Урок на тему: Демдек ады. 5 класс

Раздел Другое
Класс 5 класс
Тип Другие методич. материалы
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Тема: Кандыг? деп айтырыгга харыылатынар состер. ( Чувелернин демдээн коргузер состер).

Сорулгалары: Кандыг? деп айтырыгга харыылаттынар состер чувелернин демдээн илередир деп чувени билиндирер Состун утказын ундезилээш, айтырыгны анаа шын салыры.

Кандыг? деп айтырыгаа харыылаттынар состерни ажыглавышаан. Шын чараш домакиарны тургузуп билир арга-шинээн сайзырадыр.

Ооредилгеге ынак анаа кызымак чуткулдуг кылдыр кижизидер.

Кичээлдин чорудуу

I. Орган. Кезээ

II.Онаалга хыналдазы

III. Катаптаашкын

А) Канчап тур деп айтырыгга харыылаттынар состер-биле ажыл

Б) Уругларнын тыпкан состеринге домактар чогааттырар.

III. Чаа тема. Кичээлдин темазын болгаш сорулгазын дамчыдары

А) Чурук-биле ажыл

-Чурукта чуу бар-дыр?

-Ол кындыг-дыр? Бо чурукка домактан чогаадыптынар.

- Чурукта кандыг он коруп тур силер? Домактан чогаадыптынар.

.- Богун бис кичээлде «Кандыг? деп айтырыгга харыылаттынар состер» деп тема ооренир бис, уруглар.

а) дурум-биле ажыл

-Номунарнын 68 дугаар арынын ажыдып алынар, уруглар.

-Дурумну кым тода, чараш кылдыр номчуптарыл?

Чувелурнин демдээн коргузуп турар состер кандыг? деп айтырыгга харыылаттыннар.

Чижээ: чырык (кандыг?) класс, аяс (кандыг?) хун.

-Эр-хейлер!

б) чурук-биле ажыл

-Уругларга чувелернин демдээн коргузер состерни ададыр

- Чуруктар коргускеш уруглардан айтырар.

в) кыдыраашка ажыл

-Уруглар номунарнын 68 дугаар арынын ажыткаш, мергежилге 173-ту коруптээлинер, уруглар.

-Бердингенин кым номчуптарыл?

-Ам кыдырааштарынар ажыткаш богунгу ай-хунну бижинер, уруглар.

Февральдын чээрби тос

Класска ажыл.

Мергежилге 173

-Мергежилге устунде схеманын кайызынга турар-дыр ангылап бижинер.

-Ам хынаптаалынар, уруглар.

-Шынарнын кым номчуптарыл?

-Оннун кым номчуптарыл?

-Чузуннун кым номчуптарыл?

-Хемчээл, хевирнин кым номчуптарыл?

-Кымнын шупту шын болду?

-Эр-хейлер!

IV. Сула шимчээшкин

-Шылай берген боор силер, уруглар. Шупту тура халчып келинер, уруглар. Сула шимчээшкинден кылыптаалынар уруглар.

Анайжыгаш оттуп келгеш,

Херлип-коступ холун силгээн

Бутчугажын олуй-солуй

Шурагылап, тепсенгилээн.

Ору-куду бажын чайып

Холун-будун дээштирип

Хоглуу аажок херлигилеп

Чырык хунге чассыгылаан.

V. Быжыглаашкын

Мергежилге 174

-Мергежилгенин бердингенин кым номчуптарыл?

-Ам кыдырааштарынарга шупту кылыптар.

Мергежилге 175

VI. Туннел

-Богун кичээлде чуну оорендивис?

-Чуну коргузер состер кордувус?

-Кичээлге эки ажылдаан уруглар ……

VII. Онаалга бээри

Бажынга онаалга Мергежилге 177







Тема: Кым? чуу деп айтырыгга харыылаттынар состер. ( Чувелерни коргузер состер).

Сорулгалары: Кым? чуу деп айтырыгга харыылаттынар состер чувелернин демдээн илередир деп чувени билиндирер Состун утказын ундезилээш, айтырыгны анаа шын салыры.

Кым? чуу деп айтырыгаа харыылаттынар состерни ажыглавышаан, шын чараш домактарны тургузуп билир арга-шинээн сайзырадыр.

Ооредилгеге ынак анаа кызымак чуткулдуг кылдыр кижизидер.

Кичээлдин чорудуу

I. Орган. Кезээ

II.Онаалга хыналдазы

III. Чаа тема. Кичээлдин темазын болгаш сорулгазын дамчыдары.

.- Богун бис кичээлде «Кым? чуу деп айтырыгга харыылаттынар состер» деп тема катаптаар бис, уруглар.

а) дурум-биле ажыл

-Кым? Чуу? деп айтырыгга харыылаар состернин дурумун катаптап сактып корээлинерем.

-Номунарнын 57 дугаар арынын ажыдып алынар, уруглар.

-Дурумну кым тода, чараш кылдыр номчуптарыл?

Кым? азы чуу? Деп айтырыгларга харыылаттынар состер чувелерни коргузер.

Кижилерни коргузуп турар состер кым? кымнар? деп айтырыгларга харыылаттынар: башкы, башкылар, тудугжу, тудугжулар. Кижиден оске чувелерни коргузер состер чуу? чулер? деп айтырыгларга харыылаттынар: тудуг, тудуглар, дуруяа, дуруяалар.

б) чурук-биле ажыл.

- Чурукту корунер.

-Кым чоруп олур?

-Кым хирээлеп тур?

-Чурукта чуу? деп айтырыгга харыылаттынар чувелернин аттарын аданар.

в) кыдыраашка ажыл

Чараштыр бижилге: Дд Дд

Дамырак, далай.

Словарьлыг диктант:Башкы, эмчи, садыгжы, кадарчы,анчы.

Бажын, кудук, самбыра, чечек, идик.

3) словарьлыг диктантыда бижээн состернин хыналдазын самбырадан кылыр.

4) баштайгы болукте состерге айтырыг салыр. Кым?

Ийиги болукке айтырыг салыр Чуу?

IV. Сула шимчээшкин

-Шылай берген боор силер, уруглар. Шупту тура халчып келинер, уруглар. Сула шимчээшкинден кылыптаалынар уруглар.

Анайжыгаш оттуп келгеш,

Херлип-коступ холун силгээн

Бутчугажын олуй-солуй

Шурагылап, тепсенгилээн.

Ору-куду бажын чайып

Холун-будун дээштирип

Хоглуу аажок херлигилеп

Чырык хунге чассыгылаан.

V. Быжыглаашкын

а)Чурук-биле ажыл

-Уругларга чуруктарны коргускеш, кандыг айтырыгга харыылаттынарын айтырар.

-Чурук бурузунге домак чогааттырар.

б) Карточка -биле ажыл

!) Ж-ш

Ка…аа, ко..кар, кы..таг, э..ик, би…ек, ак..а, ба..ын, ор…ээл, дурр…улга

2) г-к

А..ым, ады…, уур…ене, чуур…а, ос..кус.

VI. Туннел

-Богун кичээлде чуну оорендивис?

-Чуну коргузер состер кордувус?

-Кичээлге эки ажылдаан уруглар ……

VII. Онаалга бээри

Бажынга онаалга Мергежилге 157











Тема: Домак дугайында ниити билиг.

Сорулгазы: Домак дугайында алган билиин туннеп быжыглаар. Улдун иштинде ооренген темаларында шын бижилгеге хамаарышкон кол - кол чуулдерни катаптаар

Кичээлдин чорудуу.

I. Орг. кезээ.

II. Онаалшга хыналдазы.

III. Катаптаашкын

1) Самбырада состер-биле домактар тургузар.

Оореникчиден, айтырыг, салган, башкы; айтырыгны, шын, оореникчи, харыылаан.

-Состерден домак тургузарда чуну канчаарыл? (Состернин аразында харылзаазын тывар. Ону тыварда, бердинген состернин туружун оскертир)

-Бижикке домактын эгезин болгаш тончузун канчаар коргузерил? Состерден домактарны тургускаш, бижип алынар.

2) Чуруктар дузазы-биле домактар тургузар

- Уругларга кылдыныг коргускен чуруктар коргускеш домактар тургустурар.

- Бир чурукка-ла ийи домак тургузар.

3) кыдыраашка ажыл.

а) Ачам (кымга?) (чуну?) садып берген.

б) Авазы (кымга?) (чуну?) даарап берген.

в) Кара - оол (кымга?) (чуну?) бижээн.

г) Оореникчи (кымга?) (чуну?) дужаап берген.

Хереглээр состери: башкы, оглу, кыдырааш, коньни, уруу, эш, чагаа, платье.

4)Самбырада домактарны номчааш, хуу аттарны ушта бижиир.

Бистин совхозтун Чугурук - Доруг беп аъды чарышка эрткен. Узер - Шилги кончуг суттуг инек. Херел - оолда Хартыга дээр анчы ыт бар. Пионержи Сат Рая Шушуенскоеже экскурсиялап чораан.

- Хуу аттарны кандыг ужук -биле бижип эгелээн - дир.

5) Домактарны адап бергеш бижидер.

Дээр - даа аяс. Хат - даа чок. Куштар - даа шимээн. Вожатый биске дыка - ла солун ном тоол номчуп берген. Мен зарядканы ургулчу - ле кылып турган мен.

V. Бажынга онаалга

Мергежилге 306.









Ай хуну 20.03.2012

Тема: Домакта состернин харылзаазын айтырыглар дузазы-биле шын тургузары. ( Кылдыныгны коргузер состер).

Сорулгалары:Канчап тур? деп айтырыгга харыылаттынар состер чувелернин кылдыныын илередир деп чувени билиндирер Состун утказын ундезилээш, айтырыгны анаа шын салыры

Канчап тур деп айтырыгаа харыылаттынар состерни ажыглавышаан. Шын чараш домакиарны тургузуп билир арга-шинээн сайзырадыр.

Ооредилгеге ынак анаа кызымак чуткулдуг кылдыр кижизидер.

Дерилгези:

Арга-Методтары: Башкынын созу, тайылбыр.

Кичээлдин чорудуу

I. Орган. кезээ

II.Онаалга хыналдазы

III. Катаптаашкын

А) Кандыг деп айтырыгга харыылаттынар состер-биле ажыл

Оюн «Маргылдаа»

Самбырада айтырыглар бижип каан.

Арга кандыгыл? Дилги кандыгыл? Ыяш кандыгыл?

Класс одуруглар аайы-биле уш болукке чарлып алыр. Одуруг бурузу чуу? Деп атырыга харыылаттынар состерге кандыг? Деп айтырыгга харыылаттынар состерни немеп бижиир. Хой сос тып бижээн одуруг тиилээр.

Б)удурланышкак состерни тывар

Эрги- семис- дидим-

Ырак- чоон кортук-

В) состерге аас-биле домак чогааттырар.

III. Чаа тема кичээлдин темазын болгаш сорулгазын дамчыдары

А) Чурук-биле ажыл

-Чурукта кым бар-дыр?

-Ол чуну канчап тур? Чурукта оолдун чуну канчап турарынын дугайында аас-биле домактардан чогаадынар

Б) Самбырада домактарны бижээш бот-ажыл кылыр.

Кым? Канчап тур?

Оол салып тур

Оол чунуп тур

Оол кеттинип тур

Оол бижип тур

-Солагай талазында состер кандыг айтырыгга харыылаттынар-дыр? Олар чуну илередирил?

-Он талада состер чуну илередирил?

.- Богун бис кичээлде «Канчап тур деп айтырыгга харыылаттынар состер» деп тема ооренир бис, уруглар.

а) дурум-биле ажыл

-Номунарнын 76 дугаар арынын ажыдып алынар, уруглар.

-Дурумну кым тода, чараш кылдыр номчуптарыл?

Тыва дылда чувелернин кылдыныын коргузер состер бар. Ол состер чуну кылып тур? чуну кылган? канчап тур? канчаар? канчанган? чуну кылырыл? деп айтырыгларга харыылыттыннар. Чижээ: номчуп тур, номчаан, номчуур.

-Эр-хейлер!

б) чурук-биле ажыл

-Уругларга кылдыныын коргузер состерни ададыр

-Дириг амытаннар чуруун коргускеш кандыг кылдыныг кылырын айтырар.

в) ном-биле ажыл

-Номувустун 75 дугаар арынында чуруктарны корунер, уруглар.

-Бо чуруктарга канчап тур? деп айтырыгга харыылавышаан домактардан чогаадыптаалынар.

-Баштай чурукта оолга аттан адап алыылынар.

в) кыдыраашка ажыл

-Уруглар номунарнын 76 дугаар арынын ажыткаш, мергежилге 196-ны коруптээлинер, уруглар.

-Бердингенин кым номчуптарыл?

-Ам кыдырааштарынар ажыткаш богунгу ай-хунну бижинер, уруглар.

Февральдын он бежи.

Класска ажыл.

Мергежилге 196

Мергежилгени дужуруп бижээш канчап тур? деп айтырыгга хар-р состернин адаан ийи шыйыг-биле шыяр.

-Ам хынаптаалынар, уруглар.

-Бирги домакты кым номчуптарыл? …

IV. Сула шимчээшкин

-Шылай берген боор силер, уруглар. Шупту тура халчып келинер, уруглар. Слуа шимчээшкинден кылыптаалынар уруглар.

Анайжыгаш оттуп келгеш,

Херлип-коступ холун силгээн

Бутчугажын олуй-солуй

Шурагылап, тепсенгилээн.

Ору-куду бажын чайып

Холун-будун дээштирип

Хоглуу аажок херлигилеп

Чырык хунге часыгылаан.

V. Быжыглаашкын

Мергежилге 197

-Мергежилгенин бердингенин кым номчуптарыл?

-Ам кыдырааштарынарга шупту кылыптар.

Мергежилге 199

VI. Туннел

-Богун кичээлде чуну оорендивис?

-Чуну коргузер состер кордувус?

-Кичээлге эки ажылдаан уруглар ……

VII. Онаалга бээри

Бажынга онаалга Мергежилге 200

© 2010-2022