Борынгы һәм Урта гасыр әдәбияте турындагы белемнәрне ныгыту

Раздел Другое
Класс 10 класс
Тип Конспекты
Автор
Дата
Формат doc
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Ачык дәрес:

Тема:Борынгы hәм Урта гасыр әдәбияте турындагы белемнәрне гомумиләштерү.

Максат:1.Шул чордагы өйрәнелгән әсәрләрне аларның авторлары турында искә тошерү.

2.Халкын тарихын белү.

3.Укучыларда үз милләтен ихтирам иту,хисен тәрбияләү

Жиhазлау: Борынгы чорны чагылдырган рәсемнәр,китаплар,плакатлар.

«Уткәне юкнын- Тарих буйлап халкым

киләчәге юк» шулай килгән.

Дәрес барышы.

1.Кереш. Укучылар Без сезнен белән борынгы həм урта гасыр әдәбиятен - татар әдәбиятен беренче баскычын-катлаулы чорын өйрәндек. Ул чор берничә гасырны уз әченә ала .Хәзер өйрәнгәннәрне кабатлау өчен шул чорга әйләнеп кайтыйк әле.Бу гадәти генə күз салу тугел,ә сезнен өчен кадерле булган газиз халкыңның куңел тарихына әйләнеп кайту. Ә мин сезнең белән кабат куңелегез,зиhенегез баюын телим.

Чорларга әйләнеп кайтканчы бер сорауга жавап биреп китик әле. Укучылар без шартлы рәвештә урта гасырны нинди чорларга булеп өйрәнеп киттек? Жавап :1) Иң борыңгы әдәбият

2)Болгар чоры әдәбияты

3) Алтын Урда чоры әдәбияты

4) казан ханлыгы чоры әдәбиты

5) XVІІ гасыр әдәбияты

6) XVIII гасыр әдәбияты

Ә хәзер шуларның hәрберсенә кыскача әйлэнеп куз салыйк.

I.Иң борынгы әдәбият

а) Сораулага җавап бирәбез.Безнең көннәргә килеп киткән борынгы төрки язмаларны шартлы рәвештә ике торкемгə булеп өйрәндек.Ниндилəр?(Рун,уйгур).Мин язмаларның исемнәрен атыйм.Сез аларның нинди торкемгə керуен атагыз. 1) Рун, Охрон-Енесей язмалар.б)Култагын хан истәлегенə куелган ташлардагы Кече hэм Зур язмалар.в)Юрау китабы. 2)Уйгур "Алтын балкый".

Б) Тəрҗемә итеп алыйк эле. XI йөздә яшәгән Мəхмүд Кашкагарыйның "Диванелогатеш-торк" китабыннан шигьри озеклəр həм мәкалләр.(Олңас Солейманов)

II .Болгар чорына күз салыйк .Болгар чорында яшəп иҗат иткəн кем белəн hәм нинди əсəре белəн танышып киттек? Поэмада Йосыф образына бик матур характеристика бирелеп китте. Йосыфны кол итеп сатканда базарда аның 10 төрле сыйфатын атыйлар. Шуларны санагыз. 1)буе зифа, 2)нурлы йөзле, 3)теле саф 72 т.б, 4)кешелекле, 5)батыр, 6)көчле, 7)динле, 8)хыянәтсез, 9)хыялы гузәл, 10)пәйгамбәрләр нәселеннән (китап курсәтелә ,стенд рәсемле)

III.Алтын Урда чорына күз салыйк.Плакатка әдиплр исеме язылган

1.Вабгузый 6.Әхмәд Ургенчи

2.Хорәзми ( борынгы әдәбият XII г)

3.Котб 6.Әхмәд Ургәнчи

4.Хисам Кятиб 7.Мохәммәдьяр(казан хан)

5.Солейман Бакырганый 8.Мәхмуд Болгари

9.Сәйф Сараи

Шушы язучылардан кайсылары Алтын Урда чорына карамый?

IV.Казан ханлыгына күз салыйк .Yткән чорны әдипләрен,истәлекләрен бер чорда булеп ойрәну кыен,хәтта аерым очракларда момкин дә тугел.Бары шартлы торкемләу бар.Бу плакатта Казан ханлыгы әдәбиятына караган әсәрлəр бирелгән. Дөрес кертелмәгәннәре бар.Курсэтегез.

1."Идегәй"

2."Жомжомә Солтан"

3."Кыйсаи Сәйдәелмолек"

4."Дабахан дастан"

5."Нәhжел фэрадис"

"ИДЕГӘЙ" дастаныннан Мохэммәдъяр "Яхшылык турында" шигырьләр ятлап сойләнелә.(физкультминутка).

  1. XVII йөз әдәбиятын күздэн уткəрик. Түбәндәге шигъри юлларның авторлары кемнәр:

1.Ерактан курсəң анларны

Катына килеп кул алыш

Куңелең алып көндә кил-

Бер вакыт булма чалыш.(Габдул)

VI.Урта гасырның XVIII әдәбияте.

1.Бу Чорны өйрәнгәндə жанрларның күптөрлелеге турында искәртелә.

2. "Мәжлирыя хикәят" китабыннан бер хикәя сөйләү.

VII.Дәрескә йомгак.Әйе,кешеләр дөньяга килгән-киткән,киләчәк әм китдчәк. Әмма элекке дәвернең әдипләре дөньялыктан китсәләр дә аларның бәялəп бетермәслек эше hаманда яши,безне сокландыра,гаделлеккә өнди.

Димәк.кеше китсә,җыры кала,борыңгы әдипләребез дөньялыктан китсәләр дә аларның иҗатлары безнең куңелебезне гел сафландырып торыр.

VIII.Өй эше,китаплар бүлеп бирелә.

Питрәч беренче гомуми белем бирү мәктәбенең беренче категория укытучысы Шайхутдинова Л.К.



© 2010-2022