық топ бейнеленеді және де Күн мен 5 планета осы жолмен жүреді деп көрсетілген. Жұлдызнаманың 12 бөлімге бөлінуі б.з.д. Vғ. Басында қалыптасқан деп болжауда жұлдызнаманың 18-36-12-ге бөлінуі Вавилонда санаудың алты-ондық жүйенің пайда болуынан қалыптасқаны айтылған, олар эклиптиканы Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу бұрыштық торларға бөлген, бұл 1 жылдың күндер көлеміне сәйкес келтірілген. Египеттік астрономияда ондық жүйе Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу аумақтармен қалыптастырылған:

Гректік астрономия вавилондықтардың жұлдызнама жүйесін 12 жұлдызнамаға бөлінуімен көрген, ол 12 саны - сакралдық сан деп есептелінген, олимпия құдайларының саны деп саналған.

Жұлдызнаманың 12 белгісі.

Күннің 13-ші жұлдызнамасынан өткенімен (жылан бойынша), оны жұлдызнамаға жатқызбайды. Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу

Эклиптика- аспан саласындағы түзу, ол арқылы жердің қараушылары тарапынан қарағанда, Күн өзінің жылдық қозғалысы жұлдыздар бойымен өткізеді. Жалпы айтқанда египеттік жұлдызнама белгілері көне европалық астрономия шығармаларындағы суреттерге өте ұқсас. Барлық 12 жұлдызнаманы оңай ажыратады.

Египеттік жұлдызнамаларында кейбір маңызды сирек белгілер бар, олар европалық суреттерде кездеспейді. Осы айырмашылықтар бұрын айқындалмаған сияқты.

  1. Тоқты шоқжұлдызы

Зодиак басын Тоқты шоқжұлдызы деп санауға тиесілі, Осында 2 мың жыл бұрын көктемгі күн мен түннің теңелу нүктесі орналасқан болатын. Соңғы уақытта ол өте қатты өзгеріп, енді осы нүкте балық шоқжұлдызында. Күннің осы нүктеде болғанда оңт. Жартышарынан Солтүстік жартышарына аспан жүйесінде өтеді.Сонда астрономиялық көктем басталады. Шоқжұлдыздарды бақылаудың ыңғайлы сәті күзде болады, өйткені күн одан алыс орналасады.

Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзу



  1. Торпақ жұлдызнамасы

Торпақ - қысқы жұлдызнамалардың әдемісінің бірі болып саналады. Қараша мен желтоқсан айында түні бойы байқалады. Қарағанда, 125 жұлдыз көрінгендей болады. Ең жарығы - Альдерабан. Қызыл-қызғылт сары түсті (температурасы - Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу); Альдерабан қасында онша жарық болмаған жұлдыздар қорымен көруге болады,олар торпақтық бетін бейнелейді.








Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу
































Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзу

  1. Егіздер жұлдызнамасы

Егіздер - жұлдызнамалардың ішінде ең солтүстік жағында орналасқн. Қыста бақыланады. Оның жарық жұлдыздары Кастар мен Поллукс. Алтын Рунаға жарыққа шыққан ағалы-егіздердің аттары осындай болған, олар Ясанмен бірге жарыққа шықты. Ең жарығы Поллукс қызғылт-сары түсті. Жақын жерден қараса, бұл жұлдыз 4 жұлдызды жүйе боп көрінеді.

Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзу



  1. Шаян жұлдызнамасы.

Осы жұлдызнаманы көктемде қарау өте ыңғайлы. Ол туралы рим ғалымы Плиний Үлкен былай деп жазған: «Шаян белгісінде екі кіші жұлдыз бар, олар Төлдер деп аталады, ал олардың арасында кішкентай бұлт бар, ол - Ясли деп аталады.» Шынымен де, олардың арасында «тұманды жұлдыз» көрінеді (Ясми)

Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзу

  1. Арыстан жұлдызнамасы.

Осы жұлдызнаманы бақылау көктемгі айларда ыңғайлы. Оны табу оңай: төрт жарық жұлдыз трапеция бойынша арыстан денесін көруге болады, ал доға бойымен жұлдыз шынжыры - бас пен жалын көрсетеді.

Регул - жұлдызнаманың ең басты жұлдызы, оның 2 жолдасы бар, біреуі Күнге ұқсас. Регул - ақ және ыстық, өте үлкен жұлдыз, ол Күннен 3 есе үлкен, сонымен қатар жарық энергиясын шашуы 140 есе асырады.

Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзу



  1. Бикеш жұлдызнамасы.

Көне гректер бұл жұлдызнаманы - Парфенос деп атаған, аударымы - бикеш. Бұл жұлдызнама ең көне дәуірде егін егудің бастамасымен байланысқан.Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу








Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу
































Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу



  1. Таразы жұлдызнамасы.

Таразының шағын жұлдызнамасы жұлдыз карталарында жуырда пайда болды. Оның атауы- бұрын күзгі күн мен түннің теңелуінің нүктесі орналасқандықтан таразы деп белгіленген.

Рим ақыны Вергилий былай деп жазған: «Таразының күн мен түннің уақытын теңестірген кезінде және жарық пен қараңғылықты бірдей бөлетін кезеңінде қопсытқышыларға жұмыскерлерін жайлауға жұмысқа шығар деп айтқан»

Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу







































Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу8. Сарышаян жұлдызнамасы.Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу

Сарышаян - оңтүстік аспан жұлдызнамасы. Оның ең көрінетін жұлдызы - Антарес. Бұл - егіз жұлдызы, қызыл алып, өте жарық, түсі мен жарқырауымен Марспен жарысуы мүмкін. Бірақ оларды ажырату оңай, - Марс - түзу жарқырайды, ал Антарес - басқа да жұлдыздар сияқты жыпылықтайды.

Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзу

9.Мерген жұлдызнамасы.

Мерген жұлдызнамасы Құс Жолында орналасқан. Көне грек мифтер данекентавр Хирон туралы айтады, ол аспан жүйесінің алғашқы моделін жасаған. Бірақ басқа қу кентавр Кротос алдаумен осы орынды алып, мерген жұлдызнамасымен болды. Зевс Хиронды аспанда сонда да орналасты және оны (хиронды) Кентавр жұлдызнамасына айналдырды. Ал қу Мерген аспанда да өзін белсенді ұстап, сарышаянға садағын ұстайды.

Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзу

10.Тауешкі жұлдызнамасы.

Бұл мифтік ешкі денесімен және балық құйрығымен жұлдызнама атауы болып кетті. Көне грек аңызында ешкіаяқ құдайы Пан, қойшылардың жаратушысы Тифон деген жұзбасты дәу алыпты кездестіргенде, жанып суға құлап түскен, содан бері Пан құдайында балық құйрығы өсіп кетіп, су құдайы болып кеткен. Бір қызықты жұлдызды Альгеди - егіз. Физикалық тұрғыда бұл 2 жарық байланыспаған, олар бір-бірінен әр жерге алыстайды. Олар оптикалық жағынан егіз болып аталады.

Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзу

11.Су құйғыш жұлдызнамасы.

Осы жұлдызнамада әр түрлі халыққа су құйған адам көрінген. Атауы Месопотамиядан келген. Сұйқұйғыш жұлдызнамада жай қарағанда да жұлдыз көруге болады. Осында ірі планетарлық тұман орналасқан.

Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзуЖұлдызнама белгілері мен координаталық түзу

12. Балық жұлдызнамасы.

«Сулы» Балық жұлдызнамасы - зодиак шарында соңғысы. Ол күзде көрінеді, ал Күн оған қыс аяғында келеді. Балықтың басты жұлдызы - Альриша, аударғанда «бау», «шілтер» - деген мағынада. Бинокльмен қарағанда көгілдір жұлдыз сияқты көрінеді, ал телескоп сондай түсті спутникті көруге мүмкіндік береді.








Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу
































Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу

Жұлдызнама белгілері мен координаталық түзу

III. Қорытынды:

Өзімнің жұмысым барысында мен жазықтық координаталардың шығу тарихымен таныстым, әр түрлі координат жүйесін, олардың ерекшеліктерін және қолданысын білдім.

Зодиакті жұлдызнаманы зерттеудегі үлкен жұмыс бойында және оларды жазықтық координаталарда құруында, мен осындай қорытындыға келдім: жұлдызнама дүниесі - бұл ғажайып шектік, ол адамды космоспен және алыс жұлдыздар мен қосады, байланыстырады. Алған білімді жүйелендіре, мен 7 сынып оқушыларымен астрологиялық зерттеу жүргізе алдым.

IV. Әдебиет.

© 2010-2022