Разработка урока по башкирской литературе Анализ произведения Оморзак бабай

Д1рес планы.

Ма6сат.

1. Ойоштороу.

№аумы3ы7ы8, у6ыусылар.

№аумы3ы7ы8

Х1лд1реге8 нисек

:ояшлы ирт1 ке9ек.

Ошоматур к1йеф мен1н д1ресебе88е башлайбы8.

II. 2й эшен тикшере9.

-(тк1н д1рест1р81 Ж1лил Кейекбаевижады тура3ында 32йл1шк1н инек. Ата6лы тюрколог, к9ренекле я8ыусы ижадыбуйынса 3е88е5 и4еге881 ним1 ны7ыра6 6алды. Кемд1р 32йл1п 9т1.

Карипова Алина 32йл1й.

Афарин, Алина.

Ж. Кейекбаев - ар8а6лы 7алим 7ына т9гел, я8ыусы 31м о4та т1ржем1се. Ул1944йылда СССР Я8ыусылар Союзынаалына, Ж1лил Табынисеме мен1н 1ки1тт1р, 6обайыр8ар 31м проза 141р81ре ижад ит1. :ай3ы 7ына 141ре 24т2нд1 эшл1м13ен, Ж1лил Кейекбаев, 98ен баш6орт телене5 й1нле телм1ре 31м халы6 ижады, публицистика 31м н1фис 181би1т стилд1рен бер81й 9к т1р1н беле9се 71ж1йеп о4та стилист итептаныта.

III. Я5ы тема. Мин 3е8г1 2й81 «Омор8а6 бабай» 141рен у6ыр7а 6уш6айным? Кемд1р у6ыны?

Бе8 б2г2н д1рест1 ним1 эшл1рг1 тейешбе8? ( «Омор8а6 бабай» 141ре буйынса 32йл1ш1бе8, анализ я3ар7а тейешбе8).

№е8г1141р81 осра7ан нинд1й 39881р а5лашылманы(3ырт, уя, мис19 ебе)

!й81ге8 ошо 39881р8е5 м171н1л1рен 6арап 9т1йек.

№ырт- был осра6та тау8ы5 о8он булып 3у8ыл7ан 24к2 буйы -

Уя-ике тау ара3ында7ы со6ор

Мис19 ебе - т2пт2ге ат6а та7ын бератны 6ушарлап еге9 2с2н хе8м1т итк1н бау

К2пш1- стебель, 6ыуыш эсле тая6 3ыма6 н1м1

Ту4та6 - б1л1к1й й1йп1к 3ауыт - ту4та66а ел1к йыйыу

Емтек- 9леп ят6ан хайуан - аыйу баш6аса емтекянына килм1й

Т1пе-й1нлекте 3у7ып 6ы4ыу 2с2н та6та7а ултырт6ан ду7а р19ешенд1ге ау 6оралы - айыу8ы тотар 2с2н т1пе 18ерл1й81р

31914- ним1л1г1лер к95ел 3алыусан, ихлас. - Х2рм1т башта, олата3ыны5 х1б1рен1 б2т2нл1й ышанып, бик 31914 ты5лап ултыр8ы

71рлек-оят;, срам, обида

61н171т - доволен

3уйыл- о8он сыбы6, 6ыуал; длинный прут

Убыр - упырь

Ажда3а- змей

Ен - черт

Янтаныу - увернуться

Б9к1н - чурбан (раньше его использовали вместо табуретки)

Юллатыу - э8ен1н барыу, идти по следам

Утар - хутор

Сыл7ау - портянка

Дары - порох

Сытыр - хворост

Укыусылар, 141р8е нис1 2л2шк1 б9леп була?

(алты 2л2шк1)

31р б9лекк1 исем биреге8

(1.Омор8а6 бабай - к9пте к9рг1н кеше.

2. Ташбат6ан ауылы т1би71те

3. Омор8а6 бабай8ы5 айыу7а 3унар7а барыуы тура3ында.

4. Омор8а6 бабай8ы5 б1л1к1й са6та 3а8лы6та ажда3а к9ре9е

5. Омор8а6 бабай8ы5 3у4ар7а 3унар ите9е

6. Омор8а6 бабай8ы5 ен к9ре9е)

Ошо 2л2шт1р8е5 урта6 я7ын табы7ы8(2л2шт1р8е5 бары3ын да Омор8а6 бабай берл1штер1)

№о8ар7а яуаптар.

1. Кем ул Омор8а6 бабай? Уны5 нинд1й даны тарал7ан?

Омор8а6бабай - бик к9пте к9рг1н кеше. 98 79меренд1 нинд1й ген1 тау8ар7а артылма7ан, нинд1й ген1 урманлар8ы 6ы8ырма7ан, нинд1й ген1 ер81р8е ай6ама7ан!.. Шулай булыу7а 6крама4тан, ул 3ис т1 бирешм1й 1ле. Омор8а6 бабай берва6ытта ла тая66а таянып й2р2м14. Атла7анда к19813ен д1бик т28 тота, е5ел 31м ышаныслы ба4а. Бабай 6артай7ан к2н2н1 тиклем я6ын-тир1л1 бикданлы 3унарсы бул7ан. 98 79меренд1 етмешл1п кен1айыу ал7ан, й2881н ашыу б9ре 3у66ан. Т2лк2, 3у4ар, бур3ы6тар8ы5 3анын Омор8а6 бабай и41пл1й 81 алмай.

2. Омор8а6 бабай характерында7ы нинд1й 3ы8ат 3е8г1 о6шай?

Омор8а6 бабай эшс1н, шаян.

3. !8ип х1л-ва6и7алар8ы тасуирла7ан са6та топонимик атамалар8ы ер-3ыу исемд1рен д1 и41пк1 ала. Ташбат6ан ауылы 9рк1сле-9рк1сле тау8ар 6уйынында, (81ште ярындаятыуын, уны5 тир1-я7ында кеше ба4ма7ан урмандарбулыуын бел1бе8.

Ауыл ни 2с2н Ташбат6ан тип атала?

Ауылдан т9б1н, йыл7а буйында, 8ур 3а8лы6 бар.№а8 уп6ынлы, к9терле;ситен1р1к барып, ая6 мен1н ба43а5, 3елкенеп тора. Ш 3а88ы5 урта3ында элг1ре 8ур берташ бул7ан. Бер81н-бер к2нд2 был таш, 3а87а батып, 71йеп бул7ан. Шу7а к9р1 уны Ташбат6ан 3а8ы тип й2р2т1л1р. Ауылды5 исеме л1шунан 6ал7ан.

4. ! бе88е5 Т2м1н1к ауылыны5 килеп сы7ышын бел13еге8ме?

Т2м1н1к ауылы - районды5 и5 8ур 31м борон7о ауылдарыны5 бере3е. Ул районды5 т2нья7ында урынлаш6ан. Был ер81р, тарихсылар ра4лауынса, элек 6ыр-йылан 61бил1л1рен1 6ара7ан. Баш6орттар й1ш1г1н ер81р Р1с1йг1 6ушыл7андан 3у5 (Казан ханлы7ын Яуы8 Иван яулапбер а8 ва6ыт 9тк1с), батша х2к9м1тене5 6арары ниге8енд1, был т2б1кк1 татар 61бил1л1ре к9сеп кил1 башла7ан. Ауыл а63а6алдарыны5 32йл1981рен1 6ара7анда, Т2м1н1к ауылыбынан323йылэлек барлы66а килг1н. У7а Т2м1н1к К981йм1тов ниге8 3ал7ан (уны5 бер ту7ан 6усты К981й 1леге Б9зд1к районында т2пл1нг1н). Ул1692 йылды5 6 май килеше9е ниге8енд1, 98 к2с2 мен1н ер8е эшк1рт1 алмауы с1б1пле, «2л2ш2н1 тиг1н к2м2шк1» ситт1н килг1н татарлар8ы урынлаштыра(был «3атыу-алыу эшенд1» уны5 улдарыБаязит, Бикташ 31м Д19л1т Т2м1н1ковтар 8а 6атнаша). Был т2б1кт1 кил1с1кт1 л1 уны5 улдары, ей1нд1ре 31м н14елд1шт1ре 24т2нл2к ит1. Т2м1н1к ауылында, ниге881, татар8ар - «типт1р81р» (тибелг1н, ситл1телг1н, ситт1н кил71н халы6) й1ш1г1н.

Афарин. Бе88е5 ата-бабаларыбы88ы5 т2п ш2г2лд1ре5 бере3е 3унарсылы6 бул7ан. Улар мышы7а, 6уян7а, 6абан7а 3унар7а й2р2г1нд1р. №унарсылар мен1н т2рл2 6ы8ы6лы х1лд1р бул7ан. Омор8а6 бабай 8а 98ене5 ей1нен1 Х1йд1рг1 3унар ва6ытында бул7ан т2рл2 х1лд1р8е 32йл1й.

5. Омор8а6 бабай8ы5 айыу7а нисек 3унар ите9ен 32йл1ге8.(текстантабып 32йл1й81р)

Ни 2с2н айыу ситк1 янтал7ан кешене к9рм1й?

(Айыукешене ба4тыр7анда, этшикеллебашын ю7ары к9т1реп й9герм1й, басын т9б1н ба4ып саба. Шу7а к9р1 ситк1 янтайып 6ал7ан кешенеул к9рм1й,башын 6ал6ытып 6арамайынса ая6 а4тына 6арамайынса, ары7ансы саба ла саба. К9т1рер ине, елк1бик 6алын, 3име8. Шу7а ла ул ая6 а4тына 6арап 6ына й9гер1.

Омор8а6 бабай8ы5 ей1не шундай 6ы8ы63ыныусан. Улолатайынан енд1р, ажда3алар тура3ында ла 3ораштыра

6. Омор8а6 бабай8ы5 ажда3а7а осра7аны тура3ындакем 32йл1п 9тер( 32йл1й81р)

7. Ни 2с2н был х1лде Омор8а6 бабай «Кур66ан7а 6уш к9рен1, та6ыр ер81 аты 32р2н1» тип тамамлай? (№ин ним1н1н кур63а5, шул к98е51 к9рен1.Бер н1м1н1н д1 6ур6ыр7а ярамай)

8. Ен мен1н бул7ан х1л-ва6и7а7а алда к9р31телг1н м161л тап кил1ме? ( Эйе, тап кил1, ен мен1н бул7ан х1лде 32йл1й81р.)

9. Ми4ал7а та7ы нинд1й м161л-1йтемд1р килтерепбула?

(:ур66анды - б9ре ашар, :ур6а6 кеше 98 к9л1г13ен1н д1 6ур6а, :ур66ан7а 6уян да айыубулып к9рен1)

10. Убыр 1бейе, ажда3а, ен ке9ек мификзаттар тура3ында ним1л1р ишетк1неге8 бар. Рус мифология3ында улар7а о6шаш нинд1й заттар бар Рус мифология3ында Гуси - лебеди, Иван царевич и серый волк, Сестрица Аленушка и братец Иванушка, Кощей бессметрный) 3.б. 1ки1тт1р81 6ур6ыныс енд1р, ажда3алар, убыр 1бей81ре бар

11. :атын 3ары6тар8ы д2рр1 тип 6ыуа. К1з1не, 3ыйыр8ы, бес1й8е, тауы6ты нинд1й 39881р мен1н 6ыуалар.(3айт, бер1с, 6оош)Ошо 39881р8е д1фт1реге8г1 я8ы7ы8

12. Текста 6ара кис, 6ара к28 тиг1н 39881р осрай.Былар ним1? (былар текста 39р1тл19 саралары, эпитеттар)

13. Ирт1, к2н, т2н, 6ыш, я8 й1й 39881ре мен1н ошондай 398б1йл1нешт1р т282г28.(шомло ирт1, 6ара к2н, утлы т2н, а6 мамы6лы 6ыш, д1ртле я8, йомарт й1й)

14. Текстан 6ыра7ай й1нлект1р8е5 исемд1рен я8ып алы7ы8.Баш6ортостан урмандарында та7ы нинд1й й1нлект1р й1ш1й?

Автор 141р81 та7ы нинд1й 39р1тл19 сараларын 6уллана?

Ж1лил Кейекбаев «Омор8а6 бабай» 141ренд1 фразеологик бер1мект1рен урынлы 31м о4та фай8алана. М-н Билбау а4ты буша7ан. (аша7ы киле9, асы7ыу)

Шулай у6 я8ыусы м161л-1йтемд1р8е ки5 6уллана. М-н :урк6ан7а 6уш к9рен1

Йом7а6лау. Йом7а6лап шуны 1йт13е кил1. Ж.?. Кейекбаев 141р81рене5 теле лексик я6тан да 39р1тл19 саралары я7ынан, стилистик й131тт1н д1бик бай 31м 3ы7ылмалы.

Рефлексия. У6ыусылар б2г2н д1ре4т1 бик 198ем 6атнашып ултыры7ы8. (8еге8г1 нинд1й ба3а бирер инеге8.К9881реге88е йомо7о8, Карипова Алина7а нинд1й билд1 6уябы8, ?1лиева Алина7а, В1хитова Элмира7а, Г1р1ев Самат6а.

"й эше.

№е8 й1ш1г1н ер81 Омор8а6 бабай ке9ек к9пте к9рг1н, кисерг1н олатай8ар тура3ында я8ып килеге8.

№98лект1р81ге 39881р мен1н 32йл1мд1р т282г28.

«Омор8а6 бабай» 141ренд1 Ташбат6ан ауылыны5 39р1тл1нешен у6ы7ы8 31м 39р1тен т2ш2р2г28.

Д1рес тамам. №ау булы7ы8.

Т2м1н1к ауылыны5 тарихы

Т2м1н1к ауылы - районды5 и5 8ур 31м борон7о ауылдарыны5 бере3е. Ул районды5 т2нья7ында урынлаш6ан. Был ер81р, тарихсылар ра4лауынса, элек 6ыр-йылан 61бил1л1рен1 6ара7ан. Баш6орттар й1ш1г1н ер81р Р1с1йг1 6ушыл7андан 3у5 (Казан ханлы7ын Яуы8 Иван яулапбер а8 ва6ыт 9тк1с), батша х2к9м1тене5 6арары ниге8енд1, был т2б1кк1 татар 61бил1л1ре к9сеп кил1 башла7ан. Ауыл а63а6алдарыны5 32йл1981рен1 6ара7анда, Т2м1н1к ауылыбынан 323 йыл элек барлы66а килг1н. У7а Т2м1н1к К981йм1тов ниге8 3ал7ан (уны5 бер ту7ан 6усты К981й 1леге Б9зд1к районында т2пл1нг1н). Ул1692 йылды5 6 май килеше9е ниге8енд1, 98 к2с2 мен1н ер8е эшк1рт1 алмауы с1б1пле, «2л2ш2н1 тиг1н к2м2шк1» ситт1н килг1н татарлар8ы урынлаштыра(был «3атыу-алыу эшенд1» уны5 улдарыБаязит, Бикташ 31м Д19л1т Т2м1н1ковтар 8а 6атнаша). Был т2б1кт1 кил1с1кт1 л1 уны5 улдары, ей1нд1ре 31м н14елд1шт1ре 24т2нл2к ит1. Т2м1н1к ауылында, ниге881, татар8ар - «типт1р81р» (тибелг1н, ситл1телг1н, ситт1н кил71н халы6) й1ш1г1н.

Т2м1н1к ауылы - районды5 и5 8ур 31м борон7о ауылдарыны5 бере3е. Ул районды5 т2нья7ында урынлаш6ан. Был ер81р, тарихсылар ра4лауынса, элек 6ыр-йылан 61бил1л1рен1 6ара7ан. Баш6орттар й1ш1г1н ер81р Р1с1йг1 6ушыл7андан 3у5 (Казан ханлы7ын Яуы8 Иван яулапбер а8 ва6ыт 9тк1с), батша х2к9м1тене5 6арары ниге8енд1, был т2б1кк1 татар 61бил1л1ре к9сеп кил1 башла7ан. Ауыл а63а6алдарыны5 32йл1981рен1 6ара7анда, Т2м1н1к ауылыбынан323 йылэлек барлы66а килг1н. У7а Т2м1н1к К981йм1тов ниге8 3ал7ан (уны5 бер ту7ан 6усты К981й 1леге Б9зд1к районында т2пл1нг1н). Ул1692 йылды5 6 май килеше9е ниге8енд1, 98 к2с2 мен1н ер8е эшк1рт1 алмауы с1б1пле, «2л2ш2н1 тиг1н к2м2шк1» ситт1н килг1н татарлар8ы урынлаштыра(был «3атыу-алыу эшенд1» уны5 улдарыБаязит, Бикташ 31м Д19л1т Т2м1н1ковтар 8а 6атнаша). Был т2б1кт1 кил1с1кт1 л1 уны5 улдары, ей1нд1ре 31м н14елд1шт1ре 24т2нл2к ит1. Т2м1н1к ауылында, ниге881, татар8ар - «типт1р81р» (тибелг1н, ситл1телг1н, ситт1н кил71н халы6) й1ш1г1н.

15. Рус мифология3ында Гуси - лебеди, Иван царевич и серый волк, Сестрица Аленушка и братец Иванушка, Кощей бессметрный) 3.б. 1ки1тт1р81 6ур6ыныс енд1р, ажда3алар, убыр 1бей81ре бар