• Преподавателю
  • Другое
  • Разработка урока по родной (тувинской) литературе на тему «Онзагай салым-чаянныглар»

Разработка урока по родной (тувинской) литературе на тему «Онзагай салым-чаянныглар»

Разработка урока по родной (тувинской) литературе. Произведение писателя Ч.Ч. Куулара «Шораан». Тема урока: «Онзагай салым-чаянныглар» («Талантливые люди с удивительной судьбой») . Итоговый урок на тувинском языке о жизни мальчика, который ослеп в результате болезни. Но несмотря на свой недуг стал великим композитором Тувы . К разработке прилагается презентация в формате pptx. Урок проводился участником, занявшим I-е место в муниципальном конкурсе «Лучший учитель родного языка - 2013» в городе ...
Раздел Другое
Класс -
Тип Презентации
Автор
Дата
Формат zip
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Темазы: «Онзагай салым-чаянныглар»

Сорулгалары:

Ооредир: Чогаалды катаптавышаан темазын, идеязын, сюжедин тодарадыр. Тоожунун чажыдын илередир.

Кижизидер: Бертик-межел-даа болза кызымак чоруу-биле ат-алдарны чедип алган кижилерни дамчыштыр уругларнын мозу-будужун хевирлээр.

Сайзырадыр: Кызымак кижилерге хамаарышкан улегер домактар тыптырып уругларнын угаан- медерелин сайзырадыр; уругларга шулук чогааттырып, угаан- медерелин, дыл-домаан сайзырадыр.

Дерилгези:

Ч.Ч.Кууларнын болгаш Солаан Базыр-оолдун чуруктары, С.Базыр-оолдун номнары, слайд, чугай, самбыра.

ПЛАНЫ:

1.Организастыг кезек.(3мин)

2.Катаптаашкын.(10мин)

3.Онзагай салым-чаянныглар-биле таныштырыр.(5мин)

4.Физминутка.(2мин).

5.Быжыглаашкын.(12мин)

6.Туннел.(8мин)

Кичээлдин чорудуу:

1.Организастыг кезек.

- Экии, уруглар! Шупту туруп келгеш, кичээлге белеткениилинер. Демир-ужуктеринер, номнарынар, кыдырааштарынар четчелеп алгаш, оожум олуруптунар.

Бо шулукту дыннаптынарам, уруглар.

Шара чаштан чырык корбейн чораан-даа бол, Дулей-даа бол, аялганы ойнап орар,

Тоогуге чараш исти арттырып каан. Корбес-даа бол, онза чараш чуруй кааптар,

Кайгамчыктыг ховар диген талантылыг, Шимчевес бол, олимпийнин чемпиону

Чуртувустун унелиг-даа эртинелери. Чоргааранчыг делегейнин кижилери

Амыдырал-чуртталганын бергезин-даа,

Ажып эртип шыдапканнар, чоргааранчыын.

-Бо шулукту дыннаптарынарга карактарынарга чуу коступ келир-дир, уруглар?

-Кандыг кижилер дугайында-дыр?

Бертик-межел-даа болза, салым-чаяанныг кижилер дугайында. Онзагай салым-чаянныг кижилер.

Богун бистер, Ч.Ч.Кууларнын «Шораан» деп тоожузунга туннел катаптаашкын кичээл эрттирер бис.

Кичээливис темазы: «Онзагай салым-чаянныглар»

Сорулгаларывыс: 1. Ооренип эрткен тоожувусту катаптавышаан, Шораан-биле бир домей салымныг кижилернин ажыл амыдыралы-биле таныжар бис.

2.Болуктерге ажылдап, чогаадыкчы чоруувусту сайзырадыр бис.

2. Катаптаашкын.

«Шораан» деп тоожувустун тема, идеязын тодарадып алыылынар.

- Чогаал чунун дугайында бижиттингенил? Утказын кым чугаалаптарыл?

-Кол маадыры кымыл, уруглар?

-Шорааннын чузун коргузуп турар-дыр?

Ынчаарга чогаалдын темазы: Салым-чол.

-А идеязы чул?

-Чогаалчы шорааннын салым-чолун дамчыштыр номчукчуларга чуну чуну чугаалаксааныл?

Идеязы: Човаланын довунчуунден

Чолдун бедик чадазынче…

Тоожунун сюжедин сайгарар.

  1. Дуушкун. Шораан кадык торуттунген.

  2. Ооскудулге. Улаанут дээр аарыгдан аарый берген.

  3. Дынзыгыышкын. Эмчилернин « караа корбес»деп чугаалааны.

  4. Чештиниишкин. Караа корбес-даа болза ат-сураглыг «улуг кижи» апарганы.

Ном-биле ажыл.

Пейзаж чурумалын номчудар.

Портрет. Шорааннын портредин ушта бижиир.

Мурнай бижипкен уругларга демдек салыр.

Чогаалдын идеязы: Човаланын довунчуунден, чолдун бедик чадазынче дидивис. Ынчаарга бо идеяга даянып алгаш боданыптаалынарам. Оон ынай кымнарны адап болур бис?

3. Чаа материал-биле таныштырары.

Слайдыларда бижиттинген делегей чергелиг болгаш Россия иштинде Шораан-биле бир домей салым-чолдуг кижилерни таныштырар:

Салават Низаметдинов-караа корбес композитор.

Иоганн Себастьян Бах-караа корбес композитор музыкант.

Бетховен Людвиг Ван-кулаа дыннавас композитор

Михаил Оюн- буттары шимчевес ча адыкчызы

Сылдыс- холдары чок чурукчу

Дембилдей- караа корбес ыраажы

Солаан Базыр-оол-караа корбес композитор.

Композитор деп состун утказын тайылбырлаар.

Олар бойдус-биле сырый харылзаалыг.Караа корбес кижинин кулаа эки дыннаар болур. Мындыг бертик-межел-даа болза, кызымак чоруу-биле ат-алдарны чедип алган кижилеривис кайы ковей. Ындыг кижилерни Куруне база кагбайн чоруур. Бис оларга чоргаарланыр ужурлуг бис.

Физминутка: Солаан Базыр-оолдун «Арыкчыгаш» деп ырыга чогааткан аялгазынга сула шимчээшкин кылыр. Ырынын созун слайдыга коргузер, уругларга ырладыр.

4.Быжыглаашкын.

Ам болуктерге уступ алгаш, чогаадыкчы чоруувусту сайзырадып, маргыжыптаалынарам.

3 одуруг 3 болук болуп алгаш ажылдаар силер.

  1. Кызымак кижилерге хамаарышкан улегер домактар адаар. Кайы болук хойну адаарыл, ол болукке 1 сылдыс бээр мен.

  2. Синквейн аргазын ажыглап бир-бир шулуктер чогаадыр. 1-ги одуруг Композитор кижиге хамаарыштыр, 2-ги одуруг ча адар кижиге, 3-ку одуруг чурукчу кижиге.

Композитор кижи

Кандыг …, … ,

Канчап тур …., …, …,

Домак 4 состуг

1 синоним сос.

Эки болган командага сылдыстар бээр. Туннээр.

5.Кичээлдин туннели.

«Шораан»деп тоожунун чажыды чуу-дур, уруглар?

Бистин бичиизинден тура таныырывыс, билиривис «Шораан» деп чогаалдын кол маадыры «Тыва Республиканын» Алдарлыг, сураглыг композитору- Солаан Кыргысович Базыр-оол. Чогаалчы Ч.Ч.Куулар Солаан Базыр-оолдун адын Шораан деп адап алгаш чогаалды бижээн. Моон-даа сонгаар мындыг чогаалдарга таваржыр бис. Бо таварылгада шын кол маадыр чогаалдын маадырынын прототиви апаар.

Моон алгаш коорге кичээливиске туннелден ундуруптээлинерем.

-Бистин корген маадырларывыс кандыг улус-тур

- Оларнын ниити чуулу чуу-дур

1.Сорулга салып алыр.Кижи бурузу сорулгалыг болур,бир-ле чуулду чедип алыр дээн изиг кузелдиг болур.

2.Сорулганы чедип алыр дээш кызар, эки ооренир.

3.Силер сорулга салып алган силер бе

4.Сорулганар чул. Чугааланар.

5. Эки болгаш багай чуулдерни ылгап ооренир.

6.Кузелин чедип алыр дээш бугу кужун ундурер.

Ам кижи бурузу боданып корунерем кандыг сорулгалыг чурттап чоруур-дур силер

  1. 5. Онаалга бээри.

    1. Чогаадыг «Озуп келгеш кым болур мен. Чуге?»

    2. Чогаадыг «Холун сун»

  1. 6. Демдек салыры.

Идепкейлиг ажылдаан оореникчилерге чогуур демдектерни салыр.



© 2010-2022