«Бір ел - бір кітап» акциясы аясындағы

«Шындық пен адамгершіліктің бұлағы» атты іс-шара (слайд 1)

Мероприятие «Родник правды и человечности»

в рамках акции «Одна страна - одна книга»

(слайд 2)

В цветущем плодоносящем саду

нашей многонациональной литературы

молодому дереву чуткой прозы Муратбекова

суждено уверенно расти и быть видным издалека.

Г. Мусрепов.

Цель: в рамках проведения республиканской акции «Бір ел - бір кітап», «Одна страна -одна книга» познакомиться с творчеством С.Муратбекова.

Ведущий 1: Идея Патриотического акта «Мәңгілік Ел», озвученная в Послании Главы государства «Казахстанский путь - 2050: Единая цель, единые интересы, единое будущее», должна стать духовным стержнем молодого казахстанского общества, растущего на принципах патриотизма и высокой нравственности, напомнив нам старую истину о том, что «народ, не знающий своего прошлого, не способен двигаться в будущее». На пропаганду культурного наследия Казахстана, популяризацию чтения направлена Республиканская Акция «Одна страна - одна книга», которая в 2014 году в Казахстане будет проводиться в восьмой раз.

(слайд 3)

Ведущий 2: Цель акции - развитие программы по продвижению чтения, поддержка грамотности и культуры чтения, сохранение духовного наследия, бережное отношение к родному языку, а также нравственное и патриотическое воспитание молодёжи. В дальнейшем акция «Бір ел -бір кітап»,«Одна страна - одна книга» может стать приоритетной частью общенациональной программы по поддержки грамотности и чтения, высокого статуса книги и книжной культуры, духовного обогащения казахстанского общества.

Ведущий 1: 2007 жылдың 6 шілдесінде Астананың туған күнінде «Абай күнінің» 7 халықаралық поэзия фестивалінде атақты Ресей және Қазақстандық ақын-жазушылардың қатысуымен Абайдың «Қара сөздері» жыл кітабы атағына ие болды.

(Слайд 4 2007 - Абай_

Ведущий 2: Глубоко символично, что книгой акции «Одна страна - одна книга» - «Слова назидания» Абая была объявлена именно на VII Международном фестивале поэзии, посвящённом Абаю. Тем самым было вновь подчёркнуто значение Абая в духовном становлении нашего общества. Несмотря на то, что со времён Абая прошло много лет, сменилось несколько поколений, «Слова назидания» сегодня актуальны как никогда, они являются ориентиром в жизни для каждого из нас. В этом произведении охвачены самые разные темы - история Казахстана, любовь к Отчизне, культура, народная психология, философия жизни, наконец, этика взаимоотношений между людьми.

1-й ведущий:

Слайды(5, 6, 7, 8, 9, 10, 11)

2008 жыл кітабы М.Әуэзовтың «Лихая година» кітабы болды

2009 жыл М.Жұмабаевтың шығармаларымен байланысты болды,

2010 жыл - Жұбан Молдағалиевтың «Мен Қазақпын» кітабы,

2011 жыл - Жүсіпбек Аймаутовтың «Ақ білек» кітабы,

2012 жыл - Оралхан Бөкеевтің «Человек - олень» кітабы,

2013 жыл - Фариза Онғарсынованың - «Дауа» кітабы

(Слайд 12)

Ведущий 2: В 2014 году компетентная комиссия выбрала повести Саина Муратбекова «Запах полыни» и «На вершине Ушкара».

Известный литературовед Владислав Владимиров, друг и соратник писателя, определил его следующим образом: «Его книги не залеживаются на библиотечных полках. Их по-прежнему повсюду читают и стар и млад. Потому как они в простоте и доступности речестроя всегда привлекают своим искренним оптимизмом, своим волшебным настроем на необратимое одоление местечкового и вселенского зла во всех его ипостасях».

1-Ведущий (слайд 13)

Сайын Мұратбеков 1936 жылы 15 қазанда бұрынғы Талдықорған облысы, Қапал ауданына қарасты Қоңыр ауылында дүниеге келген. Балалық шағына көз жүгірсек, анасы ерте қайтқаннан кейін, әкесі майданға аттанған соң,Сайынды атасы тәрбиелеген.

Мұратбеков мектепті аяқтағаннан кейін совхозда еңбек еткен.Осы кезеңде аудандық және облыстық басылымдарда еңбектерін жариялаған, тілшілермен жұмыс бабымен республика бойынша көптеген жерлерде жұмыстар атқарған.Туған жері, ондағы адал адамдар, қатал өмір мектебі Сайынды қайраттан айырмаған.Осындай қиындықтарға қарамастан үлкен азамат болуына кедергі келтірмеді.

Ведущий 2: (слайд 14)

В 1963 году он окончил отделение журналистики Казахского государственного университета им. С. М. Кирова, а в 1971 году Высшие литературные курсы в Москве при Союзе писателей СССР. В 1977 году - курсы писателей международников при Литературном институте имени Горького, где наставники с мировыми именами на своих семинарах внушали своим слушателям: «Запомните, тот не писатель, кто не добавил людям хотя бы немного зоркости».

С.Муратбеков работал литературным сотрудником газеты «Коммунизм таңы», затем зав. отделом, главным редактором журнала «Жұлдыз», газеты «Қазақ әдебиеті» (1977-1984), старшим редактором киностудии «Казахфильм», директором Бюро по пропаганде художественной литературы Союза писателей Казахстана, был секретарем Правления Союза писателей Казахстана, директором издательства «Жазушы» (1984 -1991).

1-ый ведущий: (слайд 15)

Сайын Мұратбеков барлық өзінің көп қырлы өмірінде жазушының ең алдымен азаматтық істермен айналысу керектігін айтып өткен.Өз кезегінде қиындықтарға мойымай, қазіргі қиындықтарға қарсы тұра білген.Сайын Мұратбеков-«Невада-Семей» қозғалысының басшыларының бірі болған, «Халықтық Конгресс» партиясы пайда болған кезде «Халық конгресі» газетінің баспа бөлімінде негізгі қызмет атқарған.(1992-1996)жж

Жазушы ретінде ол өзін 20 ғасырдың 50 жылдарының соңында жария еткен. Сайын Мұратбековтың алғашқы лирикалық новеллалары мен әңгімелер жинағы «Менің қарындасым» деген атпен жарияланған.

2-ой ведущий: (слайд 16)

Первый сборник Саина Муратбекова «Моя сестренка» вышел в 1961 году - как писатель он вышел из страны своего детства. В нем рассказывалось о локальном событии семейного масштаба, как в один из приездов на зимние каникулы главный герой был «приятно поражен» младшей и единственной сестренкой Алимой, которая из озорницы-задиры превратилась в девушку-красавицу. Наблюдая за сестрой, герой вспоминает историю своей первой любви, связанной с отъездом из аула, когда он отправился учиться в город. Кусок шоссе, ведущий на станцию, стал для него единственной памятью о девушке по имени Сауле:

«Она стояла и махала рукой, и мне казалось, что ее рука не прощается со мной, а зовет: Вернись, вернись...». Теперь на этой дороге стоит его младшая сестренка и провожает своего возлюбленного. Таким образом, герой приходит к мысли о цикличности жизни, ее повторяемости, о том, что время и километры «часто решают за людей. И счастливцы те, кого они не разлучают...». Втайне герой рассказа надеется на то, что первое пробудившееся чувство сестренки Алимы окажется сильным, а судьба счастливой.

1-ый ведущий:

Одан кейін бірнеше повестер мен әңгімелер кітаптары жарық көрген: «Ауыл оты» (1964), «Нива»,«Көкорай» (1967), «Отау үй» (1968), «Жабайы алма» (1972), «Дос іздеп жүрмін» (1973) «Кәментоғай»(1974) жинақтары, таңдамалы шығармаларының бір томдығы (1981), 1986 және 1991 жж. екі томдығы, 2004 жылы «Ескек жел» атты әңгімелер жинағы жарық көрген. 1989 жылы «Қалың қар», 1995 жылы «Өліара» повестері кітап боп шықты. Алматы баспаларынан орыс тілінде «Дом молодых», «Камен тугай», «Дикая яблоня», т.б. кітаптары, Мәскеу баспаларынан әр жылдары жарық көрген «Дикая яблоня», «На вершине Учкары», «Запах полыни», «У теплого родника», т.б. кітаптары, Ташкентте өзбек тілінде «Евшан иісі», Қазанда татар тілінде «Әрем иісі», украин, белорус, грузин, армян, әзербайжан, литва, т.б. туыстас халықтар тілдерінде әңгіме, повестері, араб тілінде «Жусан иісі» повестері мен әңгімелері жеке кітап болып шықты.

Ведущий 2:

Первыми литературное письмо Муратбекова заметили и добрым словом напутствовали видные казахские писатели Хамза Есенжанов и Абу Сарсенбаев. О самобытном творчестве Саина высоко отзывались Сабит Муканов, Абдижамил Нурпеисов, Вениамин Ларин.

Габит Мусрепов проницательно предрек: «В цветущем и плодоносящем саду нашей многонациональной литературы молодому дереву чуткой прозы Муратбекова суждено уверенно расти и быть видным издалека».

Василий Шукшин называл Муратбекова своим «родным казахским братом».

Чем можно объяснить непреходящую ценность произведений С.Муратбекова?

Как отмечали критики, из его произведений можно было почерпнуть жизненную мудрость. Проблемы бытия, морали освещались автором остро и неоднозначно.

1-ый ведущий: (слайд 17)

Жазушыға үлкен атақ пен мәртебені 1978 жылы «Халықтар достығы» кітапханасында шыққан «Жусан иісі» повесті болатын.Повестің ерекшелігі-автордың адам жанының нәзік қырларын беруінде, олардың сезімдерін,қылықтарын, ойларын өмір ағымында қарапайым беруінде.Ол ұшқыр сюжет іздемеген, ірі мінездер мен белгілі бейнелерді бермеген. Оның сюжеттері қарапайым,күнделікті өмірден алынған.Бірақ осы сюжеттердің әрқайсысында ақындық байқампаздық бар, Мұратбеков күнделікті өмірді бейнелемей, Бірақ оның ішінде дәл поэзияны беруге тырысады.Әдебиетте ауыл туралы жазып және жазатындар өте көп, сондықтан өзіне назар аударту оңай емес, көркем сөздің хас шебері болуы керек.Бірақ Мұратбековте өзіндік стиль болған,тек қана өзінің талантына, жұмсақ лирикасына, шынайлылыққа берілендік байқалады.Оның ең үздік новеллалары, әңгімелері,повестері ауыл өмірінің энцеклопедиясы деуге болады.«Жусан иісі» әңгімесінің авторының есінде қалғаны,оның бала жүрегінің қоршаған адамдардың мейірімділік, қайраттылық, кеңпейілділік, жомарттық сияқты қасиеттерінің болуында

Ол осы әсерлерден бастау алып, өзінің жан дүниесіне жақын, түсінікті ойлардан бастаған.Осындай жақсы қасиеттер бар адамдар жазушыны өзіне тартып тұрады. Сайын Мұратбеков өзі жақсы көретін нәрселерді қызыға, әрі сәтті жазатын.

Ведущий 2: У писателя есть природный дар увидеть, понять и возвысить в человеке доброе начало и сделать это без декларативности, без риторики, с естественностью истинного и глубокого чувства.

Повести «Горький запах полыни» и «Дикая яблоня»(1972)объединяет тема военного детства. В «Горьком запахе полыни» автор словно отматывает пленку своей жизни, и погружает читателя в события 1942 года. «…Мое далекое, позабытое детство… и все-таки я отлично помню этого мальчика в ссохшейся шубейке песочного цвета, худенького и хромого. Иногда закроешь глаза и видишь, точно наяву: по аулу мчится буйная ватага мальчишек, а позади всех бежит он, волоча больную ногу и стараясь не отстать. И все же отстает, и я опять слышу его голос: «Эй, вы, да подождите же! Пойдемте со мной, у меня есть сказка. Вот увидите, она интереснее вчерашней!..»

Главный герой - юный романтик, выдумщик, сирота, мальчик Аян, неординарный ребенок со сложной судьбой, вопреки всем трудностям сочинявший каждый раз новую сказку для детей. Горький запах полыни связан у ребят с памятью об ушедших на фронт отцах и братьях. Смысловым центром, раскрывающим авторский замысел, является текстовый фрагмент, в котором переданы и диалог детей, ждущих отцов и братьев с фронта, и ключевой смысл полыни-печали, полыни-разлучницы.

1-й ведущий: - Мен сендерге бір қызық айтайын ба, - деді ол сүйінші сұрағандай қуанышты үнмен. - Мен бүгін таң алдында түсімде ағамды көрдім. Рас айтам. Тунде жатарда ағамның пальтосын басыма жастап, көпке дейін иісін иіскеп жатқам..Ағамның иісі сініп қапты. Бір түрлі бір жусанның иісі сияқты жақсы иіс. Мен бүйтіп жағасына мұрнымды тығып алдым да ұзақ- ұзақ иіскедім... Әжем ылғи: «Ағаңды анау Жусанды төбенің үстінде , мал қайырам деп жүргенде, айдалада тапқанмын» дейтін. Менің ағамда жусанның иісі содан қалған ...Сөйтіп жатып ұйықтап едім, түсіме кірді...

Ведущий 2: А сейчас вместе с вами заглянем в прошлое и настоящее, выслушаем мнение самих ребят об этом произведении.

Ребята, поделитесь вашим впечатлением о произведении Саина Муратбекова «Горький запах полыни» (учащиеся делятся своим мнением).

Стихотворение «Горький запах полыни»

Читает студентка

Горький запах полыни...

Таня Ефимова

Горький запах полыни,
Тихо шепчет ковыль,
Там, где битвы гремели,
Теперь носится пыль.

Там, где в схватке сходились,
Воины - богатыри,
Теперь степь колосится,
Покрывалом земли.

Глубоко под ногами,
Прах прошедших веков,
Разлетевшийся пепел,
Первобытных костров.

Иногда миражами,
Дух былого мелькнёт,
Лишь мгновенье, и снова,
Ветер песню поёт.

Он поёт о героях,
Что заснули навек,
О часах, что не могут,
Повернуть вспять свой бег.

Но нам слышен лишь вой,
И горечь полыни,
Бередит в душах то,
Что мы все, позабыли.

Ведущий 2: Прозу замечательного Мастера художественного слова, Саина Муратбекова, отличает подкупающая искренность, чуткость и жизненная мудрость. Прочитав небольшую повесть «Горький запах полыни», люди старшего возраста с грустью и ностальгией вспомнят свое не всегда веселое босоногое детство, неприхотливые игры и развлечения. Вспомнят изможденные лица, натруженные руки и тревожные глаза матерей, озабоченных тем, чем накормить детей. Молодому же поколению еще раз представится возможность окунуться в жизнь их сверстников из казахского аула военного времени, с нетерпением ожидающих возвращения дедов, отцов и братьев с фронтов Великой отечественной войны. Вся повесть С. Муратбекова проникнута любовью, нежностью, состраданием к людям, опаленным войной с пропитанным горьким запахом полыни.

(слайд 19)

1-ый ведущий: «Бір ел-бір кітап» акциясына енген тағы бір әңгіменің бірі «Басында үшқараның...» повестің идеясы - адамгершілік мәселесі. 8 жылдан соң туған ауылына оралған ғылым кандидаты қалалық Әсеттің 18 жастағы Шынар есімді бойжеткенге деген ғашықтық сезімі суреттеледі.Енді қалалық Әсетке ауылдағы жаңашыл өзгерістерге таңырқауына тура келеді.Туған жеріндегі адамдар бірінші қарағанда қызықсыз көрінгенмен одан кейін Әсеттің ойы өзгереді. Автор өз шығармасында сезімдердің тоғысуын ,ол ұшқыр сюжет іздемеген, ірі мінездер мен белгілі бейнелерді бермеген. Оның сюжеттері қарапайым,күнделікті өмірден алынған.Бірақ осы сюжеттердің әрқайсысында ақындық байқампаздық бар

(слайд 20)

1-й ведущий: Іс-шараға қатысып отырған оқырмандарымыз осы әңгімемен танысқан, келесі сөзді әңгіме бойынша Динараға береміз

1.Шығарманың«Басында Үшқараның» деп аталу себебі неде деп ойлайсыңдар?

2.Неге Әсет өзінің ауылына көп жылдар бойы келмеді?

3.Ауылға келген себебі?

4.Әсеттің Зағипаны көргендегі ойы?

5.Тойда Әсеттің жүрегін жаулап алған қыз?

6.Үшқараның табиғатын қалай суреттер едіңдер?

7.Әсетке қандай мінездеме берер едіңдер?

8.Осы әңгімеден қандай қорытынды шығарасыңдар?

Монолог из произведения «На вершине Ушкара…»

(слайд 21)

Ведущий 2: Персонажи, населяющие повести С. Муратбекова, индивидуальны и своеобразны. В многочисленных новеллах и повестях Саина Муратбекова всегда есть мудрое начало. В жизни он везде и повсюду открывал истинные творческие дарования. Все его творчество пронизано любовным вниманием к повседневным заботам и труду сельских тружеников. Во всем этом виден писатель со своим сложившимся духовным миром.

1-ый ведущий: Сіздердің назарларыңызға Сайын Мұратбековке арнап өз жырларын УКЯ-1-14 тобының студенттері Бағрамова Айғаным мен Мурзахметова Дарижан ұсынады.

(слайд 22)

1-ый ведущий: Сайын Мұратбеков тек жазушы, аудармашы болып қана қоймай, сценарий жазумен де айналысқан.Оның жазған шығармалары бойынша бірнеше кинофильмдерге сценарийлер жазылған «Тел өскен ұл» , «Ұлтуған» . 1967 жылы Мәскеуде «Қазақфильм» ұсынуымен «Любимая» көркемфильмінің тұсаукесері өткен.Бұл фильм Сайын Мұратбековтың «Менің қарындасым», «Жазғы түн»әңгімелері желісі бойынша құралған

Өзінің фильмдері үшін Сайын Мұратбеков Жоғары режиссерлік курс дипломын иеленген. Сайын Мұратбеков Қазақ Жоғары Совет СССР-інің 11 жиналысының депутаты, халықаралық «Еуразия» әдебиет ассоцияцының вице президенті, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, «Құрмет белгісі» және «Құрмет» ордендерімен марапатталған, мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Мұхтар Әуезов атындағы сыйлықтың лауреаты, «Тарлан» тәуеліз сыйлығының лауреаты.

(слайд 23)

Демонстрация фильма (отрывок)

(слайд 24)

Ведущий 2: Друг и соратник писателя, известный литературовед Владислав Владимиров в своей статье «Возвращение к истокам: правдивое слово о прекрасной жизни и вечных книгах моего верного друга и побратима Саина Муратбекова» (Нива. 2008. № 12) пишет, что дружил с Муратбековым более полувека, что для него он всегда был и остаётся эталоном писательской и людской красоты самой высокой пробы, что Саин всегда был устойчив, спокоен, смел и надёжен. Самые великолепные и самые трудные человеческие качества Муратбекова, по мнению В.Владимирова, правда, порядочность, мужество. Это было для него важным не только в жизни, но и в творчестве.

В.Владимиров считает, что свет и тепло его (Саина Муратбекова) чистой любви к честным людям созидательного труда еще обогреют многие сердца и души.

(слайды 25, 26)

Книги Саина Муратбекова, его нетленные творения вошли в духовную сокровищницу многонационального народа суверенного Казахстана, они всегда будут привлекать читателей своим искренним оптимизмом, своим волшебным настроем на необратимое одоление зла.

1-ый ведущий: Сайынның жаңа әңгімесінде бұрын айтылмаған жағдай, ашылмаған сыр, көрінбеген жаңа бейне алдыңнан шығып отырады. Және осының бәрін ол мен мұндалап көзге ұрмай, сол өзінің лиро - психологиялық сырбаз, сыпайы, жайма - шуақ жазу стилімен жеткізеді. Сондықтан жалпы С.Мұратбеков прозасының табиғатты тау өзенінің тасып аққанынынан гөрі, тұма бұлақтың бірқалыпты бүлкілінен туатын күміс сылдырды көбірек еске түсіреді. Жазушы кейіпкерлерінің прототиптері қарапайым адамдар болғанымен, көбісінің жан дүниесін, ой әлемін, мақсат - мұратын, қуанышы мен мұңын Сайын әңгімелерін оқығаннан кейін ғана түсінуге болады. Тағы бір атап айтатын нәрсе. Сайынның әр әңгімесінде кем дегенде екі -үш адамның көзге ыстық, көңілге жақын жан бейнесін лирикалық планда жасап, олардың психологиясын ерекше өрнектейді.

(слайд 27)

Ведущий 2: Саин Муратбеков при жизни был одним из читаемых и признанных писателей казахской литературы. Его произведения переведены на многие языки мира. Он является лауриатом независимой премии «Тарлан», лауриат премии им.М.Ауэзова и Государственной премии РК. О творчестве С.Муратбекова в свое время Г.Мусрепов сказал: «В цветущем и плодоносящем саду нашей многонаациональной литературы молодому дереву чуткой прозы Муратбекову суждено уверенно расти и быть видным из далека.» Для произведений С.Муратбекова характерна простота, краткость. Его произведения представляют собой ценное сокровище в золотом фонде казахской литературы.

1-й ведущий: Осымен біздің бүгінгі іс-шарамыз аяқталды. Бүгінгі көргендеріңізден сіздер мол тәлім-тәрбие алды деген ойдамыз. Іс-шара барысында аталған әңгімелер мен повестерді біздің кітапхана қорынан табуларыңызға болады. Көрсетілген фильмнің толық нұсқасын кітапханадан көрулеріңізге болады.

Просмотр Буктрейлера

Назарларыңызға рахмет. Сау болыңыздар!!!

Составитель: Заведующая библиотекой гуманитарного колледжа им. М.Жумабаева Касымова Р.С.

Петропавловск

2014 г.