Рабочая программа по башкирскому (государственному) языку 8 класс

Башҡортостан республикаһы Федоровка районы

Динес уылы муниципаль бюджет белем биреү учреждениеһы

дөйөм белем бире1 м2кт2бе

"?аралды"

Методик берләшмә ет2ксе3е

_______.

Протокол №1,

"___" ___________ 2014 йыл

" Килешелгән "

Укыу-укытыу эштәре буйынса директор урынба9ары ______Сабитова С.К

"___" ___________ 2014 йыл

"Ра9лайым"

Директор:

_________ Муллабаева Р.М

"___" ___________ 2014 йыл.

2013-2014 уҡыу йылына

8-се класс өсөн

башҡорт (дәүләт) теленән

эш программаһы

йылына-68с24 а6на4а-2 с24

Сабитова Эльвира Фл1с ҡыҙы төҙөнө

Башҡорт теле һәм әҙәбиәте программаһы. (Уҡытыу урыҫ телендә алып барылған мәктәптәрҙең I - XI кластары өсөн). Төҙөүселәре: Тикеев Д.С., Толомбаев Х.А., Вилданов Ә.Х.,Дәүләтшина М.С.,Хөснөтдинова Ф.Ә., Хажин В.И.- Ижевск: «КнигоГрад», 2008 йыл

Дәреслек: Башҡорт теле: Рус мәктәптәренең 8-се класында уҡыусы башҡорт балалары өсөн дәреслек. Тикеев Д. С., Ғафаров Б. Б., Хөснөтдинова Ф. Ә. - Өфө: Китап, 2011.- 288 бит.

2014 йыл

Аңлатма яҙыу.

8-се класс өсөн башҡорт (д21л2т) теленән эш программаһы.

Программа бөтәһе68 сәғәткә планлаштырылған. Аҙнаһына2 сәғәт иҫәбенән. Байрам к0нд2ре тура киле1 с2б2пле 65 д2рес 1тк2рел2.

Дәреслек: Башҡорт теле: Рус мәктәптәренең 8-се класында уҡыусы башҡорт балалары өсөн дәреслек. Тикеев Д. С., Ғафаров Б. Б., Хөснөтдинова Ф. Ә. - Өфө: Китап, 2011.-

Программа кимәле : базис

Уҡытыусының тел буйынса уҡыу- уҡытыу методик комплекты :

1. Усманова М.Ғ., Ғәбитова З.М.Башҡорт теленән диктанттар һәм изложениелар йыйынтығы.- Өфө: Китап, 2009.

2. Ғафаров Б.Б.Әҙәбиәт уҡытыу методикаһы. - Өфө : Китап, 2008. - 352 бит.

3. Аҙнағолов Р.Ғ., Тикеев Д.С. һ.б. 5-9 кластарҙа башҡорт телен уҡытыу методикаһы .- Өфө : Китап, 1996. - 320 бит.

4. Раҡаева Ә.С., Дәүләтшина М.С. Башҡорт теленән контроль һорауҙар, тестар ҡулланмаһы. - Өфө: Педкнига, 2008. - 96 бит.

5. Баһауетдинова М. И., Йәғәфәрова Г. Н. Башҡорт теле һәм әҙәбиәте дәрестәрендә яңы технологиялар ҡулланыу.

Уҡыусылар өсөн тел буйынса уҡыу- уҡытыу методик комплекты : Башҡорт теле: Рус мәктәптәренең 8-се класында уҡыусы башҡорт балалары өсөн дәреслек. Тикеев Д. С., Ғафаров Б. Б., Хөснөтдинова Ф. Ә. - Өфө: Китап, 2011.-

Программа үҙенсәлектәренең характеристикаһы: Эш программаһы Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы тарафынан раҫланған "Башҡорт теле һәм әҙәбиәтенән программа"(Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең I - XI кластары өсөн) буйынса төҙөлдө. Программаның төҙөүселәре:Тикеев Д.С., Толомбаев Х.А. һ.б.- Ижевск: «КнигоГрад», 2008.

Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы тарафынан тәҡдим ителгән программа "Башҡортостан Республикаһы Октябрьский ҡалаһы ҡала округының 3-сө гимназияһы" муниципаль бюджет дөйөм белем биреү учреждениеһының уҡыу планына ярашлы рәүештә тормошҡа ашырыла.

Был эш программаһында федераль һәм республика закондары талаптары тормошҡа ашырыла:

«Рәсәй Федерацияһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы, Рәсәй Федерацияһының «Мәғариф тураһында» Законы, «Башҡортостан Республикаһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы, Башҡортостан Республикаһының «Мәғариф тураһында» Законы, Башҡортостан Республикаһында Милли мәғарифты үҫтереү концепцияһы.

Программа буйынса башҡорт теленә өйрәтеүҙең маҡсаты һәм бурыстары:

• Уҡыусыларҙа башҡорт телендә һөйләгәнде, уҡығанды, тыңлағанды аңлау күнекмәләре булдырыу (аудирование).

• Башҡорт теленең өндәрен, һүҙҙәрен дөрөҫ әйтеп, үҙ-ара һөйләшергә, тәҡдим ителгән темалар, ситуациялар буйынса һөйләргә өйрәтеү.

• дәреслектәге, уҡыу ҡулланмаларындағы текстарҙы, башҡорт гәзит-журналдарын үҙ аллы һәм аңлы уҡыу күнекмәләрен биреү.

• Аралашыуҙа кәрәк була торған типик һөйләмдәрҙе күсереп, үҙ фекерҙәрен билдәле кимәлдә үҙ аллы яҙыу күнекмәләрен булдырыу.

• Башҡорт телен өйҙә, йәмәғәт тормошонда, хеҙмәт процесында практик файҙаланырға өйрәтеү.

• Башҡорт телен практик өйрәнеүгә бәйләп, балаларҙы башҡорт халҡының тарихы, мәҙәниәте, сәнғәте, әҙәбиәте, милли йолалары, башҡорт халҡының күренекле шәхестәре, уларҙың эшмәкәрлеге, ижады менән таныштырыу, башҡорт халҡына, үҙҙәре йәшәгән төйәккә ихтирам һәм һөйөү тәрбиәләү.

• текстағы яңы һүҙҙәр, фразаларҙы аңлатыу, һүҙлек эше үткәреү мотлаҡ.

Белем һәм күнекмәләренә талаптар:

Өйрәнелгән әҫәрҙәрҙең авторын, исемен белеү; ятлау өсөн тәҡдим ителгән өҫәрҙәрҙе яттан һөйләй белеү;

Яҙыусы ижад иткән художестволы картиналарҙы уйлап күҙ алдына баҫтырыу; эпик һәм лирик әҫәрҙәрҙе айыра белеү;

Тәҡдим ителгән художестволы әҫәрҙәрҙе аңлы һәм тасуири уҡыу; ҙур булмаған әҫәрҙәрҙе, өҙөктәрҙе һөйләй белеү;

Йәмғиәт тормошонда телдең роле; туған телдең әһәмиәте; телдең морфологик категориялары һәм синтаксик төҙөлөшө менән танышыу.

Ижади диктанттар, изложениелар һәм иншалар яҙыу.

Программа йөкмәткеһе өс йүнәлештән тора:

• телмәр эшмәкәрлеген формалаштырыу;

• телдең системаһын ( фонетика, орфография, орфоэпия, грамматика, пунктуация) өйрәнеү;

• бәйләнешле текст менән эшләргә өйрәтеүҙе күҙ уңында тота. Шулай уҡ унда милли тәрбиә мәсьәләһе лә күтәрелә.

Программаның йөкмәткеһе һәм төҙөлөшө:

Башҡорт телен уҡытыуҙың икенсе баҫҡысы 5-9-сы кластарға тура килә. 8-се класта уҡытыуҙың маҡсаты - түбәнге кластарҙа алған белем һәм күнекмәләрҙе икенсе баҫҡыс талаптарына ярашлы практик йүнәлештә тәрәнәйтеү, башҡорт теленең өндәр системаһы, лексик байлығы,морфологик категориялары һәм синтаксик төҙөлөшө тураһында белем биреү.

Туған әҙәбиәт материалы еңелдән ауырға барыу принцибына ярашлы урынлаштырылды. Был класта фольклор әҫәрҙәренән һуң башҡорт яҙыусылары һәм шағирҙарының төрлө жанр һәм тематикалы әҫәрҙәре өйрәнелә.

Уҡытыу предметының төп йөкмәткеһе

Тема

Сәғәттәр һаны

Йөкмәткеһе

Мәктәп - белем шишмәһе

7

С. Әлибай "Мәктәп юлы". Н. Мусин "Һабаҡ", һ.б.

Морфология буйынса үтелгәндәрҙе ҡабатлау. Ябай һөйләм синтаксисы һәм пунктуация. Һүҙбәйләнеш һәм һөйләм. Һөйләмдә һүҙ тәртибе. Логик баҫым. Һөйләү маҡсаты яғынан һөйләм төрҙәре.

Халыҡ ижады - халыҡ хазинаһы

1

"Ике сәсән", "Сура батыр" ҡобайырҙары.

Көҙ - хеҙмәт һәм байлыҡ миҙгеле

8

З. Биишева"Көҙгө ямғыр". Х. Назар "Көҙгө көн. Болотло. Һалҡын". Р. Ханнанов "Икмәк ҡәҙере". Р. Өмөтбаев "Әмир баҫыуы".

Һөйләмдең баш киҫәктәре.

Башҡортостан - алтын бишек!

3

А. Игебаев"Башҡортостан ил генәм", "Ҡырлас тауҙар иле - Башҡортостан". И. Кинйәбулатов "Дуҫлыҡ төйәге". Н. Нәжми "Өфө йүкәләре".

Һөйләмдең эйәрсән киҫәктәре. Аныҡлаусылар, өҫтәлмәлектәр, тултырыусылар.

Салауат батыр - ир ине

4

"Салауат батыр" ҡобайыры. Ф. Күзбәков "Яу ораны бит һин, Салауат". Ф. Рәхимғолова "Салауат". Т. Дәүләтбирҙина "Салауат рухы". Я. Хамматов "Салауат" романы (өҙөк).

А. Лежнев "Салауатты ҡулға алыу" картинаһы буйынса яҙма эш.

Хәлдәр. Рәүеш хәле. Урын хәле. Ваҡыт хәле.

Ҡыш

8

Ш. Бабич "Ҡышҡы юлда". Ф. Рәхимғолова "Ҡыш". Б. Рафиҡов "Бүреләр". И. Теләүембәтов "Маралым таңы". А. Йәғәфәрова "Кескәй шишмә".

Маҡсат хәле. Сәбәп хәле. Күләм-дәрәжә хәле. Шарт хәле. Кире хәл.

Данлы йылдар, шанлы йылдар

6

М. Кәрим "Үлмәҫбай". Н. Ғәлиев "Яуҙан ҡайтҡан ҡурай". Р. Өмөтбаев "Генерал Күсимов".

Ябай һөйләм синтаксисы. Синтаксик анализ. Тиң киҫәкле һөйләмдәр.

Әсәйем - күңел ҡояшым!

5

Ш. Бикҡол "Әсәйем кәңәштәре". Т. Ғиниәтуллин "Әсә һәм бала".

Ике составлы һөләмдәр. Бер составлы һөйләмдәр. Тулы һәм кәм һөйләмдәр.

Әҙәп барҙа - иман бар

5

Х. Назар "Өс һүҙ". М. Ямалетдинов "Иман". З. Ғәлимов "Ялан сәскәләре".

Айырымланған эйәрсән киҫәктәр.

Шаулап, гөрләп яҙ килә

5

Р. Ғарипов "Яҙғы йыр". З. Ураҡсин "Алмағас", "Сәскә ғүмере". Р. Сафин "Тол ҡатындар һәм аяҡһыҙҙар бейеүе".

Өҫтәлмәлектәрҙең, хәлдәрҙең, хәл әйтемдәренең айырымланыуы.

Ай, Уралым, Уралым!

9

Ҡ. Аралбай "Ер тураһында ете һүҙ". Б. Бикбай "Ер". Ж. Кейекбаев "Урал тураһында ҡобайыр". Н. Мусин "Һуңғы солоҡ" (өҙөк). К. Шафиҡова "Уйна, ҡурай!"

Өндәш һүҙҙәр. Инеш һүҙҙәр, һүҙбәйләнештәр, һөйләмдәр. Тура һәм ситләтелгән телмәр. Диалог.

Йәй

4

Ф. Рәхимғолова "Бал ҡорто һәм күбәләк". Ш. Янбаев "Тегәнәк". Р. Солтангәрәев "Һуңғы һунар". Ә. Хәмәтдинова "Йәшел аптека".

Календарь-тематик план

№

Тема

Иҫкәрмә

Үткәреү ваҡыты

Планлаштырылған

Үткәрелгән

I. Мәктәп - белем шишмәһе.

1

С. Әлибай. Мәктәп юлы.

02.09

1

Н. Мусин. Һабаҡ.

06.09

1

Р. Тимершин. Уйлап табыусы.

09.09

1

Инеш диктант.

13.09

1

Хаталар өҫтөндә эш.

Һүҙбәйләнештәр

16.09

Һүҙбәйләнештәрҙең яһалышы

20.09

1

Эй2рте1ле б2йл2нешт2р6е8 т0р62ре

23.09

II. Халыҡ ижады - халыҡ хазинаһы.

1

Ике сәсән" ҡобайыры.

27.09

Көҙ - хеҙмәт һәм байлыҡ миҙгеле

1

З. Биишева. Көҙгө ямғыр.

30.09

1

Һөйләмдең баш киҫәктәре.

07.10

1

Р. Ханнанов. Икмәк ҡәҙере.

14.10

1

Контроль тест

18.10

1

Р. Өмөтбаев. Әмир баҫыуы.

21.10

1

Һөйләмдең эйәрсән киҫәктәре.

25.10

1

Ти8 32м ти8 булма4ан аны7лаусылар

28.10

1

)9т2лм2лек

08.11

IV. Башҡортостан - алтын бишек!.

1

Н. Нәжми. Өфө йүкәләре.

11.11

1

Тултырыусы

15.11

1

Изложение

18.11

V. Салауат батыр - ир ине.

1

" Салауат батыр - ир ине.

22.11

1

Хәлдәр, уларҙың төрҙәре

25.11

1

Я. Хамматов. Салауат.

29.11

1

Урын хәле

02.12

VI. Ҡыш.

1

Ваҡыт хәле.Ш. Бабич. Ҡышҡы юлда.

06.12

1

;2йфуллина ?ыш мо8дары

09.12

1

Диктант.

13.12

1

Хаталар өҫтөндә эш.Маҡсат хәле. Сәбәп хәле

16.12

1

Б. Рафиҡов. Бүреләр.

20.12

1

Күләм-дәрәжә хәле.

23.12

1

И. Теләүембәтов "Маралым таңы".

17.12

1

Шарт хәле. Кире хәл.

30.12

VII. Данлы йылдар, шанлы йылдар.

1

М. Кәрим ижады. Үлмәҫбай.

17.01

1

. Н. Ғәлиев. Яуҙан ҡайтҡан ҡурай.

20.01

1

Н. Ғәлиев. Яуҙан ҡайтҡан ҡурай.

24.01

1

Р. Өмөтбаев. Баш7орттар китте 3у4ыш7а.

27.01

1

Р. Өмөтбаев. Баш7орттар китте 3у4ыш7а

31.01

1

Тиң киҫәкле һөйләмдәр.

03.02

VIII. Әсәйем - күңел ҡояшым.

1

Ш. Бикҡол. Әсәйемдең кәңәштәре.

07.01

1

Ике 32м бер составлы һөйләмдәр

10.01

1

Т. Ғиниәтуллин. Әсә һәм бала.

14.01

1

. Бер составлы һөйләмдәр6е8 т0р62ре.

17.01

1

Тулы һәм кәм һөйләмдәр

21.01

IX. Әҙәп барҙа - иман бар.

1

Х. Назар. Өс һүҙ.

24.01

1

Һөйләмдең айырымланған эйәрсән киҫәктәре.

28.01

1

М. Ямалетдинов. Иман.

03.01

1

Контроль диктант

07.03

1

Хаталар өҫтөндә эш. З Ғәлимов. Ялан сәскәләре.

10.03

X. Шаулап, гөрләп яҙ килә.

1

Р. Ғарипов. Яҙғы йыр.

14.03

1

З. Ураҡсин. Алмағас.

17.03

1

Хәл әйтемдәре, уларҙың айырымланыуы.

21.03

1

Р. Сафин. Тол ҡатындар һәм аяҡһыҙҙар бейеүе.

04.04

1

Р. Сафин. Тол ҡатындар һәм аяҡһыҙҙар бейеүе.

07.04

XI. Ай Уралым, Уралым!

1

Ҡ. Аралбай. Ер тураһында ете һүҙ.

11.04

1

Һөйләм киҫәктәре менән грамматик бәйләнеше булмаған һүҙҙәр.

14.04

1

Ж. Кейекбаев. Урал тураһында ҡобайыр.

18.04

Изложение

21.04

1

Инеш һүҙҙәр һәм һүҙбәйләнештәр. Инеш һөйләмдәр.

25.04

1

Н. Мусин. Һуңғы солоҡ.

28.04

1

Н. Мусин. Һуңғы солоҡ.

05.05

1

М Уразаев Е6 7урай

12.05

1

Тура һәм ситләтелгән телмәр.

16.05

XII. Йәй.

1

Ф. Рәхимғолова. Бал ҡорто һәм күбәләк.

19.05

1

Контроль диктант

23.05

1

Хаталар өҫтөндә эш. Ш. Янбаев. Тегәнәк.

26.05

1

!телг2нд2р6е 7абатлау Йом4а7лау д2ресе

30.05

Уҡыусыларҙың белем кимәленә талаптар :

1. Һүрәтләү, хикәйәләү тибындағы текстарҙы тыңлау һәм аңлап ҡабул итеү;

• текстың планын төҙөү;

• текстың йөкмәткеһен план буйынса һөйләү.

2. Бирелгән тема буйынса диалог төҙөү; диалогты дауам итеү;

• текстағы образлы һүҙҙәрҙе, һүрәтләү - тасуирлау сараларын, мәҡәлдәрҙе табыу, уларҙы телмәрҙә дөрөҫ итеп ҡулланыу;

• тексты икенсе телгә тәржемә итеп һөйләү;

• 6-7 шиғырҙы яттан тасуири һөйләй белеү.

3. Тексты дөрөҫ, аңлы, тасуири уҡыу;

• тексты мәғәнәле өлөштәргә бүлеү, уларға исем биреү, план төҙөү;

• әҫәрҙән кәрәкле өлөштәрҙе һайлап ала белеү;

• текстан аңлашылмаған һүҙҙәрҙе табыу, һүҙлектәр менән эш итә белеү.

4. Ижади диктанттар, өйрәтеү изложениелары һәм иншалары яҙыу;

5. Иптәшенең яҙғанын һәм үҙ яҙмаларын тикшереү, камиллаштыра белеү күнекмәләре.

Уҡыу-уҡытыу программаһында планлаштырылған һөҙөмтәләрҙе үҙләштерелеүҙе баһалау :

Класта һәм өйҙә башҡарыла торған яҙма эштәр өйрәтеү һәм тикшереү характерында була.

Уларға түбәндәгеләр инә:

• төрлө типтағы күнегеүҙәр;

• тестар;

• тәржемә эштәре (башҡорт теленән рус теленә һәм киреһенсә);

• дәреслектәрҙәге әҙәби текстарға пландар төҙөү;

• һорауҙарға яҙма яуаптар, диктанттар, изложениелар һәм иншалар;

• тел һәм әҙәби материалдар буйынса аналитик һәм дөйөмләштереү тибындағы схемалар, проекттар һ.б. төҙөү.

Башҡорт теленән ағымдағы, сирек йәки йыл аҙағында, шулай уҡ уҡыу йылы башында инеш диктант, ҙур темаларҙан һуң йомғаҡлау контроль эштәре үткәрелә. Ағымдағы контроль эштәр программаның өйрәнелгән материалын үҙләштереүҙе тикшереү маҡсатында уҙғарыла. Уларҙың төрө һәм үткәреү йышлығы өйрәнелә торған материалдың ҡатмарлылығынан, уҡыусыларҙың белем кимәленән сығып билдәләнә. Ағымдағы контроль эштәр өсөн уҡытыусы йә тотош дәресте, йә уның бер өлөшөн генә файҙалана ала.

Уҡыу йылы башында инеш диктант, сирек һәм йыл аҙағында йомғаҡлау контроль эштәре мәктәп администрацияһы менән берлектә төҙөлгән график буйынса үткәрелә. Контроль эштәрҙе сиректең беренсе көнөндә һәм дүшәмбелә үткәреү тәҡдим ителмәй.

Программа материалын үҙләштереү кимәле уҡыусыларҙың дәрестәрҙә телдән биргән яуаптарына һәм яҙма эштәренә ҡарап баһалана. Бының өсөн башҡорт теленән 8-се класта түбәндәге күләмдә контроль эштәр, яҙма эштәр үткәреү ҡарала:

Яҙма эштәрҙең төрҙәре

Иҫәбе

Диктант

4

Контроль изложение

1

Яҙма эш төрҙәре (изложение,инша) яҙыу уҡыусыларҙың белем кимәленә, мөмкинселектәренә ҡарап уҡытыусы ҡарамағына ҡалдырыла һәм улар урынына шул уҡ күләмдә түбәндәге яҙма эштәр үткәрергә мөмкин:

• карточкалар менән эш;

• тест;

• һүрәт буйынса һөйләмдәр төҙөү;

• текста һөйләмдәрҙә һүҙҙәр тәртибе;

• терәк текстар менән инша яҙырға өйрәнеү:

• һүҙлек диктанты;

• һөйләмдәр төҙөү;

• һүҙлек менән эш;

• һүрәтләү иншаһы;

• синквейн төҙөү (слайд төҙөү: шәжәрәләр, минең ғаиләмдә һ.б.)

Уҡыу - уҡытыу дидактик ҡулланмалары исемлеге.

1. Усманова М. Г. Башҡорт теле грамматикаһы таблицаларҙа һәм схемаларҙа.

2. Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М. С., Сиразетдинов З. Ә. Башҡортса өйрәнәйек. Урыҫ мәктәптәренең 1-4 - се синыфтары өсөн башҡорт теленән электрон дәреслек. - Өфө: Мәғариф министрлығы, 2003.

3. Аслаев Т. Х., Атнағолова С.В. Телмәр үҫтереү буйынса сюжетлы картиналар.-Өфө:Китап, 1996.

4. Башҡорт әҙәбиәте буйынса аудио-видеоәсбап.- Өфө: Башҡортостан Республикаһының Мәғариф министрлығы. 2005.Китап, 2006 .

5. Башҡорт теле грамматикаһы таблицаларҙа. Фонетика. Морфология. - Башҡортостандың бәләкәй даһийы. Өфө : «Эдвис» уҡытыу - методика үҙәге, 2008.

Материаль-техник ҡулланмалар.

• Компьютер;

• телевизор;

• видеомагнитофон;

• магнитофон;

• мультимедиапроектор;

• электрон таҡта.

Төп әҙәбиәт.

1. Башҡорт теле: Рус мәктәптәренең 8-се класында уҡыусы башҡорт балалары өсөн дәреслек. Тикеев Д. С., Ғафаров Б. Б., Хөснөтдинова Ф. Ә. - Өфө: Китап, 2011.- 288 бит.

2. Башҡорт теленән диктант һәм изложениелар йыйынтығы: Рус мәктәптәренең 5-11 класс уҡытыусылары өсөн ҡулланма. - Өфө: Китап, 2009.

Өҫтәлмә әҙәбиәт.

1. Аҙнағолов Р. Ғ., Исламова Ф. Ғ., Тикеев Д. С., Шарапов И. Ә., Толомбаев Х. А., Ғафаров Б. Б., Бикҡужина Т. Ә. 5-9 кластарҙа башҡорт телен уҡытыу методикаһы. - Өфө: Китап, 1996.

2. Аслаев Т. Х., Исламғолова Ы. Ә. Уйнат, уйлат баланы: уҡытыусы өсөн ҡулланма. "Башҡорт теле " дәреслегенә методик күрһәтмәләр. - Өфө: Китап, 1993.

3. Аслаева Р. Ғ. Телмәр һәм зиһен. - Өфө: Китап, 2005.

4. Баһауетдинова М. И., Йәғәфәрова Г. Н. Уҡыусыларҙың фәнни-тикшеренеү эшен ойоштороу. Методик ҡулланма. Өфө: БМҮИ нәшриәте, 2007.

5. Ғафаров Б. Б. Әҙәбиәт уҡытыу методикаһы. - Өфө: Китап, 2008.

6. Ғөбәйҙуллина Ф. Х. Беҙҙең байрамдар. Балалар баҡсаһы һәм мәктәп сәхнәһе өсөн сценарийҙар. - Өфө: Китап, 2004.

7. Кейекбаев Ж. Ғ. Хәҙерге башҡорт теленең лексикаһы һәм фразеологияһы. Уҡыу ҡулланмаһы. Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1966.

8. Тамырҙарыңды беләһеңме? Шәжәрә байрамдарын үткәреү буйынса ҡулланма. - Өфө: "Белая река", 2006.

9. Толомбаев Х. А., Ғәбитова З. М., Фәтихова Ш. Х. Башҡорт теленән тестар. 5-9 кластарҙа рус телендә уҡытыусы мәктәптәр өсөн. Башҡорт теле уҡытыусыларына һәм уҡыусыларға ҡулланма. Өфө: БМҮИ нәшриәте, 2008.

10. Ураҡсин З. Ғ., Ишбирҙин Э. Ф., Ҡотлобаева Г. М., Әхтәмов М. Х. Ҡыҙыҡлы грамматика: башҡорт мәктәптәренең 5-9 класс уҡытыусылары өсөн ҡулланма. - Өфө: Китап, 1993.

11. Шәжәрә байрамын ойоштороусыларға кәңәштәр/ Әсәҙуллина-Ибраһимова Н. И.: Өфө: Эшлекле династия, 2007.

12. Әхмәҙиева Ш. Ш. Н. А. Зайцев ысулы буйынса башҡорт телендә тиҙ уҡырға өйрәтеү.

13. Юлмөхәмәтов М. Б. Башҡорт теле һәм туған әҙәбиәт дәрестәрен үҙ-ара бәйләнештә уҡытыу. - Өфө: Китап, 2008.

14. Абуталипова Р. А., Камалетдинова А. В. Русско-башкирский словарь терминов по методике преподавания языков. . - Уфа: Китап, 2009.

15. Аҙнағолов Р. Ғ. Башҡорт теленең орфография һүҙлеге. - Өфө: Китап, 1998.

16. Аслаева Р. Ғ. Дефектология буйынса урыҫса-башҡортса аңлатмалы һүҙлек. - Өфө: Китап, 2001.

17. Башҡортса-инглизсә-русса мәғәнәләш мәҡәлдәр һәм әйтемдәр һүлеге/ Авт.-төҙ. Нәҙершина Ф. Ә., Зөбәйерова Э. М. - Өфө: Китап, 2002.

18. Исмет Бинер. Русско-башкирско-турецкий разговорник. М.: Инсан, 1994.

19. Йәнтурин С., Хисамов Ғ. Русса-башҡортса, башҡортса-русса ботаника терминдары һүҙлеге.- Башҡортостан китап нәшриәте, 1981.

20. Рахимова В. М. Русско-башкирский тематический словарь с иллюстрациями. Уфа, 1999.

21. Саяхова Л. Г., Усманова М. Г. Башкирско-русский и русско-башкирский учебный словарь с грамматическим приложением. - СПб.: БХВ-Петербург, 2004.

22. Суфьянова Н. Ф. Урыҫса-башҡортса педагогика һәм психология терминдары һүҙлеге. - Өфө: Китап, 2002.

23. Ураҡсин З. Ғ. Башҡорт теленең фразеология һүҙлеге. - Өфө: Китап, 2006.

24. Урыҫса-башҡортса һүҙлек: 2 томда/ З. Ғ. Ураҡсин ред. Өфө: Башҡорт энциклопедияһы, 2005. 1-се том. А-О. - 2005.

25. Урыҫса-башҡортса һүҙлек: 2 томда/ З. Ғ. Ураҡсин ред. Өфө: Башҡорт энциклопедияһы, 2005. 2-се том. П-Я. - 2005.

26. Усманова Н. Г. Башкирско-русский и русско-башкирский словарь. Башкирско-русский разговорник. Уфа: ГУП РБ "Уфимский полиграфкомбинат", 2008