- Преподавателю
- Другое
- Биология пәнінен тест жинағы
Биология пәнінен тест жинағы
| Раздел | Другое |
| Класс | - |
| Тип | Тесты |
| Автор | Сулейменова Б.К. |
| Дата | 22.02.2015 |
| Формат | doc |
| Изображения | Нет |
«Жасуша биологиясы» тақырыбы бойынша тест
-
Цитология ғылымына нақтырақ айтқанда қандай анықтама беруге болады?
А) Жасушаның қасиеттері мен қызметін зерттейтін ғылым.
В) Жасушаның құрамың, құрылысын, оның қызметтерін, жасушаның түзілу әрекеттерін зерттейтін ғылым.
С) Жасуша туралы ғылым.
Д) Жасушадағы химиялық жіне билолгиялық әрекеттер туралы ғылым.
2. Тек тірі ағза жасушусында өмір сүріп, көбеюге бейім, ең қарапайым құрылысты тірі объектілерге қайсысы жатады?
А) Бактериялар
В) Вирустар
С) Споролар
Д) Ашытқы саңырауқұлақтар.
3. Ағзадағы зат пен энергия алмасу әрекеттерінің жиынтығы қалай аталады?
А) Метоболизм
В) Анаболизм
С) Катоболизм
Д) Трансляция.
4. Нәуыздардың ең кіші құрылыстық бірлігі қалай аталады?
А) Моносахаридтер
В) Нуклеотидтер
С) Аминоқышқылдары
Д) Нуклеин қышқылдары.
5. Жасушадағы қандай заттар оргоноидтерде фотосинтез жүзеге асырылады?
А) Митохондрия
В) Рибосома
С) Хромопласт
Д) Хлоропласт.
6. ДНҚ молекуласындағы бір геннің ақпараты қандай биохимиялық қосылысқа сәйкес келеді?
А) Нәруыз
В) Рибонуклеин қышқылы
С) Аминқышқылы
Д) Дезоксирибонуклеин қышқылы.
7. Молекула құрамында көміртегі, оттегі, сутегі болатын және жасушада құрылымдылық, энергетикалық қызмет атқаратын органикалық зат қалай аталады?
А) Нуклеин қышқылдары
В) АТФ
С) Нәуыздар
Д) Көмірсулар.
8. Тіршілік үшін маңызды қай қосылыстың құрамында темір болады?
А) Хлорофилл
В) Гемоглобин
С) Дезоксирибонуклеин қышқылы
Д) Рибонуклеин қышқылы.
9.Майлар молекуласының құрамы қандай органиқалық мономерден тұрады?
А)Аминоқышқылдары
В) Глицерин
С) Глюкоза
Д) Фруктоза.
10. Нәруыз молекуласының төзімділігіне ферменттер қандай қызмет атқарады?
А) Дисульфидті
В) Сутектік
С) Ковалентті
Д) Иондық.
11. Ағза тіршілігінде ферменттер қандай қызмет атқарады?
А)Транспорттық
В) Қорғаныштық
С) Энергетикалық
Д) Катализдік.
12. Биокатализатор- ферменттердің әрекетіндегі өзіндік ерекшеліктері қандай қасиетімен анықталады?
А) Реакцияның бір ғана түрін катализдейді
В) Ағзадағы барлық реакцияларға қатысады
С) Өте жоғары температурада әсер етеді
Д) Өте төмен температурада әсер етеді.
13. Митохондртяның атқаратын қызметі қандай?
А) Тұқым құалайтын ақпаратты сақтай және жеткізу
В) Лизосомаларды түзу
С) Жасушадағы энергия көзі - АТФ синтізі
Д) Фотосинтізді жүзеге асыру.
14. Гольджи жиынтығының атқаратын қызметі қандай?
А) Моносахаридтерден крахмал түзеді
В) Органикалық молекулаларды конденсациялау және лизосомалар түзу
С) Заттардың тасымалдауын қамтамыз етеді
Д) Жасушуның көректенүін қамтамасыз етеді
15. Ағзалардың қорғану әрекеттерінде лизосоманың атқаратың рөлі қандай?
А) Жасушаның бөлінуіне қатысады
В) Заттардың цитоплазмадан ядроға және керісінше өтуін реттейді
С) Нәруыз синтізін жүзеге асырады
Д) Жасушадағы бөлшектерді қорытады және бактериялар мен вирустарды жояды.
16. Ядроның жасушадағы рөлі қандай?
А) Заттардың цитоплазмадан ядроға және ұрпақтан ұрпаққа беру және сақтау
В) Жасушаның пішінің қалыптасырады
С) Нәруыз синтізін жүзеге асырады
Д) Көмірқышқыл газ бен судан глюкозаның түзулуін қамтамасыз етеді.
17.жасуша құрамында судың орташа қандай үлесі (%) бар:
А) 80% ,в) 20% , С)40% ,Д)1% , Е) үлесі жоқ
22.нәруыздар құрамындағы аминқышқылдары мөлшері мынадай:
А-1, В-5, С-10, Д-15,Е-20
18.ренатурация - бұл үдіріс:
А- нәруыз молекуласының синтізі,
В- нәруыз молекуласының бұзылуы,
С- бұзылуы соңынан нәруыз құрылымының қалпына келуі,
Д- аминқышқылдар түзу,ъ
Е- аминқышқылдардың бұзылыу.
19. нәруыздың бірінші реттік құрылымы мынадай болады:
А- тізбекші, В- шиыршық, С-түйін, Д- агрегат, Е- барлығы
25.нәруыздың екінші реттік құрылымдық байланысы:
А-пептидтік байланыс, В- сульфидті байланыс,С-аминдті байланыс, Д-сутекті байланыс, Е- ионды байланыс
20.денатурация себептері:
А- температураны көтеру,В- бейағзалық қышқылдар қосу,С-күшті сілтімен әсер ету,
Д- жоғарыда аталған дардың барлығы,Е- дұрыс жауабы жоқ
21. Органикалық молекулардың негізі болып саналатын химиялық элементтер тобы ( сутегі, оттегі, азот, фосфор, көміртегі, күкірт) қалай аталады?
А) Биоэлементтер
В) Микроэлементтер
С) Макроэлементтер
Д) Микоэлементтер.
22.Төмендегі қосылыстардың қайсысының құрамында азот болмайды?
А) Амин қышқылдарда В) Нәуыздар С) Көмірсулар
Д) Нуклейн қышқылдары
29. Энергетикалық алмасу немесе ыдырау реакцияларының жиынтығы қалай аталады?
А) Анаболизм
В) Метаболизм
С) Катоболизм
Д) Ассимиляция
23. Жасушада жүретін барлық химиялық әрекеттер үшін және көптеген органикалық заттарды ерітуге ең қажетті қандай заттар?
А) Майлар В) Липидтер С) Эфирлер Д)су
31. Тұқым құалайтын белгінің ұрпақтан ұрпаққа берілуін қандай әрекет қамтамасызетеді?
А) Денатурация В) Редупликация С) Ренатурация Д) Трансляция
24. ДНҚ-ның бір тізбегіндегі нуклеотидтердің орналасуына сәйкес екінші тізбектегі нуклеотидтердің тандап байланысу қасиеті қалай аталады?
А) Өзін-өзі реттеу
В) Комплементарлық
С) Транскрипция
Д) Трансляция.
25.тірі ағзаларда неше құрылым деңгейдері бар?
А) 2; В) 5; С) 6; Д) 3
26.жасуша теорисынын қалыптастырған
А) Т.Морган; В) Т.Шванн; С) К.Бэр;Д) Ч.Дарвин.
27.жасушалардың неше типі болады?
А) 1; В) 3; С) 5; Д) 2.
28.Тірі ағзалардың сыртқы орта факторларының әсеріне қайтаратын жауабы
А) өзгергіштік
В) көбею
С) қозғалу
Д) тітіркену.
Генетика және селекция негіздері.
I ңұсқа
-
Белгілі бір нақты белгілерінде айырмасы бар ағзаларды будандастыра отырып, сол белгілердің келесі ұрпақтарда көрінуін бақылағанда, Г. Мендель зерттеудің қандай әдісін қолданды?
А) Биохимиялық
В) Генеологиялық
С) Цитогенетикалық
Д) Гибридиологиялық.
2. Ата- анасынның қандай белгілерінде айырмашылығы бар дараларды будандастыру моногибридтік деп аталады?
А) Бір жұп белісінде
В) Екі жұп белгісінде
С) Тұқымдардың пішіні мен көлемінде
Д) Тұқымдардың пішіні мен түсінде.
3. Ақ тұқымнан өсірілген жүгеріні сары тұқымнан өскен жүгерімен будандастырғанда бірінші ұрпақтағы собықта кілең ақ жүгері болған, ара-арасында ғана бірлі- жарым көкшіл және ақсары дәндер көрініс тапқан.
Жүгерінің қай түсі доминантты болғаны?
А) Сары
В) Ақ
С) көк
Д) Ақсары.
4. Бірінші ұрпақ гибридттері дамитын зигота қалай аталады?
А) Гомозигота
В) Гамета
С) Гетерозигота
Д) Зигота.
5.Бірінші ұрпақ гибридтерің өзара будандастырғанда рецессивті белгілері бар даралар қайта шығады. Бұл құбылысты айқындайтын заң қалай аталады?
А) Тіркес тұқым қуалуа заңы
В) Басымдылық заңы
С) Белгілердің ажырау заңы
Д) Гендердің тәуелсіз тарау заңы.
6. Кейбір тұқым құалайтын аурулардың себебін анықтау үшін ауру адамның ататегін зеттейді. Генетиканың бұл зерттеу әдісі қалай аталады?
А) Егіздік
В) Генеологиялық
С) Биохимиялық
Д) Цитогенетикалық.
7. Көрсетілген генотиптердің қайсысы рецессивті гомозиготалы болып табылады?
А) СС
В) Са
С) Сс
Д) аа.
8. Аталған генотиптердің қайсысы гетерозиготалы?
А) АА
В) Ас
С) СС
Д) сс.
9. Генотипі ААВВ болатын дараларда көрсетілген гаметалардың қайсысы түзілуі мүмкін?
А) АА
В) АВ
С) Ав
Д) ВВ.
10 Генотипі ааВв болатын өсімдіктің фенотипі қандай болуы мүмкін? )А- тұқымдары ақ, а- сары, В- жұмыр, в - сопақша)
А) Тұқымдары ақ, жұмыр
В) Тұқымдары ақ, сопаөқша
С) Тұқымдары сары, жұмыр
Д) Тұқымдары сары, сопақша
11. Сары, тегіс тұқымды бұршақ өсімдігінің генотипі қандай болуы мүмкін?
А) АаВв
В) ААвв
С) ааВв
Д) Аавв.
12. Мүйізді, ақ қойды мүйісіз, қара қоймен будандыстарғанда алынған қара мүйізді қойдың генотипі қандай болады? (А - ақ, В - мүйізді, в - мүйізді, в-мүйізсіз)
А) АаВв
В) Аавв
С)аавв
Д) ааВв
13. Дальтонизм - гені Х - хромосомада болатын рецессивті белгіге жатады, бірақ, ол тек ерлерде кездеседі. Бұндай тұқым қулау заңын қандай заң деп айқындайды?
А) Белгілердің ажырау заңы
В) Тіркес тұқым құалау заңы
С) Гендердің тәуелсіз турулы заңы
Д) Басымдылық заңы.
14. Жасушаларда жұп белгіліердің гендері қалай пайда болады?
А) Ата- ана гаметаларынан құралады
В) Тұқым құалау арқылы беріледі
С) Кездейсоқ бірігеді
Д) Зигота сақталып келеді.
15. Инбридинтті депрессия қандай будандастыру нәтижесінде пайда болады?
А) Алыс туыстарды будандастыру
В) Жақын туыстарды бкъудандастыру
С) Түраралық будандастыру
Д) Туыс еместерді будандастыру.
16. Мендельдің белгілердің ажырау занымен мәні неде?
А) Бірінші ұрпақ будандарыныі қ бқлігінде рецессивті белгілері болады
В) Зиготада гендердің комбинациялану жүреді
С) Бірінші ұрпақтағы барлық будандарда доминантты және рецессивті белгілірі болады
Д) Әр жұп белгісі бойынша ажырау екінші жұп белгіге тәуелсіз жүреді.
17. Адам ағзасындағы овогеніздің бірінші редукциялық бөліну кезенде өандай гаметалар түзіледі?
А) Хромосомалар жиытығы 45Х + 1У болатын диплоидты гаметалар
В) Хромосомалар жиынтығы 2Х болатын гаплоидты гаметалар
С) Хромосомалар жиынтығы 23Х болатын гаплоидты аналық жасуша
Д) Хромосомалар жиынтығы 46Х болатын диплоидты гаметалар.
18.Адамның тұқым құалаушылығын зерттеуде цитогенетикалық әдіс немен айналысады?
А) Әр кездегі құпақтардан тұқым құалайтын белгілерді анықтау мақсатында адмның шежіресін зерттеу
В) Әр түрлі жұмыртқалық егідердегі белгілердің дамуын зерттейді
С) Бірінші ұрпақ бойына зат алмасудың бұзылу жағдайларын зерттейді
Д) Хромосомалық және геномдық мутацияларды анықтау мақсатында жасушанын кариотипін зерттеу.
19. Адамдағы мутациялық өзгергіштіктің шығу себептері қандай?
А) Гаметалардағы хромосома санының және ДНҚ құрлысының өзгеруі
В) Тіршілік жағдайларының өзгеруі
С) Ата-аналық гаметалардың ұрықтануы кезіндегі гендердің комбинациялануы
Д) Генедердің жыныс хромосомаларымен тіркесуі
20. Мәдени өсімдіктер мен жануарлардың тұқым қуалайтын өзгергіштіктерінін анықтауға қандай заң қолданады?
А) Э. Геккелдің биогенетикалық заңы
В) Тұқым құалайтын өзгергіштіктердің гомологтық қатарлар заңы
С) Г. Менделдің бірінші ұрпақ будандарының біркелкілік заңы
Д) Т. Морганның жыныспен тіркес тұқым қуалау заңы.
II ңұсқа.
-
Раушан гүлдінң қызыл және ақ гүлдері бар дараларынын будандастырғанда қызғылт гүлді будандар алынған. Бұл құбылысты қандай заң арқылы түсіндіруге болады?
А) Белгілердің ажырау заңы
В) Тіркес тұқым қуалау заңы
С) Тұқым қуалау аралық заңы
Д) Гендрдің тәуелсіз таралу заңы.
2. Адамдардағы тұқым қуалау заңдылықтарын зерттеуде аталған әдістердің қайсысы қолданылады?
А) Гибридиологиялық
В) Генеологиялық
С) Цитогенетиқалық
Д) Биохимиялық
3. Егер қояндардың сұр (А) түсі ақ (а) түске, ал жазық (В) жүндлігі басымдылық көрсетсе, одда ақ түсті бұйра жүнді қоянның генотипі қандай болғаны?
А) ААвв
В) АаВв
С) аавв
Д) ааВв.
4. Бір ағзадағы барлық гендер жиынтығы қалай аталады?
А) Фенотип
В) Генотип
С) Аллелді гендер
Д) Зигота.
5. Бір жұп аллелдері бойынша тұқым қуалауды бақылау үшін будандастыру тәсілі қалай аталады?
А) Дигибридті
В) Полигибридті
С) Талдаушы
Д) Моногибридті.
6. Аталған тәсілдердің қайсысы өсімдіктердің де, жануарлардың да селекциясыннда қолданылады?
А) Будандастыру
В) Жаппай сұрыптау
С) Ұрпақ берушілердің сапалығын анықтау
Д) Полиплодия.
7. Көрсетілген генотиптердің қайсысы доминантты гомозиготалы болып табылады?
А) Вв
В) ВВ
С) Сс
Д)Св.
8. Әріптермен белгіленген гендердің қаысысы доминантты№
А) А
В) а
С) в
Д) с.
9. Сары, тегіс тұқымды бұршақ өсімдігінің генотипі қандай болуы мұмкін?
А) Аавв
В) АаВв
С) АаВв
Д) ААвв
10. Томат жемісінің жұмыр (А) түрі алмұрт (а) пішіндіге, ал қызыл (В) түсі сары (в) түске басымдылық көрсетсе , генотипі ааВв болатын өсімдік жемісінің фенотипі қандай болады?
А) Жұмыр,қызыл
В) Жұмыр, сары
С) Алмұрт пішінді,қызыл
Д) Алмұрт пішінді, сары.
11. Комбинавті өзгергіштіктің шығуына аталған себептердің қайсысы әсер етеді?
А) Мейоз кезіндегі хромосомалардың тәуелсіз ажырауы.
В) Сыртқы ортаның әсері
С) Жыныстық жасушаларының бір мезгідле жетілмеуі
Д) Аталық және аналық жыныстық жасушаларының әр түрлі тіршілік қабілеті.
12. Томас Морган қандай заңның авторы?
А) Белгілердің ажырау заңы
В) Бірінші ұрпақ будандардың біркелкілік ережесі
С) Тіркес тұқым қаулау заіы
Д) Тәуелсіз тұқым қаулау заңы.
13. Полиплодия құбылысы қандай ағзаларда кездеседі?
А) Өсңмдңктерде
В) Жануарларда
С) Адамдарда
Д) Микроағзаларда.
14. Жақын туыстар арасындағы некенің қауптілігі неде?
А) Бала туудың төмендеуі
В) Тұқым құалатын ауыткушылықтардың шығуы
В) Ақыл -есі кем болуы
Д) Бет терінің секпеледенуі.
15. Тұқым құалау аурулардың диагностикасын және емдеу әдістерін зерттеумен генетиканың қай саласы айналысыды?
А) Жасушалық инженерия
В) Медециналық генетика
С) биохимия
Д) Микробиология.
16. Хромосомалардағы әр түрлі белгілерді анықтайтын гендердің ажырау қандай занңың цитогенетикалық негізі болып табылады?
А) Белгілердің тіркесіп тұқым қуалау заңы
В) Белгілердің тәуелсіз тұқым қуалау заңы
С) Бірінші ұрпақ будандардың біркелкілік заңы
Д) Гаметалардың тазалық ережесі.
17. Шағылустырудың қандай әдістері жануарлар селекциясында қолданылмайды?
А) Будандастыру
В) Туыс еместерді будандастыру
С) Түраралық будандастыру
Д) Туыстық будандастыру.
18. Г.Мендель заңдарының статистикалық заңдылықтары қандай фактор арқылы анықталады?
А) Тұқым құалышылықтың материалдық негізі
В) Ата- анлық гаметалардың кездесу мүмкіндігің теңдігі
С) Хромосомалардағы гендердің орналасу реті
Д) Доминантты және рецеситвтті гендердің өзара әсері.
19. Гендік мутацияларыныің шығуына қандай факторлар әсер етеді?
А) Гаметалардағы хромосомалар санының өзгеруі
В) Жекеленген хромосомалар құрылысының өзгеруі
Д) Хромосомалар санының еселеп өсуі
20. Қойдың биязы жүнді архар- меринос тұқымын алғанда селекцияның қандай әдісі пайдаланады?
А) Полиплодия
В) Жеке сұрыптау
С) Табиғи сұрыптау
Д) Түаралық будандастыру.
Органикалық дүние эвалюциясы және адамның шығу тегі
Iңұсқа
-
Хромосомалардың саны мен құрылысы жағынан түрлердін айырмашылығы қандай критерийге жатады?
А) Морфологиялық
В) Физиологиялық
С) генетикалық
Д) Экологиялық.
2. Эволюцианың қозғаушы күштерін ең алғаш ашқан кім?
А) Ж. Б. Ламарк
В) К. Линней
С) К. Бэр
Д) Ч.Дарвин.
3. Төмендегі аталған белгілердің қайсысы морфологиялық критерийге жатады?
А) Хромосомалардың бірдей жиынтығы
В) Бір түрге жататын даралардың ішкі және сыртқы құрылысының ұқсастығы
С) Бір түрге жататын даралардың тіршілік процестерінің ұқсастығы
Д) Түр тіршілік ететін ареалдардың ұқсастығы.
4. Ағзалардың ішіндегі даралалардың айырмашылықтарын тудыратын белгілердің пайда болу қасиетін қалай айтады?
А) Өзгергіштік
В) Тұқым құалаушылық
С) Түр түзушіліқ
Д) Тіршілік үшін күрес.
5. Қандай белгілер эволюцияныі эмбртологиялық дәлелі болып табылады?
А) Жасушалардың химиялық құрамының ұқсастығы
В) Жануарлардың ұрықтық даму кезіндегі ұқсастығы
Д) Жасушалардың бқліну механизмнің ұқсастығы.
6. әр түрлі жүйкелік топтарға жататын даралардың өзара тиімді жағдайда тіршілік ету қабілеті қалай аталады?
А) Популяция
В) Мимикрия
С) Симбиоз
Д) Бүркеніш реңдеу.
7. XVII- XIXғғ. Табиғат зерттеушілер мен философтар арасында ағзалар түрлерінің өзгеруі, бір түрден екінші бір түрлерінің шығуы жайлы кертартпа ұғымдар пайда болды. Биологияның дамуындағы бұл бағыт қалай аталған еді?
А) Креацинизм
В) Жуйелеу
С)Трансформизм
Д) эволюцияның дамуы
8. Төменде келтірген әрекеттердәі қайсысы эволюцияның қозғаушы күштеріне жатады?
А) Тіршілік үшін күрес
В) Ағзалардың салычтырмалы бейімділігі
С) Тұқым құалушылық
Д) Өзгергіштік.
9. Тіршілік үшін күрес түраралық қалай айқындалады?
А) Әр түрге жататын даралар арасындағы бәсекелестік
В) Бір түрге жататын даралар арасындағы бәсекелестік
С) Бейорганикалық табиғаттың қолайсыз жағдайларына қарсы іс-әрекет
Д) Белгі салу жүйесі арқылы тіршілік аймағын шектеу.
10. Бір ареалда сұр тышқандар қара тышқандарды ығыстырады; шыршалар жалпақ жапырақты орманда жақсы өседі де, келешегінде оны көленкеде қалдырады. Осы мысалдар тіршілік үшін күрестің қандай формасын анықтайды?
А) Түрішілік күрес
В) Түраралық күрес
С) Симбиоз
Д) Ортаның абиотикалық факторларымен күрес.
11. эволюция бағыттарының бірі болып табылытын дегенерация құбылысы немен сипатталады?
А) Тіршілік деңгейін ұлғайтатын бейімділіктердің пайда болуы
В) Нақты орта жағдайына бейімделеу
С) Биологиялық маңызын жоғалтқан кейбір мүшелердің жойлуына әкелетін қарапайымдалуы
Д) Даралар санының өсуі, түр ареалының ұлғаюы.
12. Кейбір паразиттік құрттардың ішіегі болмайды, жүйке жүйесі мен сезім мүшелері әлсіз жетілген, соған қарамастан олардың өсімталдығы жоғары. Бұл жәндіктердің эволюциясы қай бағытта жүзеге асқан?
А) Ароморфоз
В) Дегенерация
С) Идиоадаптация
Д) Конвергенция.
13. Адам тәрізді маймылдардын дамдар қандай қасиетімен ерекшеленеді?
А) Абстрақты ойлау
В) Коллективті тіршілік ету
С) Отты пайдалана білу
Д) құрал жасау білу.
14. Адамның ата тектерінің қайсысында биологиялық қатынастарға қарағанда әлеуметтңк факторлар маңызды болып табылған еді?
А) Питекантроптпрда
В) Синантроптарда
С) Неандерталдарда
Д) Кромоньондарда.
15. Барлық адам нәсілдерінің биологиялық бірлігіне қандай қасаиттері талассыз дәлел бола алады?
А) Сыртқы физикалық ерекшеліктерінің жиынтығы
В) Түршілік әрекеттерінің бердей белгілері
С) Аралас некелі болған жағдайда ұрпақтың өсімталдығы
Д) Сыртқы орта жағдайларына сәйкес әрекет нормаларының ұқсастығы.
16. Тіршіліктің жалпы деңгейін көтеріп, биологиялық прогреске әкелетін эволюциялық өзгерістер қалай аталады?
А) Ароморфоз
В) Биологиялық прогресс
С) Биологиялық регресс
Д) Конвергенция.
17. Эволюция нәтижесінде баспапқы маңызынан айырылып, жойылып кету кезіңде тұрған ағза мүшелері қклай аталады?
А) Ұксас мүшелер
В) Гомологиялық мүшелер
С) Рудименттер
Д) атавизмдер.
18. адам тәрізді маймылдардан ертегі адамдар құрылысындағы қандай басты ерекшелігі арқылы ажыратылады?
А) Бас сүйек құрылысы
В) Екі аякпен жүруі
С) Омыртқа жотасының иілген пішіні
Д) Кеуде қуысының кеңдігі.
19. Қандай құрылыс ерекшіліктері морфологиялық алға басудың (прогрестің) дәлелі бола алады?
А) көздің жойлуы
В) Ас қорыту жүйесінің жойылуы
С) Есту мүшелерінің болмауы
Д) Жылықандылық.
20. Су түбінде тіршілік ететін скат пен камбаланың дене пішіндерінің жалпақтануы, түсінің су асты топырағына реңдес болуы эволюцияның негізгі бағыттарының қайсысына жатады?
А) Ароморфоз
В) Биологиялық прогресс
С) Идиоадоптация
Д) Жалпы дегенерация.
1. Табиғатта әр түрдің таталатын және тіршілік ететін нақты аймағы болады. Бұлай бөліну қандай критерийге сәйкес келеді?
А) морфологиялық крийтерий
В) Физиолгиялық крийтерий
С) Генетикалық крийтерий
Д) Географикалық крийтерий.
2. Қарапайымдылықтан күрделі формаға қарай өту сатыларын Ж.Б. Ламарк өалай атаған еді?
А) Градация
В) Популяция
С) Мутация
Д) Модификация.
3.Аталған әрекеттердің қайсысы эволюция нәтижесі болып табылады?
А) Өзгергіштік
В) Табиғи сүрыптау
С) Бейімділіктің пайда болуы
Д)Тіршілік үшін күрес
4. Эволюция барысында тұқым қуалайтын өзгергіштіктің рөлі неде?
А) Бейтарап тұқым құалайтын өзгергештігі бар дараларды сақтап қалды
В) Популяцияның әркелкілігін тудыра отырып, табиғи сұрыптауға материал дайындады
С) Пайдалы сыртқы белгілері бар дараларды сақтап қалды
Д) Түрішілік өзара қатынастарды бәсендетеді.
5. Қандай белгілер эволюцияның салыстырмалы- анатомиялық дәлелдері болып табылады?
А) Жасуша құрылысындағы ұқсастық, гомологиялы мүшелердің болуы, рудеметтер иен атавизм іздерінің сақталуы
В) Жасушаның құрылысы мен химиялық құрамындағы ұқсастығы
С) Жануарлардың ұрықтық дамуындағы ұқсасатық
Д) Жасушаның бөлінудегі механизмдегі ұқсастық.
6. Қорғалған және қорғалмаған түрлер арасында ұқсастық жасай білу қабілеті қалай аталады?
А) Бүркеніш рең
В) Мимикрия
С) Қорғаныш рең
Д) Сақтандырғыш рең.
7. Діни кітаптарда келтірілгендей: «барлық тіріні жаратқан құдай және ол өзгерссіз қалады» деген ұғымға негізделген көзқарас қалай аталады?
А) Эволюция
В) Жүйеленім
С) Креоцинизм
Д) Трансформизм.
8.Өз ареалы төңірегінде, бірақ әр түрлі тіршілік жағдайларына популяциядағы даралардың гендік құрамының өзгеруі қандай әрекеттің себебінен болуы мүмкін?
А) Түрішілік күрес
В) Түрдәі әртүрлігі
С) Географикалық түр түзілу
Д) Экологиялық түр түзілу
9.Түр ішінде жүретін және келешек оның өзгеруіне жетелейтін эволюциялық құбылыс қалай аталады?
А) Бейімділік
В) Микроэволюция
С) Макроэволюция
Д) Өзгергіштік
10. Көптеген ағзалардың ұрықтық дамуындағы ұқсастық органикалық дүние эволюциясының қандай дәлелі болып саналады?
А) Эмбриологиялық
В) Морфологиялық
С) Анатомиялық
Д) Паленонтологиалық.
11. Сыртқы ортаның нақты жағдайларына сәйкес бейңмделуін сипаттайтын әрекеттер эволюцияның қандай бағытына жатады?
А) Ароморфоз
В) Идиоадоптация
С) Дегенерация
Д) Конвергенция
12. Аталған мысалдардың қайсысы конвергенция әрекетін айқындай алады?
А) Өрмелеген ешкемер мен құбылқы кесіртке әр түрлі отрядқа жататына қарамастан, сыртынан қарағанда өте ұқсас болады
В) Ханқызы қанық қызыл түсімен сыртқы қоршаған ортасында ерекшеленіп тұрады
С) Калимма көбелегі дене пішіні мен түсі жағынан жапыраққа ұқсас болады
Д)Ертедегі тұқымды папоротниктердің жаланаш тұқымды өсімдіктер пайда болған
13. Аталған белгілердің қайсысы ертегі адамдарға тән қасиет?
А) Жақмы дамыған иіс сезімі
В) Тік жүруі
С) Жақсы дамыған бас миы
Д) От шығара алу қабілеті.
14. Адам ата тектерінің қайсысы «Саналы адам» деп атала бастаған?
А) Неандерталь адамдары
В) Гейдельберг адамдары
С) Синантроптар
Д) Кроманьон адамдары
15. Барлық адамдардың бір түрге -«Саналы адамдарға жататының дәлелдейтің факторлардың қайсысы маңызды және ерекше болып саналады?
А) Барлық нәсіл адамдардың сыртқы пішініндегі ұқсастығы
В) Қанның төрт түрлі тобының болуы
С) Ұрпақтарының өсімталдығы.
16. Өсімдік гүлдерінің желмен, бунақденелілер, құстар арқылы айқас тозандануға алуан түрлі бейімделуін эволюциялық өзгерістердің қандай бағытына жатқызуға болады?
А) Идиоадаптация
В) Аромрфоз
С) Дегенерация
Д) Биологиялық прогресс
17. Саусақ қанатты балықтар қай кезде пайда болады?
А) Протерозой эрасында
В) Палеозой эрасында
С) Кайназой эрасында
Д) Архей эрасында
18. Беде, құлмақ, жонышқа өсімдіктерінде паразиттік тіршілік ететін арамсояу шырмауғының жапырақтары болмайды, Тамыр орнында сабақтарында жабыспақ сорғы болады. Арамсояудың осы белгілердің эволюциялық қай бағытына жатады?
А) Идиоадаптация
В) Ароморфоз
С) Дегенерация
Д) Биологиялық прогресс
19. Жер шарындағы өсімдіктердің эволюциясында ең ірі ароморфоз деп қандай өзгерестерді айтуға болады?
А) Мөлшері мен пішіні жағынан ір түрлі жапырақтардың шығуы
В) Гүлдер мен жемістердің пайда болуы
С) Жемістер мен тұқымдардың әр түрлі жолдармен таралуы
Д) Кіндік және шашақ тамырдың пайда болуы.
20. Оқшаулану деп қандай қандай құбылысты айтады?
А)Рецессивті мутациялардың шығуы
В) Популяцияны құрайтын даралар санының толқынды өзгеруі
С)Мейлінші бейімділген ұрпақ қалдыратын даралардың тірі қалуы
Д) Еркін шағылусыдың бұзылуы жіне популяциялардағы гендер алмасудың азаюы.
Экология негіздерінің және биосфера туралы туралы ілім
I ңұсқа
1.Тірі ағзалардың қоршаған тіршілік ортасымен өзара қарым -қатынасын зерттейтін ғылым қалай аталады?
А) География
В) Экология
С) Геология
Д) Биология.
2. Экология ғылымы аталған бағыттардың қайсысын қамтиды?
А) Өсімдіктер мен жануарлардың ұрықтық дамуы
В) Тұқым қуалау мен өзгергіштік заңдылықтары
С) Адам мен табиғат арасындағы өзара байланыс
3. Ағзалардың, популяциянын және бірлестіктердің жағдайына әсер ететін сыртқы ортаны барлық құрам бөліктерін қалай атайды?
А) Антропогендік факторлар
В) Абиотикалық факторлар
С) Эволюцияның қозғаушы күштері.
4. Төмендегі келтірген тіршілік әрекеттерінің қайсысы антропогендік фактор болып табылады?
А) Ағзалардың тіршілігі мен көбеюіне әсер ететін адамның іс-әрекеттері
В) Өсімдіктер мен жануарлардың басқа ағзаларға, популяцияларға әсер етеді
С) Ағзалардың тіршілігіне климаттың әсері
Д) Бірлестіктер, популяциялар құмына су мен жарықтын әсері.
5.Бір түр даралардың екінші бір түр дараларымен қоректенетін қарым-қатынасы қалай аталады?
А) Арамтамақтық
В) Жыртқыштық
С) Селбестік
Д) Мутуализм.
6. Белгілі бір аймақта тіршілік ететін барлық тірі ағзалардың өзара байланысқан жиынтығы қалай аталады?
А) Биосфера
В) агроценоз
С) Биоценоз
Д) Геоценоз
7. Ағзалардың тіршілігі мен эколоиялық жүйеге мәңгі мұздың қандай әсері бар?
А) Тундрадағы ағаш өсімдіктердің таралауына кедергі жасайды
В) Ағзалардың дамуы мен зат айналым интенсивтілігін анықтайды
С) Теңіз өсімдіктері мен жануарларының таралуына мүмкіндік жасайды
Д) Өсімдіктер жемістерінің ұзақ мерзімге сақталуына көмектеседі.
8. Шөл өсімдіктердің тіршілігіне қандай фактор шектеу болады?
А) температура
В) Ылғалдық
С) Жел
Д) Жарық
9. Күн энергиясын пайдалана отырып бейорганикалық заттар шығар алатын ағзалар тобы қалай аталады?
А) Консументтер
В) Редуцентер
С) Тұтынушылар
Д) Процуденттер.
10. Қоректік тізбек дегенге қай аныөтама сәйкес келеді?
А) Популяция даралары арасындағы генетикалық байланыс
В) Түр ішіндегі ата- аналары мен ұрпақ арасындағы байланыс
С) Бір - біріне қорек болатын түр арасындағы өзара байланыс
Д) Бір -бірімен байланыстан әрқайсысы өз пайдасын табатын түраралық байланыс.
11. Қоректік тізбектегі даралар саны біртіндеп азаяды, шығын саны тұтынушыдан әлдеқайда көп болады. Яғни тізбектегі әрбір келесі ағзаның биомассасы еселеп азая береді. Бұл заңдылық қалай аталады?
А) Экологиялық пирамида ережесі
В) Энергия ағымы мен зат айналымы
С) Қоректік байланыс
Д) Атомдардың миграциясы.
12. Биогеоциноздың агроценоздан айрмашылығы неде?
А) Қорктік байланыс болмайды
В) Органикалық және бейорганикалық заттар құралған жүйе
С) Түрлердің әртүрлілігінің аздығы
Д) Қосымша энергия көзін қажет етеді.
13. Жер биогеоциноздардың жиынтығы қалай аталады?
А) Биомасса
В) Тірі заттар
С) Биосфера
Д) Ноосфера.
14. Табиғи су қоймаларының өнімділігінің төмен болатын себебі неде?
А) Ортаның қолайсыз қышқылдығы, минералды заттардың жетіспеуі
В) Шамадан тыс өсімдік биомассасының болуы
С)Сыртқы орта жағдайларының жиі өзгеруі
Д) Тіршілік формасының әртүрлілігі
15. Жер қыртысындағы биофера тіршілігінің ең төменгі шегін қандай фактор шектеуі мүмкін?
А) Оттегінің болмауы
В) Ультракүлгін сәулесәнің интенсивті концентрациясы
С) Жер қойнауының жоғары температурасы
Д) Судың болмауы
16. Ағзалардың тыныс алуы мен фотосинтез әрекеттерінің бірінде газ сіңірілсе, екіншісінде бөліп шығарады. Тірі ағзалардың бұл биохимиялық, қызметі қалай аталады?
А) Газ алмасу
В) Концентрациялық
С) Тотығу - тотықсыздану
Д) Биохимялық
17. Өсімдіктер мен жануарлардағы маусымдық өзгерістердің шығуына қандай фактор әсер етеді?
А) Күннің ұзақтығы
В) Қоректің мөлшері
С) Температураның өзгеруі
Д) Ылғалдықтың өзгеруі.
18. Зат алмасудың күрт төмендеуі, өсу мен дамуының тежелеуі қандай құбылысқа жатады?
А) Тіршілік әрекетінің баяулауы
В) Фотопериодизм
С) Фагоцитоз
Д) Физиологиялық тыныштық.
19. Биосферадағы тіршіліктің ең жоғары шегі қандай маңызды экологиялық фактормен шектеледі?
А) Оттегінің мөлшері
В) Қоршаған ортаның жоғары температурасы
С) Ұсақ ағзалардың әрекетінің белсенділігі
Д) Ультракүлгін сәулесінің интенсивті концентрациясы.
20. Ғаламшардағы энергияны жинактаушы және тасымалдаушы қандай заттар?
А) Жануарлар
В) Өсімдіктер
С) Микроағзалар
Д) Тірі ағзалар.
II ңұсқа
-
Экология ғылымы қандай процестерді зерттейді?
А) Ағзалардың тіршілік әрекетін
В) Ағзалардың көптүрлігін және олардың жүйеленүін
С) Тірі ағзалардың тіршілік ортасымен өзара байланысын
Д) Жердің тірі қабатының тіршілік заңдылақтарын.
2. Табиғатты қорғау және оны тиімді пайдалану сияқты адамзаттың маңызды мәселесін шешуде қандай ғылым теориялық база бола алады?
А) Генетика
В) Геология
С) География
Д) Экология
3. Аталғандардың ішінен қайсысы абиотикалық факторларға жатады?
А) Бір ағзалардың екіншілерінең тіршілігіне әсері, түрішілік және түраралық қатынастар
В)Тірі ағзалардың тіршілігіне, олардың көбеюіне әсер ететін өлі табиғат факторлары
С) Түрлі зиянкестердің әсерінен тіршілік ортасының өзгеруі.
4. Басқа ағзаларға, популяцияларға және бірлестіктерге әсерін тигізетін өсімдіктер, жануарлар, бактериялар мен саңырауқұлақтар бірлесіп қандай факторлар тобың құрайды?
А) Биотикалық
В) Абиотикалық
С) Антропогендік
Д) Экологиялық
5. Паразиттер иесінің ағзасынан қажетті қоректік заттарын ала алатын популяция ішіндегі байланыс формасы қалай аталады?
А) Симбиоз
В) Жыртқыштық
С) Паразиттік
Д) Биологиялық оптиум.
6. Экологиялық жүйелердегі продуценттердің рөлі қандай?
А) Органикалық заттарды жасап шығарады
В) Органикалық заттарды тұтынады
С) Ағзалардың тіршілік әрекетінің қалдықтарын және өлі заттарды бұзады
Д) Экожүйелердің түрақталығын қамтамасыз етеді.
7.Күннін ұзақтығы табиғатта жүретін құбылыстардың қайсысына әсер етеді?
А) Зат айналымының қарқындылығын анықтайды
В) Мезгілдік өзгерістерді реттейді
С) Фотосинтездің жүруін реттейді
Д) Энергетикалық алмасуды реттеп отырады.
8. Аталған бейімділіктердің қайсысы шөл өсімдіктерінің аман қалуына әсерін тигізеді?
А) Шашақ тамыр жүйесі
В) Ұзақ тіршілік циклі
С) Ұлпалардағы су қоры
Д) Гүлдердің ашық реңділігі.
9. Тұщы су қоймаларын мекендейтін ағзаларға қандай факторлар шектеуші бола алады?
А) Оттегінің мөлшері
В) Температура
С) Жарық
Д) Радиация.
10. Қоректік тізбектегі бір сатыдан екіншіге өткен саыйн энергия мөлшері не себептен азая береді?
А) Тіршілік әрекеті нәтижесінде оттегінің бөлінуі
В) Топырақтағы суды сіңіруінен
С) Энергияның фотосинтез әрекетіне жұмсалуынан
Д) Энергияның барлық тіршілік әрекеттеріне жұмсалуынан және жылу ретінде таралып кетуінен.
11. Элементтердің тірі ағзалар арқылы ұстслынатын және бір- біріне берілетін қозғалысы қалай аталады?
А) Элементтердің өздігінен реттелуі
В) Атомдардың биогендік миграциясы
С) Органикалық заттардың өқрамының өзгеруі
Д) Органикалық заттардың ыдырауы.
12. Әрқайсысының тіршілігі үшін бірге болуы шарт болып есептелетін ағзалардың селбестігі қалай аталады?
А) Кооперация
В) Комменсализм
С) Паразиттік
Д) Мутуализм
13. Аталған ерекшеліктердің қайсысы агроценозға тән болып табылады?
А) Адам арқылы реттеліп отырытын жасанды жүйе
В) Өздігінен реттелетін биологиялық жүйе
С) Әрқилы жүйеге бай жүйе
Д) Негізгі энергия көзі Күн болып есептелетін жүйе
14. Табиғаттың таусылмайтын ресурстарына аталғандардың қайсысын алуға болады?
А) Өсімдіктер мен жануарлар әлемі
В) Теңіз толқындарын, желдің және Күннің энергиялары
С) Топырақтың құнарлығы.
Д) Ағзалардың қазба қалдықтары.
15. Жер бетінің биогеографиялық аймақтарға бөліну шарттары қандай?
А) Оқшауланған аймақтарды климаттық белдеулердің әртүрлілігіне қарай бөлінеді
В) Жер бетіндегі континеттердің орналасуына өарай бөлінеді
С) Материктер аралығындағы мұхиттардың орналасуына қарай бөлінеді
Д) Күн энергиясының әркелкі таралуына қарай бөлінеді.
16. Балықтар мен шаян тәрізділердің тіршілік етуіне көлдің қай бөлігінде қолайлы жағдайлар бар?
А) Су қоймасының түбінде
В) Беті ашық судың ортанғы қабатында
С) Жағалауға жақын аймақта
Д) Су бетіне жақын аймақта.
17. Аталған жүйелердің қайсысы жасанды жүйе?
А) Бау-бак
В) Тоғай
С) Су қоймасы
Д) Жүгері алқабы.
18. Тірі ағзалардағы гендерді құрылысына Жердің геомагниттік өрісінің әсері қандай факторларға жатады?
А) Антропогендік
В) Физикалық
С) Химиялық
Д) Биологиялық.
19. Өсімдік көректі ағзалардың биомассасынан өсімдіктердің биомассасының мөлшері әрдайым артық болуында қандай биологиялық заңдылық байқалады?
А) Басымдылық ережесі
В) Табиғаттағы маусымдық өзгеруі
С) Экологиялық пирамида ережесі
Д) Бірінші ұрпақ будандардың біркелкілік ережесі.
20. шектеуші фактор заңдылығына қай аймақта анықтама сәйкес келеді?
А) Ағза үшін әсер етуші фактордың тиімділігі маңыздырақ
В) Ағзаға әсер етуші барлық факторларың ішінен әсері қалыпты жағдайдан көп ауытқығаны маңыздырақ
С) Ағзаға әсер етуші барлық факторлардың ішінен әсері қалыпты жағдайдан аз ауытқығаны маңыздырақ
Д) Теқ қана биотикалық факторлар шектеуші бола алады.
Жасуша құрылысы
Қорытынды бақылауға арналған тестілер
-
Жасуша құрамындағы судың орташа қандай үлесі (%) бар:
А -80 % В -20% С-40% Д-1% Е- үлесі жоқ
2. Жасуша құрамында бейағзалық заттардың (сусыз) орташа қандай үлесі (%) бар:
А -80% В -20% С-40% Д-1% Е - үлесі жоқ
3.Жасуша құрамында фосфор қышқылының қандай рөлі бар:
А - аминоқышқылдар құмына енеді В - көмірсулар құмына енеді
С - майлар құмына енеді Д - нуклеотидтер құмына енеді
4. Су молекуласы қандай болып көрінеді:
А - шиыршық в- глобула С - диполь Д - тізбек Е - дұрыс жауабы жоқ
5. Мыналар гидрофобты қосылыстарға жатады:
А - моносахаридтер және дисахаридтер В - майлар және аминқышқылда
С - липидтен және рибоза Д - майлар және полисахаридтер
Е - нәруыздың барлығы
6. Мыналар көмірсуларға жатады:
А - глицирин және гликоген В - хитин және рибоза С - қарбон қышқылдары
Д - аминқышқылдар Е -нуклейидтер
7. Жасуша құрамындағы полисахаридтердің рөлі:
А- өршіткілік және энергетикалық В - қорғаныштық С - тасымалдық
Д - ақпараттық Е - қор сақтағыштық және құрылымдық
8. Мерзімдік полимер:
А - нәруыздар В - нуклеин қышқылдары С - АТФ
Д - полисахаридттер Е - Майлар
9. Өсімдіктердің қосалқы көмірсулары:
А - гликоген В - жасунық С - крахмал Д - хитин Е - май
10. Мыналар гидрофильді қосылыстарға жатады:
А - глюкоза Д - майлар және аминқышқылдар
В - рибоза және хитин Е - гликоген және крахмал
С - фруктоза және глюкоза
11. Мыналар құрылымды көмерсуларға жатады:
А - рибоза және крахмал В - глюкоза және гликоген С - кутин және суберин
Д - хитин және жасунық Е - қант және фруктоза
12. Майлар құрамында мыналар болады:
А- глицерин және фосфор қышқылы В - глицерин және аминқышылдары
С - глицерин және карбон қышқылдары Д - тек глицериннен құралған
Е - тек май қышқылынан құралады
13. Фосфолепидте мыналар болады:
А - үйекті басы және үйексіз құйрығы В - үйекті басы және үйексіз басы
С - тек құйрықтары ғана Д - тек бастағы ғана
Е - дұрыс жауабы жоқ
14. Гидрофобты майлар , себебі :
а) олардың молекулалары үйексіз в) оларда коволентті байланыстар бар
с) оларда сутекті байланыстар бар д) оларды молекулалары үйекті
е) оларда қоспа көп .
15.Майлар ыдыраған кезде бөлінетін энергия , к Дж
а) 17,2 в)29 с) 11 д) 36 е) 60
16. Нәруыздар ыдыраған кезде бөлінетін энергия , к Дж
а) 17,2 в) 29 с) 11 д) 36 е) 60
17. Көмірсулар ыдыраған кезде бөлінетін , к Дж :
а) 17,2 в) 29 с) 11 д) 36 е) 60
18. Мыналар нәруыз мономерлері :
а) карбон қышқылдары в) нуклеин қышқылдары
с) аминқышқылдар д) глицерин е) крахмал
19. Нәруыздар құрымдағы аминқышқылдары мөлшері мынандай :
) 1 в) 5 с) 10 д) 15 е) 20
20. Мына лар тасымалдық нәруыз :
а) инсулин в) хлорофилл с) гемоглабин д) гамма - глобулин е) фибрин
21. Барлық аминоқышқылдар молекуласының қай бөлігі бірдей
а) аминтоп , радикал және карбоксилдік топ в) радикал
с) карбоксил тобы д) аминтоп және карбосил тобы е) радикал және аминтоп
22. Жасуша құрамындағы құрғақ затта нәууыздардың қандай үлесі ( % )
а) 80% в) 20 % с) 1 % д) үлесі жоқ е) 5 %
23. Ренатурация - бұл үдеріс :
а) нәруздың молекуласының синтезі в) нәруздың молекуласының бұзылуы
с) бұзылу соңынан нәруыз құрылымының қалпына келуі
д) аминқышқылдылдар түзу д) аминқышқылдылдар бұзылуы
24. Аминоқышқылдар радикалының мөлшері мынандай болады :
а) 1 в) 5 с) 10 д) 15 е) 20
25. Нәруыздың бірінші реттік құрылымы мынандай болады :
а) тізбекше в) шиыршық с) түйін
д) агрегат ( біртұтас қосылыс ) е) жорығада тізбеленгендердің барлығы
26. Нәруздың екінші реттік құрылымдық байланысы :
а) пептидті байланыс в) амидті байланыс с) сульфидті байланыс
д) сутекті байланас е) ионды байланыс
27. Нәруздың үшінші реттік құрылымдық байланысы :
а) пептидті байланыс в) амидті байланыс с) сульфидті байланыс
д) сутекті байланас е) ионды байланыс
28. Реттегіш қызметін атқаратын нәруыздар :
а) гормондар в) протеиндер с) витаминдер д) ферменттер е) нуклеотидтер
29. Бейтабиғаландыру ( денатурация ) себептері :
а) температураны көтеру в) бейағзалық қышқылдар қосу
с) күшті сілтімен әсер ету д) жоғарыда аталғандардың барлығы е) дұрыс жауабы жоқ
30. Бірінші реттік нәруыз құрылымында аминқышқылдар арасында байланыс болады :
а) бір аминқышқылдың радикалымен және екінші аминтоппен
в) бір карбоксил тобымен және екінші аминтоппен
с) бір аминқышқылының радикалымен және екінші карбоксил тобымен
д) радикалмен жіне радикалымен е) екі аминтоппен
31. Нәруздар :
а) мерзімді ( көнайналымды) полимерлер в) мерзімсіз мономерлер
с) мерзімді мономерлер д) мерзісіз полимерлер е) жоғарыда аталғандардың барлығы
32. Су жасушада мынандай рөл атқарады :
а) қорға жинайды в) тотуғу-тотықсыздандыру с) энергетиқалық
д) өршіткілік е) қорғаныс
33. Су мыналардың арқасында еріткіш рөл атқарады :
а) су молекуласының үйектілігін в) жоғары жалусыйымдылык
с) сутектік байланыс болуын д) эфирде еритін
е) О және Н болуын
34. Мыналар гидрофильдік қосылыстарға жатады :
а) еритін в) ермейтін с) нашар еритін д) эфирде еритін е) суда ермейтін
35 . Мыналар моносахаридтерге жатады :
а) крахмал в) глюкоза с) жасунық д) қант е) гликоген
36. Жасушадағы көмірсулар рөлі :
а) өршіткілік в) қорғаныс с) тасымалдау д) ақпараттандыру е) энеггетиқалық .
37. Мыналар полисахарид мономері :
а) аминқышқылдар в) нуклеотид с) глюкоза д) крахмал е)глицерин
38. Мыналар нуклеин қышқылдарының мономері :
а) аминқышқылдар в) рибоза с) глицерин және гликоген
д) нуклеотид е) глицерин және форсор қышқылы
Биосфера тақырыбы бойынша бақылау тест
-
Биосфера термин 1875 жылы қосты :
а) - Э. Зюсс в) - Э. Геккель с) - К. Мебус д) - В. Н. Сукачев
2. Тірі зат дегеніміз бұл...... :
а) сулы және жер бетінде өмір сүретін тірі ағзалардың жиындығы .
в) жер беті - ауалы ортада өмір сүретін тірі ағзалардың жиынтығы .
с) жер бетіндегі барлық тірі ағзалардың миынтығы.
д) тірі ағзалар орныққан Жер қабықшасы .
3. Тіршілікті табуға болады :
а) биосферананың кез келген нүктесінен .
в) Жердің кез келген нүктесінен .
с) Антрактида және Арктикадан өзге биосфераның кез келген нүктесінен .
д) дұрыс жауабы жоқ
4. Жердің өзге қабықшаларынан биосфераның айырмашылығы :
а) онда геохимиялық үдерістер жүрмейді , тек қана биологиялық эволюция жүреді.
в) өзге энергия көздері пайдаланады .
с) геологиялық және биологиялық эволюция жараса жүреді .
д) дұрыс жауабы жоқ
5. Биосфераға энергияның сырттан ағасы не үшін керек :
а) өйткені ағзада тотығу- тотығсыздану реакцмясы жүреді .
в) өйткені ағзалар биомасса қалдықтарын бұзады .
с) өйткені өсімдіктердің ағзалы заттарды өзге ағзаларға энергия қөзі қызметін атқарады .
д) дұрыс жауабы жоқ
6. Тірі ағзалардың химиялық элементтерді жинақтауын іске асырады :
а) газ қызметі в) биохимиялық қызмет
с) тотығу - тотықсыздану қызмет і д) концентрациялық қызмет
8. Биосферада тұрақтылығына себепші болған :
а) барлық биохимиялық реакциялар тепе - тендігі .
в) түзушілер , тұтынушылар және бүлдірушілер іс - әрекетінің өзара тепе - тендігі
с) адам іс -әрекеті арқасында .
д) дұрыс жауабы жоқ
9. Азот айныламына қай ағзалар қатысады :
а) түзушілер
в) түзушілер тұтынушылар және бүлдірушілер
с) тұтынушылар және бүлдірушілер
д) түзушілер және бүлдірушілер
10. Азоттың атмосферадағы және топырақтары негізгі көздері болып табылады :
а) азот оксидтері
в) түйнек бактерияласы сіңірілген азот
с) сапрофиттер бактериялары мен сіңірілген азот
д) дұрыс жауабы жоқ
11. Литосферадағы биосфера шекарасы :
а) 7 шақырым в) 15-20 шақырым
с) 10-11 шақырам д) дұрыс жауабы жоқ
12. Атмосферадағы тірі заттың ең көп мөлшері :
а) тропосфера және литосфера шекарасында .
в) тропосфера және озон қабаты шекарасында
с) озон қабаты және стратосфера шекарасы
д) дұрыс жауабы жоқ
13. Экологиялық моноторинг :
а) биогеоценоздағы өзгерістерді зерттейді
в) табиғаттағы жаһандық өзгерістерді анықтайды
с) биогеоценоздар бүлінген кезде сондағы өзгерістерді басқарады
д) литосферадағы өзгерістерді анықтайды
14. « Мониторинг » термині қосылды :
а) 1972ж в) 1978ж с) 1975ж д)1972 және 1978 жылдар аралығында .
15. Наурызым қорығында қорғалуда :
а) арша в) қарағай орманы
с) ілбіс немесе қарабарыс д) осқы балығы
Экология бойынша алған білімнің игерілуің бақылап тексеру тест
-
Популяция терминнін қосты;
а) Э Гегкель в) В. Иогансен с) Н. И . Вавилов д) К . Линней
2. Үйір түзеді :
а) примматар в) бунақденелілер с) құмысқалар д) арастандар
3. Популяцияның тығыздығы дегеніміз - бұл :
а) аналық дарақтар саны
в) жас және ересек дарақтар саны
с) алаң бірлігіне немесе көлеміне шаққан дарақтар саны
д) дарақтардың жалпы саны
4. Популяцмя дегеніміз - бұл .....
а) бір түр дарақтарының жиынтығы
в) адам қолдан жасаған дарақтар жиынтығы
с) әр алуан түрлер дарақтар жиынтығы
д) жауаптардың барлығы дұрыс
5. Серіктестік дегеніміз - бұл ......... арасындағы қатынас :
а) арыстан мен қорқау
в) саңырауқұлақ және қынадағы балдыр
с) тарақан мен адам
д) аналық бұғы мен бұғы төлі
6. Ағзалар араындағы өте қатал келеңсіз қатынас :
а) бәсекелестік в) жыртқыштық с) серіктестік д) паразитизм
7 . Ақ аюдың шектеуші факторы :
а) су в) күннің ұзақтығы с) қорек д) температура
8. Солтүстік аудандарда қызанақтардың шектеуі факторы
а) су в) жел с) температура д) күннің ұзақтығы
9. Қоректік тізбектің дұрыс жүйелілігі :
а) атқонақ , шекшек , тритон , кесіртке с) шекшек , тритон
в) атқонақ , шекшек д) кесіртке , кірпі
10. Биогоценоз тұрақтылығы қамтамасыз етіледі :
а) түрдің алуан түрлілігімен с) паразитизм
в) табиғи сұрыпталуымен д) климатпен
11. Келтірілген тізбеде қай жасанды экожүйелер бар :
а) жайлым в) тоғай шеті с) көл д) жанартау аузы
12. Популяция түрден ...... болғандығымен ерекшеленеді :
а) популяцияның бір түр дарақтарының жиынтығы
в) популяцияның бірге омір сүретін бір түр дарақтарының жиынтығы
с) бірінен бірі біршама оқшауланған бір түр дарақтарының жиынтығы
д) дұрыс жауабы жоқ
13 Энергия пирадамисының заңы бір қоректік деңгейен екіншісіне .........өтеді деп тұжырыдайды :
а) 10%- дан көбірек b) 10% шамасында
c)ағзаның тіршілік әрекетіне 10% жұмсақ д) дұрыс жауабы жоқ
14 Экологиялық пирамида …….көрсетеді :
а) ағзалардың 10 % -ы тірі қалатының
в) қоректік деңгейдің бірінен екіншісіне 10 % энергия өтетінін
с) табиғи жағдайларда ағзалардың 10% -ының тірі қалатынын
д) дұрыс жауабы жоқ
15. Жанартау тесігіне ( аузына) қай ағзалар бірінші болып орналасады ?
а) мүктер в) қыналар с) шөптер д) бактериялар
Тест
«Экология» тақырыбы бойынша
-
Экология тарминдеін ең алғаш кім қосты :
а) К. Линней в) Э. Геккель с) Ж. Б. ламарк д) Н . И . Вавилов
2. Популяциялардың ортамен тікелей және кері байланысын зерттейтін экология бөлімі :
а) аутэкология в) синэкология с) демэкология д) дұрыс жауабы жоқ
3. Бір типті абиоздық факторлары бар нақтылы түрдің тіршілік орны қалай аталады :
а) биотип в) биотип с) таралу аймағы д) тіршілік ортасы
4. Аэробионттар , ағзалар :
а) тек ұштарында в) жер - ауалы ортада өмір сүрешілер
с) ұшпайтындар д) ұшпайтың , бірақ суда өмір сүретіндер
5. Жюл құстарының қайтуы көбінесе мыналарға байланысты :
а) суытудан , күннің салқандауы в) ұзақ күн өзгеруіне
с) қоректің жетіспеуі д) аумақ қамту
6. Ұзын күн өсімдіктеріне жатады :
а) бидай в) темекі с) шалғам д) аталғандардың барлығы .
7. Келтірілген факторларды абиоздық (1) және биотикалық (2) факторларға таратып бөліндер :
а) планктонның әр алуандағы в) ағаш қуысы
с) жер бедері д) жаңбыр
8. Шөлде факторларлардың қайсысы шектеулі фактор болады :
а) жарық дәрежесі в) температурасы с) су д)құм
9. Әдетте ағзалар бейіделе алады :
а) бірнеше факторларға в) ең манызды біріуіне
с) экологиялық факторлардың барлық жиынтығына
д) дұрыс жауабы жоқ
10. Тіршілікке бейімделген сүтқоректілердің қайсысы тұрақсыз орта жағдаларында ең маңызды болып шығарады:
а) жылыстай алатыны в) жыртқышы
с) жылықандысы д) тістердің болуы
Сұраптауға арналған бақылау - қорыту тестісі
-
Сұрыптау дегеніміз не?
а) өсімдіктердің бағалы іріктемелері және үй хайуаннаттарының бағалы қолтұқымдары туралы ғылым
в) өсімдіктердің өте құнды іріктемелері мен жануарлардың аса бағалы қолтұқымдарын сұраптау
с) өсімдіктердің жана іріктемелері мен жаңа қолтуқымдарын шығару
д) барлық нұсқалар
2. Сұраптау теориялық негізі :
а) сұрыптау в) генетика с)мутация д) эволюция
3. Сұрыптау мен эволюция қозғаушы күштерінің ұқсастығы :
а) тұқым қуалау және өзгершілік в) іріктеу с) уақыт аралығы д) орта жағдайлары
4. Іріктеме ұғымына мыналар жатады :
а) жабайы өсімдіктер в) мәдени өсімдіктер
с) барлық өсімдіктер д) қолға үйретілген жануарлар
5 . Сұраптаудың екінші даму кезеңінде іріктеу қалай болады ?
а) стихиялы в) саналы с) жалпылама д)ықтиярсыз
6. Барлық пайда болу кезеңдеріндегі сұраптаудың негізгі әдісі :
а) іріктеу в) жалпылай іріктеу с) жеке іріктеу д) ықтиярсыз іріктеу
7. Сқраптаудың агғашқы пайда болу кезендерінде іріктеудің қай түрі басым болады ?
а) жаппай в) жеке с) қолдан д) табиғи іріктелу
8. Будан үшін жақын туысты шағылыстырудың жағымсыз жағы :
а) тіршілік қабілетінің төмендеуі в) бедеулік , тұқым бере алмасу
с) бейімделгіштіктің мүлде болмауы д) жауаптары барлығы дұрыс
9. Шағыласу кезінде гетерозис пайда болады :
а) туыстарды будандастыру в) әріден с) қайтымды д) талдаушы
10. Таза тармақ не үшін алынады ?
а) будандардан гетерозис алу үшін в) таза түрде барлық белгілерді сақтап қалу үшін
с) көпплоидия алу үшін д) жауаптары барлығы дұрыс
11. Екінші ұрпақтар буданында гетерозистің нәтижесі :
а) төмендейді в) өзгеріссіз қалады с) күшейеді д) орта жағдайына тәуелді
12 . Сұрыптауда мутагенез өте тиімді болады :
а) өсімдіктерде в) ұсақағзаларда с) жануарларда д) жауаптары барлығы дұрыс
13 Қай ағзалар сұрыптауында мутагенез сирек қолданылады :
а) өсімдіктерде в) өсімдіктерде және жануарларда
с)жануарларда және ұсақағзарда д) жануарларда
14 Көпплоидия дегеніміз бұл :
а) хромосолардың еселеніп артуы в) ядроның еселеніп артуы
с) ұрпақтардың еселеніп артуы д) гендердің еселеніп артуы
15. Түралық буданда тұкым бере алмауды жою үшін Г. Д . Карпеченко қандай әдіс қолданды :
а) көпплоидты в) гетероиз с) жеке іріктеу д) инбридинг .
16. Қызылшаның диплоидты жинағы 2n ( 18 хромосома ) Хромосомалар жинағы неге тең ?
а) триплоидты ағзалардағыдай в) тетраплоидты ағзалардағыдай
с) гаплоидты аңзалардағыдай д) диплоидты ағзаның гаметаларындағыдай
17. Тритикале дегеніміз - бұл ........ буданы :
а) қарабидай мен арпа в) бидай және сұлы с) бидай және қарабидай д) бидай және арпа
18. Жануарлар қолтұқымдарын шығару кезіндегі негізгі бақылау әдісі :
а) ұрпақтарға бойынша сынау әдісі в) инбридинг
с) әріден будандастыру д) гетерозис
19. Көпплоидия мына мутация ларға жатады :
а) гендік в) хромосомалық с) геномдық д) жауаптары барлығы дұрыс
20. Жылқы мен есекті әріден шағылыстыру нәтижесінде қандай будан алынады ?
а) арқар - меринос в) мәстек - қашар с) құлан д) қарта қашар
21. Мәдени өсімдіктердің пайда болуының Оңтүстік - америкалық орталығына қай өсімдіктер жатады ?
а) картоп , хина ағашы , кокоин бұтасы в) жүгері , ұзын талшықты мақта
с) үрмебұршақ , күріш , банан д) асқабақ , кәдіш
22. Мәдени өсімдіктердің пайда болуының Оңтүстік - америкалық орталығына қай өсімдіктер жатады ?
а) бидай , қарабидай , жүзім в) күріш , қант қамысы , тары
с) жоңышқа , жасымык , бұршақ тұқымдастар д) қауын , қарбыз
23. Мәдени өсімдіктер , үй хайуанаттарының пайда болу орталығына ежілгі өркениет ошақтарына сай келе ме ?
а) иә в) жоқ с) кейде д) әрқашан
24. Тұт жібек көбелегінің пайда болу орталығы :
а) Қытай - Малай в) Үндістан с) Африка д) Оңстүстік Америка
25. Биотехнологияның негізгі бағыттары :
а) ұсақағзаларды пайдалану в) су тазарту
с) өсімдіктерді зиянкестерден қорғау д) аталғандардың барлығы
26 . Ұсақағзалардың жасанды мутагенез әдісің артықшылығы :
а) нәтежесінің тез алунуы в) үнемділігі с) өнімділі д) аталғандардың барлығы
27 Мал азығын өндіру үшін ұсақағзаларды пайдаланды :
а) В. А. Бальмонд в) Ф. М. Мұхамедғалиев с) Р. А. Оразалиев д) А. Н . Илялетдинов
28. Күздік бидайдың жоғары түсімді іріктемелерін шығарды :
а) Р . А . оразалиев в) В . П . Кузьмин с) Ф. М. Мұхамедғалиев д) Д . Л . Шамис
29. Адам гормондарын алу үшін қолданылады :
а) гендік иженерия в) хромосомалық инженерия
с) жасушалық инженерия д) биотехнология
30. Мәдени қсімдіктердің пайда болу орталықтарының өсімдіктер сұрыптауындағы манызы қандай ?
а) мутацияларды зерттеу в) сұрыптау үшін бастапқы материал іріктеу
с) шағыластыру үшін д) орта жағдайын зерттеу үшін
Гинетика бойынша бақылау - қорытынды тест
-
Бірбуданды шағыластыру кезінде қанша белгі қатысады
а) 1 в) 2 с) 3 д) көп
2. Бір белгілің гені қайда орналасқан ?
а) екі хромосомада в) бір хромосомада
с) сәйкес хромосомада д) сәйкес емес хромосомада
3. Мейоз кезінде бір геннің алледері қалай таралады ?
а) бір жасушада болып шығады в) әр түрлі жасушада болып шығады
с) ажырамайды д) екіге бөлінбейді
4. Аутосомалар қайда болады ?
а) тек аталас жасушаларда ғана в) тек аналық жасушаларда ғана
с) аналық та , аталық та жасушаларда д) тек тәнндік жасушаларда ғана
5. Ең ауыр мутациялар қай кезде пайда болды ?
а) бір жолғы сәулену дозасы кезінде в) біртіндеп жоғары дозалы радиация алғап кезінде
с) қыста д) дұрыс жауабы жоқ
6. Бір жолғы күшті сәулелену дозасы қауіпті :
а) геномды мутациялардың в) хромосомалық мутациярдың
с) геномды және хромосомалық мутациярдың д) гендік мутациялардың
7. Зат алмасудың бұзылуын зерттейтін әдіс :
а) цитогенетикалық в) биохимиялық с) ататектік д) егіздік
8. Модификациялық өзгергіштікке қандай өзгерістер жатады?
а) сомденелі құрылыс в) күнге күю
с) концлагерьдегі азғындық д) аталғандардың барлығы
9. Гендердің тіркес қуалауына жол ашқан ағза :
а) асбұршақ в) бұршактар с) дрозофила д) адам
10. Генетика нені зерттейді ?
а) эволюцияны в) тұқымқуалаушылықты
с) гамета жиілігінің болжамын д) тұқымқуалаушылық және өзгерштік
11. Мендельдің екінші заны қалай аталады ?
а) тіркес тұқым қуалау в) белгілердің ажырауы
с) біркелкілік д) гамета жиілігінің болжамы
12 Морган заны қай құбылысқа байланысты ?
а) тіркес тұқым қуалау в) белгілердің ажырауы
с) біркелкілік д) гамета жиілігінің болжамы
13 Пайда болған белгілер қалай аталады ?
а) басым в) аллельді с) басынқы д) аллельсіз
14 .Тұқымқуалаушылықтың хромосомалық теориясының негізін қалаушы :
а) Г . Мендель в) Н . В. Вавилов с) Т . Морган д) Ч. Дарвин
15 . Дрозофила - зерттеу үшін тамаша зерзат , қйткені :
а) сегіз хромосомасы бар в) өсімтал с) тез көбиеді д) жауаптардың бәрі дұрыс
16 Х - хромосомамен қай белгілер тіркескен ?
а) сары түйіртек в)көк көз с) дальтонизм д) сабақтың бойы
17. Мендельдің үшінші заны қалай аталады ?
а) тіркес тұқым қуалау в) ажырау заңы
с) белгілердің тәуелсіз ажырауы д) гаметалар жиілігінің болжамы
18. Ағзадағы гендердің жиынтығы қалай аталады ?
а) феротип в) генотип с) басыңқы д) аллельді
19. Гетерозиготаларда қандай гаматалар түзіледі ?
а) біркелкі в) әр түрлі с) көп д) кішкене
20. Қай дарақтарды шағыластыру кезінде бірінші ұрпақ будандарының белгілері ажырайды ?
а) гомозигота в) гетерозита
с) басым жіне басылыңқы белгілер бойынша гомозиготалар
д) басым белгілер бойынша гомозиготалар
21. Басымдылық қағидасы қандай шағыластыру кезінде пайда болады?
а) гомозиготаталарды шағыластыру
в) гетерозиготалармен бірге гомозиготаларды шағыластыру
д) жауаптардың бәрі дұрыс
22. Қандай шағаластыру кезінде белгілердің ажырауы 9: 3 :3 : 1 болады ?
а) бірбуданды в) қосбуданды с) көпбуданды д) тіркес
23. Будандастыру әдісін адамға неге қолдануға болмайды ?
а) жыныстық көбеюдің кешеуідеуі в) ұрпақ санының аздығы
с) еркін будандастыру мүмкіндігінің жоқтағы д) жауаптардың бәрлығы дұрыс
24. Қос жұмыртқалы егіздер :
а) бір жұмыртқажасушадан дамитын в) екі жұмыртқажасушадан
с) екі спермотозоид ұрықтандырған бір жұмыртқа жасушадан
д) әр түрлі спермотозоид ұрықтандырған бір жұмыртқа жасудан
25. Барлығ құстарда гомогаметалы жыныс:
а) аталық в) аналық с) аталық және аналық д) орта жағдайларына тәуелді
26 . Үйлесімді өзгерғіштіктің көзі :
а) кроссинговер в) гендердің өқездейсоқ өзгеруі
с) сыртқы орта жағдайлары д) мутагендер
27. Мутагендіқ өзгергіштіктер көзі :
а) мейоза хромосомалардың тәуелсіз ажырауы
в) ұрықтану кезінде геметалардың қездейсоқ үйлесуі
с) генотиптегі қейздейсоқ өзгеріс д) қолдан ұрықтандыру
28. Тұқым қуаламайтын өзгерштік :
а) үйлесімді және модифиқациялы в) тек үйлесімді
с) модификациялы және мутациялы д) модификациялы
29. Егер бидайда белгілі мутация болса , қай өсімдіктен осыған ұқсас мутация күтуге болады ?
а) қарабидай в) бақбақ с) картоп д) асбұршақ
30. Шимпанзеде 48 хромосома болады . Оның жыныс жасушаларында қанша аутосома бар ?
а) 48 в) 24 с) 22 д) 2
«Макроэволюция» тақырыбы бойынша
тестік тапсырмалар
-
Қай үдеріс макраэволюцияға жатады :
а) жаңа түршелер және бір түрдің популяциясын түзу үдірісі
в) жаңа түрлік белгілер түзу с) жаңа жасушалар түзу
д) жаңа тұқымдастар түзу е) жаңа тұқымымдастар түзу
2. Тірі ағзалардың жаратылым деңгейін арттыруға ағзалық әлем эволюциясындағы қай бағыт жеткізеді :
а) ароморфоз в) биологиялық өрлеу
с) идиодаптация д) биологиялық кері кету е) дегенерация
3.Гүлдің белгілі тіршілік жағдайына ( желмен , бунақденелілермен , қустармен тозаңдануына) бейімделуіне қандай эволюциялық өзгерістер ( жеке бейімдеулер ) мүмкіндік береді :
а) ароморфоз в) биологиялық өрлеу
с) идиодаптация д) биологиялық кері кету е) дегенерация
4. Ағзаның зиготадан тіршілігін жойғанға дейінгі кезең қалай аталады :
а) филогенез в) онтогенез с) посэмбриогенез д) биологиялық ырғақ е) жарықкезеңдік
5. Нематодтар ( жұмыс құрттар ) Жердегі барлық топырақтарда , теңіздер мен мұхиттарда мекендеп , көптеген өсімдіктер мен жануарлар ағзасында паразиттік етеді , олардың түрлері де көп және өсімталдағы жоғары . Бұл мысал эволюциялық өзгерістердің қай типін сипаттайды :
а) ароморфоз в) биологиялық өрлеу
с) идиодаптация д) биологиялық кері кету е) дегенерация
6. Дарақтар санының көбеюі және таралу аймағының кеңеюі , түрлердің сан алуандығы қай эволюциялық бағытпен сипатталады :
а) ароморфоз в) биологиялық өрлеу
с) идиодаптация д) биологиялық кері кету е) дегенерация
7. Жаратылымның қарапайымдылығына апаратын эволюциялық өзгерістер қалай аталады :
а) ароморфоз в) биологиялық өрлеу
с) идиодаптация д) биологиялық кері кету е) дегенерация
8. Бактериялар , көк - жасыл балдырлар және басқа балдырлар қашан пайда болды :
а) мезозойда в) палеозойда с) кайнозойда д) пртерозойда е) архейде
9. Қосмекенділер Жер бетінде қашан үстемдік етті :
а) мезозойда в) палеозойда с) кайнозойда д) пртерозойда е) архейде
10. Құстар жәнесұтқоректілер қай заманда үстемдік етті :
а) мезозойда в) палеозойда с) кайнозойда д) пртерозойда е) архейде
11. Жануарларда түзулетін үшінші ұрық жапырақшаның мезодермасы және барлық мүшелер мен жүйелердің пайда болуын эволюцияның қай бағытына жатқызуға болды :
а) ароморфоз в) биологиялық өрлеу
с) идиодаптация д) биологиялық кері кету е) дегенерация
12. Жануарларда қай мүше өзгелеріне сәйкес емес :
а) қолы в) табаны с) қанаты д) құйрығы е) жұп жүзбеқанаты
13. Өсімдіктердің қай мүшесі өзгелеріне сәйкес емес :
а) жемтамыры в) түйнегі с) қанаты д) пиязшығы е) жауабы жоқ
14. Жанаурларда қай белгілер филогинезді белгі болып табылады :
а) бластула в) қорғаныш рең с) дене мөлшері
д) популяциядағы аллелдер жиілігі е) тіршілік ортасының ауысуы.
15. Қай мүшелер сәйкес мүшелер деп аталады :
а) бірнеше қызмет атқаратың мүше в) сыртқы түрі ұқсас мүше
с) біркелгі қызмет атқаратың мүше д) шыгу тегі эволюциялық ортақ мүшелер
е) жасушалар құрылысы бірдей мүшелер
16. Ең алғаш салт , жерлеу , жартасқа сурет салу кімнен басталды :
а) дриопитектерден в) питекантроптар мен синантроптардан
с) австралопитектерден д) кроманьондықтардан с) неандерталдықтардан
17. Антропогинездің басты қоғамдасу факторы :
а) тіршілік үшін күрес в) тұқым қуалау өзгергіштігі с) табиғи сұрыпталу
д) еңбек е) ұжымдасып өмір сүру
18. Осы заманғы адамдардың тікілей арғы аталады ?
а) дриопитектерден в) питекантроптар мен синантроптардан
с) австралопитектерден д) кроманьондықтардан с) неандерталдықтардан
19. Осы заманғы адамдардың барлығын неге жатқызуға болады :
а) бір түрдің әр алуан түршелеріне в) бір түрдің әр алуан түрлеріне
с) бір туысқа д) әр түрлі нәсілдерге е) бір түрге
20. Гомонидтер ( адамтәріздес маймылдар ) мен адам туысының тармақтарының алғашқы өкілдері :
а) дриопитектерден в) питекантроптар мен синантроптардан
с) австралопитектерден д) кроманьондықтардан с) неандерталдықтардан
Эволюция тақырыбы боцынша бақылауға арналған тест
-
Гендердің өзгеруі себепші болған түр өзгергіштігі қалай аталады :
а) үйлесімді в) арақытынасы с) мутациялық д) модицикациялық е) топтық
2. Дарақтарды бір популяцияға қандай негізгі фактор біріктіреді :
а) микроклимат в) азықтық өсімдіктер с) дарақтардың бірімен - бірінің еркін шағыласуы
д) топырақ е) дұрыс жауабы жоқ
3. Сыртқы жіне ішкі құрылыс ерекшеліктеріне байланысты түр өлшемі :
а) морфологиялық в) генетикалық с) физиологиялық д) географиялық е) биологиялық
4. Түрге жататына ңақтылы сенімді болуын есепке алуға қажетті қанша түрлік өлшемдер бар :
а) 1 в) 2 с) 3 д) 4 е) 10
5. Ч . Дарвиннің пікірі бойынша эволюцияның негізгі қозғаушы күштері ( факторлары ) не болып табылады :
а) қоршаған орта жағдайларына бейімделу
в) тіршілік үшін күрес және тұқым қуалау өзгергіштігіне негізделген табиғи сұрапталу
с) бір түрдің екіншісін ығыстыруы және олардың өліп бітуі
д) жаттығу және жаттықпау
е) тірі ағзалардың тіршілік ортасы
6. ХІХ ғасырдың басында тірі табиғат эволюциясы негізін қалаған кім :
а) К . Линней в)Ч. Дарвин с) А. Н . Северцов д) М . В . Ломоносов е) Ж. Б . Ламарк
7. К. Линней еңбектерінің негізгі маңызы :
а) ботаникалық тілді жетілдіру в) өсімдіктер жүйесің ең алғаш құрастырылды
с) жануарлар жүйесің ең алғаш құрастырылды
д) өз кезеңінде жануарлар өсімдіктердің ең жақсы жүйесін жатады
е) ағзалардың эмбриологиялық дамуын зерттеді
8. Түрлердің сан алуандығы және олардың ңақтылы орта жағдадайларына бейімделгіштігі туралы Ж . Б . Ламарк берген түсіндіру :
а) қоршаған ортаның тікелей әсерінен тек тұқым қуалайтын пайдалы өзгеріс болады
в) қоршаған ортаның тікелей әсерінен әр алуан өзгеріс болады
с) табиғи сұрыпталу қысымынан өте бейімделген дер тірі болады
д) тіршілік үшін күрес бейімделгендердің тірі қалуана жеткезеді
е) ұрпақтан ұрпаққа берілетін тұқым қуалау ауытқуынан түр өзгереді
9. Эволюциялық үдерістің қай кезеңдері микроэволюция болып көрінеді :
а) фенотип тің өзгеруі в) жаппай мутациянің пайда болуы
с) жана тұқымдастардың пайда болуы д) жаңа түрлердің түзулуі
е) популяция түзулуі
10 . эволюция дегеніміз - бұл :
а) тірі ағзалар өзгерісі туралы ілім
в) жаһандық апаттан тіршілік формалардың тарихи ауысуын түсіндіретін ілім
с) тірі табиғаттың қайтымсыз , белгілі мөлшерде бағытта дамуы
д) қазіргі тірі және өліп біткен барлық ағзаларды сипаттайтын биология ғылымының
бөлімі
11. Эволюциялық үдеріс өлшем бірлігі :
а) дарақ в) популяция с) түр д) туыс е) мутация
12. Шордандар популяциясында ересек дарақтарының жас дарақтарды жеп қоюы мүмкін , бұл тіршілік үшін қүреске мысал бола ала ма ?
а) тікелей түраралық в) жанама түраралық с) тікелей тіршілік
д) жанама тіршілік е) абиоздық
13. Экологиялық түр түзуледен географиялық түр түзілу кезіндегі айырмашылық жаңа түр мыналардың нәтижесінде пайда болады ?
а) бастапқы таралу аймағының бөлінуінен немесе кеңеюінен
в) табиғи сұраптаталудан с) дәл сол таралу аймағынан
д) тұқым қуалау өзгергіштігінен ( мутациялардан )
е) тіршілік үшін күрестен
14. Экологиялық түр түзулу кезінде жаңа формалар мыналардың нәтижесінде пайда болады :
а) бастапқы таралу аймағының бөлінуінен немесе кеңеюінен
в) табиғи сұраптаталудан с) дәл сол таралу аймағынан
д) тұқым қуалау өзгергіштігінен ( мутациялардан )
е) тіршілік үшін күрестен
Қорытынды бақылау тестері
«Тірі ағзалардың жеке дамуы»
-
Спермотозоидтардың қандай хромасома жиынтығы болады?
а) 1n в) 2n с) 3n д) 4 n е) 5 n
-
Зиготаның қандай хромасома жиынтығы болады?
а) 1n в) 2n с) 3n д) 4 n е) 5 n
3. Жабықтұқымдастар ұрық қапшағы . Гаметогенез кезінде жасушаның митоздық бөлінуі қай аймақта өтеді ?
а) көбеу в) өсу с) пісу д) қалыптасу е) аталық безде , тұқымдықта
4. Жұмырқажасушаның қандай хромасома жиынтығы болады?
а) гаплоидты в) диплоидты с) триплоидты д) тетраплоидты е) гексаплоидты
5. Жабықтұқымдастар ұрық қапшағы орталық жасушасының қандай хромасома жиынтығы болады?
а) гаплоидты в) диплоидты с) триплоидты д) тетраплоидты е) гексаплоидты
6. Гаметогенез кезінде жасушаның митоздық бөлінуі қай аймақта өтеді ?
а) көбеу в) өсу с) пісу д) қалыптасу е) аталық безде , тұқымдықта
7. Гаметогенез кезінде жасушаның миоздық бөлінуі қай аймақта өтеді ?
а) көбеу в) өсу с) пісу д) қалыптасу е) аталық безде , тұқымдықта
8. Үйектік денешіктердегі хромасома жиынтығы қандай ?
а) 1n в) 2n с) 3n д) 4 n е) 5 n
9. Эволюция үдерісінде көбеу үдерістерінің қайсысы бәрінен кейінірек ?
а) өскінді в) жынысты с) жыныссыз д) қалемшелеу е) бүршектену .
10 . Эволюция үдерісінде көбеу үдерістерінің қайсысы бәрінен бұрын пайда болады?
а) өскінді в) жынысты с) жыныссыз д) қалемшелеу е) бүршектену
11. Овогенез нәтижесінде не түзіледі ?
а) жұмырқажасуша в) сперматозоид с) зигота д) гаметалар е) шәует
12. Сперматогенез нәтижесінде не түзіледі ?
а) жұмырқажасуша в) сперматозоид с) зигота д) гаметалар е) шәует
13. Бластула жасушасы үшін хромасома жиынтығы қайсысы тән ?
а) 1n в) 2n с) 3n д) 4 n е) 5 n
14 . Бөлшектену кезінде ядро бөлінуінің қай типі орын алады :
а) митоз және мейоз в) митоз және амитоз с) митоз д) мейоз е)эндомитоз.
15 . Қан ұрық жапырақшаларының қайсысынан түзуледі ?
а) эктодермадан в) энтодермадан с) мезодермадан
д) жауаптары бәрі дұрыс е) дұрыс жауабы жоқ
16. Сезім мүшелері ұрық жапырақшаларының қайсысынан түзуледі ?
а) эктодермадан в) энтодермадан с) мезодермадан
д) жауаптары бәрі дұрыс е) дұрыс жауабы жоқ
17 Эпителий ұлпасы ұрық жапырақшаларының қайсысынан түзуледі ?
а) эктодермадан в) энтодермадан с) мезодермадан
д) жауаптары бәрі дұрыс е) дұрыс жауабы жоқ
18. Тынысалу жүйесі ұрық жапырақшаларының қайсысынан түзуледі ?
а) эктодермадан в) энтодермадан с) мезодермадан
д) жауаптары бәрі дұрыс е) дұрыс жауабы жоқ
19. Асқорыту жүйесі ұрық жапырақшаларының қайсысынан түзуледі ?
а) эктодермадан в) энтодермадан с) мезодермадан
д) жауаптары бәрі дұрыс е) дұрыс жауабы жоқ
20 . Бөлу жүйесі ұрық жапырақшаларының қайсысынан түзуледі ?
а) эктодермадан в) энтодермадан с) мезодермадан
д) жауаптары бәрі дұрыс е) дұрыс жауабы жоқ
21. Жүйке жүйесі ұрық жапырақшаларының қайсысынан түзуледі ?
а) эктодермадан в) энтодермадан с) мезодермадан
д) жауаптары бәрі дұрыс е) дұрыс жауабы жоқ
22. Қанға және бұлшықеттер ұрық жапырақшаларының қайсысынан түзуледі ?
а) эктодермадан в) энтодермадан с) мезодермадан
д) жауаптары бәрі дұрыс е) дұрыс жауабы жоқ
25 . Жыныс мүшелері ұрық жапырақшаларының қайсысынан түзуледі ?
а) эктодермадан в) энтодермадан с) мезодермадан
д) жауаптары бәрі дұрыс е) дұрыс жауабы жоқ
26. Жұлын және ми ұрық жапырақшаларының қайсысынан түзуледі ?
а) эктодермадан в) энтодермадан с) мезодермадан
д) жауаптары бәрі дұрыс е) дұрыс жауабы жоқ
27. Ұрық жасушасының хромосома жиынтығы қандай ?
а) 1n в) 2n с) 3n д) 4 n е) 5 n
28 . Гүлді өсімдіктердің ұрықтануына қаншалық жасуша қатысады?
а) 1 в) 2 с) 3 д) өте көп е) бірнеше
29. Гүлді өсімдіктердің ұрық өапшығы құрамы , құрылымы қандай ?
а) жыныстық жасуша в) өсімді жасуша с)жұмыртқажасуша
д) тәндік жасуша е) аталық жасушалар
30. Гүлді өсімдіктер ұрық қапшығының үрықтанған орталық жасушасынан не дамиды ?
а) ұрық в) бластура с) гаструла д) эндосперма е) зигота
Жиынтық тестілер
І - нұсқа
1Нәруыз жасушасының қай оргоноидтарында синтезделеді ?
а) рибосамоларда в) лизосомаларда с) ЭПТ - да
д) митохондрияларда е) Гольджи жиынтығында
2. Майлар және көмісулар жасушаның қай оргоноидтарында синтизіледі?
а) рибосамоларда в) лизосомаларда с) ЭПТ - да
д) митохондрияларда е) Гольджи жиынтығында
3. Өсімдік жасушасының қай оргоноидтарында АТФ синтезі жүреді ?
а) пластидтерде в) вакуольда с) лизосомаларда
д) ЭПТ - та е) жасуша жарғақшасында
4. Жунуар жасушасының қай оргоноидтарында АТФ синтезі жүреді?
а) пластидтерде в) рибосомаларда с) лизосомада
д) ЭПТ - та е) митохондрияда
5. Митохондриялардың ішкі құрылымы қалай аталады ?
а) қаттамалар в) тарақшылар с) тилакоидтар
д) төсініш е) микронит
6. Хлороплатардың ішкі құрылымы қалай аталады ?
а) қаттамалар в) тарақшылар с) тилакоидтар
д) төсініш е) микронит
7. Төменде аталған жасушаның қай қүрамбөлігі нәруздың биологиялық синтезде тікелей қатысады ?
а) ядрошық в) вакуоль с) хромосома
д) жасушалық орталық е) дұрыс жауабы жоқ
8. Жасушаның қай құрамбөлігі фотосинтез үдірісіне тікелей қатысады ?
а) ядро в) рибосомалар с) пластидтер д) митохондриялар
е) Гольджи жиынтығы
9. Эукариоттық жасушаның дұрыс сипаттамасың таңда :
а) ядросы болады в) тұқым қуалайтын материал болмайды
с) РНҚ молекуласы тұқымқуалау қызметтін жеткізіледі :
д)Эукариоттардың барлығы көпжасушалы
е) біржасушалы ағзалар
10. Көпжасушаларға қай ағзалар жатады?
а) ішекқуыстылар в) бактериялар с) көк жасыл балдырлар
д) кірпікшілі кебесше е) кәдімгі амеба
11.Пиноцитоз............... қызметі болып табылады :
а) жасуша жарғақшасының в) ЭПТ- ныың с) Гольджи жиынтығының
д) лизосомның е) рибосомның
12. ..................... эукариоттарға жатады :
а) амебалар в) бактериалар с) вирустар д)бактериофагтар
е) көк жасыл балдырлар
13. Органоидтардың қайсысында өзіне меншік генетикалық жиынтық болады ?
а) ядро в) ЭПТ және Гольджи жиынтығы с) лизосомалар мен вакуольдар
д) тек хлоропластар е) пластидтер мен митохондриялар
14. Диплоидтық ядроның митоздық бөлінуі кеезінде қандай хромосома жиынтығы түзіледі ?
а) гаплоидты в) диплоидты с)триплоидты
д) тетраплоидты е) гексоплоидты
15. Диплоидтық ядроның мейоздық бөлінуі кеезінде қандай хромосома жиынтығы түзіледі ?
а) гаплоидты в) диплоидты с)триплоидты
д) тетраплоидты е) гексоплоидты
16. Мейоздың 1 профазасының бастапқыда хромосомада қанша хроматид түзуледі ?
а) 1 в) 2 с) 3 д) 4 е)5
17. Мейоздың бірінші бөлінуі кезінде жасушада қандай хромосома жиынтығы түзуледі
а) гаплоидты в) диплоидты с)триплоидты
д) тетраплоидты е) пентаплоидты
18. Пәндік жасушалардың қандай хромосомалық жиынтығы болады ?
а) 1n в) 2 n с) 3n д) 4 n е)5 n
19. Жұмырткажасушаның қандай хромосомалық жиынтығы болады ?
а) гаплоидты в) диплоидты с)триплоидты
д) тетраплоидты е) гексоплоидты
20. Хромосома саны 2 есе кеми жүретін қай бөліну ?
а) метоз және мейоз в) митоз бен амитоз с) митоз д) мейоз е) эндомитоз
21. Ядро бөлінуінің қай типі нәтижесінде 4 гаплоидты жасуша түзуледі ?
а) метоз және мейоз в) амитоз с) митоз д) мейоз
е) бөлінудің барлық формалары кезінде
Жиынтық бақылау тестілері
2нұсқа
1. Өсімдіктегі АТФ синтезі қай үдеріске байланысты ?
а) нәруыз биосинтезі в) фотосинтездің жарық реакциясы с) трансляция
д) СО - ні орнықтыру немесе фотосинтездің көліңке реакциясы
е) херосинтез
2. Фотосинтез кезінде қай қосылысты ыдыратқан кезде бос оттегі бөлініп шығады :
а) СО в) АТФ с) су д) көмірсу е)нуклеин қышқылы
3. АТФ өсімдік жасушасының қай оргоноидтарында синтізіледі ?
4. АТФ жануар жасушасының қай органоидтарында синтезделеді ?
а) пластидтер в) митохондриялар с) рибосомалар
д) вакуольдер е) жасушалық жарғақша
5. Митохондриялардың ішкі құрылымдары қалай аталады ?
а) қаттамалар в) тарақшылар с) төсініш
д) матрикс е) микрониттер
6. Хлоропластардың ішкі құрылымдары қалай аталады ?
а) қаттамалар в) тарақшылар с) ядрошырын сөлі
д) матрикс е) дәрумендер
7. Глюкозаның бір молекуласы ыдвраған кезде энергетикалық алмасудың қай кезеңінде АТФ - ның 2 молекуласы синтезделеді :
а) бірінші ( дайындық) кезеңінде в) екінші ( оттексіз ) кезеңінде
с) үшінші ( оттекті ) кезеңінде д) төртінші кезеңінде
е) барлық кезеңдерде
8. Глюкозаның бір молекуласы ыдыраған кезде энергиялық алмасудың қай кезеңінде АТФ - ныі 36 молекуласы синтезделеді :
а) бірінші ( дайындық) кезеңінде в) екінші ( оттексіз ) кезеңінде
с) үшінші ( оттекті ) кезеңінде д) төртінші кезеңінде
е) бірінші және екінші кезеңдерінде
9. Молекулалар энергетикалық алмасудың қай кезеңде синнтизделеді :
а) бірінші ( дайындық) кезеңінде в) екінші ( оттексіз ) кезеңінде
с) үшінші ( оттекті ) кезеңінде д) төртінші кезеңінде
е) бесінші кезеңдерде
10. Фотосинтездің көлеңкелік ыдыраған кезде энергетикалық алмасудың қай кезеңінде АТФ - ның 38 молекуласы синтезделеді :
а) бірінші және екінші кезеңінде в) екінші , екінші және үшінші кезеңдерінде
с) бірінші және үшінші кезеңінде д) бірінші және төртінші кезеңінде
е) бірінші кезеңінде
11. Фотосинтездің көлеңкелік және жарық сатылары өзара қалай байланысады ?
а) СО арқылы в) сутегінің катионы ( Н ) арқылы с) су арқалы
д) АТФ арқылы е) көмірсулар синтезі арқалы
12. Фотосинтез үдерісінде жасушаның қай құрамбөлігі тікелей қатысады ?
а) пластидтер в) митохонндриялық с) лизосомалар д) ядро
е) Гольджи жиынтығы
13. Митохондриялар мен жануда өтетін тотығу арасында қандай ортақтық бар
а) жылу энергиясын бөліп шығару в) АТФ синтезі
с) СО және НО бөліп шығару д) жарық энергиясын бөліп шығару
е) оттегінің қатысы
14. Бейағзалық заттардың химиялық байланыс энергиясын қай бактериялар өз тіршілік әрекетіне пайдалады ?
а) паразит бактериалар в) сапрофит бактериялар с) фототрофты бактериялар
д) хемотрофты бактериялар е) жыртқыш бактериялар
15. АТФ молекуласы қандай рөл атқарады
а) энергитикалық в) өршіткілір с) ақпараттық д) тасымалдық е) құрылыстық
16. Қай қосылыстар АТФ құрамында болады ?
а) крахмал в) НСО с) НРО д) аминқышқыл е) глюкоза
17. Көміртегін орнықтару үшін жарық реакциясында түзулетін қай заттар өте қажет ?
а) СО және НО в) АТФ және сутегінің катионы ( Н ) с) АТФ және НО
д) О және сутегінің катионы ( Н ) е) АТФ және О
18. Фотосинтез кезінде оттегінің көзі не болып саналады ?
а) СО в) НО с) АТФ д) көмірсу е) нәруыздар
19. Жер бетіндегі барлық тіршіліктің алғашқы энергия көзі не болып саналады ?
а) АТФ молекуласы в) күн жарығы с) ағзалық заттар
д) бейорганикалық заттар е) ДНК молекуласы
20. Пластідтер және митохондриялар қай ерекшеліктерінің арқасында жартылай дербес органоидтар болып саналады ?
а) өз генетикалық материалының болуынан
в) қос жарғақшалы құрылыстың болуынан
с) АТФ синтезі іске асырады
д) ішкі жаратылымының күрделі болуынан
е) түрлі түсті пигменттердің болуынан
21. Митохондрияларда АТФ синтезі кезінде энергия көзі қызметін не атқарады
а) жылу в) жарық с) су д) ағзалық қосылыстар е) бейағзалық заттар
22. Хлоропластарда АТФ синезі кезінде энергия көзі қызметін не атқарады ?
а) жылу в) жарық с) су д) ағзалық қосылыстар е) электр энергиясы
23. Көмірсулар қай бейағзалық қосылыстардан синтезделеді ?
а) СО және О в) СО және НО с) НРО және СО
д) НСО және НО е) НРО және О
24. Алмасудың екінші ( оттексіз ) кезеңінде глюкозадан не шығады ?
а) үшкөміртекті қосылыс және АТФ түзуліп , гликолиз шығады
в) СО және НО - ға дейін тотығады
с) крахмал түзіп , полимерленеді
д) алтыкөміртекті қосылып түзіп , гликолиз шығады
е) полисахаридтер түзуледі
25. Бірінші реттік көмірсу фотосинтездің қай сатысында түзуледі ?
а) жарық сатысында в) көліңкелік сатыда с) үнемі
д) жалпы түзілмейді е) тәуліктік айналымға тәуелсіз мезгіл - мезгіл түзуледі
26. Өсімдіктерді синтездейтін Жер бетіндегі бастапқы ағзалы заттар :
а) нәруыздар в) крахмал с) майлар д) глюкоза е) көмірсулар
27. Өзінің тіршілік әрекетінің барысында ағзалы заттарды бейағзалы заттарға айналдыратын ағзалар қай топка жатады :
а) автотрофтар в) түзушілер с) бүлдірушілер
д) космополиттер е) бір жасушалы балдырлар
28. Фотосинтез кезінде қос оксидті көміртегін сіңіру үрдісінде жарық пен хлорофилдің рөлін зерттеуде үлкен үлес қосқан ғалым :
а) К. Бэр в) С. Н. Виноградский с) Д. И . Ивановский
д) К.А. Тимирязев е) В. И. Вернадский
29. Бұршақ тұқымдас өсімдіктердің тарымымда тіршілік ететін түйнек бактериялары құрамында болытын ағзалар тобын ата :
а) автотрофтар в) жырқыш ағзалар
с) автотрофты - хемосинтездегіш ағзалар д) гететрофтар е) парит ағзалар
30. Бұл жасушалар гетеротрофтар деп аталады :
а) бейағзалық заттардан ағзалы заттар синтездей алмайтын жасушалар
в) жалған аяқтарының арқасында өздігінен сіңіре алатын жасушалар
с) ағзада енген бөлде денелерді жұта алатын жасушалар
д) фотосинтез және хемосинтез жолымен бейағзалық заттардан ағзалы қосылыстар синтездей алатын жасушалар
е) паразиттікке бейім жасушалар
31. Қай жасушалар автотрофтар деп аталады ?
а) бейағзалық заттардан ағзалы заттар синтездей алмайтын жасушалар
в) жалған аяқтарының арқасында өздігінен сіңіре алатын жасушалар
с) ағзада енген бөлде денелерді жұта алатын жасушалар
д) фотосинтез және хемосинтез жолымен бейағзалық заттардан ағзалы қосылыстар синтездей алатын жасушалар
е) паразиттікке бейім жасушалар