Ийэ тыл кэрэтэ олимпиада сорудахтара

"Ийэ тыл кэрэтэ" олимпиада сорудахтара

5. Кылаас

1. Тыл баайыгар сорудахтар:

1. Инниттэн уонна кэнниттэн аахтахха биир суолталаах 5 тылы суруй.

2. Бу тыллар синонимнарын суруй: аймах, төбө, дириҥ,күүт, доҕор.

3. Бу тыллар антонимнарын суруй: аат тыллар

дьол-

сайылык-

уорҕа-

даҕааһын ааттар

ыраах-

кытаанах-

эргэ-

туохтуурдар

тур -

тимир -

таҕыс-

4. Омонимнар лексическэй суолталарын быһааран суруй: моонньоҕон -

Көтөх -

Ис -

Тайах -

Баҕа -

5. Өс хоһооннорун ситэр:

Айан киһитэ аргыстаах, .......................................................

Биэрэрин бэскэ ыйаабыт,.......................................................

Үтүө ат биир кымньыылаах,..................................................

6. Сомоҕо домохтору өйдөбүллэрин быһаар, бу сомоҕо домохтору туһанан этиитэ толкуйдаа:

Буут биэр -

Долоҕойгор тохтот -

Аҕатын туйаҕын хатарыыһы -

7. Тыл суолтатын быһаар:

Бүгүрү -

Кинээс -

Алгыс -

2. Этии чилиэннэринэн ырыт:

• Оллооҥҥо күөх чаанньык бидилийэ оргуйар.

• Сотору тыа кэтэҕэр үстэ-түөртэ саа тыаһаата.

3. А5а дойду Улуу сэриитин туһунан мин өйдөбүлүм (Аҕа дойду сэриитин туһунан тугу билэргин ситимнээн суруй)

Эппиэттэр 5 кылаас

1. 1. 5 баал

2. аймах - уруу, төбө - бас, уһук, дириҥ - чөҥөрө, күүт -

кэтэс, көһүт, доҕор - атас, табаарыс. 5 баал (тыл аайы биирдии баал - 9 буолуон сөп)

3. 9 баал

дьол-сор

сайылык- кыстык

уорҕа- өрөҕө

даҕааһын ааттар

ыраах- чугас

кытаанах- сымнаҕас

эргэ-саҥа

туохтуурдар

тур - сыт

тимир - дагдай

таҕыс- түс

4. Омонимнар лексическэй суолталарын быһааран суруй: /12 баал/

моонньоҕон - 1. кус, көтөр

2. сир аһа

Көтөх - 1. Ырыган

2. кээмэй /көтөх мас/

3.туохтуур- тугу эмэ өрө тут

Ис - 1. Киһи уоргана

2. Туох эмэ ис өттө

3. туохтуур- ис, ыйыһын

Тайах - 1. Кыыл

2. тирэнэр барымта

Баҕа - 1. Харамай

2. баҕа санаа

5.Өс хоһооннорун ситэр: /3 баал/

Айан киһитэ аргыстаах, суол киһитэ доҕордоох

Биэрэрин бэскэ ыйаабыт, уунарын умнан кэбиспит

Үтүө ат биир кымньыылаах,үтүө киһи биир тыллаах.

6. Сомоҕо домохтору өйдөбүллэрин быһаар, бу сомоҕо домохтору туһанан этиитэ толкуйдаа: /ис хоһоонун быһаарыыга - 3 баал, этиигэ 6 баал/

Буут биэр - куот

Долоҕойгор тохтот - өйдөө

Аҕатын туйаҕын хатарыыһы - майгынныыһы

6. Тыл суолтатын быһаар: /3 баал/

Бүгүрү - сыһыамах, үлэһит, хайа да үлэни сирбэт

Кинээс - былыргы нэһилиэк баһылыга

Алгыс - үтүөнү баҕарар тыл-өс.

2. Этии чилиэннэринэн ырыт: /10 баал/

• Оллооҥҥо күөх чаанньык бидилийэ оргуйар.

Оллооҥҥо - толоруу

Күөх - быһаарыы

Чаанньык - туһаан

Бидилийэ - сиһилии

Оргуйар - кэпсиирэ

• Сотору тыа кэтэҕэр үстэ-түөртэ саа тыаһаата.

Сотору - сиһилии

Тыа кэтэҕэр - сиһилии

Үстэ-түөртэ - сиһилии

Саа - туһаан

Тыаһаата - кэпсиирэ

Өйтөн суруйууга - 10 баал

Уопсайа - 70 баал

"Ийэ тыл кэрэтэ" олимпиада сорудахтара

5. Кылаас

1. Тыл баайыгар сорудахтар:

1. Инниттэн уонна кэнниттэн аахтахха биир суолталаах 5 тылы суруй.

2. Бу тыллар синонимнарын суруй:

Эйэҕэс -

Куобах -

Боппуолдьа -

Бокуой -

Төлкө -

3. Бу тыллар антонимнарын суруй: аат тыллар

Түүн -

Үөрүү-

Дьол -

даҕааһын ааттар

Бөдөҥ -

кэбирэх-

мөлтөх -

туохтуурдар

хомуй-

кэл -

ыл-

4. Омонимнар лексическэй суолталарын быһааран суруй:

Куйаар-

таай -

таал -

саас -

таҥнар -

5. Өс хоһооннорун ситэр:

Арыы үрдүгэр уу дагдайбат, .......................................................

Аттаахтан кымньыытын,.......................................................

Тыҥалааҕы тыыннарбат,..................................................

6. Сомоҕо домохтору өйдөбүллэрин быһаар, бу сомоҕо домохтору туһанан этиитэ толкуйдаа:

Тумсун дулҕаҕа соттор -

Айаҕын булунар -

Харах далыгар -

7. Тыл суолтатын быһаар:

кумалаан-

Ороһу -

Салаҥ -

2. Этии чилиэннэринэн ырыт, сурук бэлиэтин туруор

• Оскуола аана тэлэччи аһыллыбыт оҕолору кэтэспит.

• Күөл оттоох кытыылара чалбах соҕотохто эймэҥнэс буола түһэр.

3. А5а дойду Улуу сэриитин туһунан мин өйдөбүлүм (Аҕа дойду сэриитин туһунан тугу билэргин ситимнээн уустаан-ураннаан суруй)

Эппиэттэр - 6 кылаас

1. Тыл баайыгар сорудахтар:

1. 5 баал

2. Бу тыллар синонимнарын суруй: . 5 баал (тыл аайы биирдии баал - 9 буолуон сөп)

Эйэҕэс - сайаҕас, амарах

Куобах - табысхаан

Боппуолдьа - умуһах, оҥкучах

Бокуой - соло

Төлкө - дьылҕа, ыйаах, уураах

3. Бу тыллар антонимнарын суруй: /9 баал/

аат тыллар

Түүн - күнүс

Үөрүү- хомолто

Дьол - сор

даҕааһын ааттар

Бөдөҥ - бытархай, кыра

кэбирэх- бөҕө

мөлтөх - күүстээх

туохтуурдар

хомуй-ыс

кэл -бар

ыл- биэр

3. Омонимнар лексическэй суолталарын быһааран суруй: /12 баал/

Куйаар- 1. Сир куйаара, планета

2. туохтуур, элбэҕи мээнэ саҥар

таай - 1. Аймах, ийэ быраата

2. туохтуур, тугу эрэ таай

таал - 1. Харамай уоргана

2. Иһийэн, чуумпуран тур

саас - 1. Дьыл кэмэ

2. киһи олоҕун кэрдиис кэмэ

3. барымта араҥата

таҥнар - 1. Туохтуур, таҥаһы кэтэр

2. Туохтуур, тугу эрэ тоҕор

3. Туохтуур, доҕорун таҥнарар

3. Өс хоһооннорун ситэр: /3 баал/

Арыы үрдүгэр уу дагдайбат, кырдьык үрдүгэр сымыйа ыттыбат.

Аттаахтан кымньыытын, сатыыттан тайаҕын ылар

Тыҥалааҕы тыыннарбат,айахтааҕы атыппат

3. Сомоҕо домохтору өйдөбүллэрин быһаар, бу сомоҕо домохтору туһанан этиитэ толкуйдаа: /быһаарыыга - 3 баал, этиигэ - 6 быһаар/

Тумсун дулҕаҕа соттор - мэлдьэһэр

Айаҕын булунар - аһыыр аһын булунар, бэйэтин ииттинэр

Харах далыгар -киһи хараҕын ортотугар

3. Тыл суолтатын быһаар: /3 баал/

кумалаан- мас хайаҕаһа, айаҕын туһугар хамначчыттыыр

Ороһу - хойутаан төрөөбүт

Салаҥ - тугу да сатаабат

2. Этии чилиэннэринэн ырыт, сурук бэлиэтин туруор/ 9 баал/

• Оскуола аана тэлэччи аһыллыбыт , оҕолору кэтэспит.

Оскуола аана - туһаан

Тэлэччи - сиһилии

Аһыллыбыт - кэпсиирэ

Оҕолору - толоруу

Кэтэспит - кэпсиирэ

• Күөл оттоох кытыылара, чалбах соҕотохто эймэҥнэс буола түһэр.

Күөл оттоох кытыылара, чалбах - биир уустаах туһаан

Соҕотохто - сиһилии

Эймэҥнэс буола түһэр - кэпсиирэ

Ш. А5а дойду Улуу сэриитин туһунан мин өйдөбүлүм (Аҕа дойду сэриитин туһунан тугу билэргин ситимнээн уустаан-ураннаан суруй) /10 баал/

Ийэ тыл кэрэтэ" олимпиада сорудахтара

5. -8 Кылаас

1. 1. Уруу -аймах тылларын төһө билэргин суруй, быһаар /холобур: бии-бииргэ төрөөбүт уолаттартан улаханнара/

2. Харыс тыллары төһө билэргин быһааран суруй /холобур:тыатааҕы - эһэ/

3. Туохха уустаан-ураннаан тэҥниэххэ сөбүн булан суруй /холобур: кыыс күлүүтүн үрүйэ сүүрүгүн тыаһыгар/

Оҕо саҥатын -

Этиҥ этэрин -

Күүстээх ардаҕы -

Түргэн сырыыны-

Аллараа дойду халлаанын -

4. Бу тылларга уус-уран быһаарыылары /эпитеттэри/ булан суруй:

Күн -

Хаар -

КыҺын -

Хатыҥ -

Кыайыы -

5. Дорҕоону дьүөрэлээн хоһуй /аллитерацияҕа олоҕуран, хоһоон көппүт тылларын ситэрэн суруй/:

Ийэ сирим

............................. - хатан турдаҕына,

............................ былыт

......................................халлаан эҥэриттэн

.............................тахсан

..............................................ардаҕынан

.....................................................биэрдэ.

Хаарыан дойдум

.............................................- кууран турдаҕына

.................................былыт

...................................................врҕаа дьайыҥыттан

..............................................тахсан

......................................................самыырынан

..........................................биэрдэ.

6. Өс хоһоонун ситэр:

Аҕал диэтэххэ антах хайыһар , …..........................................................

Киһи эриэнэ иһигэр,..........................................................................

Кулгаах ырааҕы истэр, .................................................................

7. Сомоҕо домоҕу быһаар, этиитэ толкуйдаа:

Атахха биллэр -

Борбуйун көтөхтө -

Биһикпин ыйаабыт сирим -

2. Этии чилиэннэринэн ырыт:

• Халлааҥҥа үрүмэ былыттар кубарыһа усталлар.

• Үөлэстэр утуу-субуу убаҕас буруонан тыргыллаллар.

3. Кыайыыны уһансыбыттарга - Уруй! / өйтөн уус-уран суруйуу/

Эппиэттэр 7-8 кылаас

1. 1.Хас тылы быһааран суруйбутугар 1-дии баал

2. Хас тылы быһааран суруйбутугар 1-дии баал

3. Туохха уустаан-ураннаан тэҥниэххэ сөбүн булан суруй /холобур: кыыс күлүүтүн үрүйэ сүүрүгүн тыаһыгар/- 10 баал

4. Бу тылларга уус-уран быһаарыылары /эпитеттэри/ булан суруй: /10 баал/

5. Дорҕоону дьүөрэлээн хоһуй /аллитерацияҕа олоҕуран, хоһоон көппүт тылларын ситэрэн суруй/: 12 баал

6. Өс хоһоонун ситэр: /3 баал/

Аҕал диэтэххэ антах хайыһар , мэ диэтэххэ мичик гынар.

Киһи эриэнэ иһигэр,ынах эриэнэ таһыгар.

Кулгаах ырааҕы истэр, харах чугаһы көрөр.

2. Сомоҕо домоҕу быһаар, этиитэ толкуйдаа: /3 баал быһаарыыга, 6 баал этиини толкуйдааһыҥҥа/

Атахха биллэр - куот, тэскилээ

Борбуйун көтөхтө - улаатта, кыанар буолла

Биһикпин ыйаабыт сирим - үчүгэйдик билэр сирим /төрөөбүт-үөскээбит дьиэм таһа сир/

2. Этии чилиэннэринэн ырыт:/10 баал/

• Халлааҥҥа үрүмэ былыттар кубарыһа усталлар.

Халлааҥҥа - сиһилии

Үрүмэ-быһаарыы

Былыттар - туһаан

Кубарыһа - сиһилии

Усталлар - кэпсиирэ

• Үөлэстэр утуу-субуу убаҕас буруонан тыргыллаллар.

Үөлэстэр - туһаан

Утуу-субуу - сиһилии

Убаҕас - быһаарыы

Буруонан - толоруу

Тыргыллаллар - кэпсиирэ

3. Өйтөн суруйуу - 10 баал