Разработка классного часа Шагаа-2015, 9 класс

«Шагаа-2015»

Сорулгазы: уругларны бурунгу ада-огбелеривистин арттырып каан буянныг, чараш, чаагай чанчылдарын, ёзулалдарын билиглерин байыдары, угаадыры , кижизидери болур.

Эртиреринин белеткели: улегер домактарны парлааш азып алыр;

Сыгыт-хоомей,чараш тыва аялгаларны,тыва ырларны тып белеткеп алыр,чураан чуруктарны азып алыр.

Класс шагынын чорудуу:

Аалчыларны уткуур: (Экиилежиир!) Аалга кирген кижи аяк эрии ызырар, аргаа кирген кижи саат дайнаар- деп улегер сос бар болгай, ынчагаш силерни аяк- шайже чалап тур бис. (Олуртуур, чалаар)

Башкарыкчы 1. Айым чаазы, хунум эртинези!

Эрги чылды удеп,

Чаа-чылды уткуп тур бис.

Эжен саным салып алган

Эки чемим дээжизин оргуп,

Ак чалама азып алган,

Аьжым чемим делгеп алган,

Чаа чылымга оргуп,

Чамбы дипке чалбарып тур мен, -дээш, ол-бо чукче чалбарыыр

Чыл бажы келди ,

Чылан кежи туледи.

Эртип турар эрги чыл-

Эртинелиг Аьт чылым

Эргий маннап эрте берди

Хоюг дугун санланнады

Хову шолдер кезип оьттаан,

Конгураалыг кудуруктуг,

Хомду болган чаяалгалыг

Хой чыл хайыракан,

Коданымда моорлап келди.

Курай, Курай.-деп орээрге

шупту Курай, Курай деп чугалаар.

Башкарыкчы 2. Айы,хуну чайгаар буткен

Алдын-сарыг ортемчейим!

Мурнуу чукче углай корген

Мукулчак суур тайгаларым,

Барыын чукче углай корген

Бажы бедик тайгаларым!- дээш, тос карак биле ак судун оргуп чажып тура,

Улуг чуртумга чаа-дайын турбазын,

Улус чонум амыр тайбын чуртазын!

Албаты чонга аарыг аржык турбазын

Азыраан малга хамчык аарыг турбазын,

Оршээ, оршээ!-дээрге

Шупту- Ындыг-ла болзунам!

Башкарыкчы1 (артыжаар)

Уткуп турар чаа чылым

Ууттунмас буянныг болзун

Эки чуве элбек-ле болзун

Багай чуве чайлап-ла турзун

Аьш-чем элбек болзун

Арбай-тараа чаагай болзун

Урезин, хунезин элбек болзун

Унуш-дужут чаагай болзун

Хайыралыг чуртумну

Каткы хог эргизин!

Хайыралыг чонум

Каас-шиник чурттазын

Курай, Курай!

Башкарыкчы2 Ужур ындыг, чанчыл ындыг

Улуг, биче чолукшузун

Ак кадаан, суй белээн

Алчып- бержип солушсуннар

Сунган холу хунду болзун

Суй-белээ монге болзун.

Чолукшуур ёзулал коргузер

Башкарыкчы 1 Чаа чалараан, Хой чылым

Чаагай чылдан хайырла-ла

Чалыы салгал

Чаагай оруун эдерер болзун

Курай, Курай!

2-ги кезээ Моорей, оюннар эгелээр.

Улегер домакка маргылдаа

Улегер домактажыр бис бе?

Улегер состе нугул чок,

уер сугда балык чок

Эртинени черден казар,

эртемнерни номдан тывар

Ие созун ижип болбас,

ада созун ажырып болбас

Дурген чугаага маргылдаа

Дурген чугаа узун тыныш чугаалаанда

Дужуп бербес болгай силер

Дургеденер,келинерем

Дурген чугаа узун тыныш кымда барыл?

Билдим билдим биче хая, хаялаза хая маас, маастаза барба чигир, чигирлезе чичи буга, бугалаза буурул тос, тоостаза дошкун бээ, бээлезе берген ман, манназа бараал, чедээл, четкен соонда че бе дижиил! Ой,шу-де ! Ам узун тынышка маргыжыптар бис бе?

Узун тыныш маргылдаазы

бир бала,ийи бала, уш бала…

Тывынгырлар кайда силер тывызыкты тывынар-ла

Тывызыктарга маргылдаа

1. Тывызыым дытта,тоолум дошта тывынарам (диин,балык)

2. Хой кижи хурээледи,

хурен аскыр чыраалады(шайнын хайныыры)

3. Улдун шайны ууй бастым,

Кечим шайны кезе бастым(ширтек)

4. Кежээ орай келир элчин,

Эртен эрте чанар элчин

(баажызы кошкен чоннун эдилелинде)(ореге)

Ам кожумакка чижип каар дыр-че!

Кожумакка маргылдаа

Кожамыкка хорлуг-ла мен

Кожа тыртып соглээр-ле мен

Кожундакка хоржок-ла мен

Хокпак-хокпак кылып каар мен

Чаа-Холден унеримде

чаап туруп калбадыве

Чаавамнын сарыг шайы

хайнып туруп кагбадыве

Туннел сос

Башкарыкчы Тыва чоннун, чанчылдары

Тывызыксыг аажок чараш

Шагаа дээрге тыва чоннун

Чаагай сузук чанчылы-дыр

Айнын чаазын хуннун эртенин

Алгап йорээн байыры-дыр,

Чарлып болбас ыдыктыг,

Чанчылывыс кагбаал,

Сагыызын дег камнаал,

Салгалдарга дамчыдаал!

Башкарыкчы:Тыватчоннун улегер домаанда-

Арга кирген кижи саат дайнаар,

Аалга кирген кижи аяк-эрии ызырар- дээр,ынчангаш , шупту аштанып- чемненир.

Уруглар шупту дагга барып чунгулаар.