Дәрес планы Иярченле кушма җөмләләр

Раздел Другое
Класс 8 класс
Тип Конспекты
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Есть
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Татар теле



Тема: Иярченле кушма җөмләләрнең мәгънә ягыннан төрләре.

Дәреснең тибы: яңа материалны өйрәнү, ныгыту;

Форма:

Методлар: фикер алышу, әңгәмә;

Максат:

дидактик - иярченле кушма җөмләләрнең мәгънә ягыннан төрләрен өйрәнү, алган белемнәрне ныгыту, аны гамәлдә куллана белергә өйрәтү;

үстереш - укучыларның иҗади сәләтләрен, сөйләм телен үстерү, аларны фәнни-гамәли эшкә дәртләндерү, материалны үзләштерү өчен уңайлы шартлар тудыру;

тәрбияви - Р.Фәхреддин нәсыйхәтләре аша әхлак тәрбиясе бирү, укуга аңлы караш формалаштыру.

Җиһазлауһәм материал:

  1. Татар теле дәреслеге, 8нче сыйныф (автор М.З.Зәкиев), 2007.

  2. "Аналитик иярчен җөмлә", "Синтетик иярчен җөмлә" таблицалары.

  3. Һәр укучыга тарату өчен "Иярченле кушма җөмләләр" темасына тестлар, биремнәр язылган карточкалар.

  4. Компьютер, укытучы әзерләгән презентация.

  5. Р.Фәхреддиннең "Тәрбияле бала", "Тәрбиялеана" хезмәтләре.

  6. Татар халык мәкальләре.

  7. "Татар теле" (Тестлар) Р.Р.Шәмсетдинова











Дәрес планы:

1. Кереш.

  1. а) сыйныфта уңай психологик халәт тудыру; б) эпиграфны аңлату

  1. актуальләштерү; (блиц-сораулар ярәмендә);

2. Төп өлеш.

  1. кушма җөмләләрне искә төшерү;

  2. иярченле кушма җөмләләрнең төзелеше (синтетик һәм аналитик җөмләләр)

  3. Иярченле кушма җөмләләрнең мәгънә ягыннан төрләре (иярчен ия, иярчен хәбәр, иярчен аергыч, иярчен тәмамлык, иярчен аныклагыч, иярчен хәл җөмләләр) .

3.Ныгыту.

1.Төркемнәрдә эш;

2..тестларэшләү;

3.физкультминут;

4.Дәреслек белән эш.

4. Йомгаклау.(Р.Фәхреддиннәсыйхәтләребелән)

Укучыларның белемен, хезмәтен бәяләү, билгеләр кую.

5. Өйгә эш бирү.

Иҗади бирем. (2 вариантта)

Дәрес барышы.

Кереш.

Укытучы. 1. Хәерле көн, укучылар! Барыбызга да яхшы кәеф, нәтиҗәле эш теләп, дәресебезне башлыйбыз. Бүген без иярченле кушма җөмләләр темасын өйрәнүне дәвам итәрбез. Дәрес барышында белемнәребезне системалаштырырбыз, уңышларыбызга куанырбыз, кимчелекләребезне бетерү өстендә эшләрбез. Бүгенге дәресебезнең максаты: иярченле кушма җөмләләрнең мәгънә ягыннан төрләрен өйрәнү, алган белемнәрне ныгыту, аны гамәлдә куллана белергә өйрәнү; сөйләм телен үстерү; Р.Фәхреддин нәсыйхәтләре аша әхлак тәрбиясе бирү, укуга аңлы караш формалаштыру.

Дәресебезгә Ризаэддин Фәхреддиннеңгыйбрәтлесүзләрен эпиграф итеп алабыз:

"Кеше булыр өчен гәүдә буллу гына җитми, гыйлем булу да шарттыр. Гыйлем вә тәрбия орлыкларын хәзер ихлас вә мәхәббәт илә чәчсәгез, киләчәктәфайдалыҗимешләрендәүзегезҗыярсыз". (РизаэддинФәхреддин)

Дәреснең эпиграфы буенчаәңгәмәүткәрелә.

2. Актуальләштерү.

Укытучы. Мин сезгәхәзерөчҗөмләукыйм, сезшулҗөмләләрнеңтөренәйтергәтиеш.

  • Мин үземнең районым белән горурланам.

  • Кояшелмая, тамчылартама, кешеләрнеңйөзләрендәелмаюкүренә.

  • Укугателәкбулса, нәтиҗәседәкүренер.

Укучылар җавабытыңлана.

Төпөлеш.

  1. Укытучы. Сезбөтенҗөмләләрнеңдәтөрендөресбилгеләдегез. Гадиһәмтезмәкушмаҗөмләләрне без индебеләбез. Ә хәзербелемнәребезнетикшерүһәмныгытуөчениярченлекушмаҗөмләләргәтукталабыз. Сезнеңалда "Кушмаҗөмлә"таблицасы:

Кушмаҗөмлә

Дәрес планы Иярченле кушма җөмләләрДәрес планы Иярченле кушма җөмләләр

тезмә иярченле

(Укытучы сөйләп чыга, аңлата, бергәләпискә төшерү оештырыла).

Укучылараңлатмабирәләр.

Укытучы. Ә хәзерәйдәгез иярченлекушмаҗөмләләрнең синтетик һәм аналитик төрләрен искәтөшерик.

Укучыларҗавабы.

  • Төзелешләребуенча, ягъни баш җөмләгәбәйләүчечараларныңхәбәрсоставында тору-тормавынакарап, иярченҗөмләләр синтетик һәманалитик булалар.

  • Баш җөмләгәүзенеңхәбәресоставындагычараларярдәмендәияргән, шунлыктанаңакерешепкиткәнҗөмлә синтетик иярченҗөмлә дипйөртелә.

  • Баш җөмләгәүзенеңхәбәресоставындатормыйторганчараларярдәмендәияргәнҗөмлә аналитик иярченҗөмлә дипйөртелә.

Укытучы сыйныфны 2 төркемгәбүлә. Белемнәрентикшерүуенформасында үткәрелә.1 төркем - синтетик , 2 төркем - аналитик җөмләләрязылгантаблицанытутыра. Җөмләләрязылган. Схемаларбутапбирелә. Тизарададөрессхемасынҗөмләкырыенаберкетепкуярга. (Схемаларныукытучыпартагатезә, яки тактагамагнитларбеләнберкетәала).

1 төркемгә - Синтетик иярченлекушмаҗөмләләр

Эшкәтеләкбулса, беләкчыдар

( ... -са), [ ]

Кырдагыпечәнгә, биккөчле буран булгангакүрә, бүгенбергенәмәртәбәбардылар.

[...(-га күрә).... ]

Кар бетүбелән, җирастыннанумырзаяларкалкыпчыга.

( ... -ү белән), [ ]

Яңгыряуганбулугакарамастан, юлдатузанбасылмаган.

( ... -гакарамастан), [ ]

Җире аз кешеләрбатраклыккаялланаиделәр.

( ) [ ]

2 төркемгә - Аналитик иярченлекушмаҗөмләләр

Кайданыклытәртипурнаштырыла, шундаэшвакытындабашкарыла.

(кайда...), [ шунда...]

Быел кар күпяуды, шуңакүрәязгыташубиккөчлебулды.

( ), [ шуңакүрә... ]

Һәркемгәмәгълүмки, илнехуҗасызлыктарката.

[...ки ], ( )

Мәктәпучастогыннанкүпуңышалынды, чөнкиукучыларфәннигезендәэшләделәр.

[ ], ( чөнки... )

Мин беләм: сезүзегезнегенәкайгыртаторганкешетүгел.

[ ] : ( )

Соңыннан 2 төркемнәндә 1 укучыбәйләүчечараларныатапчыга.

1 төркемҗавабы (синтетик)

  1. төркемҗавабы (аналитик)

* Кушымчалар.

* Бәйлекһәмбәйлексүзләр.

* Янәшә тору чарасы.

* Парлыһәмялгызакмөнәсәбәтлесүзләр.

* Теркәчечһәмтеркәгечсүз.

* Көттерүпаузасы.

Аннан соңтактада "Синтетик иярченлекушмаҗөмлә", "Аналитик иярченлекушмаҗөмлә" таблицалары карала.

Яңатеманыаңлату.

2. Укытучы. Ә хәзер, укучылар, иярченҗөмләләрнеңмәгънәягыннантөрләренкарапүтәбез.

Иярченҗөмләләрнеңмәгънәягыннантөрләре гадиҗөмләкисәкләренбелүгәнигезләнә. Аларныбилгеләүшулуккагыйдәләргәтаяныпэшләнә, шулукисемнәрбеләнатапйөртелә.

Менәмондый схема сезгәтаныш: (слайдларда)

Иярченҗөмләләр



  1. Иярченияһәмхәбәрҗөмләләр - бутөрҗөмләләркүпчелекочракта аналитик төрдәбулалар. Шуңакүрә баш җөмләдәгемөнәсәбәтлесүзнетабабыз. Баш к. мөнәсәбәтлесүзнеачыклапкилгәнҗөмлә иярченияҗөмләбула.

Кемнеңитәгенәуткапса, шул яна. (Мәкаль)



  1. Хәбәритепкилгәнмөнәсәбәтлесүзнеачыклаучыҗөмлә хәбәрҗөмләбула.

Ялкаукайда, сүзшунда. (Мәкаль)



  1. Иярченаергычҗөмлә - төпбилгесе - исембеләнбелдерелгәнсүзнеачыклау. Бәйләүчечараларытөрле.

Бер сүз бар: үзеегылганеламас. (Мәкаль)

Кемнең эшеюк, шуның ашыюк. (Мәкаль)



  1. Иярчентәмамлыкҗөмлә - бәйләүчечараларберничә.

Кулымнан ни килсә, шуны эшләрмен.

Сүзкранчыларҗитәкчесехакындабарганны Фәезтизтөшенде.



  1. Иярченхәлҗөмләләр. Татар телендәиярченхәлҗөмләләрсигезтөргәбүленә.

Иярченвакытҗөмлә. Аларсөйләшепторган арада, ашкилде.

Исхак, укубетүгә, колхоз эшенәйөрибашлый.

Иярченурынҗөмлә. Кайсы яктаяшәрҗай бар, яшьләр шунда җыела.

Иярченсәбәпҗөмлә. Сәгатьдүрттулу сәбәпле, шәкертләргәтаралырга да вакытҗиткәниде.

Иярченрәвешҗөмлә. Басудагыһәрэшне агроном кушканча эшлибез.

Иярченкүләмҗөмлә. Кояш шулкадәр мул, еракта, ерактаәлләничәофыкясалган.

Иярченшартҗөмлә. Ярдәмкирәкбулса, мин әзер.

Иярченкиреҗөмлә. Гәрчәсәламәтлегеначарбулса да, рухыкөчлеаның.

(Укучылардәфтәргә число, тема языпкуялар).

Укытучы. Мин сезгә татар халыкмәкальләреәзерләдем. Хәзер 2 төркемдәмәкальләрнеязып куя һәмсоңыннанһәртөркемнән 1 укучыбермәкальнеңмәгънәсенаңлата, төркемчәсеначыклый.



  1. төркемгә

2 төркемгә

  1. Телеңозынбулса, гомереңкыскабулыр. (иярченшартҗөмлә)

  2. Иле барның теле бар. (иярченаергычҗөмлә)

  3. Теле авызынасыймаганкешедәбәла бар. (иярченаергычҗөмлә)

  4. Кем сабыр, шулэшнеңҗаентабыр. (иярченияҗөмлә)

  1. Туры телентыяалмаган, туганынасыяалмаган. (иярченаергычҗөмлә)

  2. Тел кечкенәбулса да, аныңсүзедөньягасыймый. (иярченкиреҗөмлә)

  3. Телең ни әйтсә, колагыңшуныишетер. (иярченияҗөмлә)

  4. Теле бар сөйләр. (иярченияҗөмлә)

4. Укытучы. Менәберҗөмләтыңлагыз: "Әгәр без үзвактында ял итмәсәк, сәламәтлегебезкакшаячак". Мин ниндиһәм ни өченбуҗөмләнеәйттем. (укучыларҗавабы) Дөрес. Димәк, безнең ял вакытыҗитте. (Талгын музыка астындаукучыларгакүзләрөченкүнегүләрэшләтелә).

5.Укытучы. Күренеклемәгърифәтче,тәрбияче, Р.Фәхреддиннең"Тәрбияле бала", "Тәрбиялеана"хезмәтләреннәниярченлекушмаҗөмләләрукыйбызһәм тикшерепкитәбез. Җөмләләрнеңэчтәлегебуенчафикералышырбыз.

Укучыларәзерләгәнҗөмләләр. Укыйларһәмҗөмләнеңтөренәйтәбаралар.

  • Гаиләкагыйдәсезбулса, аныңямантәэсиребөтенмилләткәтаралыр.

  • Көчләреҗитешерлекбулганда, балаларыгызгаүзэшләрегезневәһөнәрләрегезнеөйрәтегез.

  • Әгәрдәдөресдусларыгызбулса, аларнычынкүңелдәняратыгыз.

  • Тәрбияле бала шуннан билгеле: эшләгән эшләре тәрбиясен күрсәтеп, белдереп торыр.

  • Тәрбияле аналар балаларын үзләре тәрбияләрләр, чөнки баланы үз анасы кадәр һичкем тәрбияли алмас.

  • Ни чәчсәң, шуны урырсың.

  • Гыйлеме күп булган кешеләргә карап, аз белемле булудан оялмагыз, белми калудан оялыгыз.

6.Укытучы. Будәрестәһәманнаналдаалганбелемнәрегезнетикшерү, йомгаклау, гомумиләштерүөчен тест эшлибез. (Слайдларда.)



Укучыларүзэшләрентикшерәләрһәмничә балл җыюларынакарап, узләренәбилгекуялар. Укытучыһәркемнеңбилгекуелышынтикшерепчыга.

Ныгыту.

Укучыларбеләндәрестурындаәңгәмә.

Өйгә эш бирү.

А) Гыйлемлелек турында иярченле кушма җөмләләр кулланып кыскы сочинение язып килергә.

Б) Гыйлем турында мәкальләр туплап килергә



© 2010-2022