Бастауыш сыныпқа арналған біркелкі орфографиялық тәртіп

И.Қ.Мандоки атындағы №154 жалпы білім беретін мектеп

Бастауыш сыныпқа арналған біркелкі

орфографиялық тәртіп

Мазмұны

1. Дәптерлерді толтыру ережесі

2. Дәптерлердің мұқабасын толтыруды үйрету.

3. Қазақ тілінен жазба жұмыстарын хаттау.

4. Каллиграфиялық әдетті ұйымдастыру жұмыстарын хаттау .

5. Математика пәнінен жазба жұмыстарын хаттау

Орфографиялық тәртіпті бастауыш мектепке енгізу

• Дәптердің дұрыс толтырылуын қадағалау .

• Дәптердегі барлық жазулар каллиграфиялық ұқыпты жазумен жүргізілуін қадағалап,бақылау ,геометриялық фигураларды сызу жай қарындашпен жүргізіледі.

• Бастауыш мектепте оқушылар оқу барысында барлық пәннен бақылау жұмысына және сыныпта орындалатын жұмысқа арнап дәптерлер бастайды.

Математика пәні бойынша:

№1 №2(ағымдағы жұмыстарға)

№3 (бақылау жұмысына)

Қазақ тілі пәні бойынша:

№1 №2 (ағымдағы жұмыстарға)

№3 (диктант жұмысына)

Әдебиеттік оқу пәні бойынша:

№1 (ағымдағы жұмыстарға:)

№2 мазмұндама мен шығарма 1 дәптерге жазылады

Сауат ашу пәні бойынша:

№1 №2 (үлгі дәптерлері)

• Әдебиеттік оқу пәні бойынша суреттер , шығармаларға жоспарлар, әдеби терминдерге анықтама, шығармашылық жұмыстар күнделікті жұмыс дәптеріне жазылады.

• Әдебиеттік оқу пәні бойынша мазмұндамалар, шығармалар жеке 1 дәптерге жазылу керек.

• Дүниетану сабақтары үшін баспа негізіндегі дәптерлер қолдануға мүмкін, бірақ көбінесе оқушылардың жұмыс дәптерлері бар .

• Бағдарламаға сай ән-күй, ағылшын тілі, факультативтік курстарға дәптерлер арналады.

Дәптерлердің сыртын біркелкі толтыру:

2 -3- 4 сыныптың жазба жұмысына арналған дәптерлерінің сыртын оқушы өзі толтырады, күнделікті жұмыс дәптерлерін де оқушы өзі толтырады.

1 сынып оқушыларының дәптерлерінің сыртын компьютермен басылған түрде жазуға болады.

Дәптердің сыртын каллиграфияға сәйкес дұрыс,ұқыпты жазумен толтыру керек .

И.Қ.Мандоки атындағы

№154 жалпы білім беретін мектептің

2 «Е» сынып оқушысы

Әділ Айымның

қазақ тілі пәніне

арнаған дәптері

(математика дәптері, дүниетану дәптері, диктант дәптері, бақылау жұмысы, т.б.с.,с.)

• Дәптердің сыртындағы сандар араб цифрларымен толтырылады .

• Аты-жөні ілік септігінде жазылады.

• Балалардың сауаттылығын ашу мақсатында қатемен жұмысдиктант дәптерлеріне жүйелі түрде жүргізілу керек, математика пәнінен қатемен жұмыс бақылау жұмысына арналған дәптерге жазылады.

• Бастауыш сыныпта жұмыс дәптерлері міндетті түрде күнделікті тексерілуі тиіс. Бақылау жұмыстарының тексерілуі ертеңгі күні дайын болуы керек .

• Математика пәнінен бақылау дәптерлері уақытында тексеріліп отырылады. Сыныпта оқу жылының аяғына дейін сақталады.

• Балалар жұмысы қызыл түсті (қаламмен ) тексеріледі. Бағалау ережесіне сай бағаланады.

• Оқушы қатені түзеткенде үстінен көлбеу сызады,сөйлем, сөздің бөлігі түзу сызықпен сызылып түзетіледі.Қатені жақшаға алмайды.

1-4 сыныптарда мұғалім бүкіл қателерді түзетеді. Жұмыстарды тексеру барысында төмендегі ережеге сүйенеді:

• емледен кеткен қателерді, цифрларды, математикалық белгілерді сызып тастап үстінен қажетті әріптер мен дұрыс матаматикалық әрекеттер нәтижелері жазылады;

• қате тыныс белгілері сызылып тасталынады да, қажеттісі қызыл сиямен жазылады;

• тіл пәндері бойынша қателерді түзеткенде жиекке қателер төмендегі белгілер түрінде жазылады: І - емле мен V - тыныстан кеткен қателер.

• Баға дәптердің оң жағына цифрларды жазу ережесіне сай таңбаланып қойылады.

• Үй жұмысы мен сынып жұмысынан кейін 2 жолға шегініп, 3-ші жолға жазамыз . Күн реті мен тақырып, тақырып пен жаттығулар арасына жол тасталмайды.

• Азат жолды сақтау кезінде оңға қарай сұқ саусаққа жылжимыз. Бірінші сыныптан бастап азат жолды сақтау ,жаңа жұмыс түрлерін жүргізу кезінде жүзеге асырамыз .

• Жұмыс барысында бос жол қалдырылмайды.

• Жаңа бет ең жоғарғы жолдан басталады, беттің ең соңына дейін жазылып бітеді.

• Әрбір жолды жазар кезінде сол жақ шетінен 0,5 см шегінеді .

• Жазу жолы толық қамтылу қажет. Толық қамтылмаған жағдай оқушының тасымал ережелерін білмеуін көрсетеді!!! Сөзді тасымалдау ережесін міндетті түрде қолдану керек .

• Жаттығу жұмысынан кейін нүкте қойылмайды.

• Баға дәптердің оң жақ шетінен каллиграфияға сәйкес қойылады, бағадан соң нүкте қойылмайды.

• Қазақ тілінен ,математикадан күн реті жолдың ортасына жазылады .

• Күн реті 1 сыныптың II жартыжылдығынан бастап, 2-4 сыныптарда қазақ тілінде сөзбен,математикада күн реті араб цифрымен, ай аты сөзбен жазылады. (Қыркүйектің екісі Қыркүйектің 2-сі )

Қыркүйектің жетісі

Сынып жұмысы

12-жаттығу

• Жұмыстың нұсқасы жаңа жолдан тура ортаға немесе дәптердің жиегіне жазылады .

• Жаттығуды орындауды бастағанда азат жол (абзац) сақталу керек.

• Дәптердегі жаттығу реті, саны толық жазылады .

• Бағандап жазу кезінде сөздер бірінің астына бірі жазылып, арасына үтір қойылмайды, бірінші сөз бас әріппен жазылады .

• Сөздер тек қана дауыссыздарға қысқарады.

• Септіктер бас әріппен жазылады. Сөздердің үстіне септік атауын жазу қарындашпен жүзеге асады .

• Балалардың назарын тиісті тыныс белгілеріне аудару қажет.

• Математика пәнінен бекітілген термин сөздер (см....) қысқартылғанда нүкте қойылмайды.

• Математикада № таңбасын қоймай,тек ретін белгілеу жеткілікті. (1.)

• 1-2 сыныптың оқушылары кіші жол дәптерге жазса ,ал 3 сыныпта үлкен жол дәптерге жазады.

• Оқушылардың каллиграфиялық дағдыларын жетілдіру үшін көркем жазуға2-3-4 сыныптарда әрбір грамматика сабақтарында шамамен 3-5 минут уақыт бөлінеді. (қазақ тілі пәнінің оқу бағдарламасына сәйкес)

• Балалардың назарын тақтадағы жазуларға, қаламды дұрыс ұстауына, отырыстарына дәптерлердің түр-сипатына назар аудару керек.

• Мазмұндама, шығарма жұмыстарына екі баға қойылады, біріншісі- мазмұныныа, екіншісі- грамматикалық сауаттылығына, баға дәптердің сол жақ шетіне қойылады.

• Журналда бір бағанға, шығарманың күніне, екі баға сызықша арқылы қойылады.

• Баға қойылғаннан кейін үздік жазылған шығармаға міндетті түрде пікір жазылады.

• Шығармаға басқа да ескертулер жазылуы мүмкін.

Оқушылардың жазба жұмыстарын тексергеннен кейін ұқсас қателерді жібермеуін алдын- алу мақсатында қатемен жұмыс істеу өткізіледі.

• Шығарма мен мазмұндама 2 бағамен бағаланады,жұмыс қай пәннен алынса,журналға сол пәнге қойылады.1 баға -мазмұны мен құрылымына,2 баға-сауаттылығына қойылады. Бақылау диктантында грамматикалық тапсырмалар беріледі де,оған бөлек баға қойылады. Екі баға да журналға қойылады.

Математика пәнінен жазба жұмыстарын қаптау.

• Сынып жұмысы мен үй жұмысының арасына 4 торкөз тастап, 5-ші торкөзге жазу керек.

• Әр тапсырманың арасына 2 торкөзден тасталады.

• Бағандардың арасына 1-ші және 2-ші сыныптарда 4 торкөз,3-4 сыныптарда 3 торкөз тасталады.

• Жаңа бетке жазғанда дәптердің жоғарғы және сол жағынан 1 тор көз тасталады.

• Күнді тура ортаға немесе шетіне жазуға болады. Жауабы деген сөз шешудің астына бас әріппен жазылады. Бірінші сыныпта жауабы қысқа жазылады.

• Ұзындық ,ені деген сөздер қысқартылмайды.

Есепті шығару барысында мыналарды есте ұстаған жөн:

1. Қысқаша шартындағы негізгі сөздер толық, бас әріппен жазылады.

2. Шешуі, жауабы деген сөздер толық жазылады.

3. Егер есеп амалдап шығарылса, атау жақшаға алынып, түсіндірмесі толық жазылып, жауап қысқаша,кіші әріппен жазылады.

4. 1 амалды есепте түсіндірме жазылмайды. Тек жауап толық жазылады.

5. Егер есеп өрнекпен шығарылса, атауы жақшаға алынып, түсіндірме жазылмайды.Жауап кіші әріппен қысқаша жазылады.

6. Фигураны сызу қажет болғанда ғана орындалады.

А В

С D

• Дәптердегі сызба жұмыстары қарындашпен ұқыпты орындалады.Қажетіне орай сызғыш қолданылады.

Математикалық диктант жазарда келесі талаптарды орындау қажет.

• Бір тор көз жіберіп жауаптарын үтір арқылы бір жолға жазады.

• Санмен қоса өлшем бірліктерін көрсету қажет.