Конспект урока по татарской литературе на тему Батырлык (Подвиг)

Республика күләмендә рус төркемендә әдәбияттан ачык дәрес (фрагмент) күрсәтү

Тема: Батырлык. Ничек батыр булырга?

Сөйләм үстерү дәресе.

Максат: 1) батырлык сүзенең мәгънәсен аңлату;

2) Укылган әсәрләр һәм тормыш вакыйгаларына нигезләнеп батырлык турында сөйләшү;

3) укучыларны фикер йөртергә өйрәтү аша батыр кешеләргә карата хөрмәт- ихтирам хисләре, кешелеклелек сыйфатлары, җаваплылык тәрбияләү.

Җиһазлау: проектор, эпиграф, батырлык төрләре язылган сүзтезмәләр, музыка, мәкальләр, шигырьләр.

Сүзлек эше:

Батыр-смелый, отважный,храбрый

Батырлык-смелость, героизм, мужество, подвиг

Вафат була-погибает

Коткара- спасает

Өмете өзелгәч- потеряв надежду

Көчле холыклы-сильный характером

Зарланмый-не ругает

Сатмаган- не продал

Рухи яктан көчле-сильный духом

Данлы- прославленный

Ихтыяр көче - сила воли

Дәрес барышы

• Исәнмесез, укучылар. ( музыка яңгырый).

• Исәнмесез, хәерле көн.

• Безнең бүгенге дәресебез -сөйләм үстерү дәресе.

• Тиздән нинди бәйрәм җитә?

• Җиңү бәйрәме.

• Безнең халкыбыз ни өчен җиңде дип уйлыйсыз?

• Чөнки безнең халкыбыз - кыю, көчле, тырыш.

• Без ветераннарның өйләренә йөрдек. Аларга бүләкләр бирдек, хөрмәт күрсәттек. Ни өчен?

• Алар илебезне фашистлардан коткардылар.

• Алар нинди кешеләр, куркакмы?

• Юк, батыр.

• Димәк без нинди темага сөйләшәбез?

• Батырлык темасына.

• Батыр сүзе нәрсәне аңлата?

• Тәрҗемәсе- смелый, отважный.

• Батыр кеше нинди була?

• Батыр кеше бернәрсәдән дә курыкмый.

• Ул авырлык килгәндә ярдәм итә.

• Ә батырлык сүзен ничек аңлыйсыз?

• Батырлык -смелость, храбрость.

• Дөрес. Аңлатмалы сүзлектә батырлык сүзен болай аңлаталар:

• 1.Батыр булу сыйфаты, курыкмаучанлык, кыюлык

• 2.Батырчылык, тәвәкәллек. (слайдта күрсәтелә). Ә русча...( бер укучы укый).

• Укучылар, безнең тормышыбызда батыр кешеләр очрыймы?

• Әйе.

• Ягез әле, сезнең туганнарыгыз, дусларыгыз арасында батырлык эшләүчеләр юкмы?

• - Күптән түгел ишеткән идем, бер абый үзенең гаиләсен янгыннан коткарган, ә үзе үлгән.

• Бу гаилә батыры.

• Ә мине авылдашым ел саен Сабантуй батыры була.

• Бик яхшы. Бу-Сабантуй батыры.

• Минем бабам сугышта катнашкан. Медальләр алган.

• Бу - сугыш батыры.

• Укучылар, ә хезмәт батырлары буламы?

Әйе. Эшләрендә яхшы эшләүчеләр. Планны арттырып үтәүчеләр - хезмәт батырлары.

• Укучылар сез батырлык турында татар һәм рус язучыларының нинди әсәрләре белән таныштыгыз.

• Мәсәлән рус язучысы М.Горькийның "Данко" хикәясен укыдык.

• Монда батыр дип кемне саныйсыз?

• Данконы.

• Ни өчен?

• Ул кыю, көчле, курыкмый.

• Ул нинди батырлык эшли?

• Кешеләрне урманнар аша алып чыга.

• Ә кешеләрнең өмете өзелгәч, нишли?

• Йөрәген ала да юлны яктырта?

• Дөрес ул кешеләрне коткара, үзе вафат була. Бик көчле холыклы кеше була.

• Тагын нинди әсәрләр укыдыгыз?

• Платоновның "Юшка" хикәясен.

• Монда нинди батырлык турында сүз бара?

• Юшка - көчле характерлы. Ул берәүгә дә зарланмый.

• Шикәр ашамый, чәй эчми. Акчасын ятим кызга җыя. Аны укыта. 25 ел шулай яши.

• Кешеләр аны рәнҗетәләр, ул нигә зарланмый?

• Ул мине кешеләр ярата.ди.

• Дөрес. Мин бу дөньяга кирәкле кеше ди. Мине бит юкка гына тудырмаганнар, ди. Ә кешеләр миңа кычкырып, мине кыйнап, үзләренең хәлләрен җиңеләйтәләр ди. Мондый кешеләрне рухи яктан көчле, диләр!! Укучылар рәсем сезгә танышмы?

• Бу Рафис Гыйззәтуллинның "Батырлык эшлисем килә" хикәясенә рәсем.

• Андагы малайның исеме ничек?

• Хәлим?

• Вакыйга кайда һәм кайчан бара?

• Яз көне елга буенда.

• Малай батырмы?

• Юк. Ул кызларны батырып коткарырга тели.

• Кем батыр соң?

• Кызлар.

• Ә Хәлим батырлык эшли аламы?

• Әлбәттә, эшли ала. Аңа тәртибен үзгәртергә һәм тырышып укырга кирәк.

• Дөрес. Укучылар яхшы укый икән, актив, акыллы, җитез икән. Башкаларга ярдәм итеп торсалар, аларны - уку батырлары, диләр.

• Сезгә өй эше итеп батырлык турында мәкальләр алып килергә кушылган иде, ягез әйтеп карагыз әле.

• Ат дагасыз булмый, батыр ярасыз булмый.(дага- подкова, яра- рана, шрам)

• Герой не потерпит, чтобы при нем обижали.

• Эт батырга өрер, куркакны тешләр.

• Лучше хорошее оружие, чем плохой спутник.

• Батырга яра да килешә.

• Иногда и плохой стрелок попадает в цель.

• Батырга үлем юк.

• Ехал бы воевать, да лень вставать.

• Куркак булып яшәүдән данлы үлем яхшырак.

• Кто бросает оружие, того не убивают.

• Әйе, халык батырлык, куркаклык турында мәкальләр бик күп язган. Алар безне нәрсәгә өйрәтә?

• Батыр булырга.

• Рәсемдә кемне күрәсез?

• Муса Җәлилне.

• Ул нинди батырлык эшләгән?

• Ул патриот, туган илебез өчен көрәшкән.

• Тоткынлыкта шигырьләр язган.

• Дөрес ул Туган ил батыры. Туган илен сатмаган. Аның шигырьләре аша туган иле өчен көрәшүе ачык күренә.

• Безнең Диана аның рус телендә "Яшь ана" шигырен сөйләп үтәр.

• Бу шигырьдә нинди батырлык турында сүз бара?

• Сәрвәр яшь баланы тәрбияли. Үзе яшь килеш бала үстерә.

• Укучылар без сугыш темасын юкка гына телгә алмадык. Тиздән Бөек Ватан сугышы беткәнгә 65 ел тула. Бу сугышта күпме кеше һәлак булган. Ә исәннәрен инде бармак белән санарлык. Җирдә сугышлар булмасын иде. Күңелебездә һәрвакыт тынычлык булсын иде. Ә исән калган әби-бабайларга карата мәрхәмәтле булыйк!

• Укучылар батырлыкны сез эшли аласызмы?

• Әлбәттә.

• Батыр булу өчен үзегездә нинди сыйфатлар булдырырга кирәк?

• Кыю, көчле, акыллы, тырыш, игътибарлы, җитез, көчле холыклы.

• Бик дөрес. Укучылар, карагыз әле. Күпме батыр турында сөйләштек без. Җиребездә шундый батырлар булса, илебез дә тыныч, якты булыр. Сез дә батырлыклар эшләрсез дигән өметтә калам. Ә хәзер

Инзилә дәресне М.Җәлилнең "Бүреләр" шигыре белән тәмамлар. Бу шигырьне тыңлагач, фашистларга карата нәфрәт уяна. Сугышларны булдырмаска иде. балалар!