Презентация по казахскому языку на тему Грамматика (8класс)

Дыбыс (37)

дауысты (12) дауыссыз (25)

1.тілдің (жіңішке/жуан) (8/4) 1. қатаң (11)

2.жақтың ( ашық/қысаң) (6/6) 2. ұяң (8)

3. еріннің (еріндік/езулік) (5/7) 3. үнді (6)

Буын

1.ашық 2. тұйық 3. бітеу

А АВ ВАВ

ВА

Тасымал

тасымалданады тасымалданбайды

ба-ла әке

әп-ке ұл

кө-мек қыз

жәр-дем куә

си-ыр

уә-де

Түбір

дара күрделі

1.негізгі 1. біріккен

2.туынды 2.тіркескен

3. қосарланған

4. қысқарған

Қосымша

жұрнақ жалғау

1.сөз тудырушы 1. жіктік

2. сөз түрлендіруші 2.көптік

3. септік

4.тәуелдік

Сөйлем мүшелері

тұрлаулы тұрлаусыз

1. бастауыш 1. анықтауыш

2. баяндауыш 2. толықтауыш

3. пысықтауыш

бірыңғай мүшелер

Сөйлем

жай құрмалас

1.атаулы 1.сабақтас

2.жақты 2.салалас

3. жақсыз 3. аралас

4. жалаң

5.жайылма

6.толымды

7. толымсыз

Сөз таптары

1. зат есім

2. сан есім

3. сын есім

4. есімдік

5. етістік

6. үстеу

7.шылаулар

8.одағай

9. еліктеуіш сөздер

Шылау

1.демеулік

2. септеулік

3.жалғаулық

Оқшау сөздер

1. қаратпа

2. қыстырма

3.одағай

1. Төл сөз

2.Төлеу сөз

3. Автор сөзі

Тыныс белгілері

1.нүкте

2.үтір

3. қос нүкте

4. көп нүкте

5. нүктелі үтір

6.жақша

7. тырнақша

8. сызықша

9.сұрау белгісі

10 .леп белгісі

Зат есім кім? кімдер? не? нелер?

дара күрделі

(негізгі / туынды ) (біріккен,тіркескен,қосарланған,қысқарған)

жалпы/ жалқы

деректі/дерексіз

жекеше/көпше

көптік, септік, тәуелдік, жіктік жалғау

сұрақ

сөйлемдегі қызметі ( сөйлем мүшесі)

Сан есім неше? қанша? нешінші? нешеу?

дара күрделі

(негізгі / туынды ) (тіркескен,қосарланған)

(есептік, реттік,жинақтық, бөлшектік,топтау, болжалдық)

септік, тәуелдік,жіктік жалғау

сұрақ

сөйлемдегі қызметі ( сөйлем мүшесі)

Сын есім қандай? қай?

дара күрделі

(негізгі / туынды ) (біріккен,тіркескен,қосарланған)

сапалық/қатыстық

шырай: жай,салыстырмалы, күшейтпелі,асырмалы

септік, тәуелдік,жіктік жалғау

сұрақ

сөйлемдегі қызметі ( сөйлем мүшесі)

Қазақ тіліне тән дыбыстар (9)

ә,ө,ү,ұ,і - 5 дауысты (2-ашық,3-қысаң; 4 - жіңішке,1- жуан;

3 - еріндік,2 -езулік)

қ,ғ,ң,һ - 4 дауыссыз (1-қатаң, 2-ұяң,1- үнді )

Есімдік

( Зат, сын, сан есімдердің орнына жүретін сөз табы.

Сондықтан ол oрынбасар сөз табы деп те аталады.)

дара күрделі

(негізгі / туынды ) (біріккен,тіркескен,қосарланған)

(жіктеу,сілтеу,сұрау,өздік,

жалпылау,белгісіздік,болымсыздық)

септік, тәуелдік,жіктік жалғау

сұрақ

сөйлемдегі қызметі ( сөйлем мүшесі)

Етістік не істеді? не қылды? қайтті?

дара күрделі

(негізгі / туынды ) (тіркескен,қосарланған)

болымды/болымсыз

салт/сабақты

өткен шақ, осы шақ, келер шақ

ашық рай, қалау рай, бұйрық рай, шартты рай

І,ІІ,ІІІ жақ

септік, тәуелдік,жіктік жалғау

сұрақ

сөйлемдегі қызметі ( сөйлем мүшесі)

Үстеу

дара күрделі

(негізгі / туынды ) (біріккен,тіркескен,қосарланған)

(Мекен,мезгіл,себеп-салдар,

қимыл-сын,мөлшер,күшейткіш,мақсат)

сұрақ

сөйлемдегі қызметі ( сөйлем мүшесі)

Еліктеу сөз

дара күрделі

(негізгі / туынды ) (тіркескен,қосарланған)

еліктеуіш сөз /бейнелеуіш сөз

сұрақ

сөйлемдегі қызметі ( сөйлем мүшесі)

Одағай

дара күрделі

(негізгі / туынды ) (біріккен,тіркескен,қосарланған)

көңіл-күй, жекіру, бұйыру, шақыру

Синтаксис

сөз тіркесі сөйлем

1.есімді сөз тіркесі 1.жай

2. етістікті сөз тіркесі 2.құрмалас

Сөздердің байланысу түрлері

1.қиысу ( Мен ақынмын. Сен келдің.)

2.матасу ( әженің үйі,көршінің қызы)

3.меңгеру ( суды төкті, Сізден сұрады)

4. қабысу ( әдемі қуыршақ, төрт окушы)

5.жанасу ( кеше болды, әдейі келді)

жалғаулар

окончания

жұрнақтар

суффиксы

соңғы

дыбыс

конечный

звук

жіктік

жалғаулары

личные

окончания

тәуелдік

жалғаулары

окончания

принадлежности

иелік жұрнақтары / суффиксы притяжательности

көптік жалғаулары / окончания множественности

септік жалғаулары

падежные окончания

жалғаулықтар / союзы

сұраулық шылаулары / вопросительные частицы

болымсыздық жұрнақтары / отрицательные аффиксы

есімше жұрнақтары / суффиксы причастий

көсемше жұрнақтары /суффиксы деепричастий

рай жұрнақтары

суффиксы наклонений

ілік

барыс

табыс

жатыс

шығыс

көмектес

бұрыңғы өткен шақ

дағдылы өткен шақ

болжалды келер шақ

мақсат келер шақ

бұйрық рай

қалау рай

шартты рай

жақ

жақ

жақ

1

2

3

1

2

3

1

2

3

дауысты / гласные

мын

мін

мыз

міз

сың

сің

сыңдар

сіңдер/

сыз/сіз

сыздар/

сіздер

-

м

ң

ңыз

ңіз

сы

сі

нікі

лар

лер

ның

нің

ға

ге

ны

ні

да

де

дан

ден

мен

менен

мен

ма

ме

ма

ме

ған

ген

йтын

йтін

р

мақ

мек

й

п

йын

йін

ңыз

ңіз

сын

сін

ғы

гі

са

се

дауыссыздар / согласные

үнді р,й,у

-\-

-\-

-

ым

ім

ың

ің

ыңыз

іңіз

ы

і

дікі

-\-

дың

дің

-\-

ды

ді

-\-

-\-

-\-

-\-

атын

етін

ар

ер

а

е

ып

іп

айын

ейін

ыңыз

іңіз

-\-

-\-

-\-

үнді

л

-\-

-\-

-

-\-

-\-

-\-

-\-

дар

дер

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

үнді м,н,ң

-\-

-\-

-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

ның

нің

-\-

-\-

-\-

нан

нен

-\-

-\-

ба

бе

ба

бе

-\-

-\-

-\-

бақ

бек

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

ұяң

з,ж

бын

бін

быз

біз

-\-

-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

дың

дің

-\-

-\-

-\-

дан

ден

бен

бенен

бен

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

-\-

қатаң б,в,г.ғ,д

пын

пін

пыз

піз

-\-

-

-\-

-\-

-\-

тікі

тар

тер

тың

тің

қа

ке

ты

ті

та

те

тан

тен

пен

пенен

пен

па

пе

па

пе

қан

кен

-\-

-\-

пақ

пек

-\-

-\-

-\-

-\-

қы

кі

-\-

ҚОСЫМШАЛАР: ЖАЛҒАУЛАР, ЖҰРНАҚТАР (окончания, суффиксы)